Heimskringla - 02.12.1915, Page 4

BLS. 4
HEIMSKRING L A.
WINNIPEG, 2. DESKMBER 1915.
HKIMSKIUNGLA.
(StofnuV 1886)
Kemur Ot á hverjum fimtuderi.
Útgefendur og eigendur:
THE VIKING PRESS, LT1>.
Vert5 blatSslns í Canada og Bandaríkjunum $2.00 um árifc (fyrirfram
borgatS). Sent til íslands $2.00 (fyrirfram borgatS).
Allar borganir sendist rábsmanni blatSsins. Póst etSa banka ávís-
anir stýlist til The Viking Press, Ltd.
M. J. 8KAPTASON, Ritstjóri H. B. SKAPTASON, RátSsmatSur.
Skrifstofa:
72» SHERBROOKE STRBBT, WlNNIPEG.
P. O. Rox 3171 Tal*lml Garry 4116
Membersof theCommercial Educators’ Associatíon
ESTABUSHED
Stærs'ti verzlunarskóli í Canada. Býr fólk
undir einkaskrifara stöðu, kennir bókliald, hrað-
ritun, vélritun og að selja vörur
Fékk hæstu verðlaun á heimssýningunni.
Einstaklingskensla. Gestir velkomnir, eink-
um kennarar. Öllum nemendum sem það eiga
skilið, hjálpað til að fá atvinnu. Skrifið, komið
eða fónið Main 45 eftir ókeypis verðlista með
myndum.
THE WINNIPEG BUSINESS COLLEGE
222 Portage Ave...Cor. Fort Street.
Enginn kandídat atvinnulaus.
Vellíðunin í Canada.
Þó að ósköp og skelfingar gangi
stöðugt á í hinum gamla heimi, þó
að við þvi sé búið, að fleiri og fleiri
verði þær þjóðirnar, sem ganga í
þenna hrikaleik, sem nú stendur yf-
ir; þó að löndin séu eydd og gróður
þeirra eyðilagður; þó að vesældin
og eymdin riki þar með skelfing-
unni, — þá lifa menn hér í hinni
mestu vellíðan, sem Canada nokkru
sinni hefir séð. Oft hafa hér góð ár
komið, en aldrei annað eins. Það er
sem hunang drjúpi af hverju strái.
Uppskera hefir verið fádæma mikii,
svo að vér efumst um, að nokkurn-
tima hafi hún jafn mikil verið af
hverri ekru ræktaðri í landi þessu,
þó að um alla Ameríku sé farið, þar
sem korn eða hveiti er ræktað.
Og allar vörur aðrar eru i hinu
hæsta verði, því að markaðurinn er
nógur og eftirspurnin óþrjótandi, og
nú streyma peningarnir til bæjanna
og bændanna. Bændurnir eru glaðir
í bragði og allir borga nú skuldir
sínar, og allir kaupa nú hvað sem
þeir þarfnast. Sem dæmi má geta
þess, að ein búð i Winnipeg tók inn
í tómum peningum að eins einn dag
115,00« dollara.
Og umsetningin á bönkunum vik-
una sem leið, var 20,000,000 dollur-
um meiri en fyrir tilsvarandi viku
árið áður, eða 1914. Umsetningin
var alls $54,848,984 þessa viku núna
op er þa„ $8,000,000 meira en fyrir
tilsvarandi viku árið 1913; en þá
var hin mesta uppskera i Canada,
sem nokkru sinni hefir verið, áður
en þessi kom, sem nú er á ferðinni
í\ markaðinK.
Kélög þau, sem hafa lánað bænd-
um. fá nú svo mikið inn, aíi þau
vita ekki, hvað þau eiga að gjöra
við peningana. Eitt félag átti úti-
standandi hjá bændum í smálánum
$500,000, eða hálfa millión dollara,
við ársbyrjun. En nú mokast pen-
ingarnir inn, þetta $5,000 og meira á
hverjum degi, og er það nú þegar
búið að fá $350.000 af þessari hálfu
millíón. ,
Einstöku menn eru að kvarta um
vinnuleysi í borgunum, sérstaklega
liér í Winnipeg. En þess má geta, að
vér þekkjum ekki þau ár, sem einn
eða annar hafi ekki kvartað um
vinnuleysi i Winnipeg. Og menn,
sem til þekkja, segja hér sé nægileg
vinna fyrir góða menn. En það er
erfitt að fá þá. Og góðir verkainenn
eiga ekki erfit með að fá atvinnu
liér. ,
Það er alt ónnur tið hér nú-eða í
fyrra. Sárfáir munu þcir allslausir
menn eða fjölskyldur, sem nú þurfa
bjargar að leita, og betlarar sjást
varla á strætum úti.
