Heimskringla - 03.01.1918, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 3. JANÚAR, 1918
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSIÐA
engin kreima. Engum kemur til
hugar, aS slíkt sé gert af hræsni.
En er hann kemur heim, er kon-
an hans aS deyja af bamsförum.
ÞaS tekur hann sér afar-nærri og
kennir sér um. Hann verSur eftir
þaS nokkuS annar maSur. I pré-
dikunum hans kennir enn meira
strangleiks, áherzlan enn meira
lögS á hiS hegnanda réttlæt'
guSs, en áSur.
Einkadóttir prestsins, tíu til tólf
ára gamalt bam, leikur sér meS
syni hreppstjórans niSri í fjöru.
Stór hafalda kemur, fellur yfir
þau og verSur þeim aS bana.
Presturinn fer aS leita. Hann
finnur líkin aS síSustu. Upp úr
því brjálast hann og lifir all-langa
æfi sem brjálaSur maSur í af-
skiftaleysi og örbirgS.
Hreppstjórinn gerir uppreist
gegn kaupmanninum, og stofnar
kaupfélag. Hús og vörur orenna
upp á fyrsta vetri og svo er þaS
fyrirtæki úr sögunni. Harmar út
af því, og druknan bamEuma,
reka hann til Ameríku.
KaupmaSurinn, lang - lakasti
maSurinn af þessum þrem, er sá
Myndi nokkur íslenzkur læknir
segja níSingur! viS prestinn, þeg-
ar konan hans er aS deyja?
Bókin er döpur. ÞaS er harm-
saga í fylsta skilningi. Sá .Iitli
hluti íslenzku strandlengjunnar,
sem lýst er, verSur Strönd lífsins.
Svona er lífiS. Þeir beztu brjál-
ast eins og presturinn. MiSlungs-
mennirnir verSa undir í barátt
unni og ^tökkva eitthvaS út í
buskann, eins og hreppstjórinn.
Harkan og harSýSgin ein heldur
velli, eins og kaupmaSurinn. ÞaS
er döpur útsýn.
ASal-kostur bókarinnar er sá,
aS vara viS oftrúnni og afleiS-
ingum hennar.
Fyrir þaS á höfundurinn miklar
þakkir skiliS.
eini, sem bjargar skútunni. Hann
er harSneskju karl og samvizku-
lítill síngimingur.
Hreppstjórinn og kaupmaSur-
inn em báSir íslenzkir menn í húS
og hár. ÞaS verSur aftur naum-1
ast sagt um prestinn. En þaS er j
sökum þess, aS hann lifir í er- \
lendri lífsskoSan. Danir kannast
viS prestinn betur en Islend-
ingar.
HvaS vill nú skáldiS sýna meS
bók sinni?
Hann vill koma mönnum í
skilning um þaS, aS hugarstefna
prestsins hljóti aS enda meS ■
brjálsemi. Hin voSalegu áföll lífs-
ins sýni, aS hún sé tál. ÞaS sé
manninum um megn aS þola.
Hann brjálast.
Hefir höfundurinn rétt fyrir;
sér?
Oftrúin er vafalaust eitt hiS
allra varasamasta í fari mann-
anna. Hún gerir menn stund-
um aS ógeSslegum hræsnur-
um, sem einhvern tíma hljóta aS
verSa sér til minkunar á einn eS-j
ur annan hátt. Svo fer þegar of- j
trúnni fylgir engin alvara, þegar
hún er fordild ein og fólgin í
tómu orSagjálfri. Þá lendir hún
oft í stórfeldum siSferSisbrotum
og kemur upp um manninn.
En ef oftrúin er helblá alvara,
einlægni, sem maSurinn ætlar aS
samrýma lífi sínu í einu og öllu,
getur hún lent í brjálsemi, vitfirr-
ingu. I því mun höfundurinn
hafa rétt fyrir sér.
