Heimskringla - 03.08.1916, Blaðsíða 1

Royai Optical Co.
Elztu Opticians í Winnipeg. Við
höfuin reynst vinmn þínum vel, —
gefðu okkur tækifæri til að reyn-
ast þér vel. Stofnsett 1905.
W. R. Fowler, Opt.
XXX. ÁR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 3. ÁGOST 1916.
NR. 45.
Hinn nýji fylkisstjóri vor.
-
SIR JAMES AIKINS.
Með byrjun þessa mánaðar út-
rann embættistímabil fylkisstjóra
Sir D. C. Camerons, og var Sir James
Aikins skipaður í hans stað.
Sir James Albert Manning Aikins,
M.A., K.C., er sonur Hon. J. Cox
Aikins, fyrrum fyikisstjóra hér f
Manitoba. Sir J. A. M. Aikins hefir
tekið þátt í stjórnmálum Manitoba
fylkis síðan árið 1879. r
Hann stundaði lögfræði og varð
lögmaður í Ontario 1878, en í Mani-
toba 1879. Þótti hann undir eins
skara fram úr öðrum í stöðu þess-
ari, og árið 1880 kvaddi Dominion-
stjórnin hann til þess. að sitja í
hinni konunglegu nefnd til að rann-
saka réttarfar í Norðvesturhéruð-
um. Hið sama ár tók hann sæti í
lögmannafélagi Manitoba, og var
ýmist féhirðir, skrifari eða forseti
félagsins.
Oft hafði hann mikilsvarandi op-
inber störf á hendi. Hann var full-
trúi Canada á International Con-
gress on Moral Edueation í Haag á
Hoilandi 1912. Hann samdi vfn-
bannslögin árið 1900; var forseti
hinnar konunglegu nefndar við há-
skóla Manitoba; einn í stjórnar-
nefnd Manitoba búnaðarskólans, og
síðustu ár forseti lögmannafélags
Manitoba fylkis.
Hann er forstjóri fjölda félaga og
viðriðinn fjölda stofnana, og liggja
honuin því feiknamikil störf á herð-
um; en alt fyrir það hefir hann
aldrei verið svo önnum kafinn, að
hann hafi færst undan að leggja f
sölurnar tíma sinn og vinnu, þegar
um velferð almennings var að ræða.
Hann hefir jafnan þótt vejp ræðu-
maður hinn bezti, fjörugur skemti-
legur og fyndinn. og muna margir
Winnipeg búar eftir ræðum hans,
og lengi hefir það verið, að mönn-
um hefir ekki þótt fullskipað á
ræðupölium, nema Sir James Aik-
ins væri þar einn af ræðumönnum
Sir James hefir verið traustur og
einlægur stuðningsmaður Konser
vatíva alla sína tfð, og var hann
sambandsþingmaður fyrir Brandon
kjördæmi á þinginu 1911; en sagði
af sér þingmensku árið sem leið til
þess að taka að sér forustu Kon
servatfva í Manitoba fylki.
Hann hefir alla tíð verið sann-
íærður um, að Bretar þyrftu að
vera viðbúnir öllu illu, og sá gjörla
fyrir atburði þessa hina seinustu,
sem til stríðsins leiddu, þegar hann
heimsótti Evrópu árið 1912. Hann
cr Honorary Coionel í The Ninetieth
Regiment. Winnipeg Rifles, og í
Ninety-Ninth Regiment, Brandon,
og hefir unnið mikið að þvf, að
hvetja menn til að temja sér að
skjóta með riflum, með þvf að gefa
hikara og Önnur heiðursverðlaun o.
s. frv. Hann hefir einnig lagt kapp
á, að styðja og efla Y.M.C.A. og
Wesley College, og mikið hefir hann
starfað fyrir Meþódista kyrkjuna í
Canada.
Sir James Aikins.er sjáifur fyrir-
taks skytta, hefir yndi af bóltaleik
(golf), og hefir jafnan haldið fram
öllum karlmannlegum leikum og
aflraunum.
Hann er tvfkvæntur og á son einn
sem er í lögmannafélagi hans- sem er
eitthvert stærsta þeSs kyns félag í
Manitoba, og dætur tvær á hann.
Ársfundr Konservativa.
Á fimtudagskveldið hinn 27. júlí
var ársfundur Konservatíva í Mið-
Winnipeg haldinn f Maw Bloek. —
var þar fjöldi manna saman kom-
inn; 260 sem greiddu atkvæði.
Mr. D. D. Wood var endurkosinn
forseti félagsins.