Og þó er svo langt frá því, að
þessa árs uppskera sé seld; mikið
i'f henni er ennþá i höndum bænda,
svo að það skiftir millíónum eða
tugum millióna bushela.
Landið er að byrja að sýna auð-
æfi sín, — sýna mönnum, hve feyki-
leg ósköp þeirra liggja falin undir
grænum sverði í iandi þessu. Akr-
arnir ausa gullinu i vasa bændanna,
ef að þeir vilja bera sig eftir því. —
Hvar í hcimi er nú annað eins iand,
sem fari eins vel með syni sina og
dætur? Þarna er uppspretta, sem
einlægt getur orðið meiri og meiri,
því meira sem tekið er. Hún þarf
aidrei að tæmast, ef með viti og „t-
orku og framsýni er að henni unnið.
Og ekki einungís það, heldur eru
hér nú margar uppsprettulindir, er
sumar eru litt notaðar og aðrar ó-
notaðar. Landið er svo gott og á-
reiðanlegt og lindir auðsins og gæf-
unnar svo margar, að hér geta marg-
ir tugir millióna lifað sælu lífi. Þetta
er eitt hiC bezta, ef ekki hið allra-
bezta land í heimi. Það eru sjálf-
skaparvíti, ef nokkur maður þarf
hér félaus eða öreigi að vera, — að
minsta kosti um langan tíma enn.
Styðjið Árna að málum!
Mr. Árni Eggertsson *veiktist mjög
skyndilega hinn 25. nóv. og fór á
spítalann seinni hluta dags, þar sem
Dr. Brandson skar hann undir eins
upp. Það var botnlangavciki, sem
að honum gekk. Árni iiafði unnið
hart að kosningu sinni fyrir Board
of Control daga alla og fram á nótt
og var þreyttur mjög orðinn, þegar
sýkin greip hann og varð hún því
hörð á honum. Uppskurðurinn tókst
vel, sem vant er hjá l)r. Brandson,
og leið Árna eins vel og við inátti
húast eftir uppskurðinn. En á spít-
alanum verður hann að vera fyrst
um sinn, og getur því. ekki unnið
fyrir sig í kosningunum.
En alt fyrir þctta ætlar Árni ekki
að hætta víð að sækja um Controller
stöðuna. Og þegar hann fór á spit-
elann, bað hann konu sina að lýsa
því yfir, að hann héldi áfram að
sækja um sæti í Board of Control,
og verður þess getið í blöðum Win-
nipeg Ixirgar, islcnzkum og enskum.
En vinir hans nuinu vinna að kosn-
ingu hans, meðan hann er rúmfast-
ur, og treystii* hann því, að vinir
sínir muni ekki síður styðja sig, þó
;.ð hann sé rúmfastur um stund.
Með þvi að halda áfram sókn
sinni um Controllers stöðuna, hefir
Árni sýnt mannskup sinn, að gugna
ekki, þó að þetta kæmi fyrir; og þar
sem allir vita, að hann er bezti
drengur og reyndur að þvi að
standa vel í stöðu sinni, sem bæjar-
fulltrúi, þá ættu nú landar að duga
honum, þó að hunn liggi í rúminu
sjúkur og geti ekki sótt mál sin
sjálfur, og bæði kjósa hann sjálfir
og vinna að þvi, að hann komist að
starfi því, sem hann er að sækja
uin. Sjálfur getur hann nú ekki farið
um borgina til að sjá kjósendurna;
þó hann sé nú á góðum batavcgi.
