Heimskringla - 23.07.1914, Blaðsíða 1

GIFTINQALBYFIS- I VEL GEKÐUR }
BRLF SELD | LETUR GROFTUR '
Th. Johnson
Watchmaker, Jeweler& Optician
Allar vidgerðir tijótt og vei af h«udi
l^ystar
248 Main Street
Phone Maln 6606
WISNIPfiQ, MAN
Fáid npplýsingar um
DUNVEGAN
PEACE RIVER HÉRAÐIÐ OG
framtíðar höfuðból héraðsin®
HALLDORSON REALTY CO.
710 Mrlntyre Klock
Fhone Main 2844 WINNIPBG MAN
-------------------■■■■♦
XXVIIL AR.
WINNIPEG, MANITOBA FIMTUDAGINN 23. JÚLl 1914.
Nr. 43
Fréttir.
CARSON— MÓISES ENDUR
FÆDDUR
Prestur einn, Gibson að nafni,
flutti nýlega ræðu í Ulster Hall í
Belfast á Irlandi og meðal annars
sem hann sagði var þetta:—
“Guð reisti upp þá Móises og Jós-
úa til þess að leiða sinn útvalda
lýð út af Egyftalandi. Og vér ef-
umst ekki um það eitt augnablik,
að hann reisti upp Vilhjálm þriðja
til þess, að bjarga Bretlandi hinu
mikla og írlandi úr klóm presta-
valdsins í Rómaborg og sannariega
höfum vér sama rétt til þess, að
verið kallaður af Guði á þessari tví-
triia því að Sir Edæard Carson hafi
tugustu öld til þess, að bjarga Ulst-
er og hinu breska keisaravaldi, frá
veldinu, sem stendur á baki hinna
undirhyggjufullu manna sem nú
sitja á stólum valdanna. En þeir
skulu áður en langt um líður sitja
mun lægra en þeir sitja nú.”
KLERKARNIR í MEXtKÓ
Sagt er að Villa sé reiður við róm-
versk kaþólsku klerkana í Mexíco,
þeir séu undantekningarlaust allir
með böðlinum Huerta og á móti
frelsisvinunum. Hefur hann nöfn
30 þeirra á lista og vill ná fundi
þenrra ef hann kemur til Mexíco-
borgar. En þessir 30 hafa verið
eina æstastir með Huerta og unnið
alt hvað þeir gátu á móti frelsisvin-
unum.
Eiginlega hefur öll kaþólska kirkj-
an verið þar, sem annarstaðar, með
höfðingjavaldinu en móti alþýð-
unni í einu og öllu. Og í borgunum
og út um sveitir hafa þeir gengið
um milli manna og kvatt þá til þess
að ganga f herflokka Huerta og
vinna alt sem þeir mættu á móti
andstæðingum hans, frelsisvinun-
um.
KJÖTIÐ UPP
Einlægt klifrar kjötið upp og bú-
íst er við því að fyrir jól verði það
komið upp í tólf dollara hundrað-
pundin á fæti í Chicago. Og þenna
dag höfðu bestu sláturuxar verið
seldir þessu verði í gripakvíjum
í Chicago. Var það heilt vagnhlass
af lifandi gripuin, sem náði því. 11
þúsund aðrir gripir voru þar settir
á markaðinn með verði þetta frá
$9 til $9.50. Segja allir að gripa þurð
sé svo mikil í landinu að verðið geti
ekki farið niður, miklu fremur muni
það hækka-----Nú er gaman að eta
kjötið.
ALBANÍA
Hann á bágt auiningja prinsinn
af Wied eða prinsinn af Albaníu,
sem átti að verða og varð um stund
jþangað til bændurnir ráku hann
af stóli, eða gjörðu iiann svo erfiða
stjórnina að það var hið sama. Þeir
neituðu nefnilega að borga honum
nokkurt cent. Og svo taka þeir
þorpin og borgirnar og ógna sjálfri
höfuðborginni, og þar er svo fátt
af vinum hans að hann hefur stund
um orðið að flýja út á herskip
Austurríkismanna. Og svo dynja
yfir hann skammirnar frá Vilhjálmi
keisara á hverri viku fyrir dugleysi
og ragmensku. Hann segir honum
að hann verði að sýna sig, sem sann-
an þjóðverja og berjast meðan nokk
ur maður stendur uppi, sem hon-
um vill fylgja. Hann kvað vera
góður maður þessi prins og her-
maður. En honum fer sem öðrum
þessum kónga görmum. Þegar hann
kemst í illindi við þegna sína, þá
grætur hann yfir vonsku mannann-
a og kallar á hina furstana og kon-
ungana, að koma nú og senda sér
herlið til þess að hjálpa sér til þess
að slátra þegnum sínum.