Mr. Wood setti fundinn með ræðu
og dáðist að því, hvað áhugi manna
væri mikill, er þeir fjölmentu svo á
fund þenna, þegar menn varla gætu
borið sig um fyrir hita.
Tók þá fundurinn til starfa og
voru fyrst kosnir embættismenn og
hlutu þessir kosningu:
Patron—Right Hon. Sir Robert L.
Borden.
Heiðursforseti—Hon. Robert Rog-
ers, ráðgjafi opinberra verka.
Forseti—Mr. D. D. Wood.
Yaraforseti—A. J. Goodmann.
Skrifari—W. C. Carson.
Þrjátíu menn voru kosnir í fram-
jvvæmdarnefnd og eru þeir þessi
Daly. i, B. Skaptason, George
Scott, George Bissett, R. McYarlone
Elliott, A. W. Gibson, W. Scott, W.
Bradford. John Brown, C. Atcheson,
W. Todd, W. Cameron, George Coul-
ter, Lone Elliott, Frank Russell, W.
Halldorsson. John Campbell, John
Stevens, I. H. Kelly, W. Willough-
by, M. xvobinson, H. W. Combs, A
Crooks. J- Patterson , George Ter-
mouth, Charles Pond, riobert xvre-
ger, T. W. Cairns, Harry Nash.
En þeir úr framkvæmdarnefnd-
inni, sem nú eru á vígvöllunum
voru gjörðir heiðursfélagar, og voru
þeir þessir: Sergt. John McLaugh-
lin og George Gardiner.
Þegar búið var að kjósa embætt-
ismenn, var öllum gefið fult leyfi og
tfmi til að láta í ljósi skoðanir sínar
viðvíkjandi nauðsynjamálum félags
ins. Yar svo Mr. Daly kallaður fram
á ræðupáflinn og flutti hann ágæta
ræðu og var gjörður góður rómur
að henni. Hann hefir um nokkur ár
verið forseti Young Men’s Conserva
tíve Assoeiation. Margir aðrir fund-
armenn tóku þar til máls, þar á
meðal Konservatívar frá Suður- og
Norður-Winnipeg.
Stríðs =f réttir
Rússar vesturfrá.
Það hefir kanske verið einna stór-
kostlegast hjá Nikulási hinum
mikla í Litlu-Asíu. Það var kastal-
inn Baiburt í fjöllunum á leiðinni
milli Erzerum og Trebizond, sem
hefir haldið Rússum aftur nú um
tfma. Hann var uppi í fjallaskorun-
um nálægt Chorok ánni ofarlega,
og að heita mátti ómögulegt að
komast að honum fyrir gjám og
gljúfrum og hengiflugsbjörgum. En
þegar Rússar voru loksins búnir að í
taka liann, þá var eins og skrið
kæmi á þá. Þeir sóttu nú fram á
meira en hundrað mílna breiðu
svæði frá norðaustiþ eða frá Trebi-
zond, kanske réttara að segja frá
Ardan, 40 mílur suður af Trebizond.
og alla ieið suður í Kurdistan fjölf,
sunnan við Armeníu. Þeir voru
búnir að taka fjallahryggina norð-
ur og norðvestur af Erzingan og
komu brokkandi niður hæðirnar.
Þeir komu beint að austan, frá
Zigeri, frammeð Su-fljótinu, og tóku
komu að suðaustan og tóku nú
Mamakhatum enn á ný. Þeir voru
búnir að taka þann stað fyrir löngu
en höfðu orðiö að sleppa iionum
aftur, vantaði vistir og skotfæri.
Eudanitch eða Judenitch hét hers-
höfðinginn, sem fyrir þeim var, sá
hinn sami. sein tók Erzerum. Þarna
stóðu fyrir Rússum 350 þúsundir
T.vrkja, og það var bezta herliðið,
sem Tyrkir áttu til. l’yrkir börðustj
einlægt á hverjum degi, en Rússar
vildu áfram óg hvar sem þeir mætt-
ust, þá urðu Tyrkir undan að láta;
en þá urðu Rússar ákafari og ákaf-
ari, að fylgja þeim gftir, og áöur en
Rússar komu til Erzingan voru
þeir farnir að flytja þaðan burtu alt
sem ]»eir gátu og stóðu ekki við í
borginni, en héldu vestur til Sivas,
sem er 130 mílum vestar. Rússar
tóku svo borgina. Þetta voru aðal-
stöðvar Tyrkja þarna í Asíu og
voru þar forðabúr þeirra, vopn og
vistir. Rússar tóku það alt saman,
sem til var, en sendu riddaralið á
eftir Tyrkjum og sveitir aðrar, tii
að henda af þeim menn og föng
sem hægt væri.
