Heimskringla - 10.09.1914, Page 4

BLS. 4.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 10. SEPT. 1914.
Heimskringla
(Stofnuð 1886)
Kemur út á hverjum fimtudegl.
TJtgefendur og eigendur
THE VIKING PRESS, LTD.
Ver?5 bla?5slns í C&nada og
Bandarlkjunum $2.00 um árið
(fyrlrfram borgatJ).
Sent til Islands $2.00 (fyrirfram
boreatJ).
Allar boraanlr sendist rábs-
manni bla’ðsfns. Póst etSa banka
áTÍsanir stýlist til Tbe Viking
Press, Ltd.
Ritstjórl
RÖGNV. PÉTURSSON
Rábsmabur
H. B. SKAPTASON
Skrifstofa
729 Sherbrooke Street, Winnipee
BOl SI71. Talsími Oarry4110
Hermálafundurinn
á fimtudaginn.
Fundur þessi er boðaður meðal
Islendinga i bænum. Gangast fyrir
fundarhaldi þessu menn þeir, sem
hafa undirskrifað fundarboðið, er
birtist í þessu blaði. Er sá tilgangur
með fundinn, að islenzkur almenn-
menningur hér beri ráð sin saman
um, hvað sé hvorttveggja sæmilegt
og hyggilegt fyrir þjóð vora að
gjöra landi þessu til hjálpar meðan
á núverandi ófriði stendur. Æski-
legt er þvi, að sem allra flestir sæki
fundinn, svo a8 minsta kosti i þvi
efni sjáist, að engan áhuga skortir
meðal vor fyrir neinu því, sem lýt-
ur að hag og heill þessa lands, sem
vér búum í.
ske réttara sagt, hafðar stgrkar gæt-
ur á, hvað vér séum að hafast að.
Vér vöknum upp við það nú, þeir,
sem ekki hafa séð það áður, að
þetta land er ekki óháð og sjálf-
stætt ríki. Vér vöknum upp við það
að sú prédikun hefir vecið ósönn,
sem flutt hefir boðskapinn, að Can-
ada sé aðeins háð Bretlandi að
nafninu til. Það er ekki eingöngu
háð því, heldur er það bundið því
um háls og hendur. Og verði Bret-
land sigrað, — tekið, verður þetta
land vort, einsog ambátt á uppboði,
selt til skuldalúkningar þrotabúinu.
Land þetta var ekki óháð fyrir ári
síðan, ekki fyrir mánuði siðan, ekki
fyrir degi síðan og er það ekki enn!
Munið eftir því, þegar yður verður
næst fluttur sá boðskapur, ef nokk-
ur dirfist að gjöra það, við hvaða
tækifæri, sem það kann að vera
gjört, að svo er ekki. Getur þá far-
ið svo, að ekki sýnist það jafn á-
%
kveðin nauðsyn að hraða þjóðernis-
glötuninni — gæti það orðið skiljan-
legt, að hér sé ekki um sjálfstætt
þjóðerni að ræða, er fengist gæti í
skiftum fyrir hitt, þótt fornt og slit-
ið sé.-----------
Þó engin ástæða sé til að efa það
um eitt augnablik, að sá áhugi sé til
hjá oss, er þó alls ekki laust við, að
allir útlendingar, hverrar þjóðar
sem eru, séu grunaðir um meira og
minna áhugaleysi í sainbandi við
þetta' stríð og málalok þess fyrir
brezka veidið. Þó ekki hafi þessi
skoðun komið mjög fram í dagsljós-
iS, þá mun hún þó vera nokkuð rik
undir niðri hjá sumum. Og ef eng-
inn ytri vottur kemur í ljós, er sýni
hið gagnstæða, er einmitt hætta bú-
in með, að skoðun þessi hjá inn-
lendu þjóðinni geti orðið oss til ó-
gæfu og erviðleika í fleira en einu
efni. Bezt er að skoða hlutina einsog
þeir eru. Ef sú skoðun fengi nokk-
urn stuðning með háttsemi vorri, að
hollusta vor til brezka rikisins væri
lítil og sérdrægul, er það alveg á-
reiðanlegt, að til vor yrði ekki litið
neinum vinaraugum af innfæddum
brezkum borgurum ríkisins. Það er
mjótt mundangshófið og skamt þess
á milli, að vera skoðaður ræktarlít-
ill um velferð ríkisins og hreinn og
beinn. drottinssvikari, óvinur þessa
þjóðfélags og landráðamaður. Og
sá, sem myndi skoða oss svo, færi
úr því ekki að gjöra sér mörg ómök
til þess, að sýna oss sæmd eða virð-
ingu.