En hann treystir á yður, vini sína,
og þér megið ekki láta honum hregð-
ast það. Og það er ekki nóg, að gefa
Iionum atkvæði yðar, — þér vcrðið
að hjálpa honum til að fá atkva'ði
þcirra, sem eru kunningjar yðar.
Á jólunum þurfið þér að vera húnir
að koma Árna í sessinn.
Stjórnin leggur hald
á hveiti.
Sú fregn flaug um lanilið á mánu-
dagsmorguninn var, að landsstjórn-
in hefði lagt hald á 15 milliónir bush
ela af hveiti. Morgunblöðin fluttu
hana og allir fóru að tala um þetta.
Urðu þá sem oft kemur fyrir mis-
jafnar skoðanir manna.
Það er ekki svo að skilja, að rikis-
stjórnin hafi slegið cign sinni á
hveitið, heldur hitt, að hún viil
kaupa það og gjalda fult verð fyrir.
Stjórnin þarfnast þessa hveitis. Hún
þarf það til að fæða herinn og fúlk-
ið á Englandi Og hveitið var þarna
til í kornhlöðunum i Fort William.
Stjórnin hefði náttúrlega getað
keypt hveitið á markaðnum með
því að bjóða i það, sem hver annar
kaupandi. En hefði einn kaupandi
komið á markaðinn og þurft að
kaupa 15 millíónir bushJla, — hvað
ætlið þér að hefði orðið? Hveitið
liefði flogið upp, ómögulegt að segja
hvað mikið; það hefði hoppað og
stokkið tug af tug og varla tylt tán-
um niður. Stjórnin hefði þurít að
borga feikna fé fyrir það. Og hverj-
ir hefðu svo grætt? Ekki bóndinn,
heldur millimennirnir, hveiti-hákarl-
arnir, sem lifa á þvi einu, að kaupa
hveitið af bóndanum til að græða á
því, — kaupa það eins lágt og þcir
geta og selja það eins hátt og þeim
er mögulegt og stinga svo mismunin-
um í vasann. ,
Kaupmennirnir á Winnipeg Grain
Exehange hættu störfum á máhu-
daginn, þegar fregnin kom. Þeir
vissu ekki, hvernig þeir áttu að
snúa sér. Brakúnarnir voru órólegir
og sögðu að þetta væri til að eyði-
leggja atvinnu sína. Þcir segjast ekk-
ert vita, hvenær atvinna þeirra geti
byrjað aftur.
Þetta hveiti, sem stjórnin lagði
hald á til að kaupa, var No. 1 og No.
2. og No. 3.
Það, sem brakúnunum og hveiti-
kaupmönnunum þótti lakast. var
það, að vita ekki, hvaða verð stjórn-
in ætlaði að borga fyrir hveitið. En
stjórnin Var ekki búin að láta það
uppi. En þenna sama dag kom sím-
skeyti fpá stjórninni i Ottawa svo-
látandi:
“Stjórnin hefir ekkert frekara að
seyja í dag. Verð á hveitinu er ekki
ákveðið. Að likindum verður korn.
nefndin (Grain Commission) látin
úkveða verðið og eins skaðabætur
þwr, sem þarf að borga".
Að kveldi á mánudaginn var eng-
inn nokkru fróðari. Og ekki vita
menn, hvernig Grain Growers félag-
io tekur málum þessuin. En grunur
nsanna er sá, að þeir séu vel ánægð-
ir, og byggja það á því, að forseti
Grain Growers félagsins var kallað-
ur til Ottawa og tók þátt í ráða-
gjörðum þessum með ráðgjöfunum,
og stóðu þær yfir allan laugardag-
inn, einmitt áður en skipunin gekk
út frá stjórninni. ,
Sumir segja, að bændur eigi einn
þriðja hluta af þessuni 12—15 mill-
íónum bushela, . og sumir, að þeir
eigi nieira. Það, sem bændur áttu
þar, voru þeir ekki húnir að selja;
en biðu með það, þangað til þeir
fengju hærra verð. — En niikið af
hveitinu áttn hveitikauprnenn og
voru búnir að selja það viðskifta-
niiinnuni sínum hér og hvar um
heiminn.
Það, sem þeir verða að gjöra, er
;:ð kaupa annað hveiti i staðinn.