MeS bók sinni hefir skáldiS al-
varlega varaS viS oftrúnni og
hættum hennar. Og þaS er góSra
gjalda vert. I íslenzku þjóSlífi
hefir hún gert vart viS sig ofur-
lítiS á seinni árum og hefir þá á-
valt veriS innfluttur óþarfi frá
Dönum og ÞjóSverjum, sem
spilt hefir en ekki bætt.
Margt er prýSi-vel sagt í bókinni
og alls staSar verSur þess vart, aS
maSurinn er skáld. Hann kann
aS segja svo sögu, aS hún nái
fullu tangarhaldi á huga þess, sem
les.
Ekki tekst honum aS láta alt
verSa líkindalegt. Myndi nokk-
ur gera sig sekan um húsbnma, af
þeim ástæSum, sem Markús, —
Huggun ekkjunnar — gerir?
Flugvélin og framtíð
hennar.
Eftir Árna S. Mýrdal.
Frá því er Langley hóf fyrst til-
raunir sínar—þó einkum síðan 1010
—thefir fluglistinni fleygt svo fram,
að loftsiglingafræðin stendur nú
traustum fótum á velli vísind-
anna. Þó enn skorti nákvæma
þekking á ýmsuim þýðingarmikl-
um atriðum fluigiLsfcarinnar, þá eru
grundvailarlögin, sem ráða loft-
straumum, loftþynning og ioftferg-
ing svo óhagganiega framsett, að
ókomnar aldir munu þar engu
hreyta. Og þetta er höfuðatriði
loftsiglingafræðinnar.
3>að er ekki langt síðan að flug-
menn smíðuðu vélar sínar af nokk-
urs konar handahófi. En nú er afl-
fræðileg þekking loffcsiglinga komin
á það sfcig, að þeir geta nú fyrir-
fram nákvæmlega samanbundið
styrkleika, gagnserni og lögun
hverrar vélar, með viissu fyrir því,
að hún vinni sitt verk þegar smíð-
inu er lokið.
Fyrir að eins sjö árum síðan, eða
tæplega það, gerðu loftsiglinga-
fræðingar sig hæst ánægða með, ef
þeim að eins tókst að iáta vélar
sínar fljúga — enginn verksvæðis-
greinanmunur gerður. Nú er þeim
skift í starfsflokka; og hentar hver
flok'kur bezt til þess sfcarfs, sem
hann er gerður fyrir.
Rannsóknir Langleys, sem voru
bæði víðtækar og nákvæmar, eru
aðal þættir í sögu hins íþróttalega
flugs. Tilraunir hans með loft-
þynnurnar (aerofoiís) voru mjög
ítarlegar og ályktanir hans svo hár-
rétfcar, að grundvallariögin, einis og
hann útþýddi þau, hafa í engu fcap-
að sínu gildi við síðari rannsóknir.
Hann sýndi, að þegar loftþynna
(aerofoil) er hreyfð áfram, og er
hafin nokkuð á fremri brún, mynd-
ast mótstöðuafl, sem orsakast af
loffcþrýstingnum á neðra borði
þynnunnar. Mófcstöðuafl þetta er
ílotkraffcur loftiþynnunnar. Nú
koma í ijós, við sunduriiðun þessa
lögmáls, tvö samverkandi öfl, er
hafa mjög þýðingarmikii áhrif. öfl
þessi eru samþrýsting og ioftþynn-
ing (vacuum). Þau ákveða, hversu
mikilll mótstöðu að þynnan þarf
að mæta til þess að geta borið á-
kveðinn þunga. Samiþrýstingin,
eða ferging loffcsins undir neðra
borði ])ynnunnar, ítir stöðugt upp
á við, en sogið við efra borð hennar,
togar í án afláts, og eykur þannig
floikraftinn.