Nú munu margir íslendingar
sækja atvinnu sína til hinna inn-
fæddu meðborgara vorra. Fjölda
margir eiga alla sína framtíð í við-
skiftalega átt undir þeim; en allir
eigum vér rétt vorn að verja og und-
ir þá að sækja, sem fámennasta
þjóðin í landinu. Hversu lengi
myndum vér halda atvinnu vorri
hjá þeim, ef sú skoðun næði að búa
um sig, að vér værum óheilir eiði
vorum við ríkið? Hversu myndi oss !
farnast i viðskiftum, ef vér værum
taldir landráðamenn? Einsog nú er
þröngt um hvorttveggja atvinnu og
fé, er vel að hugsa sem bezt um
Að hugur hérlendu þjóðarinnar
sé að einhverju leyti þessi, sem vér
höfum bent á, er ekki að efa. Hitt er
annað mál, hvort nokkur gild ástæða
sé til þess, að hún líti þeim augum
á útlendinga. Vér erum á því, að
það sé ekki. En svo mikið er nú af
fumi og öfgum, að í þessu, sem öðru
er gengið mikið lengra en ástæður
eru til. Ekki þarj annað en benda
á gjörðir og framkomu borgarstjór-
ans hér til þess að sjá, hvaða vog
vér erum hér öll mæld á, er fædd
erum utan brezka rikisins. Fyrir
all-nokkru síðan boðar Deacon
borgarstjóri til fundar hér i bæ
meðal borgara bæjarins til þess að
ræða um þátttöku bæjarins i þessu
stríði. Fundurinn var sóttur af al-
menningi, og kom fáum til hugar, að
þangað væri boðaður aðeins viss
hluti fólksins. En svo mun það þó
hafa átt að skilast, því ekki all-löngu
þar á eftir kveður hann til annars
fundar, er haldast á nú síðari hluta
þessarar viku, fyrir alla útlenda
borgara brezka rikisins, er heima
eiga I bænum. Er það ekki látið uppi
að fundur þessi eigi að ræða um
þátttöku þessa fólks í ófriði þess-
um, heldur fá yfirlýsingu frá því
um þegnhollustu þess og trúskap
við ríkið. óskar bæjarstjórinn eftir,
að fá tvo ræðuinenn frá hverjum
þjóðflokki, er þessu lýsi yfir hátíð
lega fyrir hönd sinnar þjóðar. Er
vonandi að hann fái þessa ræðu-
menn, og að þeir bregðist því ekki,
að lýsa yfir bæði því og öðru í
heyranda hljóði, og reka heim til
háttvirts borgarstjórans þá smán,
sem hann velur útlendingum þessa
bæjar með þessu útboði. Þeir eru
ineð þessu stimplaðir sem vvíasam-
ir þegnar þessa lands. Þeir eru sett-
ir í flokk sér, sem ótryggari og lítt
ábyggilegi hluti þjóðarinnar, er
| fyrst og fremst þarf að kenna þegn-
hollustu,, og halda próf yfir hvort
ekki þurfi þeir frekara eftirlit en
verið hefir. Á annan veg verður ekki
þessi fundur skilinn, hvort sem
honum og ensku blöðunum, er mælt
hafa sterklega með fundinum, er
þetta ljóst eða ekki. Sýnir það, hvað
undirniðri býr hjá hávaða innlendu
! þjóðarinnar.
