Heimskringla - 11.04.1918, Blaðsíða 7

Heimskringla - 11.04.1918, Blaðsíða 7
WINNIPEG, II. APRIL 1918 HEIMSKRINGLA J. BLAÐSIÐA Skáld og lista- menn. Frá því íyrsta höfum við fslend- ingar verið bókmentaþjóð. íslenzk- ar bókmentir eru elztar norrænna bókmenta. Frændþjóðir okkar þrjár kalla þær venjulega “oldnordisk Litteratur”. Losbækur þeirra og bókmentaágrip byrjiar oft á köflum úr þeim, og er látið líta svo út sem það sé eizti vísirinn til þeirra eigin bókmenta. Þetba er saklaust hnupl og getum við verið hreyknir af. 3>að er ekki einiskisvert, sem all- ir vilja eiga. J>að er eitt stærsta heillasporið í íslandssögunni að tekið war að rita á íslenzku en ekki latínu, eins og títt var á miðöldunum. Þesis vegna hefir íslenzkt mál og menning varð- veizt. Og fornbókmentum vorum eigum vér að þakka þá ást og virð- ing, sem oss hefir hlotnast meðal annara þjóða. I>að er satt sem sagt hefir verið, að útfluttum afurðum voTum er það ekki að þakka. Yér flytjum út mikið af kjöti og salt- fieki. En enginn hefir við það, að eta íalenzkt saltkjöt eða Menzkan saltfisk komist að því að hér byggi sérstök þjóð, sem eigi íulian til- verurétt meðal þjóðanna. Þetta er ek.ki sagt af neinu virðingarleysi íyrir blessuðum matnum, en mátt- ur ihans er nú einu sinni ek'ki meiri en að seðja magana. Bók- inentum okkar, en hvonki fiski eða kjöti, er það að þakka, að margir ágætir íslandsvinir eru þeirrar skoðunar að heimurinn væri ver kominn ef ísfenzk menning ihyrfi úr sögunni. 1 skjólishúsi klaustranna og höfð- ingjasetranna enu fslendinga- og Noregskonunga-sögur ritaðar. f klaustrunum áttu rit'höfundarnir griðastað, og á heimilum ríkra höfðingja, ef þeir ekki.voru ríkir höfðingjar sjálfir. Sögurnar bera vott um hvflfkir snillingar forfeður vorir voru. En jarðvegurinn var of hrjósitugur fyrir aðrar listir ep rit- listina. Auðurinn var af skornum skamti. Hér voru engar hallir eða veglegar kiikjur reistar. Þær þurfti hvorki að' prýða með myndastytt- uan eða málverkum, Jijóðin var of fámenn og fátæk til að allir ihæfi- leikar manna gætu notið sín. En listamannaeðlið liggur f blóði ís- Lendinga, það em fleiri sannanir fyrir því en snildin á ísLendinga- sögunum. Það nægiir að benda á Albert Thorvaldsen. Við þvf má búalst, að margur hans líki hafi orðið að engu hér heima í fásinn- inu. Er ilt til slíkra mannskaða að vita. Á síðustú tímhm hafa orðið mikl- ar breytingar. Kjör rithöfunda og iisbainanna breytast með kjörum þjóðarinnar. Nú eru engin klaust- ur til að skjóta skjólshúsi yfir efnalitla rithöfunda. Yafasaint líka að skjóil þeirra yrði þogið. Nú er landsmönnum að fjölga og efni að aukast. ísienzk menning er því óð- um að færa út kvíarnar. Nú er orðið talandi urn ísienzka málara og myndhöggvara. Skáldin og rit- höfundarnir eru fleiri en nokkru sinni áður. En lífsskilyrðj þeirra hafa lítið batnað. Það er annað að riba á máli, sem 100 miljónir manna skilja, en á miáli sem að eins,100 þúsund skilja. Ribhöfundurinn, sem ritar fyrir 100 miljónir, hefir nok'k- uð meiri Líkur til að geta fengið ]»á borgun fyrir starf sitt, «em hann þarfnast til að geba notið krafta1 sinna Sá sem ritar fyrir 100 þús- undír þarf að hafa ritstörfin að aukastarfi. Sú hefir liika orðið raunin á að íalendingar, sem liafa viljað lielga sig ritstörfunum einum ihafa stokk- ið úr landi. Sumum kann ef til viJl að þykja. vel við þá sloppið. En ánægjan er ekki óblandin að þessum skálda útflutningi. Skemti- legast væri að geta haldið| þeini hcima, svo menning okkar og anóð- urmál fengi að njóta þeirra. En fllytja svo út rit þeirra. Það hefÍT lengi brunnið við, að Llla sé tekið á móti ungum skáld- um og listamönnum. Enn er lítið