HUERTA
Loksins fór það á stað liyskið
hans Huerta úr Mexico þann 14. júlí
kl- 10 um kvöldið, kona hans og
börn, frændur og hánustu vinir og
fóru á sérstakri lest. Rétt á undan
foru tvær. lestir hermanna með 800
vopnaðra manna, en á eftir kom
þriðja hermannjlestin með 500
manns. Allar þessar lestir stefndu
til Vera Cruz til Bandamanna, ó-
vinanna sem verið höfðu. Þar var
nú helzta skjólið fyrir óbótamann-
inn og fylgilyð hans. Með þeim fór
einnig kona hermálaráðgjafaans
Blanquet. Huerta situr enn þá
eftir en ætlað er að hann muni ekki
vilja bíða gestanna, sem nú eru á
leiðinni til Mexíco og muni hafa sig
burtu þaðan liið allra fyrsta. En
þegar Huerta er farinn byrjar nýr
kafli í sögu Mexícó. En hvernig
hann verður getur tíminn einn leitt
í ljós. Landið er gott, en mennirnir
heimskir og illir.
REYKUR A RÚSSLANDI
Það er ekki trútt um, að liann
bakist nú, blessaður búkurinn á
Rússakeisara. Skógarnir eru að
benna alt í kring um Pétursborg og
legst reykurinn yfir borgina, svo að
ekki sér til sólar um hádaginn; en
loftið er þungt af svælunni og kol-
sýrunni, svo að við köfnun liggur.
Svo batnaði ekki við það, að loks
kviknaði í mógröfunum. En einsog
allir vita, er St. Pétursborg bygð á
mýrarflóum og fenum meðfram
,ánni Neva. Er þar svörður undir
borginni og landinu og ef það fer
að loga, þá lítu illa út, því að þar
getur öll jörðin logað undir fótum
manna.
Eldur hefir sópað marga smábæi
og þorp, og sést þar ekkert eftir
nema bein og rústir, því að sum-
staðar hefir fólkið brunnið líka.
En svo eru menn lika að búast
við að heyra hvell þar ekki lftinn.
Því að í Schluesselburg kastala eru
dynamit smiðjur Rússa, meðfram
Neva, og taka yfir margra ekra
svæði. Eldurinn er kominn þar
nærri kastalanum og dynamit-stof-
unum. Um fangaklefana er ekki tal-
að, en menn vita það, að þarna i
Schluesselburg eru einhverjar hinar
ljótustu og fúlustu dýflissur Rússa,
og æfinlega troðfullar.
Fimm þúsundir hermanna eru að
berjast við eldinn á fljótsbökkun-
um og reyna að varna honum að
komast að verksmiðjunum. En um
ait Rússland eru bændurnir dag og
nótt að berjast við eldana, því að
haninn rauði galar víðar en í kring
um tsarinn og Pétursborg. Ritsima-
staurarnir brenna, þræðirnir liggja
á jörðu eða brenna sundur; jarðar-
gróðurinn eyðist, járnbrautir fara
forgörðum, svo ekki verður um þær
farið, og margar sveitir eru svo
útilokaðar sökum brunans, að heim-
urinn veit ekkert um þær. — Víðar
er volgt en i Winnipeg.
VERKFALL
í Chicago eru brautarþjónar að
hóta verkfalli á öllum brautum
vestur af Chicago, og draga þeir
með sér allar brautir i Canada vest-
ur af Fort William, nema Grand
Trunk. Það eru vélamennirnir (en-
gineers), sem þetta gjöra, og eru
þeir taldir vera 55,000. En brautirn-
ar, sem verkfallið verður gjört á,
eru 148,000 mílur.
