Heimskringla - 09.08.1917, Qupperneq 5

WINNIPEG, 9. ÁGÚ6T 1917
HEIMSKRINGLA
5. BLAB6ÍÐA
að J)á verði enginn. hervids-alræð-
ismaður, sem öllu ræður á Þýzka-
landi.
Það er margt, sem bcndir í átt-
ina til, að sú stefnuskrá, sem nú er
verið að semja og á að íramfylgja,
muni fremur flýta fyrir hinum
jmiklu úrslitum, sem fyr eða síðar
hljóta að koma. Hervaldið verður
að birtst í algleymingi og ganga
fram af þjóðinni áður en hún tekur
í tauma. Þýzka þjóðin er lang-
þolinmóðasta þjóð Norðurálfu og
hefir aldrei komið neinni stjórn-
arbyltingu til leiðar.
Það verður óefað hervaldið, seiji
grefur sjál-fu sér þá gröf, er það ætl-
aði öðrum að falla í. Það liggur
ávalt í eðli hins illa, að eyðileggja
sjálft sig, og svo mun það verða í
þessu. En tjóðurbandið, sem því
er gefið,—tímalengdin, sem til þarf,
er lengri og meiri en góðu hófi
gegnir, frá voru m,annlega sjónar-
iniði.
------o------
Jóns Bjarnasonar skóli
Þá eru úrslit júní próifsins 1 mið-
skólum Manitoba-fylkis komin fyr-
ir almennings sjónir í blöðunum.
Próf það var undir umsjón menta-
máladeildarinnar, sem þó undirbýr
verkefni í samráði við háskólann.
Allir nemendur í öllu fylkinu í
miðskólabekkjunum (9., 10. og 11.)
verða að ganga undir þetta próf,
sem vilja fá viðurkenningu ríkisins
fyrir námi sínu. Jóns Bjarnason-
ar skóli á þar sammerkt við ialla
aðra saimskonar skóla í fylkinu.
Nokkrir nemendur skólans fengu
leyfi til að fara út f sáningarvinnu
í vor samkvæmt reglugjörð menta-
máladeildarinruar og ganga þpir
undir próf í desember-mánuði.
Nöfn nemendanna birtast hér þá
með þeim einkunnum, sem þeir
hlutu í 10. og 11. bekk. Sömuleiðis
eru í svigum námsgreinir þær, sein
þeir féllu i og ‘*h” merkir “heiður”
sainkvæmt skýringu, sem áður er
gefin.
11. bekkur.
Bergþór Jöhnson, 1B.
Björn Sigmar, 2 (enskar bókm. og
eðlisfræði).
Jólnann Eðvald Sigurjónsson, 1B.
Hólmfríður *S. Einarsson, 1B.
10. bekkur
undirbúningur fyrir ihásk. aðeins,
(arts matriculation)
Thelma Eggetsson 1B.
Kristján B. Sigurðson, 2 (lauk
við 9. og 10. bekk).
Halldór J. Stefánsson 1A (Lauk
við 9. og 10. bekk).
Siggeir S. Thordarson, 2.
Axel Vopnfjörð, 1B (lauk við 9.
og 10. bekk).
Undirbún. fyrir hásk. ásamt kenn-
araleyfi (combined course);
Sigurbjörg Lilja Johnson 1B, li.
Josej>hina Þorbjög Jónsson, 3
(brezk saga og reikn.).
Guðrún Marteinsson, 2 h.
Rakel Oddson, 2 (reikningur).
Guðrún Ráfnkelsson, 1B, h.
Rósa Johnson, 2, h. (lauk við 9.
og 10. bekk).
9. bekkur.
Tilhögun með lestrarskrá og próf
þessara miðskóla er að mfnsta tað
einu leyti flókin og erfið skilnings
íyrir almenning. Þetta eina, sem
eg á við, er, að miðskólanámið er
undir tveimur stjórnarvöldum. Að
einu leyti er það nám það, sem há
skólinn heimtar til inntöku og þá
undir umisjón hians, en að hinu
leytinu er það áframhald af barna-
skólanáminu, í alþýðuskólum og
þá undir umsjón mentamáladeild-
arinnar, en milli þessana tveggja
stjórna er ekki algjört samræmi.
