Heimskringla - 03.08.1916, Blaðsíða 2

bijs. 2.
HEIMSKP.INGLA.
WINNIPEG, 3. AGÚST 1916.
“HvaS hefir þú veriS aS éta?” spurSi faSir
hans.
“Ekkert!” stundi Tóni upp.
"Eg sá þig borSa dögurS”, sagSi faSir hans.
Aftur fékk Tóni kviSu og hljóSin voru ennþá
meirfi en áSur.
“ÞaS er þaS eina. sem eg hefi étiS”, sagSi hann
þegar kviSunni létti, “og svo nokkrar rúsínur, — eg
var aS láta stryknin í þær og —”
“GuS minn góSur! Hann hefir étiS eitur!”
hljóSaSi móSir hans upp. "Þú verSur aS fara eftir
lækninum! Flýttu þér, flýttu þér!”
Mr. Bonnar gleymdi kosningunni, gleymdi öllu
nema drengnum sínum. Hann þaut út, en kallaSi
um leiS: "GefSu honum uppsöluméSal!” Hann
stökk upp í vagninn og sló í klárana, og á fleygiferS
ók hann í áttina til kaupstaSarins. Hann gaf engu
gaum sem varS á vegi hans, — hraSar! var hiS eina,
sem var í huga hans; —hraSar, hraSar! Hestarnir
flugu áfram alt sem þeir gátu, en samt fanst honum
þeir fara of hægt. Rétt fyrir utan kaupstaSinn sá
hann læknirinn koma á móti sér í bifreiS fógetans
og hann sjálfan viS stýriS. Hann gaf þeim merki
aS stansa; en tók ekki eftir því, aS þeir voru aS
gefa honum sama merki.
“ViS vorum einmitt aS fara til þín”, sagSi lækn-
irinn. “Konan þín fónaSi mér”.
"GuSi sé lof!” svaraSi Bonnar. "En veriS ekki
aS tefja fyrir mér. HaldiS áfram!”
“Komdu upp í bifreiSina”, sagSi nú fógetinn.
"Læknirinn kann aS stjórna henni; og um hesta þína
skal eg sjá, — þeim veitir ekki af aS kólna”.
“Því fónaSir þú mér ekki?” spurSi læknirinn.
“Steingleymdi aS eg hafSi talsíma; þó hefi eg
haft hann í nokkur ár. En keyrSu hraSara maSur,
— hraSara!” f
“ViS förum full-hratt”, sagSi læknirinn. —
“Hertu upp hugann, því eftir því sem konan þín
fónaSi mér, þá hefir drengurinn ekki étiS meira
af sryknini en eg, og líklega ekki eins mikiS”.
"Hann var þá lifandi?”
"Já, og var aS hafa á móti, aS taka inn upp-
sölumeSaliS”, svaraSi læknirinn; “en eg býst
viS, aS hann hafi orSiS aS gjöra aS vilja móSur
sinnar aS lokum”.
“Mér tæki þaS sárt aS missa drenginn minn”.
"Á því er engin hætta í þetta sinn. Eg efast
mikillega um, aS hann hafi látiS eitur inn fyrir
sínar varir”.
Þetta hughreysti Mr. Bronson, og þegar hann
gekk meS lækninum inn í sjúkaherbergiS, var
hann orSinn hinn rólegasti. Tóni sat uppréttur í
legubekknum, úteygSur og náfölur. MóSir hans
hafi sigraS og uppsölumeSaliS hafSi verkaS. —
Þess vegna var Tóni þannig útlítandi. 1 herberg-
inu sat og gestur, Hákon Pétursson.
"HvaS gengur hér á?” spurSi læknirinn. —
“Hvernig líSur þér, Tóni? Kvalir?”
“Mér líSur bærilega”, sagSi Tóni. “En í guS-
anna bænum gefSu mér ekki meira af þessu gutli
hennar mömmu, þaS drepur mig”.
“Nei, — en ef þú ekki segir okkur, hvaS þú
hefir étiS, eSa hvaSa tiltæki þetta er í þér, þá
skal eg nota þessa”. Og hann sýndi Tóna maga-
dælu.
“Til hvers er þetta verkfæri notaS?” spurSi
Tóni veiklulega.
