Heimskringla - 07.03.1918, Page 5

WINNIPEG, 7. MARZ 1918
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSIÐA
Og kœra land, vor kveðja til þín
er: .
Yér knýta gjarman viljum land
við land
naeð bróðurhug'ans brú frá lend-
ing hér
um toárudjúp og þinna stranda
sand. (171)
1 minni Vestur-Islendinga 1903
tiafði hann tekið fram, hvað hann
vildi toelzt leggja rækt við:
Yið höldum trygð vil alt, sem er
at Ls'lands svip 1 miér og þér—
!það alt, sem fæsta bletti ber
blasir helzt við sól. (254)
Bann vítir það hart, þegar þessi
brú bróðurhugans er ekki ger úr
juáttarviðum og trauistu timbri:
%
öfugt liggja okkar spor
til afreksverkamannsins.
í pappírs-umbúð ástin vor
er itil föðurlandsins. (225)
Skáldinu er full alvara með að
bróðurþelið skull vera gott og ó-
avikið milli bræðranna austan haifs
og vestan.
Eins og tftt er um skáldin, er ljós-
þráin ein af aöal-einkennum Krist-
Ins:
Þegar ihugans húmgu lönd
hafa leyst sín þokubönd,
vegljós þá er vonum rnanns
víður (himinn sannleikans. (14)
önnur staka um sama efni, sem
Itann nefnir Ljósbað, er of góð til
þess að benda ekki á hana:
Yetur er úr vona-bæ,
vor fyrir sálar-augum.
Nóttina af mér alla’ eg þvæ
úti í dagsins laugum. (128)
Og í kvæði, sem skáldið nefnir
ljósaskifti, stendur þetta:
Skýja-sona, sólarbað
sæ í voða-grandi
siglir gnoð mín yifir að
aftanroða-landi. (211)
Yfir ljóðum hans varð bjartara,
oftir því sem leið á æfina. Frarnan
ai var það fremur hin myrkari hlið
tilverunnar, sem blasti við honujn.
Skáidskapur þeií'ra Ibsen og Swin-
burne fekk þá allmikið á huga
hans.
Hlutverk skáldsins verður í huga
hans ihið sama og farfuglsins :
Flyttu söng mót sól og degi,
jnold og mönnum.
Ljós sem lilja,
■sóJgljá lát þlg síðast hylja.
Fljúgðu út úr augsýn mannsins,
út til ifriðar-landsins! (58)
En um leið hikar hann sér ekki
við að deila á það, sem öfugt er og
rangsnúið í aldarhættinum, og eru
þær ádeilur hans bæði harðar og
tíðar. Um Uorstein Erlingswon yrk-
ir hann:
Dóminn horfði ekki í
eða venjuibrotið,
en færði eld að öll þvf,
sem ónýtt var og rotið. (95)
Eitt af lengri og tillkoanucmeiri
kvæðum bókarinnar nefnist: Hann
kunningi minn. Það kvæði er að
■oöngu leyti lýsing af skáldinu
sjálfu. I>ar er fyrsta vísuorðið
svo:
Mjög sjaldan á nábúa dyrnar hann
drap,
var dulur í ihugsun, en skoðunin
íöst.
ekki menn kváðu hann við
aliþýðuskap,
♦g ærinn það töldu á manni þeim
löst,
*ð hann átti ei samleið við hugs-
ianir þær
«g ihúsgöngu-fleipur, sem dagleng-
íb gekk,
eg !það að íhann eitt sinn var
aflögu fær
varð einmitt til þesis, að hann hat-
ursmenn fekk. (216)
Enski ribhöfundurinn Carlyle
aagði eitt sinn, að trúarbrögð
mannsins eða sú lífsskoðan, sem
toann hefði tileinkað sér, væri á-
berehi-atriðið sambandi við hann,
wöxurn þess að þar væri lykilliTin að
skilningi allis annars.