Járnbrautaeigendur segja, að
kröfur vélamanna muni nema um
árið 33 inilíónum dollara, og er það
töluverð upphæð.
Vélamennirnir vilja ekki leggja
málið í gjörð, því þeir segja að elg-
endur brautanna hafi svikið öll sín
loforð, þeger til gjörðardóma hafi
komið. Við þetta stendur, og litlar
líkur til um samkomulag.
VIRGINIA ÞUR
Og nú er hún þur, hið forna fríða
ríki, West Virginia, eitt af fylkjum
Bandaríkjanna með dölunum fögru
og fossunum fríðu og fjöllunum háu
og tóbaksökrunum og Orangc lund-
unum og brennivínskötlunum. Þar
hefur þó margur sopinn verið látinn
renna niður og margur bjórinn
freytt á fullu glasi- En nú er öldin
önnur, menn eru farnir að sjá, að
lieir þurfa að halda á viti sinu á
degi hverjum og hafa fæstir of mik-
ið af því og sama er að segja um
sómann og siðgæðið, hreinlætið og
hreinlífið. Og loks foru menn að
hugsa, hvort ekki væri mögulegt að
hefta þenna hoppandi, leikandi.tæl-
andi djöful, brennivínið og of-
drykkjuna og jiegar menn verulega
foru að hugsa þá fór það að grafa
um sig. Myndir hugsjónanna foru
að festast í hinum huldu geymum
djúpvitundarinnar «g koma fram
á yfirborðið aftur og aftur. Þær
voru sjálfrátt og ósjálfrátt að drag-
ast fram og ráðin fóru að koma,
þegar menn foru að viðurkenna
nauðsynina með sjálfum sér.
Og loksins sáu menn að eina ó-
tvíluga ráðið var algjört vínbann-
Og því er nú Vestur Virginia þur.
Þar er iðnaður mikill og verksmiðj-
ur. og bjuggust menn ekki við góðu
]>ví að menn voru víninu vanir og
þótti bjórinn góður og svalandi í
hinu heila dalalofti, og allir slíkir
menn voru á móti því og allir þeir
sem peninga græddu á sölu þess,
eða á því að brugga það. Og þeir
voru margir þessir menn og lögðu
sig fram til að verja þessa atvinnu
sína, sem' lögin hefðu lielgað svo
iengi, ]>ó að hún auðsýnilega væri
eldri sem yngri til bölvunar og nið-
urdreps. En þó urðu ]>eir fleiri,
sem bregða vildu hnífnum á barka
Bakkusar og sagt er að þrír-fimtu
lilutar atkvæðanna hafi verið með
algjörðu vínbanni, eða jafnvel meira
Og lögin um bann þetta voru
gjörð svo ströng sem liægt var og
menn kunnu lög að semja til þess
að forðast agnúa þá sem önnur riki
og lagasmíð svo afflega liafði rekið
sig á. En alt l>etta verk og öll þessi
lög sem gjörð hafa verið tii þess að
lama og hefta vínnautnina liafa svo
oft eða hafa eiginlega æfinlega ekki
verið annað en liálfverk, menn liafa
gengið að þeim með hálfum huga,
og þcssvegna hafa þau æfinlcga
reynst ónóg eða ónýt cins og alt
hálfverk er. Og þó er lielfingur
fólksins, sem aldrei neytir víns, sem
sér alla þess bölvun og hatar hana.
Það er kvennfólkið en—það hefir
eki atkvæði um það, má eiginlega
ekkert lagalega um það segja. Og
ég held að helmingur karlmanna
muni sjá það líka og muni gjarnan
vilja afnema ]>að, sem annað eitur
og spillandi efni. Þá eru þrír-fjórðu
mannkynsins að minsta kosti, sem
ekki vilja hafa það og ég held í
rauninni miklu. Hversvegna geta
nú þessir menn verið án þess eins
og hinir, hversvegna er þeim leyft
að lialda uppi þessari bölvun, og
með þvf baka stórtjón og andlega
og líkamlega eyðileggingu komandi
kynslóðum- Hversvegna er þeim
leyft að halda dýrinu eður dýrseði-
inu við í manninum því að þetta er
dýrslegt eðli og mannlegt aðeins að
svo miklu leyti, sem maðurinn’eíin
'þá er dýr og ekki búinn að brjóta
af sér dýrshaminn sem hann hefur
verið vafinn öldum saman alt frá
byrjun.