“Eg læt hana niSur í þig og dæli út þaS sem
þú hefir í sarpnum”, sagSi læknirinn.
“Er kosningin búin?" spurSi Tóni, án þess
aS gefa orSum læknisins gaum.
“Já", sagSi Hákon, “og atkvæSin talin”.
“Hver náSi kosningu?” spurSi Tóni.
“Woodruff offursti. AtkvæSin féllu 12 á
móti 1 I ”.
"Jæja, pabbi, eg býst viS aS þú verSir mér
gramur. En eini vegurinn sem eg hafSi til aS gefa
Woodruff offursta hálft atkvæSi, var aS taka inn
eitur og Iáta þig fara eftir Iækninum, svo þú næS-
ir ekki á kjörstaSinn til aS greiSa Bonnar at-
kvæSi. Þá hefSu þeir fengiS jafn-mörg atkvæSi,
eSa alt eins líklegt aS þú hefSir getaS snúiS ein-
hverjum til fylgis viS Bonnar, og þá hefSi hann
unniS. Þetta er þaS, sem gekk aS mér. Eg drap
atkvæSi þitt. Þú getur gjört hvaS sem þér sýn-
ist viS mig. En þaS hryggir mig aS hafa hrætt
mömmu”.
Bronson greip um háls syni sínum, en fing-
urnir kreptu ekki aS.
“Þrýstu ekki aS hálsi mér”, sagSi Tóni, “því
hann er bæSi sár og þreyttur”.
Broason slepti strax tökunum og stakk hönd-
unum í buxnavasana og horfSi á son sinn um
stund.
“Þú ert aumi bjáninn, og ættir skiliS hýSingu
fyrir tiltæki þitt. HefSi eg komist á kjörfund, þá
hefSi offurstinn fengiS einu atkvæSi fleira”.
“Offurstirvn hefSi ge*aS fengiS fleiri atkvæSi,
ef hann hefSi þurft þeirra meS”, sagSi nú Há-
kon, sem hafSi ekki veriS lengi aS laga sig eftir
hinum breyttu kringumstæSum. “Eg býst viS aS
viS höfum ennþá einu sinni einhugaskólanefnd f
Woodruff sveit. Woodruff offursti er eihmi/tt
maSurinn, sem viS þurftum meS”.
”Eg er þér sammála”, sagSi Bronson. “En
þaS segi eg þér, Tóni: aS ef aS báSir eSa annar
hestanna eru skemdir eftir ferSina til læknisins,
þá skal eg ganga næst lífi, þínu meS svipunni
þeirri arna. Hér kemur þá fógetinn meS þá, og
mér sýnist þeir óskaddaSir. Eg mundi ekki vilja
sprengja tvo góSa hesta fyrir annan eins snáSa
og þig. En hvaS skulda eg þér, læknir góSur?”
XVI. KAFLI.
ÞjóSminningardagurinn.
VoriS leiS og sumariS kom meS önnum sín-
höfSu veriS miklar þá um voriS, ekki einasta af
náttúrunnar völdum, heldur og í hugum mann-
anna. AS minsta kosti áleit Jim aS svo hefSi ver-
iS. Klakinn, sem veriS hafSi í mörgum gegn hon-
um, var nú bráSnaSur, og röSull vináttunnar
brosti nú viS honum í staSinn. Honum var því
miklu rórra í geSi en áSur. En illa hafSi hann
kunnaS því, þegar akuryrkjuvinna byrjaSi, aS
geta ekki veriS meS. Honum fanst, aS hann ekki
gjöra skyldu sína sem karlmaSur, nema hann væri
aS vinnu á akrinum. En viS skólann varS hann
aS vera, nauSugur viljugur, þar til sumarfríiS
kom. Ekki má skilja þetta svo, aS Jim hafi veriS
búinn aS fá óbeit á kenslunni og skólastarfsemi
sinni, — langt í frá. En þaS er nú svona, aS gam-
all vani verSur manni kær, og á akrinum hafSi
hann unniS vor eftir vor og sumar eftir sumar, en
kennarastörfunum hafSi hann aS eins gengt þenn-
an eina vetur.
En nú var skólafríiS komiS og upprunninn
4. júlí, þjóSminningardagur Bandaríkjanna, —
hinn dýrSlegi og óviSjafnanlegi 4. júlí.