En svo flýtti hann sér að bæta því
við, að trúarbrögð mannsins væri
ekki endilega sú trúarjátning, sean
hann kannaðist við, eða ekki vildi
vlð kannast. Því bæði þeir, sem
■Qikið er í spunnið og minst er í
varið, setja nöfn sín undir alls kon-
ar trúarjátningar. Trúarjátningin
verður oftast dauður bókstafur,
aem lítið eða ekkert hcfir með að
gera ihið innra líf mann.sin.s.
Oarlyle tekur það fram berum
©rðum, að trúarbrögð eða lífsskoð-
an eins manns sé f raun og veru
það eitt, sem hann trúir í hjarta
«ínu og gerir sér far um að lifa
Kristinn Stefánsson var þag-
inælskUr í þelm efnum og er það í
ljóðuim sínuin. Ef eg mætti tala um
lífsskoðan alþýðuskálda vorna og
gera hania að gildismæli þeirrar lífs-
skoðunar, sem líkleg er til að ein-
kenna næstu kynslóð, myndi eg á-
lífca, að öll hræsni og skinhelgi yrði
höfð í enn meiri fyrirlitningu með
þjóð vorri framvegis, en nú á sér
istað.
Um kirkju-svefn yrkir skáldið:
Seinmæltur prastur með sönglandi
róm
í svæfandi miælginnar helgidóm,
þar tvfsté í draiuini og dofa.
Svefnhöfgi féll yfir söfnuðinn—
svefnlyf í ræðunni tók hann inn,
geispaði og svo fór aö sofa.
Eigi er isamt svo að skilja, að
hann sé neinn kirkjuhatari. Hann
er frjálslyndum kristindómi aug-
sýnilega vinveittur. Kirkju, sem
honum er fylgjandi, óskar skáldið:
Og verði’ henni sumargjöf sann-
leiks og friðar,
að sjá hversu ski 1 n ings-þíxxskanuni
miðar
og vita, að alt af hún æsku>ný
þeim yngst-a vorgróðri lifir í (248)
Hiann hefir þá trú, að:—
hvert sannleikans orð og hjartans
mál
það birtist í eilffð afbur. (201)
Og:
Á begnandi harðstjóra þjóða
f hjarta mér trú eg ei ber:
en eg trúi á guð í því góða—
guð þann 1 mér og þér. (248)
Mig dreyr-"-” ei isálirnar settar í ís
á «orga og úlfúðar land;
mig dneyimir ei um það að dauðinn
sé vLs:
mig dreymir um vonanna paradís
og andanna þræðia-band. (263)
3>vf miður leyfir ekki rúmið mér
að. titifæra fleira. En þetta gefur
fullkomna hugmynd um að trú höf-
undarins er engin kreddu-trú. Á
henni hefir hann einmitt megnan
ímugust.
Margt í bókinni er prýðilega sagt,
eins og til dæmis þetta:
Það kom í nótt hérna engill inn
annað að sækja’ eða hæði!
En þegar hapn sá að kinn við kinn
við hvíldum og hljótt var um
svæði,
þá sendi hann hraðboð í himininn:
Eg ihrófla’ ekki við þessu næði.
(249)
Þá er það ekki síður vel að orði
komist um I>osteiii Eriingsson, er
hiann segir:
Nú þrumir arinn í þagnar-kyrð
og Þorsbeinii farinn og gröfin
byrgð!
En þjart er enn yfir útsýn lands
því elidar brenna í kvæðum hans.
(190)
Eitt allra fegn.irsta kvæðið í bók-
inni finst mér kvæðið Ekkjuharm-
ur. Síðasta erindi þess er svona:
Eg skaJ skai bera harm í hljóði,
hjartans Ijúfi ástvin góði,
Nefið Stíflaðaf Kvefi
eða Catarrh?
REYNÍÐ ÞETTA!