farið að batna um það. Okkur er «agt, að gömlu karlarnir hafi hald- ið því fram, að bókvitið væri ekki látið í askana, Það er venjulega ætlast til, að við thlæjum að skamm- sýni þeirra og þröngsýni. En ef við gáum að, þá er það svo enn, að bókvitið er ekki látið í askana. Það er minstur gróðavegurinn að áfla sér sem mest bókvits. Við skul- um ekki hlæja mikið að gömlu körlunum fyr en þetta er eitthvað farið að lagast. Og það þarf að lagast. Það mun eitt með mestu vanda- mlálum menningarþjóðanna hvern- ig eigi að launa skáldum, rithöf- undum og lisbamönnum starf sitt, ihve mikil laun þeir eigi að fá, og þó aðallega hvernig eigi að iborga þeim1. Lítið mun Hailgrímur Pét- ursison hafa fengið fyrir Passíu- sállina sína, og er þó alt sem græðst hefir á öllum útgáfum þeirra hans fé. Halligrímur hefði getað dáið úr sulti jafnt fyrir þeim auðæfum. Sama misrétti verða flestir rithöf- undar fyrir. En hvernig a þá að launa þeim? Góðir rithöfundar vinna fyrir þjóð sína i heild sinni. Það liggur því í augum uppi, að hver þjóð hefir iskyklur gagnvart ri-thöfundum sínum. Þess mun enginn krefjast, að þjóðirnar greiði rithöfundum ail- an ókominn hagnað af ritum þeirra eða alt það gagn, siem menningu landsins er að þeim. Hvougt verð- ur metið. En ihins er hægt að krefjasb af hverri menningáþjóð, að hún geri það sem i hennar valdi stendur til að skáld hennar, ritlhöfundar og listamenn geti notið kraftaisihna oig hæfileika. Og miklu er Jtörfin meiri á að hlynna að slík- um mönnuin meðal smærstu ])jóð- anna en hinna stærri. Æbtum við íslendingar að sjá sórna okkar í því að telja ek’ki eftir skálda- og listamanna - styrk. Mannafli okkar og fjánnagn má sín lítilis í augum annara þjóða. En ef fislenzk imcnning hefú- virðing stórþjóðanna, þá er okkur borgið. — Tíminn. -------o------ Kafii úr bréfi. Er það ekki starf fyrv. ritst. Heims- kringlu, GunnL. Tryggva Jónsonar? TaJsverður kostnaður varð vfst við aðgerð skipsins. óskandi og vonandi, að heimferðin gangi greið- ar. Fáir farþegar er mér sagt að muni verða í þetta sinn. Sigurður Magnússon. Heimkominn hermaður. Gísli S. Olafsson, „sonur Stefáns Ól- afssomar að Foam Lake P.O., Sask., sem mfmst var á og einnig sýnd mynd af f Heimskringlu 28. feb. sL, er nýlega kominn Iheim frá Eng- iandi. Hann særðist í stórorust- unni við Vimy Ridge 9. apríl 1917. Fékk kúluskot í gegn um vöðvana á vinstri upphandLeggnum, en sprengikúlu brot á hægri fram- handlegginn, sem brendi vöðvann en laskaði ekiki beinið. Hann hefir báðar hendurnar, en er ekki búinn að fá fullan mátt, sízt f hægri hand- legginn, en getur þó tekið þeim báðum til við létta vinnu, og lækn- ar gefa honum von um fullah bata eftir kringum árs tímabil. Hann segir alla meðferð á her- mönmum yfirleitt eirns góða og framast sé unt. Og lætur sérstak- lega veL af dvölinni á Englandi. I sannbandi við það, sem skýrt var fró f HeitnskringJu, er það Gísli sem situr ó myndinni, en ekki sá sem stendur, ein,s og þar er sagt. Þessi nýheiinkomni piltur gerir ráð fyrir að dvelja fyrst um sinn hjá frænda sínum Magnúsi Hinrikssyni að Chureihbridge P.O., Sask. fil hjónanna TH. ÁRNASON og GUÐRtÐAR konu hans. Góðs þér árna sérhvert sinn, sértu og vertu i friði, hug í Árni heldur minn sem barða jórnið isegullinn. Kalt við stálið kveikt þá er— kæfa bál í ræðum, blíðumálum brúnagler blika af sálar gæðum. Gengur Jijá með gæðin flest, gleði þrá með værri, orðin fá sín meiga mest móðirin þá er nærri. Gafst þar honum gjöfin bezt, gæfu von ei snerist— móðir, kona manni fest meiri en svona gerist. Hver ef vanda vildi geð væri landr frami kærleiks J>andi bundinn með læggja er andinn sami. Hrepti tjón, en lítil