Woodruff sveitungar höfSu auSvitaS sína þjóS-
hátíS um daginn, og komu þangaS allir, sem vetl-
ingi gátu valdiS, ungir og gamlir. Woodruff offursti
í hermannabúningi stýrSi hátíSahaldinu. ASalræSa
dagsins var haldin af Wilbur Smith lögmanni, og
sagSist honum óvenju vel. Jim Irvin las upp frelsis-
skrána, og þótti Jenný honum takast þaS vel. Fleiri
fluttu ræSur; og svo var sungiS og spiIaS og spilaS
og sungiS, unz liSiS var aS nóni.
Þá dreifSu menn sér um trjágarSinn og leituSu
aS skuggaríkum stöSum, hentugum til aS setjast
fyrir aS snæSingi. HúsmæSurnar breiddu mjalla-
hvíta dúka á grasiS og opnuSu síSan körfur sínar og
tóku upp úr þeim alls kyns krásir. Hér var nóg af
öllu, því allir höfSu haft meS sér af því bezta, sem
búiS hafSi aS geyma.
Er Jim gekk frá ræSupallinum, var komiS vi^
öxl honum; hann leit viS brosandi og sá Jenný.
“Er ekki mamma þfn hérna, Jim? Eg hefi all-
staSar veriS aS hyggja eftir henni, en hefi hvergi
getaS séS hana”.
"Nei’ hún er hér ekki”, sagSi Jim. “Eg hafSi
vonaS, aS þegar hún dreif sig í JólaboSiS ykkar, aS
hún myndi sleppa sér lausri og fara á mannamót;
en þaS hefir brugSist; hún hefir alt af síSan veriS
heima og vill hvergi þaSan fara”.
“ÞaS var leiSinlegt; eg er viss um, aS hún hefSi
haft gaman af því aS vera hér”, sagSi Jenný.
"Já, eg býst viS því”, sagSi Jim.
“Eg þarf hjálp, karfan okkar er svo rækalli
þung, Jim. HefirSu tíma?”
Jim tók viS körfunni og bar hana á þann staS,
sem Jenný valdi til aS snæSa á. Hann hjálpaSi
hennihenni til aS breiSa dúkinn á grasiS, sótti vatn
í brunninn og var henni handgenginn á ýmsan hátt,
unz matbúiS var. Þá bjóst hann til farar.
“Seztu niSur, Jim, og borSaSu meS okkur, þú
hefir sannarlega unniS til þess”, sagSi Mrs. Wood-
ruff. “ÞaS er ekki úr miklu aS velja, en eg býst
ekki viS, aS þaS sé mikiS betra hjá öSrum”.
“Mér þykir fyrir því, aS verSa aS hafna boS-
inu; eg hefi lofaS öSrum aS snæSa meS þeim”.
“Ó, Jim, eg hafSi stólaS á þig; þú mátt ekki
yfirgefa okkur”.
“ÞaS hryggir mig aS valda þér vonbrigSum,
en eg verS aS halda loforS mitt. Eg sé þig síSar”.
Offurstinn lagSi ekkert til málanna, en brosti í
kampinn, og virtist sem honum væri skemt aS von-
brigSum dóttur sinnar.
“ViS verSum hér eftir aS bjóSa Jim í tíma.
ÞaS virSist sem hann sé orSinn eftirsóknarverSur
boSsgestur”.
Og þaS virtist vera svo. Því Jenný tók eftir því,
er hann gekk eftir garSinum og heilsaSi hópunum,
sem urSu á vegi hans, aS þá var honum hvarvetna
heiIsaS glaSIega á móti og boSiS aS setjast aS snæS-
in8k Jafnvel Mrs. Bonnar — þaS undraSi Jenný
mest — bauS Jim aS borSa; en hann afþakkaSi
þaS og hélt leiSar sinnar. Loksins náSi hanrv þang-
aS, sem hann ætlaSi sér, og settist niSur í all-stórum
hóp; og tók Jenný eftir því, aS þar var Bronsons
fólkiS, Simms fólki.S Talcotts fólkiS, Hansens- og
Hamms-fólkiS, og Pétur vinnumaSur.