En nú er eftir að sjá hvernig þetta
reynist þarna. Og þó að þau falli
þarna lögin, þá er það ekki sönnun
fyrir því, að þau séu ekki góð, eða
réttlát eða heppileg, heldur hinu að
mennirnir eru ofmikil dýr enn þá til
þess að geta borið þessi lög.
HUERTA SEGIR AF SÉR
Þann 15. júlí fóru þeir úr Mexico
borg, hershöfðingjarnir Huerta og
Blanquet, og var ætlað að þeir færu
til Puerta Mexico. Var sein létti yfir
öllum i borginni og alt var með friði
og spekt.
Þenna dag hafði Huerta sagt af
sér vöidum og var það fljótlega
samþykt með 121 atkvæði á móti 17.
I ndir eins var til forseta valinn
Francisco Carbajal og tók hann
þegar embættiseiðinn.
Þegar uppsögn Huerta var lesin
upp, hrópuðu þingmenn: “Viva
Huerta!” (Lifi Huerta!).
Þegar þessu var lokið,, fór Hu-
erta út úr þingsalnum og stefndi
tii knæpu þeirrar hinnar frönsku,
sem hann hafði verið vanur að
drekka á, og fékk sér þar hressingu.
Hópur mikill fylgdi honum og
vildu kveðja hann með handabandi
og margir með kossum og var þar
alt ástúðlegt, enda var Bakkus þar
á borðum og bjór flóði um gólf og
sæti.
Þetta var alt nokkuð undarlegt,
og þó ekki, er menn gæta málavaxta
allra. Huerta hrópin, i þingsainum
atkvæðagreiðslan og afsögnin. —
Þetta var alt undirbúið, eða litur
svo út.
Þegar Huerta lét lialda kosning-
ar uni forseta fyrir skömmu, —
komu þar eitthvað 3 prósent at-
kvæðisbærra manna að sækja þær,
og þeir voru vist margir reknir
þangað með svipuhöggum og byssu-
kjöftum. En þó komu að eins einir
þrír af hundraði hverju kjósend-
'anna. Náttúrlega greiddu allir at-
kvæði með Huerta, annars hefðu
þeir ekki þangað komið. Og þing-
inennirnir urðu svo fegnir að losna
við liann. En á bak við alt þetta
tildur og fals voru miliónirnar, sem
Hucrta var búinn að senda til Par-
ísar af rikisfé náttúrlega, og nú lang
aði hann til þeirra, karlinn, og var
sárfeginn að sleppa.
En um siðfágun og samvizku
landsbúa ber þetta stakan vott: að
þeir skyldu láta hann fara lausan,
manninn, sem hafði bakað þeim
jafn mikla bölvun og brytjað niður
hrönnum saman þeirra beztu menn.
Verndun ungbarna.
Fyrsta sjóferðin.
Þeim var boðið öllum út á vatnið,
biirnunum á öllum aldri, fárra vikna
gömlum til þriggja ára, hvítum,
dökkum, svörtuin; börnuin með
mæðrum sínum og ömmum, eða
svstrum, litlu inæðrunum. Og öll
tóku þau boði borgarinnar, að
vera gestir ó gufubótnum “Island
Queen” hérna um daginn.
Það var Lol Solman, sem léði
batinn deild heilbrigðisnefndarinn-
ar í Toronto borg. Og auk úngu
bernanna var þar þó nokkuð af
eldri börnum, fölleitum á svip, er
sýndust þurfa að fá að njóta golunn-
ar af vatninu og sólskinsins til að
auka blóðrenslið og draga roðann
fram í hin fölu andlit þeirra.
Það var stinnings austankaldi og
fór bátnrinn að eins nokkrar ferðir
yfir vúkina fram og aftur frá þvi kl.
2 e.m. til kl. 5.30 e.m.