Er það meðal annars í því fólgið,
að mentamáladeildin heimtiar f
sumum tilfellum meira af nemend-
um en háskólinn. í 9. bekk t. d.
heimtar hún próf í hugareikningi,
háskólinn ekki. Sé nú nemandinn
eingöngu að búa sig undir há-
skólanám en ekki undir kenniara-
leyfi, þarf ckki að taka neitt vald
til greina nema háskólann; sé nem-
andinn á hinn bóginn að búa sig
undir kenmaraleyfi verður hann að
fylgja öllum fyrirmælum menta-
máladeildarinnar, því hún ein
veitir iþau. Bæði háskólinn og
raentamáladeildin eru f samvinnu
með prófið og birta skýrslur um
það. Háskólinn veitir þessiar
einkunnir: 1A (80% eða þar yfir),
1B (67—79), 2 (50—66). Mentamála-
deildin birtir nöfin í tveimur listr
um; í öðrum eru nöfn þeirra, sem
hafa staðist prófin “með heiðri”
(66 2-3. %); í hinum listanum eru
nöfn þeirra sem sbaðist hafa próf-
in, án þess að ná svo háu .stigi; en
vegna þess að mentamáladeildin
prófa í fleiri greinum en háskólinn,
getur nemandinn f hennar skýrsl-
um hlotið hærra eða lægria stig. —
Þetta þarf að athuga, til að hafa
íull not af skýrslunni, sem hér er
birt.
Hvernig haía þá ncmendur hans
staðið sig í þessu síðasta prófi?
Þess skal fyrst getið, að 20 nem-
endur frá skölanum gengu undir
próíið, og blöðin skýra frá því, að
19 þeirna hafi staðist það, og hinn
20. stóðst próf í þvf sem háskólinn
heimtar í þeim bekk, svo það er
engin hindrun á því að hann fær-
ist upp f næsta bekk. Má þvf telja,
að allir þeir, sem tóku prófið írá
skólanum, hiafi borið sigur úr být-
um.
Hilda J. Eiríksson.
Elísabet Anma Johnson.
Jón J. Austmann.
Theodore Jón Blöndal.
Guðmundur Guðmundsson —
(stóðst próf í sögu Kanada, en féll
í liugareikningi, sem háskólinn
ekki heimtar. Þessi nemandi stóðst
próf ;að öllu öðru leyti , því, sem
tilheyrir námi 9. bekkjar.)
Með skýrslu þessari er skólinn
lagður undir almennings dóm, og
velkominn er öllum mönnum sam-
anburður við aðra skóla.
Eg vil að skýrslan ihrósi skólan-
um fremur en eg, og þess vegma
hefi eg ekki kært mig um neitt
annað en að skýra málið vel og
segja rétt frá.
Winnipeg, 1. ágúst 1917.
Rúnólfur Mrteinsson,
skólastj. Jóns Bjarnasonar skóla.
-------o-------
Guðmundur Olafsson
V. 7
Guðmundur Olafsson er sonur
Ingimundar Ólafssonar hér f bæn-
um. Hann innritaðist í 223. her-
deildina í marzmánuði síðastliðið
ár. Var hann sendur með isérstök-
í efsta bekk skólans (11.) tóku
fjórir próf og þrír stóðust það með
1B einkunn, hinn fjórði með 2.
einkunn.
1 10. bekk fékk eihn nemandi 1A
einkunn, 4 fengu 1B einkunn, 5
fengu 2. einkunn og 1 fékk 3. ein-
kunn. Meðal þeirra, sem eru að búa
sig undir kenmaraleyfi, setti menta-
máladeildin 4 á heiðursskrá. 1 þess-
Um bekk voru 4 nemendur, sem
sem tóku alt það nám er tilheyrir
tveimur bekkjum (9. og 10.). Einn
þeirra hlaut 2. eink., annar IB og
þriðji 1. eink. Hinn fjórði hafði
það hlutverk lað 'búa sig undir
kennaraleyfi ásamt inntöku 1 há-
skólann (combined counse), fékk
sérstakt lcyfi mentamáladeildar-
inraar til að stunda þetta nám f
þessum bekkjum, og stóðst próf
með 2. eink. og að þeim greinum
viðbættum, sem mentamáladeildin
ein heimtar, stóðst þetta “með
beiðri.” Enginn þessara fjögra féll
1 nokkurri námsgrein.
um liðsflokk frá Englandi til
Frakklands 23. apríl þ. á. Hann
er fæddur í Big Point bygðinni við
Manitoba vatn og er nú á nítj-
ánda árinu. Á Englandi var hann
settur í maskínudeild eina, sem
haran er í enn þá. En f þá deild
eru ekki settir aðrir en þeir, sem
bezta traust er borið til.