Jim settist niSur á milli Bettínu Hansen og
Klöru Simms. Var Bettína ljóshærS, seytján ára
mey, íturvaxin og blómleg. Þetta sá Jenný alt sam-
an; en lítiS heyrSi hún af orSaflóSi því, sem féll
af vörum sessunautar hennar, Wilbur Smith’s. Hún
sá aS eins Jim og hópinn, sem hann var í. Og hversu
fegin mundi hún ekki hafa viljaS skifta sætum viS
Bettínu eSa Klöru!
Er flestir höfðu matast, veitti Woodruff-fólkiS
því eftirtekt, aS menn fóru aS safnast saman í kring
um jim, og aS eitthvaS var þar á seiSi.
“Eg held hann sé aS halda ræSu”, sagSi Wilbur
lögmaSur.
Svo virSist mér”, svaraSi offurstinn; “viS skul-
um bregSa okkur yfir til þeirra og vita, hvaS um er
aS vera ”.
Þegar þeir nálguðust hópinn, heyrSu þeir Jim
svara einhverju, sem Bronson hafSi sagt.
“Þú heldur þaS, Bronson", sagSi hann. “ÞaS
virSist sennilegt, aS stór rjómabú, eins og þau í
Omaha, Sioux City, Des Moines og öSrum miS-
stöSvum geti framleitt smjör meS minni tilkostnaSi
en viS hér; en viS höfum skýrslur sem sýna, aS svo
er þó ekki”.
“Þau geta ekki, til aS byrja meS, framleitt gott
smjör”, skaut Tóni Bronson fram í.
“Því þá ekki?” spurSi Ólafur Hansen, faöir
Bettínu.
"Þau þurfa á svo miklum rjóma aS halda, aS
þau verSa aS fá hann langar leiSir aS, og hann
skemmist á leiSinni og þarf aS hreinsast áSur en
hann er strokkaSur; og þau efni, sem notuS eru til
hreinsunar rjómans, skilja vanalega eftir keim, sem
finna má á smjörinu”.
“Samt býst eg viS þeir selji smjör sitt fyrir þaS,
sem þaS er virSi, og þeir fá frá 4 til 7 centum minna
fyrir pundiS, en rjómabúin í Wisconsin og Minne-
sota fá fyrir sitt smjör”. ,
“Hann segir satt, Ólafur”, sagSi Jim.
“Hvernig vitiS þiS, krakkar, alt þetta?” spurSi
Pétur vinnumaSur.
“ÞaS er ekkert undarlegt", svaraSi Bettína. —
“ViS höfum lesiS um þetta, skrifaS um þetta, reikn-
aS þaS fram og aftur. Jafnvel haft þaS fyrir verk-
efni í landafræSi og málfræSi í allan vetur”.
“Þetta er nú gott og blessaS”, sagSi Pétur. “En
eg er á móti öllum lærdómi, sem lætur krakkana
vita meira um búskap en foreldrar þeirra og vinnu-
menn. GefSu mér annaS glas af lemónaSi, Jim”.
“ÞiS verSiS aS aSgæta”,_sagSi Jim viS áheyr-
endur sína, um leiS og hann skenkti Pétri svala-
drykkinn, “aS miSstöSva rjómabúin hafa viS ýmsa
örSugleika aS stríSa: Þau verSa aS borga hátt
flutningsgjald, verSa aS borga há umboSslaun öll-
um agentum sínum; þau verSa aS taka rjómann
eins og hann kemur, og er hann, eins og gefur aS
skilja, harla misjafn, og þau blanda slæma rjóman-
um og þeim góSa saman. Rjóminn er því aldrei
ferskur og smjöriS því aldrei nema miSlungs-smjör,
og oft varla þaS. Áfirnar verSa þeim ekki heldur
aS fullum notum, og margt annaS verSur þeim til
ódrýginda og ónytja. En allan þennan halla verSa
bændurnir, sem aS rjómabúunum standa, aS bera.
Eg get sannaS ykkur, og svo geta sex eSa átta af
nemendum mínum, sem hafa íhugaS þetta rjóma-
bús-mál í vetur, aS viS gætum aS minsta kosti þén-
aS 6 cents á hverju rjómapundi, ef viS hefSum
samvinnu-rjómabú og sendum rjómann okkar þang-
aS”.
“Ef svo er”, tók Bronson til orSa, “tel eg sjálf-
sagt aS koma því á fót”.