En börnin báru sig vel á þessari
fyrstu sjóferð þeirra. Það komu
reyndar stunduin upp hljóðakvið-
ur, með ótal tónum og einstöku
skerandi háum tvisöngs röddum. En
alt var gjört sem mögulegt var til
þess, að þeim liði sem bezt. Og þar
var læknir við hendina á bátnum og
fjöldi mikill af fóstrum. Á fyrsta
þiifari voru kassar með mjólkur-
ílátum í ís, hreinsuðu vatni, og plöt-
ur hitaðar með rafurmagni, alt til
þess, að geta haft mjólkina heita eða
kalda, einsog börnin eða fóstran
vildu. Þar voru krukkur og glös með
hreinsuðum dúsum og margvíslegar
fæðutegundir, sem mæðurnar og
ömmurnar höfðu komið með, og
alt var við hendina til þess að fæða
blessuð börnin, ef þau kynni að
svengja, og enginn þurfti þar svang-
ur að vera. Þar voru könnur af Tal-
cvm Poivder og vaseline, vindil-
«i, .gar af bómuH, cf'.esse cloth, og
yfir höfuð alt, sem hugsa mátti að ó
þyrfti að halda. Einn hinna ungu
sveina rak sig svo á, að hann fékk
blátt auga; en fóstran greip hann
og þvoði blóðið af honum og bað-
aði augðð, þangað til liann var far-
inn að hlægja aftur og alt var
gleymt.
Sum barnanna voru mögur og föl
og tekin til andlitis, og litiu likam-
irnir þeirra svo horaðir og hold-
litlir, að það sýndist efamál, livern-
ig þau ættu að hafa gott af skemti-
ferð þessari og hinu hreina, góða
lofti á vatninu. En þarna fengu þau
öll, sem þurftu þess, liina beztu,
hreinustu mjólk, og fóstrurnar litu
eftir meðferð þeirra, og það var sjá-
anlegt þarna i byrjuninni, að væri
þetta oft gjört, þá mætti breyta öllu
útliti þessara fölu og veiklegu
barna og gjöra þau að rósfögrum,
hraustum, heilsugóðum og leikfús-
um börnum. Og það er líka áform
heilbrigðisdeildar þessarar i Tor-
onto borg, — nefnilega, að halda
uppi bátaferðum þessum á degi
hverjum, nema laugardöguin alt
sumarið út, svo að sem flestir geti
svelgt í sig og teygað að sér hið lifg-
andi og hreina loft og hina svölu,
styrkjandi vindgolu, sem si og æ leik
ur um Ontario vatnið.
1 New York borg var nýlega gjörð
yfirlýsing um það, að New York
borg mundi næstu þrjó mánuði biða
níu milión dollara tap af ónauðsyn-
legum barnadauða, nema nægilegt
fé væri framlagt til þess, að vernda
börnin og hjálpa þeim.
Eftir þessum áætlunum var það
talið, að New York borg hefði tap-
að fjörutiu milíónum dollara árið
1913 og fimtíu og fimm miliónum
árið 1912.
En í Toronto deyja tiltölulega
fleiri ungbörn en i New York, eða
144 af þúsundi hverju, en i New
York 102 af þúsundi. 1 Toronto eru
20,000 ungbörn og af þeim 11,000
yngri en eins árs, og getur hver
maður reiknað það út sjálfur, þegar
ungbarn hvert er metið 2,900 doll-
ars; en verðgildi það fæst með þvi,
sem það kostar að meðaltali áð ala
upp barnið og draga svo upphæð þá
alla frá meðaltali af því, er faðir-
inn vinnur sér inn um meðalæfi
manns.
Þetta barnatjón er ákaflega mik-
ils virði, þegar það er metið til pen-
inga. Og þá er spurningin, sem all-
ir ættu að hafa fyrir augum, hvort
það sé nú ekki tilvinnandi, að
bjarga þessu, þessari feykilegu upp-
lueð, sem árlega tapast við dauða
baruanna. Væri betur, að þetta
væri athugað víðar en þarna á þess-
um stað.