Colvin & Wodlinger ;;
- ► ■ - --------- ■ - •
;; LiveStockCommissioRBrakers ;;
;; Rooxn 28, Union Stock Tards ;;
Winnipeg, Canada
A. I. WODLINGER
• • Resldence Phone: Main 2868 ••
F. J. COLVIN
Residence Phone: Ft.R. 2397 X
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦▼♦♦♦♦♦♦♦♦♦t
Auðsjafnaðarkenn-
ingar.
(Úr tímaritinu “Réttur”)
(Svo margt misjafnt er nú oft og
einatt talað um jafnaðarmennina
á vorum dögum, að mörgum mun
þykja fróðlegt að heyra hvað menn
þessir liafa að segja sjálfir. Þess
vegna birtum vér eftirfylgjandi
greinarkafla, sem eru teknir úr
tfmaritinu “Réttur”, er jafnaðar-
menn á íslandi gefa út. Kaflar
þessir hafa inni að halda svo mik-
ið af fróðleik, að margir lesendur
Hcimskringlu munu sjálfsagt hafa
gaman að lesa þá. — Undir jafnað-
armönnum á Þýzk-alandi er ef til
vill að mestu leyti komið, hvort
frið verður liægt að semja við
Þýzkaland í nálægri framtíð. Eins
og eftirfylgjandi grein vsýnir, eru
þeir fjölmennastir og öflugastir i
þvf landi, sökum þess að þar þjök-
uðu lýðnum sameiginlega “stóriðn-
aðurinn og stjórnarfarsokur.” —
Ritst.)
II.
Líf hvers einstaklings hefir sér-
stakt gildi. Þjóðfélagslífið hefir
einnig ákveðið markmið og gildi.
Hvorutveggja er fólgið í: baráttu
og vinnu. Stöðvist ihún og hætti,
þverr lífið.
Fyrsta og helzta krafa mannkyns-
ins og áform einstaklingsins er
það, að geta fullnægt þörfunum.
Og tilgangur þeirra með starfi
sínu — vinnunrai — er sá, að afla
sér möguleikanna til þess.
-----Auðvitð hafa rikismenn og
fátæklingar verið til, frá því að ein-
staklings eignarrétturinn var af-
markaður og lögtrygður. Einstak-
lingnum var, og er enn, heimilt að
eiga svo mikla fjármuni, sem hann
gat. Yoldugri og sterkari einstak-
lingar raáðu brátt meiru f sinn
hlut, og gátu skamtað þeim minni
máttar úr hnefa. Sá máttarmeiri
eignaðist jörð, hús og framleiðslu-
tæki, hinn, sem miður mátti, hlaut
annað hvort að fá þessi gæði leigð
hjá eigandanum, eða vinna hjá
honum. Eigandinn réði leigunni
og naut hennar, galt verkamann-
iraum kaupið, eftir eigin geðþótta,
þangað til nú á síðustu tfmum.
Félagsskipulagið, sem helgaði og
varði eignarrétt hans, skeytti ekk-
ert um, hvort verkamanninum var
fenginn arðurinn af vinnu sinni,
eða goldið svo fyrir haraa, að full-
nægði lífsnauðsynjum hans. — En
hagur eigandans — leigan af auðn-
um og gróðinn af striti verka-
mannsins — taldist “renta” eða
framleiðsluarður, sem skipulagið
trygði honum.—Eignarréttur verka
mannsins veitti lionum heldur cigi
fullan vinnuarð, og hlutaðist ekk-
ert urn, hvort framleiddu gæðin
skiftust þannig meðal félagsbræðr-
anna, að enginn sylti.—Engin grein
stóð í lagabálkunum, sem gæfi ein-
staklingnum bendingu um, hvern-
ig hann gæti aflað sér þeirra hluta
og meðala, er honum voru nauð-
syraleg til þess að lifa.
—• En flestar menningarþjóðir
hafa reynt að fyila upp í l>essa
eyð — þegar þrotbú varð hjá ein-
staklingnum — með fátækralög-
gjöfinni og ómagastyrknum. Það
fullnægir ekki, er að eins “homö-
opat”-lyf en eigi lækning. —
Einstaklingarnir áttu, hver fyrir
sig, ráð á meðalinu, vinnunni, en
þjóðfélagið — allir borgararnir —
áttu rétt til auðsuppsprettunnar,
náttúrugæðarana. En duglegir og
sérdrægir menn og voldugri stétt-
ir þjóðfélagsins, náðu óeðlilega
miklu í sinn hlut og umiráð af
hvorutveggju. Þetta hefir fyr og
síðar gefið tilefni til margskonar
hugleiðinga og kenninga.