“Eg skal verSa meS”, sagSi Ólafur Hansen.
“SömuleiSis eg”, sagSi Kornelíus Bonnar.
“Hann hefir bændurna meS sér”, sagSi Wilbur
lögmaSur viS offurstann.
“Já”, svaraSi hinn; “en eipmitt nú koma vand-
ræSin: Er hann megnugur aS halda þeim, þegar
hann hefir náS þeim? ViS skulum vona þaS”.
Haraldur Níelson,
Arboe Rasmussen og
Maurice Maeterlinck.
1 umræðum þeim, sem haifa orðið
hjr í blöðunum út af hæstaréttar-
dóminum í máli Arboe Rasmussens
prests, hefir sú fullyrðing komið
fram hvað eftir annað, að minsta
kosti frá einum þeirra manna, sem
þar hafa lagt orð í belg, að hvað
sem líði öðrum villukenningum Ras-
mussens, sé hann að minsta kosti
hreinn af “andatrúnni”, sem prófess-
or Haraldur Níelsson sé svo sekur
um, að nauðsyn beri til að hrinda
honum út úr þjóðkyrkju fslands.
Mér skilst svo, sem með “anda-
trúnni” sé átt víð þá san-nfæring,
að sálarlífs-rannsóknir þær, sem far-
ið hafa fram á helztu mentalöndun-
um á 2—3 síðustu aldarfjórðungum,
hafi varpað nýju Ijósi yfir margar
þær frá sagnir heil. ritningar, sem
öllum þorra mentaðra manna var
farið að veita örðugt að trúa, en ver-
ið höfðu öld fram af öld meginstoð-
ir í trúarlífi mannanna; sálarlífs-
rannsóknirnar gefi nijög mikilsverð-
ar bendingar í þá átt, að frásagnir
ritningarinnar um samband mann-
anna við æðri, ósýnilegan heim, sé
ekki heilaspuni, ekki að sjálfsögðu
þjóðsögur, skapaðar af ímyndunar-
afli trúhneigðra manna, heldur stafi
þær frá verulegri reynsilu og miklar
Iíkur séu til þess, að ýmsar þessar
frásagnir séu í öllum aðalatriðunum j Páls postula í 15. kap. fyrra Kor-
sannar; fyrir því geti ekki sálar-j inthu-hréfs um það, hvernig Kristur
fræðingar, né guðfræðingar, né pré-' i,afi birtst eftir andlátið, — að hann
dikarar, né neinir þeir menn aðrir, i ^afi birtst Kefasi (Pétri), síðan þeim
sem láta sig dýpstu vandamál til- 1"“’ síðan meira en 500 bræðrum í
brigði (Om Miraklet og det under-
fulde).Hann talar ]>ar um þrjú aðal
atriði, sem hljóti að marka afstöðu
nútíðarmanna til hins dularfulla i
ritningunni. Fyrst og fremts komi
þar til greina sálarlifs-rannsóknirn-
ar. 1 öðru lagi, almenn söguleg rann-
sókn trúarbragðanna. í þriðja lagi,
hinar sögulegu biblíu-rannsóknir.
Af þessu þrennu telur hann mest
um vert sálarlifs-rannsóknirnar. —
Þær Ijúki upp útsýni, sem engan
mann hafi grunað áður. Hann bend-
ir á þrjú dæmi þess, hvernig þær
rannsóknir hljóti að hafa áhrif á af-
stöðu manna til ritningar-frásagn
anna.
1. Menn hafi véfengt frásagnirnar
um spádóma. Menn skýrðu þær svo,
að frásagnirnar hefðu ekki myndast
fyr en eftir aS atburðirnir hefðu
gjörst, þeir er um átti að hafa verið
spáð. Menn fara varlegar nú í slík-
um véfengingum. Sálarlífs-rannsokn-
irnar hafa sýnt, að það ber við, að
menn sjá atburði fyrir. Til dæmis
bendir Rasmussen á frásögu skálds-
ins MaeterJinoks um miðilinn, sem í
viðurvist Steads sá fyrir morðið á
serbnesku konungshjónunum, Alex-
ander og Drögu. Frásögn um sýnina
var rituð og undirskrifuð af eitthvað
30 vitnum; og Stead fór daginn eftir
til serbneska sendiherrans í Lund-
únum og skoraði á hann, að gjöra
konungi aðvart um þá hættu, sem
yfir honum vofði. Nokkrum mánuð-
um siðar var morðið framið, eins og
miðillinn hafði séð.