Afifræðilegar rannsóknir Lang-
leyis sanna ótvíræðilega, að mófc
staðan, eða flotkrafturinn, breytist
beinlfniis samkvæmt stærð þynn-
unnar og hraða hennar margföild-
uðum með sjálfum sér. Verður þá
grundvallarmótstöðujafnarinn þessi
L-MFH2. Hér er Lið látið tákna
loffcmótstöðuna, M-ið mófcstöðu-
margfaldarann, F-ið flafcarmálið i
ferfetum og H-ið hraðann í fetatölu
á sekúndunni. Langley sýndi einn-
Hœttulegur Súr at Gasi sem skem-
mir Magann—-Súr í fæðuunni
Veldur Meltingarleysi
og öðrum kvillum.
Ráðlegging um hsettulausan veg til þess að lækna maga-kvilla heima.
Margt fólk, sem sifelt þjáist af gasi
i maganum ogr hefir brennandi verkl
& eftir hverri máltít5, heldur at5 þetta
sé alt APLEIÐING af meltingarleysi,
*—Þegar þa?5 er einmitt ORSÖKIN.
I»at5 er eins heimskulegt at5 brúka
laxerandi lyf, svo sem pepsin, þegar
maginn er fullur af súr og gasi, eins
og þa?5 vœri fyrir mann, sem rekur
nagla í fót sér a?5 maka fótinn í áburtSi
og draga ekki burt naglann.
Sumir magar framleiba of miki?5
gas og súr. Gasift þenur magavegginn
°g niat5urinn fœr uppþembu og ónot
og súrinn espir magahimnurnar. í»á
auovitab kemur gering í fæíuna, og
nieltingin er tafin—en magakvillar
ymiskonar er afleibingin. Laxer með-
ul ýta svo þessum súru fœbubyrgbum
ofan í þarmana,— en maginn er eftir
jafnveikur og heldur áfram ab fram-
leiba meiri súr og meiri ónot vit5
nœstu máltí'ð.
Ef þér erut5 at5 brúka hjálparmetiul
vit5 meltingunni, þá hættió því i tíma
og brúkit5 í þess sta?5 fáeinar 5-grain
plötur af Bisurated Magnesia og takió
tvær á eftir máltíbum. Bisurated Mag-
nesia flýtir ekki meltingunni, en at5
eins eytiir súrefnum magans, heldur
fæbunni ósúrri og hrekur gasiö í burt
úr líkamanum.—Vegna þess at5 Magn-
esia er sett saman á ýmsan hátt, þá
veritS vissir um at5 fá Bisurated
Magnesia, því hún skemmir ekki mag-
ann á neinn hátt.
ig-, að gildi loffcmótstöðuiD'argfald-
arans (coefficient of air-resistance)
fer tnjög oftir lögun og stærð þynn-
unnar. Og hefir nú margfaldari
þessi verið nákvæmlega útreiknað-
ur og nokkur gildi hans fastákveð-
in. Bf til dæmis, að ioftjiynnan er
alv’eg silétt og jafn breið á allar
hliðar, >otg hafin nokkuð frá fram-
sóknarbnin með ákveðinn hraða á
sekúndunni, verður giidi margfaid
arans eitt hundrað fjörufcíu og
þrír-hundraðþúsundustu. En aft-
ur á móti, lrafi þynnan vel lagaðan
bogadrátt, sem byrjar frá fram-
sóknarbrún og aninkar eftir því sem
ivftar dregur, hækkar margfaldar-
inn upp í isjö hundruð fimtíu og
átta - þúsundustu (pund-fet-sek-
úndu einingar). Hessi mófcstöðu-
breyting á algerlega rófc sína að
rekja til bugðunnar og aukinnar
breiddar.
Loffcþrýstingurinn er einnig mik-
ið kominn undir legu loftþynn-
unnar. Þesis þverara sem hún liigg-
ur fyrir loffcstraumnum, því meiri
mótstöðu veitir hann. Það er því
anðsætt, að skriðsins vegna má leg-
an aldrei fara frain úr 45 gráðum, og
vart það, því með þessari legu
eyðilegst flotkrafturinn að mestu
leyti, sökum aukinnar skriðheft-
andi mótstöðu. Aftur á hinn bóg-
inn, ef hún er mjög lítil, þarf því-
llkan geysihraða til að halda henni
á lofti.