Sendu eftlr Breath-o-Tol In-
baler, minsta og einfáldasta
áhaldi, sem búið er til. Settu
eitt lyfblandað hylki, — lagt
til með áhaldinu — í hvern
bollana, ýttu svo bollanum
upp f nasir þér og andfærln
opnast alveg upp, höfuðið
frískast og þú andar frjálst
og reglulega.
Þú losast við ræskingar og
nefstiflu, nasa hor, höfuð-
verk, þurk—erígin andköf á
miæturuar, þvl Breath-o-Tol
tollir dag og nótt og dettur
ekki burtu.
Innhaler og 50 lyfblðnduð
hulsbur send þóstfrítt fyrir
$1.50. — 10 daga reynsla; pen-
ingum skilað aftur, ef þér er-
uð ekki ánægðir.
Bæklingur 502 ÓKEYPIS
Fljót afgreiðsla ábyrgst.
Alvin Sales Co.
P. O. Box 62—Dept. 602
WINNIPEO, MAN.
Búið til af
BREATHO-TOL CO’Y
Suite 502, 1309 Arch Street,
Philadelphia, Pa.
samkvæmt.
PENINGAR OETA EKKI KEYIT
BETRA HVEITIMJ ÖL EN
PURITY FLOUR
(OOVERNMENT STANDARD)
“Strí'ðs-Tíma” Hveiti Canada
Ábyrgst gott hvítt hveitimjöl til
allrar hrúkunar.
MO RE BREAD
AND
0READ
PURITV
FCOUR
r
L
FUMTy rv.0UR

kvoða’ um þig með kvöldsins óði,
kyssa þig við moj-guns-ár,
halla þér að hjarfca mínu,
halda þér að brjósti mínu,
láta geiisia’ úr ljóði þínu
leggja’ um andvökunnar torár,
iþar sem tárin þéttast falla,
þessi einiverunmar tár.
—Þau Hða senn, inín æfi-ár!
Þegar faiið verður að vega með
nærgætni, hvernig rætur þjóðerni
vort á iineð nútíðankynslóðinni,
gefa því gauin hvernig íslendingui'-
inn reyndkst í annarri heiinsálfu og
hvernig liann fór með það pund, er
hann hafði þegið í iheinnanmuind,
verða ljóð Kristins Stefánssonar
ekki sízt tekin til gi'eina.
Hann hefir lagt fram sinn skerf
til að sanna að góðar eru taugar í
hugsan og hjartalagi íslenzkrar al-
þýðu, að torunnarnir í íslenzkri lund
eru furðu djúpir.
-------o-------1-
Á fiækingi
Eftir Gunnl Tr. Jónsson.
II.
Áætlunar ferð frá Montieal til
Haliifax er reiknuð 36 klukkustund-
ir: eg hafði farið þé ferð áður uan
svipað leyti árs, og halfði lestin þá
“haldið áætlun” eins og þeir segja
um skipin heima. Að þessu sinni
varð raunin öll önnur, því 60 kl,-
stundir stóð ferðin yfir, og má það
dæmalaust heita. Það var líka
margt dæmalauist við þá lest: Hún
tilheyrði nú, tii að byrja með, land-
stórninni, eða öllu heldur landinu,
þó nafnið sé ‘Canadian Government
Railway’. Eg hafði aldrei ferðast á
stjórnarbrautunum fyr, látið mér
nægja C.P.R. eða C.N.R.—eða Win-
nipeg “jitneys”. En emibættismenn
landSLStjórnarinnar fá ódýrara far
með stjórmarbrautunum, og þess
vegna ferðast þeir með þeim.
Hið fyrsta, sem eg tók eftir, var
livað lestarþjónarnir—|og stjórar—
voru miklu skrautbúnari en hjá C.