Og hveitið er einlægt á leiðiuni i
stórum lestum, daglega. Og þetta
hald stjórnarinnar nær ekki til þess
hveitis, sem er á leiðinni; og ekki
til þess hveitis, sem er í kornhlöð-
unum vestan við vötnin eða Fort
William og Port Arthur. ,
Og nú er haldið áfram ineð hin-
um mesta ákafa, að hlaða skipin á
vötnunum dag og nótt, til .þess að
koma þessu stjórnarhveiti burtu. —
Og á meðan kemur stöðugur straum-
ur hveitisins að vestan, því að nóg
er til. Og ætlað er, að skipin gangi
um vötnin fram að 12. desembei*.
Þetta ætti því að verða til þess. að
hækka verð á hvciti eitthvað og það
á þann hátt, að hækkunin fari i vasa
bændanna.
Og það eru bændurnir, seni ættu
að verða hagnaðarins aðnjótandi —
og engir aðrir.
Einn af hveitikaupmönnunuin,
eða “Shipping Agent” í Port Arthur,
sagði: að þetta hefði að eins gjört
uppihald á útskipun hveitisins i
hálfan annan dag, og nú héldu þeir
áfram að hella hveitinu í skipin
eins fljótt og mögulegt v;eri. Veðrið
væri hið ákjósanlegasta og flutn-
ingsskipin væru fleiri nú en nokkru
sinni áður.
Þess ber að geta, að það er Breta-
stjórn, sem er kaupandinn og kaupir.
r.ú miklu meira en nokkru sinni áð-
ur, og mun þetta byrjun til enn
meiri kaupa i framtíðinni. Markað-
urinn er þar vís í komandi framtíð,
og það þarf varla að óttast það, að
þeir sjái ekki sinn eiginn hag i því,
að borga hveitið svo vel, að bændur
verði vel ánægðir; en hitt er ómögu-
legt að koma í veginn fyrir, að þó
nokkrir millimenn missi þarna tæki-
færið til þess að verða milliónaeig-
cndur á nokkrum dögum; enda ættu
bændur lítið að syrgja það.
Hafra snertir þetta ekki að öðru
leyti en því, að það tefur fyrir flutn-
ingi þeirra í einn eða tvo daga.
BorgiíJ Heimskringlu bændur—
MuniS eftir Heimskringlu þegar
þér æljiS uppskeru ySar þetta
haust. — Þetta er Uka uppskeru-
tími hennar.
Þeir ríku borga.
Brctar gengu ekki að því grufl-
andi, þegar þeir réðust út í stríðið
mikla, að það mundi reyna ramt á
allar þjóðfélagstaugar þeirra, að
lieiðri þjóðarinnar óskerðum að
leikslokum. Margt var hjá þeim i
inolum: ýmsar taugar lamaðar;
aðrar sem na'st ónýtar, þegar á
luirfti að reyna. — Aðal-afltaugin,
sem á mátti treysta þegar í byrjun,
var hcrflotinn. Hann hefir reynst,
eins og öllum heimi er kunnugt, full-
traustur til þess, sem honum var ætl-
að að þola. Mannfjöldinn, sem þjóð-
in mátti á skipa til hernaðar á landi,
var veikasta taugin; hefir að vísu
nokkuð verið styrkt eftir því sem á
hefir liðið tímann, en er ekki ennþá
svo traust, að hlífðarlaust megi á
haná reyna eftir þörfum, en er þó
óðum að styrkjast og gefur von um,
að geta nieð samtvinning allra ríkis-
hlutanna unnið til sigurs verk sinn-
ar köllunar i samfélagi við hina
aðra samtakendur. Skotvopna taug-
in var léleg í meira lagi, til þess er
nú þurfti við og lítt á hana byggj-
andi; en smátt og smátt hefir hún
styrkst svo, að ekki er nú lengur
óttast um vanmátt hennar, þótt
meira reyni á en enn er séð.
Aðal afltaugin, sem allir treystu
á að ekki mundi bila þó að herti,
var peningamagn þjóðarinnar; og
víst hefir Bretana hvorki skort fé
né lánstraust fram til þessa. En þó
má nú heyra það á máli aðal þjóð-
málaskörunga Englands, að ei sé sú
afltaug óslítandi. Enda hefir nú ver-
ið óðum hert að hinum rikari hluta
þjóðarinnar með útlát til herkostn-
aðar.