Frá upphafi eigraarréttarins hefir
sú stóra skipulagsspurning legið 1
loftinu: Hvernig verður fullnægt
kröfum einsta'klinganna, jafraframt
þörfum þjóðfélgsins, iþannig að
báðir aðilar séu ánægðir, og haldi
náttúrlegum réttindum síraum ó-
skertum? Spurningin hefir verið
misjafnlega ljós á tímabilunum, en
þó aldrei eins hávær og nú, síðan í
lok 18. aldar. Einstakir menn hafa
risið upp, og flokkar myndast, til
þess að svara sjmrningunni og
greiða úr flækjunni. Nokkrir mið-
uðu tillögur sínar og kenningar f
l>á átt, að veita verkalýðnum
vinnuarðinn, eða fylgdu meir kröf-
um hans og þjóðfélagsheildarinn-
ar, reyndu að samrýma þær og
koma á jafravægi. Stefna þeirra er
sairahyggju- eða samvinnustefna og
flokkarnir samvinnu- eða auðsjafn-
aðarmenn.
Aðrir flokkar stóðu á móti þeinj,
annað hvort svöruðu þeir á annan
hátt, eða töldu gildandi skipulag
réttu úrlausniraa; þeir efldu og
vörðu sérréttindin. Sumir börðust
fyrir einstaklingsfrelsi og framsókn
hvers eftir eigin geðþótta og orku
—samkepnisstefnan og einstaklings-
hyggjan. Má nefna þá sérhyggju-
menra (individualista). Báðir að-
ilar skiftust í fleiri sveitir. Fylgj-
endur eirastaklings - hyggjunnar
beittu sér — undir ýmsum merkj-
um — gegn einveldi konunga og
landstjóm og öðrum höftum, sem
háðu einstaklingsfrelsi og hugsun-
arfrelsi. Aðrir' fengu ríkisvernd til
stuðnings hagsmunuin sínum. —
verndartollsstefnan—, ýmsir verzl-
unar- og cinokunarhringir. Sér-
hyggjumenn vilja ná í sinr klær
arði af viranu og náttúrugæðum,
og útiloka aðra — almúgann. Eigi
er rúm til þess liér að benda á
dæmi um hugsuraarhátt þeirra.
En “Manohestorskólinn” svo nefndi
á Englandi t. d. krafðist svo ódýrr-
ar framleiðslu, sem unt er, tak-
markaláusar samkepni á viðsklfta-
sviðinu, viðurkenraingar og vernd-
unar fyrir skilyrðislausu frelsi ein-
staklingsins til að hagnýta sér
auðmagn og vinnu. — Það er
greinileg mótsetning samvinnu- eða
jafnaðarmarana. — Skoðanir, sem
kendar eru við Robert Malthus
(1766—1834), eru að miklu leyti
lagðar til grundvallar í stefnu sér-
hyggjumanraa. Telur hann, að
þjóðfélagsmeinin og örbirgðin stafi
af heimsku og ódugnaði lægri
stéttanna — almúgans. “Fólks-
fjölgunin er alls eigi fullkomið
hnoss eða blessun; hún verður að
sníðast eftir vöruframleiðslunni og
tatomarkast með algildum höftum,
ef það er eigi gert, mun náttúran
sjálf taka í strengiran, fækka fólk-
inu og koma á jafnvægi, með land-
farsóttum og sulti. — Þess vegna
verður að viðhalda erfðaréttinum,
efla sérréttindin og útrýma betli-
lýðnum, því að jöfnuðurinn eykur
að eins eymd og lesti.”
Þrátt fyrir alt hafa þessir flokk-
ar samkepnis- og sérhyggjumanna
unnið sitt hlutverk f menningar-
sögunni. Þeir voru eins koraar
plógar, sem rifu undur einveldis-
höft og einstaklings-athafna helsi
miðaldanna. (Meira.)
I kvæði Þ.Þ.Þ., sem birtist á öðr-
um stað í blaðinu, hafa slæðst inn
þessar prentvillur: 1 fyrstu línu
er “engan” fyrir “ungan”; í næst-
seinustu línu er “hringi” en á að
vera “hrímgi”. Þetta eru lesendur
beðnir að athuga.
HÚSBÚNADUR
—Fyrir öll herbergi-
I öllum húsum—
Á öllu verði.