2. Menn hafa véfengt frásögu
verunnar miklu skifta, gengið at-
hugalaust framhjá þessuin rann-
sóknum sér að meinalausu.
Þetta er kjarninn í þeirri “anda-
einu, sem flestir séu á Jífi, þegar
PáM ritar þetta; síðan Jakobi, þvi
næst postulunum öllum og Joiks Páli
sjálfum. En nú fari menn gætilegai
Jt w 11v m i\ j (ii uiiiii x yj ci i i t o iiiKi i , , — # (
trú”, sem prófessor Har. Nielsson |1 ,sllkum vefengmgum. þvi að það
hefir boðað, eins og öllum þeim er! ff,.síeannað- að ,nenn sJa,st eftir ancJ-
kunnugt, sem hafa hlustað á pré-j
dikanir hans og þá fyrirlestra, sem
látið.
3. Mönnum hefir verið gjarnt til
hann hefir flutt fyrir almenningi. j a^ ætta, a® lækningasögurnar af Jesú
Hann hefir notað árangur sálarlifs-
rannsóknanna til Jiess að styrkja
trú tilheyrenda sinna á áreiðanleik
ritningar-frásagnanna og efla eilífð-
arvissuna og guðstraustið.
Eg verð að kannast við það hrein-
skilnislega, að mér er með öllu ó-
skiljanlegt, hvað getur verið vítavert
við þetta frá kyrkjulegu og kristi-
legu sjónarmiði. Þetta skilningsleysi
mitt kann að stafa af þvi, að eg er
hvorki lögfræðingur né guðfræðing-
ur. En eg veit ekki til þess, að nokk-
ur lögfræðingur né guðfræðingur
hafi leifct nokkur skynsamleg rök að
því, að þetta sé vítavert. Hitt skilst
rrtér, að það sé íslendingum van-
séu ekki annað en helgisagnir. Menn
hika sig við það nú. Menn hafa lært,
hve afar mikið vald andans sé yfir
efninu. Og menn vita, hvern mátt
trúin á. Einkum véfengdu menn sög-
urnar um fjarhrif. Menn eru hættir
þvi, af því að nú vita þeir, að fjar-
hrifin eru veruleikur.
Er ekki þetta eitthvað svipað því,
sem Har. Níelsson hefir verið að
segja okkur hér í Fríkyrkjunni sið-
wstu tvö árin? Ifefir hann útlistað
þetta alt betur en Rasmussen hefir
gjört og hefði getað gjört í þessari
einu grein, enda hefir R<asmussen
fráleitt jafn mikla þekking á málinu.
En báðir eru mennirnir á nákvæm-
á tungu þeirra á 20. öldinni, að rétt
sé að banna kennimönnum þjóðar-
innar, að nota árangur vísindalegra
rannsókna til þess að efla sannfær-
ing manna um það, að þeir séu ó-
dauðlegar verur og börn guðs.
sæmd, að því skuli vera haldið fram ie^a Sc*mu hugsanabrautum í þess-
um efnum.
Það er því enginn vafi á því, að
ef nokkur von hefði verið um, að
hæstiréttur teldi vítaverða þessa
“andatrú”, sem hér hefir verið stag-
ast á, þá hefði verið reynt að fella
Arboe Rasmussen á henni. En það
var eki reynt. Jafnvel dönskum
heimatrúboðsmönnum virðist ekki
hafa komið til hugar, að unt væri
að fá hæstarétt til þess, að dæma
prest frá emhætti fyrir þá sök, að
hann leitar ritningar-frásögnum
síuðnings i rannsóknum nútímans.