Reginald McKenna, hinn nýji fjár-
málastjóri Breta, gjörði fyrir fáuni
vikum innreið sína í það embætti
rreð þvi að auka hinn svonefnda inn
tcktaskatt landsbúa. Sú aukning var
svo mikii, að skatturinn nemur
rneira en þriðja hlula þeirra inn-
inntekta, sem vfirstíga hundrað þús-
und dollars á ári. Skattur þessi er
hlutfallslegur; hann fer eftir því
liækkandi, sem meiri eru inntckt-
irnar; og nýji fjármálaráðgjafinn
gat jiess þá í þingræðu sinni, að
hinn rikari hluti þjoðarinnar mætti
húast við, að betur yrði að þeim
þrengt síðar með útlátin. Ilann gat
þess, að hinn auðugi höfðingjaflokk-
ur þjóðarinnar, og hinir tiginbornu
hefðu lagt framtiltölulega flesta
menn úr sínum flokki til hernaðar-
ins, og orðið að þola mest mannfall
og af þvi leiðandi mestar sorgir og
söknuð; en eins væri það iíka víst,
að þessi flokkur yrði einnig að
leggja fram mesta peninga til hern-
aðarþarfa af því hann væri til þess
færastur. Það væri rétt, að hin nú-
lifandi kynslóð bæri allan þann
þunga hinnar fjárhagslegu hliðar
hernaðarins, sem hún frekast þyldi,
svo að sem minst legðist á komandi
kynslóðir, sem á sínum tíma hefðu
sinna eigin þjóðiegu hagsmuna að
gæta. Jafnframt gat hann þess, sem
mönnum kom nokkuð óvænt, að all-
ir þeir, sem hefðu aðsetur á Bret-
landseyjum, hvort sem þeir væru
borgarar ríkisins eða ekki og hvar í
lieiini sem eignir þeirra væru, yrðu
að borga herskatt af inntektum sin-
um.
Út af þessu hafa blöð Bandaríkj-
anna farið að telja saman, hve mikla
skatta brezka Jijóðin muni hremsa
frá ameríkönsku fólki, sem býr á
Knglandi, en á allan sinn auð í
Bandarikjiinurn,.og hefir þeiin talist
svo til, að sú upphæð nemi að
minsta kosti hundrað milliónum
dollars á ári.
1. Hæstur þeirra skattgjaldenda er
William Waldorf Astor, sem á
200 millíón doliara virði af fast-
eignuni í New York borg. Her-
skattur hans verður 1% millión
dollars á ári.
2. Duchess of Roxburghe, dóttir
Ogden Goelets, amerikanska auð-
mannsins sáluga, borgar % mill-
íón dollara.
3. Duchess of Marlborough, dóttir
William K. Vanderbilts, verður
að gjaida 150 þúsund dollara á
ári.
4. Duchess of Manchester, dóttir
Eugene sál. Zimmermans, geldur
hunúrað þúsund doliara á ári.
5. Mrs. William B. Leeds borgar 300
þúsund doiiara á ári.
(i. Frú Beatty kona aðmiráls Beatty
borgar 200 þús. dollara á ári.
7. Countess of Granard, dóttir Og-
den Mills í New York borg, geid-
ur 100 þúsund dollara á ári.
8. Viscountess Maidstone, dóttir
Anthony Drexei, borgar 100 þús.
doliara á ári.
9. Lady Curzon og systir hennar,
báðar dætur gamla Levy Z. Leit-
ers, borga hvor um sig 100 þús.
dollara á ári.
10. Countess of Craven, dóttir Brad-
iy Martins, borgar 200 þús. doli-
ara á ári.
11. Viscountess Deerhurst borgar 50
þús. dollara á ári.
12. Countess of Suffolk borgar 100
þús. dollara árlega.
13. Lady Neiland borgar 50 þúsund
dollara.
14. Countess of Lancaster borgar 75
þúsund doliara.
15. Lady Cheylesmore borgar 50
þúsund dollara.