P.R. eða C.N.R.; voru þessir herrar
líkari sýslumönnum iheima á Fróni
eða konsúlum í Gala. Einnig toáru
þessir lesta-iherrar öll einkenni nítj-
ándu aldar höfðingjanna dansk-
íslenzku: stirðir, hriokafullir og
montnir. Sem dæmi upp á kurteisi
þessara herra, má geta þess, að í
reykingaklefanum á fyrsta flokks
lest voru að eins sæti fyrir fjóra, en
jafnaðarlega vom Iþau upptekin af
tveimur eða þremur lestarþjónuan.
Farþegarnir urðu að standa, svo að
þessir “uniformuðu” slánai- gætu
notið þægindanna, sem farþegar
höfðu borgað -fyrir að njóta. — Hjá
C.P.R. er slíkt óþokt.
Ferðin byrjaði með því, að matar-
vagninn bilaði, og var hann Skilinn
eftir og lagt af stað án nokkurs
forðabúrs; áli’tið að hægt mundi að
fáisér bita á viðkomustöðunum. En
ekki var komið nema rúmar 200 míl-
ur austur á leið, þegar stórhríð
skali yfir, og brátt varð fannkyngj-
an svo miikil, að lestin varð að stað-
næinast, og það langt frá nokkrum
viðkomustað. I fulla 12 tfma var
lestin föst í snjónum, og liðu far-
þegarnir margvfsleg'ar ihörmungar á
því tímabili, hvað þó mest á fyrsta
flokks farrými, þvf fólkið í hinuin
vögnunum hafði nosti með sér. Aft-
ur stóluðu allh' á fyrsta farrými upp
á matarvagninn, en hann hrást þeg-
ar í upphafi. Næst skeði það, að
við urðum vatoslausir; þessu næst
hiluðu ljósin, og að síðustu gekk
hitaleiðslan úr skorðum. — Naum-
ast skemtiför það.—
Síðar í ferðinni toiluðu ihjóiin und-
ir einum vagninum; skall hann á
hliðina, en farþegarnir sluppu ó-
meiddir vegna þess, að mjúkur
snjór var undir. En hræcþdir urðu
margir og var nauimast láandi.
Um slðir komuimst við hraktir og
hrjáðir til Halifax, og varð m-argur
maðurinn þvf feginn. Og fyrir mitt
leyti, hefi eg aldrei farið verri för,
þó thún væri upp á landsins
kostnað.
Halifax.—4Sem unglingur heima á
Akureyri hafði eg oft iheyrt getið
um Halifax. Kom það til af því,
að maður einn þar í kaupstaðnum
hafði farið yestur um haf, fyrir eitt-
lvvað 45 árum síðan, og dvalið vetr-
arlangt í Halifax. Þessi Ameríku-
fari hafði margar og miklar sögur
að segja af æfintýrum sínum í Hali-
fax, og enn þann dag í dag segir
liann þessar sömu frægðarsögur sdn-
ar og allar toyrja þær með orðunum:
“Þegar eg var í Halifax.” Eg hitti
liennan fornkunningja minn, þá er
eg fór heim ifyrir 4 árum síðan, og
hið fyrsta, sem hann spurði mig að,
eftir að við höfðum iheilsast, var
hvort eg hefði verið f Halifax. Eg
játaði því; þar hafði eg stigið á
skipsfjöl. “Halifax er mikil borg,
stærsta og voldugasta borgin f
Oanadia, nærri þvf eins stór og New
York, eða er það ekki?” Þannig lét
vinur minn dreluna ganga. Eg full-
vissaði hann um, að svo væri nú
ekki, sagði, að 5 eða 6 aðrar borgir
í Canada væru stærri en Halifax, en
vinur minn vildi ekki fallast á þaö,
og hann stendur víst enn þá í þeirri
meiningu, að Haiifax sé stærsta og
voldugasta borg í Canada—Halifax
er ímynd alls hins mikil'fenglegasta
í lians augum. Ein af sögunum
lians var svona:
“Þegar eg var í Halifax, þá fór eg
í kirkju. Það var nú kirikja í lagi.