En svo að eg snúi mér aftur að
Arboe Rasmussen, þá stafar sú full-
yrðing af vanþekkingu, að hann sé
hreinn af “andatrúnni”. í þeim efn-
um virðist vera bita munur en ekki
fjáfc á bonum og Har. Níelssyni. —
Meira en hálifu ári áður en hæsta-
réttardi^Hiurinn var kveðinn upp í
mátli hans, birti hann rjtgjörð eftir
»ig í tímar. “Fr»t Vidnesbyrd” «m
kraiftaverkin ,ög dularfull fyrir-
í þessari ritgjörð Rasmwssens, sem
eg hefi minst á hér aðfrainwn, vitn-
ar hann hvað eftir annað í*ummæli
Maeterlincks, sem líklegast er fræg-
astur allra núlifandi Jeikritaskálda.
f sambandi við það virðist mér ekki
úr vegi að minnast á síðustu uinmæli
þessa merka rithöfundar, er lúta að
þessari “andatrú”, sem mest er ver-
ið að áfellast. Þau standa í einu stór-
blaði Lundúnaborgar, “Daily Chro-
nicle”, 5. aprí'l síðastl. Hann kemst
þar að orði meðal annars á þessa
leið:
“Kenning spiritista. sem felur það
í sér, að framliðnir menn eða verur,
sein ekki hafa jarðneskan Jíkama,
komist i snmband við oss, er ekki
jafn-hlægileg, eins og veraldlega
sinnaðir menn kunna að halda.
“Það er á voru valdi, innan um
alla þá sálarangist og þjáning, sem
þessi voðalegi ófriður hefir vakið,
án þess að vanhelga sorg meðbræðra
vorra og systra, að gefa þeim, sem
eru dauðhræddir um forlög ein-
hverra þeirra, sem þeir elska, von
að finna, innan um þessi kynlegu,
annarsheims-fyrirbrigði, sem hafa
verið óvirt svo ranglega og með svo
miklum ósanindum, huggandi Ijós-
geisla, sem ekki mun reynast tál eitt
og blekking. Eg dirfist að fullyrða
— og eg gjöri það ekki i hugsunar
Jeysi, heldur eftir að hafa kynt mér
má'lið, af svo sainvizkusamlegri at-
hygli, sem það á skilið og eftir að
hafa gjört sjálfur fjölda af tilraun-
um, eða látið gjöra þær undir minni
umsjón —, eg dinfist að fullyrða, án
þess að missa nokkurt augnablik
sjónar á þeirri lotningu sem sorg-
inni ber, að vér eigum í þessum ó-
mótmælanlegu fyrirbrigðum, þar
sem girt er fyrir öll venjuleg vit-
neskju-sambönd, kynlega en veru-
lega og mikilsverða lind þekkingar
og huggunar.
“Er það þá nokkurnveginn víst,
að menn fái náð sambandinu? Já
— svo ógætileg og furðuleg, sem
mönnum kann að virðast þessi íull-
yrðing mín, ]iá er ]>að yfirleitt sjald-
gæft, að þetta mistakist, ef miðillinn
er valinn af vandvirkni”.
Svona ritar nú í eitt af stórblöðum
veraklarinnar sá maðurinn, sem Ar-
boe Rasmussen ber sérstaklega fynr
sig. Og þetta er svo sem ekki neitt
eins dæmi. Hver eftir annan koma
þeir og bera sams konar vitni, þeir,
sem mannkynið hefir talið með sín-
um mestu vitmönnum. • Þeir hafa
margir byrjað með því, að vera mál-
inu andvígir, eins og Maeterlinck
var fyrir nokkru. En þeir hafa farið
að rannsaka málið. Og við rann-
sóknina hafa þeir snúist nákvæm-
lega eins og Maeterlinck.
Er nú ekki kominn tími til þess
að þeim fari að linna þessum fávis-
legu og lieiinskulegu rokum um
villukenningar i garð próf. Har. Ní-
elssonar? Bersýnilegt er, að þær
hafa engin áhrif í þá átt, sem til er
stofnað. Nefndinni, sem veitir pré-
dikana-fyrirtæki hans forstöðu, er
manna kunnugast um það, að stöð-
ugt fer fyligi hans vaxandi. En þess-
ar rokur eru farnar að verða mörg-
um til mikilla leiðinda, af því að
nienn finna, að þær hafa við alls
engin rök að styðjast. Þær koma ein-
göngu frá þeim mönnum, sem vita
mjög lítið um það, sem síra Harald-
ur er að segja. Þeim væri nær að
afla sér réttrar vitneskju um það,
og reyna að færa sér þá vitneskju
eitthvað í nyt.
Einar Hjörleifsson Kvaran.
— (Lögrétta).