Þó legan sé enn ekki fastákveðin,
þá benda margar tilraunir á 20
stig, sem 'fuilkoimnunarmark væng-
hallans.
Eftirfarendi tafla sýnir loftþrýst-
ing, hraða og hesfcafl á ihverju fer-
feti flugvélarvængsins:
Mílur á klukkust. % -M 3 • C/2 X i) t-H ZZ <*> aí Hestafl fyrir hvert fcrfet
10 14.67 0.492 0.013
25 36.6 3.075 0.205
50 73.3 12.3 1.64
100 146.6 49.2 13.12
Hér mætti geta mótstöðu þeirrar
er ýmsir parfcar fllugvélarinnar
valda, sem eigi gera annað en
að draga úr hraða hennar. Þessir
partar eru framsóknarbrýr vængj-
anna, flugvélaskrokkurinn og
styrktarböndin.
Jafnframt og verið er stöðugt að
auka flotkraftsmótstöðuna, er alt
af verið að draga úr hinni síðari,
með því að breyta lögun flugvél-
anna unz straumlfnan eða loflt-
straumsfleygurinn, sem hún mynd-
ar á rás sinni, nær þeirri lögun, er
bezt gegnir — þar sem minst mófc
staða mætir vélinni. Hið oddmynd-
aða flug gæsa og annara farfugla,
bendir glögt á lögun straumlínu
þeirra. Því hálslengri sem fuglinn
er í samanburði við vængjabreidd-
ina, því oddmjórri verður straum-
línan og því hægara flugið.
Síðari rannsóknir hafa gersann-
að, hversu áreiðanlega má treysta
hlutfallslegum fyrirmyndum. Á-
rangur slíkra tilrauna, þar sem eng-
in hætfca er þeim samfara, hefir
orðið miklu notadrýgri og full-
komnari cn þær fyrri; þar sem flug-
mennirnir urðu að hætta lífi sínu á
algerlega óreyndum vélum, með öll-
um þeirra göllum hangandi eins og
nakið averð yfir höfðum þeirra.
Allar slfkar fyrirmyndir eru bún-
ar til reyndar í rannsóknarstof-
um verkistæðanna. Jafnskjótt og
gallar koma í ljós, eru gerðar við-
eigandi breytingar, þar til að fyrir-
myndin gegnir öllum kröfum og
skyldum, æm á ihana eru lagðar.
En kröfur þessar ganga ætíð jafn-
framt þekkingu meistarans, en hún
vex við hverja tilraun.
Það er ómögulegt, í stuttu máli,
að geta alls þess, er gera mæfcti með
flugvélinni; um það mætti rita
heila bók. Hér verður þvf að eins
drepið á það, sem nú er helzt gert
með henni; og svo á einstöku verk-
svið, er fyrir henni liggja, í íram-
tíðinni.
Hfð afar þýðingarmikla verk, sem
flugvélin hefir unnið, við vörn og
sókn, á sjó og landi, í þessu stríði,
er varla hægt að meta til fuilis,
nema maður hafi fylgst með hverju
framfaraspori, er stigið hefir verið í
þessa átt.
Frægir hershöfðingjar fullyrða,
að eftir tveggja ára æfing, sé her-
maðurinn að eins hálfur liðsmaður.
En lcunni hann, aftur á móti, að
stjórna flugvél svo að 'hann geti
haldið stefnu hvert sem vera skal,
er hann strax orðinn hundrað
manna rnaki. Og séu honum þar
að auki kunn öll grundvallar afc
riði sóknar og varnar í lofthernaði,
er fylgi hans talið á við þúsund
æfða hermenn. Og þessu stigi ná
flestir flugmenn á minna en einu
ári.
Af þessu má sjá, að það var ekki
ófyrirsynju, að Bandaníkjaþingið
veitti rfflega fé til loUflotans á síð-
asta þingi. Og mun þetta að eins
lítil byrjun slíkra fjárveitinga.