Turninn var eins ihár og Súlutindar
og gólfið istærra en (Akureyrar)poU-
urinn.” Heyrðist þá nokkuð til
prestsins, var Ameríkufarinn spurð-
ur. — “Prestsins, maður lifandi, —
þar þjónuðu margir prestar.”—
Eg get nú hér ©ftir líka byrjað
sögur mínar og sagt: “Þegar eg var
í Halifax”—en sögur mínar verða
engar loflýsingar um staðinn.
Haliifax er ljótur og óþriifalegur
bær; stendur á hæðum við sjó; göb
ur eru þröngvar og krókóttar, en
illa lýstar og enn ver hirtar. Hús
göinul, óþrifaleg og óásjáleg, flest úr
timbri. Verzlunarhúsin eru alt
annað en glæsileg, flest þó úr steini,
en engin bygging er hærri en sex-
lyft, og sýnir það bezt hve reisuleg-
ar þær eru. Eins og nú stendur,
eru timburhlerar fyrir flestuim
stærri gluggum eða gluggaopum,
því síðan sprengingin mikla varð
16. des., hafa rúðumar verið á burtu
og þó nú sóu nærri þrír mánuðir
síðan, þá er nú framtakssemin ekki
meiri en þetta, að tréhlerar koma í
glers stað.
Að lýsa norðurparti þæjarins er
bezt með því, að minna menn á
landskjálftasvæði, eftir nýafstaðinn
jarðskjélfta. Áhrif sprengingarinn-
ar miklu urðu næsta lík. Norður-
hiuti toorgarinnar er mesfcur í rúst-
um, húsin ýmist hrunin að mesfcu
eða öllu leyti. Mikið er þegar búið
að rífa til grunna og allmikið er
búið að gera við af suðlægari hús-
unum; en samt—3 mánuðum eftir
slysið—eru merkin glögg, og nú í
leysingunum koma daglega í Ijós
hendur, fætur og aðrir partar af
mannslfkum, sem snjórinn hefir hul-
ið til 'þessa. Nálega 2,000 manns
biðu líftjón í þessu hörmulega
slysi, og álíka margir meiddust.
Sér maður daglega þessa ljósan vott,
á götum bæjarins verða á vegi
manns kryplingar í tuga tali, og
fjöldi af blindu eða háLfblindu
fólki; fékk það flest rúðugler í aug-
un og hefir það ýmist mist sjónina
á öðru auga eða báðum.
Eg er ekki kunnugur heimilisá-
standi fólks hér, en þröngt mun í
búi vfðast, þrátt fyrir mikla að-
komna hjáilp, og ástvinamissir og
limatjón fær enginn ínannilegur
máttur bætt að fullu.
Engan veginn efast eg um, að
Halifaxbúar sjálfir geri og hafi gert
sitt bezta til að hjálpa þeim sam-
borgurum sínum, sem fyrir slysinu
urðu, en þeir aftur á múti gera sitt
bezta, að hafa sem mest út úr þeim
mönnum, sem aðkomandi eru.
Húsleiga er rándýr og matarverð
litlu betra að tilfcölu þó nokkuð sé
það skárra. Fyrstu vikuna sem eg
dvaldi hér, varð eg að borga dollar
á dag fyrir að fá að sofa í her.bergi,
þar sem tvö önnur rúm voru og
bæði upptekin. Eigandinn fékk
þannig 3 dali á dag fyrir herbergi,
sem mundi þykja mikið að borga
2 dolilara fyrir á viku í Winnipeg.
Sami maður leigði út fimm önnur
herbergi með sama verði og sama
rúroafjölda í (hverju; dágóður skild-
ingur það. Nú borga eg 15 dollara
á mánuði fyrir hitialaust herbergi í
útjaðri borgarinnar.