Þarna eru Rússar nú búnir að ná.
á sitt vald öllu hálendi Armeníu.
Er mikið af því bezta land, og er
tvö hundruð mílur á breidd og um
þrjú hundruð mílur á lengd. Og
nú geta þeir vaðið um meginhluta
Litlu-Asíu og suður að Taurus og
Kurdistan fjöllum. Taurus fjöllin
bggja meðfram ströndinni við horn-
ið eystra á Miðjarðarhafinu; en
Kurdistan fjöllin þar austur af.
Segja herfróðir menn, að nú sé
brotinn hryggurinn á Tyrkjum, því
að þarna liafi bezta lið þeirra verið
sigrað og iagt á flótta. Ætla menn
að þetta hafi ákaflega mikil áhrif á
Balkanskagann, bæði á Tyrki og
Búlgara og eins á Grikki. Það má
nú bráðum segja, að Nikulás sé
kominn að borgarhliðum Tyrkja 1
Miklagarði. þó að Tyrkir eðlilega
reyni að veita viðnám ennþá,
Rússar í Evrópu.
Það er sem Rússar séu einlægt að
sækja sig. Hinn 29. segja fregnir frá
Petrograd, sem vanalega eru áreið-
aniegastar allra- að hinn 28. júlí
hafi Rússar tekið fangna 400 her-
foringja og 20 þúsundir hermanna.
Þeir tóku 55 fallbyssur af Þýzkum,
og hröktu Þjóðverja og Austurríkis-
menn á allri leiðinni frá Kovel-Roj-
itsche brautinni suður til Brody, og
er það svæði um eða yfir 60 mílur
á lengd.
í Suður-Volhyniu, við árnar Slo-
nevka og Boldurovka, var bardag-
inn harðastur, og flúðu Þjóðverjar
inn til borgarinnar Brody í Galizíu;
en Rússar voru einlægt á hælum
þeirra og tóku borgina. Hún er 58
mílur frá Lemberg. Það var á föstu-
dagsmorguninn kl. 6.30, sem þeir
náðu henni. Ekki gat fregn þessi
sagt um það, hvað marga fanga þeir
hefðu tekið þar.
Það var Sakharoff hershöfðingi.
sem stýrði liði Rússa þarna.
En þessa dagana voru Þjóðverjar
að gjöra hin hörðustu áhlaup á her-
garð Rússa norðan við Kovel, með-
fram og nálægt Stokhod ánni, sem
rennur niður í Pripet. Þar mætti
þeim Kaledine, einn af fyrirtaks
hershöfðingjum Rússa. Hann reyndi
ekki verulega til að brjótast í gegn-
um hergarð þeirra. en hélt þeim
föstum í stöðugum bardaga með-

ÍSLENDINGAR! FJÖLMENNIÐ
Á ÞJÓÐHÁTlÐINA 2. ÁGÚST
Frítt far út í sýningargarðinn með vögnum á Arlington og Sherbrooke St. kl. 8.30
Hlaup fyrir börn byrja kl. 9; leikfimis íþróttir kl. 1 ogræður og söngvar kl. 3—5
Dansiíin byrjar kl. 8 að kveldinu. — Forseti hátíðarinnar: Dr. B. J. Brandson.
SKEMTISKRÁ.
MINNI ISLANDS.
Ræða—Guðrnundur Kamban Kvæði—Síra Jónas A. Sigurðsson
MINNI BRETAVELDIS.
Ræða—Dr. B. J. Brandson Kvæði—Síra Hjörtur J. Leó
MINNI VESTUR-ÍSLENDINGA.
Ræða—Síra Friðrik Hallgrímsson. Kvæði—Þorsteinn Þ. Þorsteinsson
MINNI MANITOBA.
Ræða—Miss Steina J. Stefánsson. Kvæði—Mrs. Margrét J. Benedictsson
íslenzk glíma. Barnasýning.
Hornleikaraflokkur spilar íslenzk lög.
Allskonar íþróttir.
Knattleikir: 1. Milli stúlkna (Ladies’ Base Ball); 2. milli 223rd Battalion
Base Ball Team og borgara.
Aflraun á KaÓli milii hermanna og borgara.
.............................Dans. . .:.........................
25 cents fyrir fullorðna.
fram Stokhod ánni, til þess að Sak-
haroff gæti leikið sér við þá á 100
mílna svæðinu suður frá Kovel-
brautunum.