[ Með þessu dæmi fyrir augum ættu
I inenn ekki að láta neitt hamla sér
! frá, að sækja íslenzka fundinn. —
! Verða margir þar til frásagna um,
honum sýraist. En íhuga mætti lítil-
lega, hvað að líkindum kann að
verða borið þar fram.
Og hið fyrsta, fyrst um það er að
ræða, hvað hægt sé að gjöra ríkinu
til styrktar, er að íslendingar bjóði
sig fram til herþjónustu. Um það er
það eitt að segja, sem vér höfum
áður sagt, að það er skoðun vor, að
enginn hefir nokkurn siðferðislegan
rétt til að skora þar á annan til
þeirra hluta, nema hann hafi fyrst
sjálfur boðið sig fram og skrifað sig
í herinn. Og við það skal bætt nú,
að það eitt er ekki einhlitt. Þvi viti
hann eitthvað því til fyrirstöðu, að
framboð hans verði þegið, þá
það saina, sem hann hafi ekki boðið
sig fram, því það er þá að eins i
yfirskini gjört, og hefir hann þá
engu meiri rétt en áður til þess að
hvetja inenn til herþjónustu.
Nú má skrifa sig í herþjónustu á
þrjá vegu: 1. til landvarnar heiina
fyrir; 2. til varnar i öðrum nýlend-
um og skattlöndum Breta; 3. til
þjónustu í hernum, sem nú er í
stríðinu. Og svo er sagt, að enn-
fremur megi skrifa sig óákveðið, að
eins gefa sig fram til að taka heræf-
ingar, og verði að þvi loknu að
bjóða sig fram í einhverja af hinum
þremur stöðunum. Um þetta síðast
takla finst oss að ekki þurfi mikið
að ræða. Það, sem íslendingar verða
að forðast í sambandi við þetta mál,
er að gjöra sig hlægilega og setja
mannorð sitt í veð. Að skrifa sig í
þann ófriðarher, að taka einungis
heræfingar hér í bæ, eina eða tvær
stundir i viku, virðist ganga háðleik
næst, ef um virkilega hjálp til ríkis-
ins ætti að vera að ræða. Ríkið get
ur fengið nóga til þess, að ganga í
einkennisbúningi, — ef það vill
leggja til fötin, og jafnvel til þess að
halda á byssu, ef það vill leggja til
byssuna, og að telja það landbjörg,
er að gefa litlum hlut stór-t heiti.
Finst oss því ósennilegt, að islenzk-
ur fundur ætti að eyða augnabliks
umhugsun um það. Markmið fundar-
ins ætti ekki að vera þsð, að finna
eitthvað upp til þess að sýnast. Það
er ósamboðið þeirri stefnu, sem vér
ættum að eiga í málefnum þessa
lands. Auðvitað gæti það nægt til að
friða samvizkur þeirra góðu manrta,
sem hakla að útlendingarnir Sitji á
svikráðum við þetta land. En vér
kysum heldur, að þær væru friðaðar
með öðru móti, eða þeim væri þá
lofað, að sitja með sínar vondu sam-
vizkur. Auðvitað mætti segja sem
svo, að áskorunin um að sækja
þenna fund vel, byggist á þvi, að
láta oss sýnast í augum hinna hér-
lendu; en svo er ekki. Hún byggist
á því,, að vér gefum .ekki tilefni til
þess, að óhugur á oss, sem þjóð-
flokki áhugalausum um velferð
þessa lands, nái að festa rætur. Að
ekkert það i hegðun vorri verði út-
lagt þannig, að sú skoðun eigi við
rök að styðjast.