16. Mrs. I.ewi.s Harcourt borgar 100
þúsund dollara á ári.
Allar þessar konur eru af amerik-
önskum ættum, sem gifst hafa tign-
um Englendingum, en hafa eignir
sínar í Bandaríkjunum. Um hundr-
að aðrar ameríkanskar konur eru á
lista blaðanna, sem allar verða að
borga háan hcrskatt.
Svo er og mesti fjöldi amerik-
anskra miUiónera, sem tekið hafa
sér fasta bólfestu á Englandi og sem
allir verða að borga feykilega háan
herskatt. Það seni talið er sérstak-
lega markvert við þessar inntekta-
greinir er Jiað, að þær koma frá
ættum, sem upphaflega fiuttu frá
Þýzkalandi tii Bandaríkjanna.
Nokkrar hinna nefndu kvenna
eiga bæði eiginmenn og syni sian á
hervellinum, og sumar hafa þegar
mist þá. Kin þessara töldu kvenna
hefir verið ólánsöm í hjónabandi og
býr ekki með manni sínum. En hún
verður samt sem áður að greiða her-
skatt sinn. Sama gildir um amerík-
önsku auðmennina á Englandi. —
Nokkrir Jieirra hafa þegar gengið i
lierinn, en eigi að síður verða þeir
að greiða fullan herskatt af inn-
tektum af eignum sínum. Þeir sem
hafa 10 þúsund dollara inntektir á
ári borga 15 prsent i herskatt. Og
eftir því, sem inntekta upphæðin
hækkar, eftir því liækkar prósent
skattarins, þar til að þeir, sem hafa
yfir 300 þúsund dollars inntektir á
ári, borga um 34 prósent af þvi, eða
rúmlega Jiað.
Mælt er, að herra Astor hafi feng-
ið einhverja undanþágu frá fullri
greiðslu. Inntektir hans eru metnar
yfir 8 millíónir dollars á ári, og ætti
þvi herskattur hans að vera nær 3
inilliónir dollars, en er settur niður
eins og áður er sagt í 114 millíón
dollara á ári. En þrátt fyrir þá iviln-
un, sem hann kann að hafa fengið
á skattgreiðslunni, þá er Jió sú ár-
lega upphæð, sem hann verður að
gjalda, all-myndarlegt tillag frá ein-
um manni. Það borgar fyrir nokkr-
ar sprengikúlur, sem geta haft mikla
Jiýðingu, ef Jiær allar hitta rétt
mark.
“Ást í meinum.”
Ilerra ritstjóri Heimskringlu!
Út af ummælum skáldsins dr. Sig.
Júl. Jóhannessonar í Lögbergi, um
kvæði Þorskabíts: “Ást i meinum”,
(lettur mér i hug þetta : Hvað er ást
i meinum?
Þeir segja mér sjálfsagt, að það
sé ást utan vébanda laganna. Jæja,
látum svo vera. En hvað mikið af
þessari daglegu, venjulegu ást, held-
ur sig fyrir utan vébönd laganna?
Þessari holdsfýsna ást? Þessari ást,
sem oft er horfin “eftir sjö tíma
væran blund” Eða þá þessari ást,
sem scgja má um: “Þau vöndust
saman eins og önnur naut, sem alt
af hlutu sama plóg að draga”? Um
þcssa ást, þessa holdsfýsna ást, er
mikið sagt bæöi í kvæðum og sög-
um, og þykir flest góðar bókmentir!
Af hverju? Af því hún er svo almenn
og flestir eins og þekkja hana heima
hjá sér. Þetta er almennur flæking-
ur, mesta meinieysis grey, segja
menn.
Sjáist, aftur á móti, bóla á annari
tegund, eða þessari fullkomnu ást
sálna, kiæddri mannlegum hjúp, þá
er eins og naut sjái rauða dulu. —
Því? Af þvi hún er svo sjaldgæf,
svo óeigingjörn að þvi sem líkamann
snertir; svo varanleg, svo heilög, að
menn eins og trúa því ekki„ að hún
sé til nema í ímyndun einstakra
skálda.