En syðstur Rússa var Letchishki,
sá sem tók Búkóvínu. Hann vann
sigur þenna sama dag einhversstað-
ar milli Kolomeu og Stanislau, og
er hann nú helzt að ýta Austurrík-
ismönnum norður. Eru nú einar 80
mílur milli þeirra Sakharoffs og Let-
chishki, og Austurríkismenn á öllu
þessu svæði, en Rússar að norðan,
austan og vestan, og komist Rússar
lengra áfram eða þrýsti betur á að
norðan og sunnan. þá er allur þessi
her í voða.
— Austurríkismenn hafa einlægt
verið að biðja Vilhjálm að hjálpa
sér um lið til að stöðva Rússa. En
Vilhjálmur segist hafa annríkt og
ekki geta það fyrri en hann sé bú-
inn að vinna fullkominn sigur á
Bretum við Somme. Austurrfkis-
menn hafa verið að taka menn frá
Italíu, Serbíu og Balkan og senda
norður; en það kemur fyrir lítið,
þeir lenda allir í gini Rússans og
hann gleypir þá. Þeir sendu ein 60
til 70 þúsund hermanna um daginn,
og svTo tóku þeir ein 100,000 heim úr
Serbíu, og nú seinast er sagt að þeir
hafi verið búnir að fá ein 70 þúsund
frá Tyrkjum. sem komnir voru norð-
ur á Ungarn. Hafa þeir eflaust verið
komnir á stað áður en Tyrkir urðu
fyrir óförunum seinustu að missa
Erzingan, og svo er vafasamt. hvort
þeir geta stöðvað Rússa betur en
hinir, sem fyrir voru.
Frá Balkanskaganum.
Á Balkanskaganum eru Serbar
farnir að glíma við Búlgara á ein-
um stað. Það er norðvestur af Sal-
onichi. Þar voru Búlgarar komnir
suður á Grikkland, einhversstaðar
suður af Monastir. Þessa Búlgari
fóru Serbar að reka norður aftur og
mun það byrjunin þar syðra. Við
og við hafa verið skothríðar á her-
garðinum norður af Salonichi, en
ekki hafa Bandamenn sótt neitt
fram enn semakomið er.
INNGANGUR í GARÐINN:
15 cents fyrir börn innan 12 ára.
Maxim-byssum óvinanna. Þetta alt
saman hlýtur að ganga seint, en
það er áreiðanlegt; og engri gröf
eða \Tígi sleppa nú Bretar eða Erakk
ar aftur sem þeir einu sinni hafa
náð á sitt vald. — Og það er sama,
hvaða hópur Bandamanna það er,
hvort það eru Ástralíumenn eða
Canadamenn eða Rússar hinir ný-
komnu eða Indur eða Belgir eða
Afríkudrengirnir, — enginn lætur
sig. allir lialda velli móti berserkj-
unum þýzku og taka af þeim hvert
vígið, hvern skógartoppinn, hvern
smábæjinn eftir annan. Það kveð-
ur svo ramt a ðþví, að Þýzkum er
ekki farið að lítast á. Þeir hitta nú
hnefa harðari sínum eigin. Þeir sjá
nú loksins að mál sitt er tapað, og
það er að eins þrái og stórmenska
höfðingja þeirra, sem ekki vill við-
urkennna það.
Bretar og Frakkar stækka skarðið
í hergarí óvinanna.
Þessa seinustu viku hafa Bretar
og Erakkar all-mikið aukið við
skarðið, sem þeir brutu á hergarð
Þjóðverja, og hafa verið slagir hinir
hörðustu við Pozieres, og þó eink-
um við Delville skóginn. Þar hröktu
Bretar hraustustu sveitirnar, sem
til voru í iiði Þjóðverja, Branden-
burger-sveitirnar.
Bardaginn á Frakklandi.
Á Erakklandi hefir bardaginn
gengið stöðugt við Somme, og eigin-
lega aldrei orðið hlé, hvorki dag né
nótt. En nú er öllu snúið við, sem
áður var. því að nú eru það Bretar,
sem halda áfram áhlaupunum og
eiga æfinlega sigri að hrósa. Það er
kanske ekki á stóru svæði í einu og
ekki margar mílur, sem þeir fara
yfir á sprettinum; en það virðist
vera stöðugt síðan þeir byrjuðu
þarna í Picardie. Og svo er það ekki
áhlaupaverk, því að fyrst þarf að
brjóta allar víggirðingar með skot-
hríðum, slétta alla skotgarða og
brjóta og bylta um fallbyssum og
Voðalegir skógareldar.