Þá er um fyrsta og annað atriðið
að ræða: landvö^n hér eða i hinum
styrk til rikisins, virðist það vera
aðalhjálpin, sein menn geta veitt. En
svo er með stríðið einsog við horfir
nú, að líkindi eru til að senn séu
allir stærstu bardagarnir búnir, og
þó ekki sé hægt að sjá fyrir endann
á því, að um það að þeir af Islend-
ingum, sem nú eru alveg óundir-
búnir, eru orðnir svo æfðir að til-
tök væri að senda þá, að þá verði
þvi að miklu leyti lokið. — Auk þess
liefir hermálaráð Breta látið þess
getið, að rikið hafi ekki þörf fyrir
nema 22,000 manns héðan. En nú
sitja í herbúðum í Valcartier rúmar
32,000 manna, auk Patriciu her-
deildarinnar, sem telur um 1,000
manns. Eru því likur til, að ekki
verði notað alt það lið, sem nú þeg-
ar er safnað, og þá ólíklega, þó ein-
hverju verði bætt við.
Virðist því sanngjarnast, að menn
séu látnir sein mest sjálfráðir um,
hvort þeir bjóða sig fram eða ekki,
meðan ekki rekur meira á eftir og
ekki koma beinar ’ áskoranir um
meira lið. Það auðvitað hlýtur fund-
urinn að ákveða sjálfur.
En hvað sem hermálunum vjð-
kemur, þá eru önnur stórmál, sem
fyrir fundinn hljóta að koma, en
það er að hafa útvegi með björgun
þeirra, sem heima eru. Horfurnar \
eru þær, að þessi vetur muni geta
að mörgum sorfið. Og endurtökum
vér það, sem vér höfum áður sagt,
að lslendingar ættu að sjá svo um,
að ekki einn einasti þeirra þyrfti að
vera upp á það opinbera kominn
með styrk til að lifa. Það er land-
vörn lofsverð, að reyna af fremsta
megni, að verja allan iðnað falli,
allar atvinnugreinar manna, lífsút-
vegi og öll bjargráð yfirleitt. Og til
þess geta íslendingar hjálpað mikið,
ef þeir af alhuga vilja leggja sig fram
um það.
3.
4.
Islands ferðir og fréttir
að heiman.
Á hverju ári hafa nokkrir Islend-
ingar héðan að vestan farið heim.
Hafa hópar þessir verið mismun-
andi stórir. En eitt og sama erindi
hefir fyrir öllum vakað, er heim
hafa farið, að yngja úpp fornar end-
urminningar og heilsa, eftir lengri
eða skemmri burtuveru, ættingjum
og fornum vinum. Á þessu ári hafa
all-margir farið heim, þó færri en
upphaflega ráðgjörðu það i vor. —
Flestir munu hafa farið sumarið
1912, eða nú fyrir tveimur árum
síðan. En þótt færri hafi farið þessi
síðastliðnu tvö ár en áður, kemur
það ekki til af því, að hugur manna
sé að breytast i garð ættjarðarinn-
ar, eða þess, sem heima er að gjör-
ast. Aðrar kringumstæður munu
valda því, og þá helzt, að árferði
hefir ekki verið eins gott nú þessi
siðustu missiri einsog áður.
Óhætt mun að fullyrða, að flestir
vilja gjarnan fá sem flestar og greini
legastar fréttir að heiman. Eru menn
sólgnir i að heyra það alt. Eins er
þá menn koma að heiman, eru þeir
spurðir um menn og málefni og alt,
öðrum nýlendum Breta. Ilugsan- sem heima er að gjörast..