Yor AGÚST HÚSBÚNAÐAR SALA gefur
yður tækifæri aðbúa upp heimiii yðar meðþeim
húsgögnum sem þér helst kjósið að eignast—án
tilfinnanlegs kostnaðar.
I öllum deildum búðarinnar er feykilega
mikill atsláttur frá vanalegu söluverði. Lítið
yfir vörur vorar. Afsláttur fra 20 til 50 prc.
Vorir RÝMILEGU SKILMALAR gjöra yður
mögulegt að njóta þæginda og gleði af Húsbiin-
aðinum, á meðan þér eruð smátt og smátt að
borgafyrir hann. Aðeins lítil niðurborgun, og
afgangurinn eftir yðar eigin kringumstæðum.
Sérstakur gaumur gefín utanbæjar-pöntunum
</Æ8a/?f/e/d
*92 /V24//V ST
I

Kennara stöður.
KENNARA vantar við Reykjavík
skóla No. 1489 fyrir 8 mánuði frá L
sept. 1917 til 31. des. og frá 1. marz.
1918 til 30. júní. Tilboðum, sem til-
greina kaup, æfingu og mentastig,
verður veitt móttaka af undirrifc-
uðuin til 15. ág. 1917.
A. M. Freeman, Sec. Treas
44-47 Steep Rock P.O., Mant
KENNA.RA vantar við Asham.
Point skóla, No. 1733, fyrir 7 mán-
uði, frá 17. Sept. 1917 til 31. Des. og
frá 1. Marz 1918 til 15. Júní. Ef ein-
hver vill sinraa því, tilgreini hanra,
æfingu, mentastig og kaup. Til
boðum veitt móttaka til 18. Ágúst
af undirrituðum. n
W. A. Finney, Sec.-Treas..
43—64 Cayer P.O., Man.
KENNARA vantar við Big Islancí
skóla, No. 589, frá 1. September til
30. Nóv. 1917 og frá 1. Marz til 30.
Júní 1918. Umsækjendur tiltaki
mentastig sitt og kaup. Tilboðurra
veitt móttaka til 20. ág. af undir-
rituðuð. W. Sigurgeirsson,
46-49. Hecla P.O., Man.
Góð TannlœknÍDg
á verði sem léttir ekki vas-
ann of mikið—og endist þó
Gjörið ráðstafanir að koma
til vor bráðlega. Sérstök
hvílustofa fyrir kvenfólk.
Dr. G. R. CLARKE
1 to 10 Dominion Trust Bldg
Regina, Saskatchewan
L-- -------------
Ungir Gripir
TIL SÖLU
MIKLA peninga má græða á
þvf að kaupa unga gripi og ala
þá upp. Ef þú ert að hugsa
um þennan gróðaveg, kauptu
þá gripina 1 stærsta gripamark-
aði Vestur-Canada, og kauptu
á réttu verðl. Skrifð eftlr upp-
lýsingum í dag—til
Colvin & Wodlínger
Dcpt. H, 310 Exehange Bldg.
Union Stock Yards,
St. Boniface, Man.
EINMITT N0 er bexti tími aíí
gerast kaupandi að Heims-
kringlu. Sjá auglýsingn vora
á öðrum stað í blaðinu.
BEZTU
PLÓG-SKERAR
12 þumlunga........*2.S5 hver
13 og 14 þuml.....»3.75 '•
15 <«K 1« þuml.....$3.»5 "
Aflvéla—Gang—
fto. 340-342— S.R. 17 »3.10 "
Plógskerar So. SP220 #3.25 “
Beztu vörur og íljót afgreiðsla.
Pantið í dag.
Westem Implement Supply Co.
J. Cunningham, mantftr
1605R llth Ave. Regina, Saek.
-----------------—_______________>
‘Jacksonian?
VEGGJA-LÚSA
0G
C0CKR0ACH
Eitur
“Eina veggjalúsa eitrið sem kens-
ur að gagni”—þeta segir fólkið, og
það hefir reynt margs konar teg-
undir. — Þetta eitur drepur allan
veggja maur strax og það er brúk
að. Eg sendi þennan “Extermina
tor” í hvern bæ og borg i Vestur-
Canada, alla lei'S til Prince Rupert
í B. C. — og alstaðar dugar það
jafnvel — og kaupendur þess nota
þaS ár eftir ár. — Jacksonian er
ekki selt á lægra verði en önnur
pöddu eitur, en það má reiða sig á
að það dugir. — Komið eða skrifið
eftir fullum upplýsingum.
HARRY MITCHELL,
466 PORTAGE AVE.
’Phone Sher. 912 Winnipeg