Hinn 30. júlí veltist hinn mesti
skógareldur, sem menn hafa þekt,
yfir Norður-Ontario; eða byrjaði á
sunnudaginn til muna og hélt svo
áfram á mánudaginn. Hádegisblöð-
in þann 31. júlí sögðu að þá væri
hann búinn að sópa landið 53 mílur
norður af bænum Matheson, en 129
mílur vestur.
Brunnir eru bæjirnir Matheson,
Ranore, Nuzhka, Kelso, Iroquois
Falls og Homer; Cochrane hálfur
brunninn, en Timmins, Pearsons
Landing og Hearst stóðu, er þessar
fregnir komu, í ljósum loga.
Erá Cobalt kom fregn 31. júlí, og
segir hún, að hvað eftir annað hafi
kviknað í lest þeirri. sem send var
með lækna og hjúkrunarkonur og
vistir og fatnað handa þeim, sem
húsnæðislausir urðu á mánudags-
nóttina. Enginn veit, hve margir
hafa farist. Þeir eru nú taldir yfir
150; en búist við að þeir séu tölu-
vert fleiri.
Eidurinn hefir sópað ait svæðið
frá Matheson í Teiniscaining County
í Ontario og norður þaðan til Coch-
rane, en það eru 53 mílur; en til
vesturs er eldurinn kominn til
Hearst á National Transcontinen-
tal brautinni, og eru það 129 mílur,
Undir eins og fregnin barst, var
farið að safna peningum í Toronto
og varð Eaton fyrstur til að gefa
3 liúsund dollara virði af matvæl-
um og senda það jafnharðan vit
þangað á járnbrautarlest, sem átti
að fara svo fljótt, sem menn og vél-
ar gætu knúð hana áfram.
Sagt er það nú, að 60 manns séu
dauðir í Matheson, 14 í Ranore, 57
í Nushka, 2 í Nalima og 10 í Iroqu-
ois Falls. Og er búið að ná líkum
þessum öllum.
Lestir hafa gengið þétt til þess að
reyna að bjarga sem flestu af fólk-
inu, og er margt af því nærri nakið,
— föt öll brunnin af því. Til Engle-
hart liafa komið 67 ung börn og
varla spjör á nokkru þeirra. En
borgir og sveitir í Ontario safna
peningum, fötum og meðulum í á-
kafa handa þeim, sem fyrir brunan-
um hafa orðið.
Orsökin til brunans segja menn
að hafi verið smáeldar hér og hvar
um skógana, sem menn hirtu ekki
um að slökkva; en í undangengn-
um hitum var jörð öll orðin ákaf-
lega þur, og svo kom vindur á laug-
ardaginn og þá varð h\Ter neisti að
björtum loga og hvert bál að óstöðv
andi eldflóði.
Á sunnudaginn kom hver beiðnin
eftir aðra til Winnipeg frá brautar-
mönnunum á brunasvæðinu í On-
tario, eða þó helzt frá smábæjunum
nálægt Cochrane. Höfðu þar að
sögn farist 200 manns og mörg
hundruð meira eða minna skemdir,
þó að lifandi væru. Mr. Brady, for-
maður á stjórnarbrautunum í Win-
nipeg, svaraði og brá þegar við, og
innan 7 klukkustunda var liann
kominn á stað í vagni sínum á lest-
inni, og var með 5000 dollara virði
af vörum og matvælum. Svo sendi
Eaton héðan úr Winnipeg vagn-
hlass af vörum og nauðsynjum. Og
var það klukkan 6 um kveldið, sem
þeir Edfcons menn fóru að búa út í
vagnana og 2 klukkustundum síð-
ar voru vagnarnir svo fuliir, að ekki
var hægt að koina meiru í þá. —
Þegar svo Mr. Brady lagði af stað,
þá fékk hann rafskeyti um, að
byrgðir þar eystra entust ekki leng-
ur en 48 kiukkustundir.
1 stjórnarvagninum var niðursoð-
ið k'jöt í könnum, mjöl og sykur,
korntegundir, svínakjöt, ávextir af
ýmsu tagi, teppi, olíu og umbúðir.
Auk matar sendi Eaton fatnað
karla, kvenna og barna, meðul, um-
búðir, tjöld, sápu, handþurkur og
olíu og margt fleira.
Eaton hefir sýnt hjálpsemi sína
og göfuglyndi. Fyrir fjórum árum
síðan bjargaði hann mörgum við
brunann í Font Franees með skjótri
lijálp sinni og á hann mikinn heið-
ur skilið fyrir.