Það verða eflaust loftförin, sem
i’áða skjótasta bót á strandvörnum
vorum, sem eru afar lítilfjörlegar á
mörgum sföðum.
Með því að 'stofna loftsiglinga-
stöövar í mátulegri fjarlægð hverja
frá annari, alt í kring um landið,
fengjust öflugri varnir en unt væri
i'ð fá með nokkru öðru móti. Og
kostnaðurinn yrði lítill f saman-
burði við þann að byggja nútíðar-
virki, sem þar að auki hafa ávaJt
þann viðloðandi ókost, að vera
jarðgróin þar sem þau eru einu
sinni niður sett. En með lofbflot-
ann er öðra raáli að skifta. Hann
gæti svifið yfir höf og lönd, hindr-
unarlaust, þó ófærur bönnuðu leið
fyrir neðan, ráðið til atlögu vlð ó-
vinaskipin löngu áður en fallbyss-
ur þeirra drægju til lands og rekið
flóttann svo mílum skifti á haf út.
Hér liggur því fyrir höndum
verkefni rnikið, er ætti að fá aí-
dráttarlauet fylgi hvers manns,
og komast í framkvæmd sem adlra
fyrst.
Herfletir (warplanes) hinna strfð-
andi þjóða fcaka nú drjúgan þátt í
hverri orustu. Þeir njósna; fara í
leiðangra svo mflum skiftir frá her-
búðum þeirra; aðstoða herinn við
áhlaup hans, og það svo snildariega
stundum, að það má segja, að
jafnt sé barist í lofti sem á jörðu.
Þeim má því orðið skii>a í flokka.
Gegnir þá hver flokkur líkum stiörf-
um og sérdeildir landhersins. Til
dæmis riddaraflokkurinn — srnáar,
hraðfleygar loftvélar, er sækja hik-
laust á móti flugvélaskörum óvin-
anna og dreifa sprengikúlum yíir
loftflotastöðvar þeirra, og margt
annað þessu líkt. Stórskotaflokk-
urinn—öflugri vélar og stærri, með
sprengikúlur í hverri krá, sem
flugmennirnir láta svo ganga jöfn-
um höndum á eimlestir, járnbraufc
arstöðvar, vopnasraiðjur, brýr og
(Niðurlag á 8. bls.)
Umboðsmenn
Heimskringlu
í Canada:
Árborg og Arnes:
F. Finnbogason.............Hnausa
Magnús Tait ______________ Antler
Páll Anderson .....Cypress River
Sigtryggur Sigvaldason___ Baldur
Lárus F. Beck ........ Beckville
Hjálmar O. Loptsson.... Bredenbury
gifröst og Geysir:
Eirfkur Bárðarson.........Bifröst
Thorst. J. Gíslason_________Brown
Jónas J. Hunfjörd_____Burnt Lake
Oskar Olson ....... Churchbridge
St. Ó. Eiríksson ..... Dog Creek
J. T. Friðriksson___________Dafoe
O. O. Johannson, Elfros, Sask
John Janusson .. Foam 'Lake
Framnes: F. Finnbogason .. .. B. Thordarson Gimli
G. J. Oleson
Geysi: F. Finnbogason Jóhann K.Johnson
Jón Jóhannsson Holar, Sask.