legt er það, að það gæti verið rík- j Nú. meðan á þessu mikla Norður-
inu töluverður styrkur, að ungir
þessi efni. Yfirvega skynsamlega 1 hversu hann er sóttur’ og hversu á'
eins hið ólíklega sem hið líklega. i huga vorum se varið 8a«nvarl fund'
I arefninu. En á hitt mætti minna um
\ér erum orðin svo vön við, að ]eið, að sem fæstir íslendingar
inenn gæfu sig fram til þess. Þó ekki
hafi komið nein^r áskoranir, oss
vitanlega, í nokkru blaði frá alrík-
isstjórninni um það, að hún þarfn-
aðist menn til þessa verks og menn
byðu sig fram til þess, — þá gæti
það komið fyrir seinna, ef stríðinu
héldi lengi áfram, og taka yrði til
varnarliðsins í stríðið, eða vig-
álfu-stríði stendur, eru likur til, að
minna verði um íslands-fréttir í
blöðunum, en áður hefir verið. Er
það mest vegna þess, að íslenzku
blöðin koma ekki hingað með sömu
skilum og áður, og fréttir berast
oss ekki á annan hatt. í því trausti,
að það þyki alt betra en berir öngl-
ar hefir oss hugkvæmst að láta
koma nú áframhaldandi í næstu
blöðum nokkur ferðasögu-brot frá
sumrinu 1912 til íslands. Kemur ]>að
um, og teljum vér þó víst, að fleiri
muni vera eftir, enn sem vér höfum
ekki ennþá haft spurnir af.
Til þess, að hægt sé betur að
glöggva sig á þesari skrá, setjum
vér hér nöfn allra þeirra, sem vér
vitum um nú að farið hafi, ásamt
heimili þeira og foreldra-nöfnum,
þar sem oss er kunnugt um þau:
1. Jón (Aðalsteinsson) Laxdal —
með herdeild frá Edmonton,
Alberta; fór héðan sunnudag-
inn 23. ágúst; er hann sargeant
við herdeildina. Hann er son-
ur Mrs. Sigríðar Swanson hér í
bæ og fyrri manns hennar Að-
alsteins Jónssonar. Fæddur í
Eyjafirði; rúmt þrítugur.
2. Jóhann V. Austmann, íslenzki
skotkappinn, — með nitugustu
herdeildinni i Winnipeg. Fór
héðan mánudaginn 24. ágúst.
Hann er sonur Snólfs J. Aust-
manns trésmiðs, og er fæddur
hér í bæ; rúmt tvítugur að
aldri. Faðir hans er ættaður af
Austurlandi. Jóhann er sarge-
ant i hernum.
Kotskeggur T. Þorsteinsson —
með nítugustu herdeildinni 'í
Winnipeg; fór héðan mánudag-
inn 24. ágúst. Hann er tæpt hálf
þrítugur; fæddur í Skagafirði
og sonur Tómasar Þorsteinsson-
sonar hér i bæ.
fíjörgvin G. Johnson — með
106 herdeildinni í Winni-
peg; fór héðan mánudaginn 24.
ágúst. Hann er rúmt tvítugur
að aldri, fæddur hér í bæ 1893;
sonur Guðmundar Jónssonar
kaupmanns. Er faðir hans ætt-
aður úr Suður-Þingeyjarsýslu.
Björgvin er corporal í Comany
6 við deildina.
Jóel fí. Pétursson — með nítug-
ustu herdeildinn i Winnipeg;
fór héðan mánudaginn 24. á-
gúst. llann er sonur Björns Pét-
urssonar og er fæddur á Bakka
í Austur-Fljótum í Skagafirði
25. júni 1895.
Pétur I. Jónasson — með nitug-
ustu herdeildinni í Winnipeg;
sonur Ivars Jónassonar, að 618
Agnes Street. Fór mánudaginn
24. ágúst. Hann er fæddur hér í
bæ 17. nóv. 1895
Magdal Ifermannsson — með
nítugustu herdeildinni í Winni-
peg; fór mánudaginn 24. ágúst.
Sonur G. Hermannssonar, að
940 Ingersoll Street. Fæddur á
Seyðisfirði 1895.
G. Hávarðsson, — fór með nit-
ugustu herdeildinni í Winnipeg
mánudaginn 24. ágúst. Hann er
fæddur á Austurlandi á Islandi;
sonur Guðmundar Hávarðsson-
ar við Siglunes, Man.