GYROSCOPE AUTÖIÐ
Það er komið í London. Autó
með tveimur hjólum hverju á eftir
öðru og gyroseope til að halda jafn-
væginu. Hann heitir Pierre Schil-
owski og er læknir, maðurinn sem
fann það upp. Það er alt annað en
mótorhjólin, sem hér istrika um
borgina. Það sem vögnum þessum
er talið til gildis er það að sama
hestafl veitir þeim helmingi meiri
ferð eða drátt en fjórhjóluðum
vögnum, og svo má fara á þeim í
þrengslum og eftir mjóum stígum,
sem hinum fjórhjóluðu vögnum er
ómögulegt að komast eftir.
Og svo er sagt að þeir hafi verið
steinþegjandi þessir vagnar á hörð- i
ustu ferð og hestar fældust ekkert
þó þeir þeystu fram hjá þeim. En
“gyroscopið” lét vagnin standa upp-
réttan þó hann væri kyrr og hreif-
ingarlaus. En til vara voru höfð
tvö smá hjól sitt á hverri hlið, sem
nota mátti, ef að eitthvað kom fyrir.
ÍSLENDIN GADAGURINN Á
GIMLI
Islendingadagsnefndin á Gimli er
nú búin að ljúka að mestu undir-
búningsstarfi fyrir hátíðahaldið 1.
ágúst n.k. Kemur nákvæm auglýs-
ing um það í næsta blaði-
Meðal annars verður þetta til
skemtana: — Ræður, Sig. Júl. .Jo-
liannesson, Stephan Thorson og J.
P. Sólmundsson.
Kvæði:—Krist. Stefánsson; Gutt.
J. Guttormsson; Hjálmar Þorsteins-
son.
Leikir:—Hlaup og stökk; kapp-
sund og glímur, kaðaltog og knatt-
leikur.
Söngvar, hljóðfærasláttur, danz.
Ogiivie’s
Royal Household
Hveiti
Gjörir besta brauð hvar
sem brauð.er gjört
Th*
Ogilvie FloiirMills Co.Ltd.
WIWIPEG, FORT WILLIAM.
HEDICl.YE HAT, MONTREAL,
Stærstu hveltimölunarmenn 1
brezka ríkinu. Mala dag-
lega 18,000 tunnur.
Konunglegir malarar.
Islendingadagurinn
Nefndin hélt fund á skrifstofu
‘ Marinó Hannessonar á inánudaginn.
| Voru þar gjörðar flestar ráðstafan-
I
I ir.sem nauðsynlegar eru til þess að
hátíðin takist vel. — Þar á nieðal
í var þetta ákveðið:
' Að halda skrúðför kveldið áður líkt
og í fyrra, nema ennþá fullkomn-
ari og tilkomumeiri.
| Að veita $10.00 verðlaun fyrir bezt
j skreytta bifreið í þeirri skrúð-
för.
Að flytja alla ókeypis út í sýningar-
garðinn, sem fara vilja að niorgn-
inum, nicð því skilyrði þó, að
| þeir séu komnir klukkan 8 ann-
aðhvort á hornið á Arlington og
Ellice eða Sherbrooke og Elliee.
Að hafa barnasýningu, og verður
H. Skaptason umsjónarinaður
hennar.
Ad gefa börnunum sælgæti við inn-
ganginn í sýningargarðinn.
Að fá Gu'ðmund Sigurjónsson glíniu
kappa til þess að sýna alíslenzka
glímu með 12 æfðum mönnum.
Að bjóða utanhéraðsmönnum að
taka þátt í aflraun á kaðli við
Winnipegmenn. Verði 7 raenn,
sem eru 210 pund að nieðaltali,
sendir til þeirra afirauna frá ein-
hverju héraði, þá gefur Árni And-
erson sérstök verðlaun. Tilkynn-
ing frá þeim, sem þátt vilja taka
í kaðaltoginu, verður að vera
komin 30. júli til John Davidson,
43 Aikins Block.
Bæður flytja þessir:
1. Minni Vesturtslendinga-—Tlior-
bergur Thorvaldsson.
2. Minni Vesturheims—Síra Jón
Helgason.
3. Minni íslands—Síra Rúnólfur
Marteinsson.
Kvæði:
1. Minni tslands—Stephan G.
Stephansson.
2. Minni Vestur-fslcndinya—Guð-
mundur Guðmundsson.
3. Minni Vesturheims—Sig. Júl.
Jóhannesson.
Forseti dagsins—Thos. H. John-
son.