F. Finnbogason
Husawick: Sig. Sigurðson Andrés J. J. Skagfeld Wpg. Beach
Jónas J. Húnfjörð Innisfail
Jónas Samson Kristnes
J. T. Friðriksson Kandaliar
Ó. Thorleifsson Langrath
Bjarni Thordaraon, Leslie
Óskar Olson Lögberg
P. Bjarnason Lillesve
Guðin. Guðmundsson Lundar
Pétur Bjarnason Markland
E. GuðrnundsBon Mary Hill
John S. Laxdal
Jónas J. Húnfjörð..._... Markerville
Paul Kernested____________Narrows
Gunnlaugur Helgason ..........Nes
Andrés J. Skagfeld_____Oak Point
St. . Eiríksson ________Oak View
Pétur Bjarnason ____________ Otto
Jónas J. Húnfjörð_______ Red Deer
Ingim. Erlendsson______ Reykjavík
Gunnl. Sölvason___________Selkirk
Skálholt:
G. J. Oleson..............Glenboro
Paul Ivernested____:_____Siglunes
Hallur Hallsson _______ Silver Bay
A. Johnson ______________Sinclair
Andrés J. Skagfeld .... Sfcony HUl
Halldór Egilaon .... Swan River
Snorri Jónsson__________Tantallon
Jón Sigurðsson_____________Vidir
Valgerður Josephson
1466 Argyle Plaee
Soufch Vancouver, B. CL
Pétur Bjarnason_________Vestfold
Thórarinn Sfcefánsson, Winnipegosi*
Ólafur Thorleifsson____Wild Oak
Sig. Sigurðsson..Winnipeg Beach
Paul Bjarnason......... ..Wynyard
1 Bandaríkjunum:
Jóhann Jóhannsson___________Akrs
Thorgils Ásmundsson________Blaína
Sigurður Johnson__________Bantry
Jóhann Jóhannsson________Cavalier
S. M. Breiðfjörð________Edinburg
S. M. Breiðfjðrð v._______ Garðar
Elís Austmann............Grafton
Árni Magnússon...........Hallson
Jóhann Jóhannsson_________Hensel
O. A. Dalmann____________Ivasho*
Gunnar Kristjánsson_______Milton
Col. Paul Johnson________Mountain
G. A. Dalmann _________ Minneotn
G. Karvefcsson......Pt Robertn
Einar H. Johnson____Spanish Fork
Jón Jónsson, bóksali_______SvoUt
Sigurður Johnson__________Uphan*

uAustur í blámóðu fjalla”
bðk ASaUtelna Krlat- jáauonar, er tll aSln á akrlfatafa Heima- krlnaln. Koatnr $1.75, aená pðatfrftt. VtnnlS eSn skrlftS S. D. B. STKPHAIfSSON, 72* Sherbrooke St., Wlnnlpea,
$1.75 bókin

S. Thorwaldson, Riverton, Man.
Þér, sem heima eruð, munið eftir
íslenzku drengjunum á vígvellinum
Sendið þeim Heimskringlu; það hjálpar til að gera lífið Iéttara
KOSTAR AÐ EINS 75 CENTS 1 6 MANUÐI
eða $1.50 I 12 MANUÐI.
Þeir, sem vildu gleðja vini sína eða vandamenn í skot-
gröfunum á Frakklandi, eða í herbúðunum á Englandi,
með því að senda þeim Heimskringlu í hverri viku, aettu
að nota sér þetta kostaboð, sem að eins stendur um stutt-
an tíma. Með því að slá einum fjórða af vanalegu verði
blaðsins, vill Heimskringla hjálpa til að bera kostnaðinn.
Sendið oss nöfnin og skildingana, og skrifið vandlega
utanáskrift þess, sem blaðið á að fá.
The V/king Press, Ltd.
P.O. Box 3171. 729 Sherbrooke St., Winnipeg
Hraðritara og Bókhaldara Vantar!
Það er orðið örðugt aS fá aeft skrifstofufólk vegna þess hvaS margir
karlmenn hafa gengiS í herinn. Þeir sem lært hafa á SUCCEJSS BUSINEISS
COLLEGE ganga fyrir. Success skólinn er sá stærsti, sterkasti, ábyggilegasti
verzlunarskóli bæjarins. Vér kennum fleiri nemendum, en hinir allir til sam-
***• — höfum einnig 10 deildarskóla víSsvegar um VesturlandiS; innrit»j||n
meira en 5,000 nemendur árlega, og kennarar vorir eru æfSir, kurteisir óg
vel starfa sínum vaxnir.—Innritist hvenær sem er.
NÝTT NAMSSKEIÐ BYRJAR 2. JANÚAR
The Success Business
Coiiege
Portage Ave. og
Edmonton St. '
W/NN/PEG, Nlan
- - Canada