G. Goodman, frá Kenora, Ont.;
fór þaðan úr bæ með 100 Gren-
adier herdeildinni föstudaginn
28. ágúst.
Guðmundur P. Goodman;—fór
með “34 Fort Garry Horse”
sunnudaginn 30. ágúst, héðan
úr bæ. Hann er fæddur hér í
bænum 20. sept. 1895, sonur
Kristinns (Guðmundssonar)
Goodman.
Þorsteinn G. ólafsson— fór með
“34 Fort Garry Horse” sunnu-
daginn 30. ágúst, héðan úr bæ
Hann er fæddur hér í bænum
1895; sonur Guðlaugs ólafsson
ar smiðs; ættaður úr Húna-
vatnssýslu.
Bjarni B. Viborg — frá Kenora,
Ont., fór þaðan úr bæ sunnu-
daginn 23. ágúst með “98 Light
lnfantry”. Hann er fæddur i
Reykjavík og er sonur Guð-
mundar gullsmiðs Víborg.
“Heilir hildar til, heilir hildi frá,
hermenn Islands!”.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Fréttir frá Islandi.
girða þyrfti betur nýlendu þafnir í uppbót á það, sem vantar í frétta-
eða útstöðvar ríkisins. Það er lika í úálkana íslenzku meðan samgöng
hverjum borgara næst og sæmilegast
að verja sitt eigið land. Ekki væri
urnar eru teptar. Byrja brot þessi nú
i þessu blaði og endist, ef til vill, í
nokkur blöð> En þeim fslands-frétt-
skoða heiminn frá sjónarmiði frið-
ar og fastra laga. Ekkert af oss er
svo gamalt, að vér munum þá tið,
að staðið hafi yfir alheimsstríð. —
Það er því erfitt, að setja sig inn í
þann hugsunarhátt, og skoða öll þau
atvik, er upp geta komið í því Ijósi.
En heimurinn er ekki nú einsog
hann var fyrir skömmum tíma sið-
a^. Þetta land er ekki það sama.
Það á í ófriði alveg eins og Norður-
álfulöndin, sem nú berjast daga og
nætur, þó hér sé ekki óvinaher enn
kominn i borgarhliðið. Orð og at-
hafnir eru vegin og mæld. Og yfir
oss, sem ef til vill höfum getið oss
öfundarorð fyrir afkomu vora hér,
sæktu borgarstjóra fundinn og helzt
engir, nema þeir, sem valdir væru
til þess, að hafa þar orð fyrir oss og
lýsa skoðunum vorum þar. Gæti
það orðið til þess, að opna augu
þessara innfæddu vina vorra í fram-
tíðinni, ef engir íslendingar væru
þar aðrir, og það orðið þess varn-
andi, að þeir við hefðu slika fram
hleypni og fruntaskap i garð útlend-
inganna á komandi tíma.
Þess gjörist ekki þörf, að leggja
mönnum nein ráð, hvað gjöra skuli
á þessum fundi, því sjálfsagt eru
einhver mál undirbúin, er fram
verða lögð af þeim, sem til fundar-
ins kveðja, og getur almenningur
er haldinn leynivörður, eða kann-jtekið ákvæði i þeim eftir því, sem
hægt að misskilja hvatir lslendinga um, sem vér getum náð í, muniim
í því, að bjóða sig fram til varnar
þessu andi, sem þeir búa í eða öðr-
tim brezkum nglendum. Það er i
alla staði sómasamlegt liðsboð, þó
ekki reki neitt á eftir með það sem
stendur.