Það sem aðkomumanninn undrar
mest í Halifax, er sá aragrúi af her-
mönnum, sem er á götunum, mest
þó úr sjóliðinu. Gullbryddir yfir-
foringjar eru sem mý á mykjuskáu;
þeir eiga að hafa umsjá með höfn-
inni og skipaferðum um ihana, en
stjórnsemi, eða öl'Iu heldur mis-
stjórn þeirra er slysið mikið að
kenna—að því er blöðin segja.
Rannsókn stendur nú yfir, og (%•
bágt að segja ihver ehdirinn verður.
Götu'líf erhér lall fjörugt að kveld-
lagi; að minsta kosti er alt á iði og
riði, dátar og drósir, yfirmenn og
ungmeyjar, karFa* og kerlingar,—ers
90 próeent af þessu lífsglaða fólki
eru hermenn konungsins og dætur
ruslaralýðsins
Vlnsala er hér engim: þó er ekki
ósjaldan, 'að ölviaðir náungar verða
á vegi manns. En það er eikki nema
mannlegur breyskleiki, sem þar
kemur fram, og um það er ekki að
fárast.
Vinur ininn, Amerlkufarinn, sem
eg gat áður uim, skoðaði og akoðar
Haliifax jarðneskan 9ælustað; eg er
honum algerlega ósammála. Eg Ift
lfkum augum á Halifax og Bóhi-
Hjálmar leit á fæðingarstað minn,
Abureyri. — Hjálmar kvað:
Þjófa ból er Akureyri,
aldrei sól þar skín;
'hafa skjól i skít og leiri
skálkar, fól og svín.
LOÐSKINN 2 HÚÐIR! ITLL
Ef þér viljið hljóta fljótustu skil & andvirði
og hsesta verð íyrir lóSsldnn, húSir, nll og
fl. sendiS þetta tiL
Frank Massin, Brandon, Man.
Dept H.
Skrifið eftir prísum og shipping tags.
..... '- - .- L ' ■
r------------—---------------------------
BORÐVffiUR MOULÐINCS.
Við höfum fullkomnar birgíSir af öllum tegundum
VerÖskrá verÖur eend hverjum þeim er þess óskar
THE EMPIRE SASH & DOOR CO., LTD.
Henry Ave. East, Winnipeg, Man., Telephone: Main 2611
........................—---------------
KAUPIÐ
Heimskringlu
Blað FÓLKSINS og FRJALSRA skoðana og elsta fréttablað Vestur-Islendinga
Þrjár Sögur!
og einn árgangur af blaðinu fá nýir kaupendur, sem senda
oss fyrirfram edns árs andvirði blaðsins. — Fyr eða síðar
kaupa flestir lslendingar Heismkringlu. — Hví ekki að
bregða við nú og nota bezta tækifaerið? — Nú geta nýir
kaupendur valíð þrjár af eftirfylgjandi sögum:
“SYLVIA.” “HIN LEYNDARDÓMSFULLU SKJÖL.” “DOLORES.”
"JÓN OG LÁRA.*’ “ÆTTAREINKENNIÐ.” “HVER VAR HON?”
“LÁRA.” “IJÓSVÖRÐURINN.” “KYNJAGULL.” “BRÓÐUR-
DÓTTIR AMTMANNSINS.”
Sögusafn Heimskrmglu
Þessar bækur fást
keyptar á skrifstofa
Heimskringlu, metiaa
upplagiÖ hrekkur.
Enginn auka
kostnatiur vií póst-
gjald, vér borgum
þann kostnaö.
Sylvfa ..................
Bróðurdóttir amtmannsins
Dolores___—_______________
Hin leyndardómsfuUu ðkjöl
Jón og Lára ______________
Ættareinkermið...........-
Ljósvörðurias____________
Hver var hón? —...........
KynjaguII------....___....
Mórauða rnúsrn ...........
Spellvirkjarnir _________
$0.30
030
0.30
0.40
0.40
0.30
0.45
0.50
035
0.50
030
í