Það er þessari ást, sem bregður
fyrir i kvæði Þorskabíts: “Ást i
meinum”. Þessi ódauðlegi, guðdóm-
legi kraftur, sem krefst mestrar
lotningar mannsandans. Þessi raf-
magnskraftur, sem, ef samvista er
varnað, rennur skeiðið óaflátanlega
um hcima og geima guðs, þangað til
hann finnur það, sem hann leitar
að, og ekkert annað. Þetta, sem
kemur ef til vill einu sinni á æfi
einstaklingsins, en hverfur þá ald-
rei. Þetta, sem enginn mannskraft-
ur fær ráðið við, og er ekkert mun-
aðarfitl. Þetta, sem er aldrei “í
meinum”, þvi það er að eins einum,
eða einni, gefið, og er fyrir utan og
ofan heiminn, eins reiðubúið að
rjóta samvistar i tiiveru engrar
holdsfýsnar eða getnaðar. Já, þessi
eina blessaða ást, sem Jiráir út yfir
gröf og dauða.
Væri meira af henni, færi betur.
í hinu umrædda kvæði segir kon-
an eða stúlkan sjálf:
“Um ást þá tala’ eg ekki hér,
sem ötlum dýrum meðfædd er;
þvi líkamsnautn er létt og smá
í liking andans sæln hjá.
En ástin sönn er ætið hrein,
hán angnabtiks ei flærð er nein".
List skáidsins, og verulegustu á-
hrif verka Jiess, felst oft í þvi, að
tæma ekki brunninn, heldur gefa
lesendum eftir úrskurðarvaldið. í
því felst ekki hneyksii.
Eg fyrir mitt leyti er ekki í nokkr-
uni vafa uni, hver endirinn hefði
orðið. Ef þrekið var ekki nóg til
þess að lifa og Jirá undir skyldu-
byrði lífsins, Jiá var það nóg til
burtflutnings þess hins guðdómlega,
er Jiilía Jýsir:
“á hverju heldur hönd þín, elsku~
Ijúfi?
Á eiturbikar, banameini lifs þíns? —
Æ, nizkur ertu, ant mér ekki dropa
til hressingar; eg htýt að kgssa
munn þinn
og vita, hvort á vörum þinum finst
ei
tiein ögn, sem hætir hölið mitt með
dauða".
Þetta er Jiað, sem gefur kvæðí
Þorskabíts: “Ást í meinum”, sér-
staklega mikið siðferðisgildi, og í
Iieild sinni sérstakt skáldskapar
gildi, Jiví í raun og veru er þessi
ást hið eina, sem er hafið yfir sorp
Jiessarar tilveru.
Skáldinu, sem flýgur hærra, er
göfugra, en alment á sér stað í við-
teknum fræðikerfum og bókment-
um(I), því eru, eins og gefur að
skilja engin takmörk sett. Lægra í
siðspillingu og löstum getur skáldið
ekki komist en Jieim, er bókmentirn-
ar fjalla um, og þvi er það, að skáld
inu eru engin takmörk sett fremur
en guði og fjandanum.
Eitthvað útafbrugðið jiví, sem al-
ment er viðtekið i öllum öðrum
bókum, að fylgt hafi mönnunum
frá upphafi, hneykslar suma menn.
Svo eru inenn vanir þessum endur-
tuggnu jórturtuggum um kosti og
iesti, sem upp aftur og aftur er end-
urtekið i nýjum búningi og kallað
bókmentir, að menn hafa næstuin
gleymt og týnt hinum sanna guði í
manninum.
En í kvæðinu: “Ast í meinuin”
er brugðið upp Ijósi þess, sem að
grcinir ekki lif og dauða, og sem vér
sjáuin hverfa út í myrkrið, bak við
dauðann, leitandi að fullvissunni í
friðsælli höfn.
Þökk sé Þorskabít, og hverjum
öðrum, sem brcgður fyrir þessu
Ijósi, þessuin sterkasta geisla hins
sanna guðs í tilverunni.
Vinsamlegast,
J. Frimann.
Einmitt j>að sem þig vantar fyrír
jólrn
Alveg eins þarflegt og kalkúninn
í merkur e8a pott flöskum. Tll
kaups hjá verzlunarmannl þinnm
eCa rakleitt frá
E. L. DREWRY, Ltd., Wpg.