Þá er framboð í striðið sjálft. —
Tólf íslendingar hafa nú þegar
gjörst sjálfboðar í það stríð, og geta
vel verið fleiri, þó ekki vitum vér
um þá. Aðalhjálpin til ríkisins virð-
ist vera fólgin í þvi að gefa sig i
stríðið. Ef brezka rikið ætti ekki í
ófriði, þyrfti það ekki frekar hjálp-
ar með nú en endrarnær. En það er
vegna ófriðarins, að það á nú i vök
að verjast og þarfnast allrar þeirrar
liðveizlu, sem þegnar þess geta i té
látið. Ef um herþjónustu ræðir, sem
vér ekki halda til baka þess vegna,
heldur láta þær allar koma, svo
fólk fái þær sem nákvæmastar að
unt er og cins fljótt og oss er mögu-
legt.
Islendingar í Canada-
hernum.
í tveimur undanförnum blöðum
höfum vér getið um nöfn þeirra ls-
lendinga, er boðið hafa sig fram í
stríðið. En nafnaskrá þessi er ófull-
komin vegna þess, að ekki hefir ver-
ið hægt að fá nöfn allra þeirra, er
gengið hafa í herdeildirnar og nú
eru farnir. En siðan blaðið kom út
siðast hafa oss borist nöfn nokkur í
viðbót við þá, sein getið hefir verið
—Sturla Þórðarson lögmaður og
sagnaritari átti 700 ára afmæli 28.
f. m. Æfisaga hans er í Safni til
Sögu íslands frá 1856 rituð af Sveini
Skiilasyni, löng ritgerð og fróðleg,
en síðan hefur B. M. ólsen prófessor
skrifað um ritstörf Sturlu í hinni
merkilegu ritgerð sinni um Sturl-
ungu í sama riti
—Ríkharður Jónsson mynda-
höggvari frá Khöfn dvelur hér í
bænum f sumar. Hann hefir gjört
í gibs upphleypta vangamynd af
Steingrfmi heitnum Thorsteinsson
og hefir hér til sölu nokkur eintök.
Verðið er 12 kr. og myndin mjög vel
gjörð.
—Hillingar heitir kvæðasafn eftir
Svb. Björnson, sem verið er nú að
prenta í Gutenberg.
—Náttúrufræðisfélagið og náttúr-
ugripasafnið hér í Rvík áttu 25 ára
afmæli 16. júlí síðastl. Aðalfor-
gangsmenn að stofnun þeirra voru
þeir Stefán Stefánsson skólameistari
og Benedikt heitínn Gröndal skáld.
Var Gröndal framan af formaður
félagsins og forstöðumaður safnsins
en síðan tók við af honum Bjarni
Sæmundsson kennari og hefir haft
hvorttveggja á hendi síðan. Safnið
er nú geymt í Landsbókasafnshús-
inu niðri og fer smátt og smátt vax-
andi, og lætur forstöðumaðurinn
sér ant um að auka það og gæta
þess sem best.
—Dáinn er 30. f.m. Arnbjörn Ólafs-
son kaupmaður og útgerðarmaður
í Keflavík, 65 ára gamall. Hann
andaðist í Khöfn og var banamein-
ið heilablóðfall. Arnbjörn var
kvæntur Þórunni Bjarnadóttur,
systur sr. Þorkels heitins á Reyni- ,
völlum. Sonur þeirra er Ólafur
kaupmaður í Keflavik, en annan
son mistu þau ungan.
—Þýzki háskólakennarinn, sem
þjóðverjar ætla að kosta hér við
háskólann, kom hingað í síðastl.
mánuði. Hann heitir dr. Kurt
Busse og kallast lector. Hann er
ungur maður mjög álitlegur. ís-
lenzku hefir hann lært hjá prófess-
or Heusler í Berlin og skilur hana
og talar þegar svo, að auðfundið er
að hann mundi fljótlega vel fær í
málinu, ef hann dveldi hér. En nú
hefir hann farið heimleiðis aftur
vegna stríðsins. Hann fór út með
“Ceres” 1. þ.m. Vonandi er, að
hann komi hingað aftur heill á húfi
úr stríðinu. Hann hafði sagt það,
áður hann fór, að ef hann kæmist
lífs af, kæmi hann hingað aftur.
—“Prins Friedrich Wilhelm” heit-
ir þýzka skemtiferðaskipið, sem hér
var sunnudaginn 25. júlí, mjög stórt
skip og vandað. Með því voru um
500 farþegar. Héðan fór það norður
um land og ætlaði til Spitsbergen
og svo suður með Noregi, eins og
venja er til um þessi skip. En 2. þ.
m. fékk þýzki konsúllinn hér skeyti
um, að skipið hefði ekki komið
fram, engar fregnir komið um komu
þess til Spitsbergen, en þaðan er
loftskeyta-samband til Noregs. Eru
menn hræddir um, að skipinu hafi
hlekst á norður i íshafi.
—Porvextir hjá bönkunum hafa
verið hækkaðir upp í 7 pct. 1. þ.m.
1 Berlín voru forvextir þá 5 pct., í
Khöfn 6 pct. og í Lundúnum 8. pct.
Síðar hefir frétst, að forvextir Eng-
landsbanka væru komnir upp f 10
pct.
—Veðrið er hið best nú siðustu
dagana, sólskin og þurkur. Yfir
höfuð hefur tfðin verið góð um
hálfsmánaðar tíma.
—Fálkinn tók 1. þ.m.enskan botn.
vörpung “Drypool” frá Hull, við-
landhelgisveiðar á Patreksfirði.
—Morðmálið. Undirréttardómur-
inn í því hefur verið staðfestur t
Landsyfirdómi. f
—Sæsfminn er nú opinn allan sól-
arhringinn og bæjarsíminn hér til
kl. 12 á kvöldum.
—Englendingar liafa tilkynt, að
símskeyti til útlanda verði að vera
á ensku eða frönsku.
—Stjórnarráðið hefir bannað út-
flutning á aðkeyptum vörum, nema
kolum og öðrum nauðsynjavörum
til skipa.
—Sterling átti að koma hingað
frá útlöndum 16. þ.m. En nú er
símað frá Khöfn að skipið fari ekkí
þá ferð.
—Botnía lagði af stað frá Khöfn
morguninn 3. þ.m. með svo marga
farþega, að öll rúm voru full.
—Skálholt leggur á stað á morgura
frá Khöfn áleiðis hingað.
Lögrétta, 5. ágúst
—William Paton Ker, prófessor £
enskum bókmentum við Lundúna-
háskóla, kom hingað með “Vestu"
og fer austur í Árnessýslu í dag.
Prófessor Ker hefir um langan tfma
lagt stund á íslenzku og talar hana
vel. Hann er höfundur að tveim
bókum, “The Dark Ages” og “Epic
and Romance” og er í þeim mikið
um forn-íslenskar bókmentir. 1
hinni síðartöldu er mjög mikið um
íslensku fornsögurnar, og er sá kafli
bæði skemtilegur og frumlegur.
Auk þess hefir hann skrifað greinar
um Sturlu lögmann Þórðarson,
Guðmund biskup góða, Jón Arason
o.fl. Hann hefir kostað hina nýju
útgáfu af þýðingu Sveinbjarnar Eg-
ilssonar af ódysseifskviðu, sem kom
út í hitt eð fyrra.
—Heiðursmerki fékk landritari
Kl. Jónsson kommandörkross dbr.
orðunnar af 2. fl.
—Sama dag fengu skrifstofustjór-
ar Stjórnarráðsins Indriði Einarson
og Jón Hermannsson riddarakross
dbr.-orðunnar. J. F. Aasberg skip-
stjóri á Botnfu varð sama dag
dannebrogsmaður.
—Gefin voru saman í hjónaband
hér í bænum 8 þ.m. Sigurjón Pét-
ursson fþróttamaður og frk. Sigur-
björg Ásbjarnardóttir.
—Alþingi verður slitið á morgun.
—Síðustu dagana er sólskin og
góður þurkur.
—Grasvöxtur er nú orðinn meiri
en í meðallagi austan fjalls, og yfir-
leitt mun hann allgóður vlðast