laun, lán ei þjónað sölu: þau eru að sjón og réttri raun rör í hjóna tölu. —Árui þeasi hefir orðið fyrir sér- stökumi vortbrigðum í viðskiftalíf- inu hér í landi; er sem klækir fjár- glæframanna ihafi spent greipar um mann þenma, og útkoman er, að hann er öreigi; en þau hjón eru auðug mitt í örbirgðinni. J. G. G. “Gullfoss’ hrepti aflei t veður mest I af leiðinni. Á 6. eða 7. degi gekk brotsjór yfir skipið, sem geröi tals- verðar skemdir á þiljum uppi og braut borðsaHnn. Þá bognaði og ; inn annar kinnungur skipsins. j Farmur hafði kastast til í lestinni, svo skipið ilagðist á hliðina um tiírpia og undir sjó. Varð að dæla úr því um 60 tonnum af sjó áður það rétti sig. “Til drifá” var legið á ann- an sólarhring. 12 daga var það tii Halifax, cn stóð þa r við í 3% dag. Earþegar voru: Gunnar Egiisen, með konu og 3 böri; honum fylgdh og þær ungfrú Ste la Briem, sysfcur- dóttir 'konu hans i n dóttir Eggerts Briem (frá Viðey), og Guðmundína Jónsdóttir, sem ai.nars kvað eiga heima hér vestra. Þá kom og ung- frú Síta Dal, sem a ílar sér að dvelja hér 1—2 át, en h' erfa síðan heinn. Enn fremiur komu þeir stórkaup- mennirnir Garðar Gíslason og Pá‘11 Stefónsson; verzlunaerindsrckarnii Vilhelm Knudsen (fyrir Nathan & Olsen), HaiJgríinur Tuliníu.s (fyrir Hallgr. Benediktsson) og Einar Pét- ursson (fyrlr hróður sinn Sigurjón Péfcuission glímukappa)/ I>ó komu og þeir Aðalsteinn Kristján.sson, Axel Thorsteinsson skáld, og Einar Hjaltsted sönigvari. Þessir allir á 1. farrými. Á 2. farrými var einn far- þegi, en nafn hans hefi eg ekki get- að ifongið. — Gunnar Kgilsen er er- indreki landsstjórnarinnar, svo nú eru beir þrír; — alt er þegar þrent er, isfcenduT þar. Gullfoss Jeggur á stað fyrstu dag ana í næsta mánuði (apríl), ef ekki kemur eitthvað sérst.akt fyrir. Póst iná hann taka hér í New York, og skrifa má á ' íslenku, er mér sagt. Tvennum sögum fer um það, hvort hann komi við í Halifax eður ekki. Ekki nran það gert að skyldu, en eg vona hann komi þar i þetta sinn, þar isem áreiðanlega inargir hafa sent bréf sín jtangað. Það kæmi sér illa, ef þau bréf kæmust nú ekki með honum, eftir að auglýst hefir verið, að þangað skyldi senda p«5et. Og algerður inisskilningur hefir ]>að víst ávalt verið, að skrifa þyrfti á ensku, enda er nú víst íslenzkur “Censor” í Halifax, eða er ekki svo? BIÐJIÐ KAUPMANNINN UM PURITY FLOUR ( GOVERNMENT STANDARD) Ekki “Stríðs-Hveiti” Aðeins Canada “Strí?5s-tíma” Hveiti Bæklingur í hverjum poka til leiS- beiningar konunum. PURIiy FLOUR More Bread and Better Bread DR. BJÖRNSSON’S SANITARIUM TAUGA-SJÚKDÓMAR, GIGTVEIKI, NÝRNA- VEIKI, BLÓÐLEYSI O. S. FRV. —læknað með Rafmagns og Vatns-lælaiingar aðferðum. Nún- ing (Skandinavian aðferð). Skrifstofu tímar—10—12 f.h,, 2—3 og 8—9 e.h. 609 Avenue Block (265 Portage Avenue). Phone M. 4433 Til hennar mömmu. (Iyausl. þýtt úr ensku.) Eg fyrir vini ljúfur líS, og lifi fyrir ást til þín; og fyrir himins brosin blíS, er bíða mín þars ljósið skín; og fyrir manndóms-bróSurbönd, sem blessar lífsins móðurhönd; —þó hjartans vona hyljist lönd— þér helga sporin mín. Milli skúranna (þýðing.) Enn er lífsins örðug gáta og í þoku virðist mér; Í'msir mest af ólund gráta, em ættu’ aS brosa’ og leika sér: Til hvers er aS víla og væla? Sé viljinn góSur, sjáum leiS; skín á‘morgun sólin sæla, þó syrti’ af éli’ um stundar-skeiS. örlög Dísu. Búendur viS BoSnarsjó bjóSa “skál" — aS vonum; undir höggi eiga þó oft hjá ritjóronum. Undir harSri heimastjórn hjúpuS þunnri vísu, verSa bara brennifórn börnin hennar Dísu. Samt hún leikur ljúf og glöS létt á bárum nauSa, finnur ætíS einhver vöS yfir hafiS rauSa. Vefur rósum hugar hlý hjartans þungu kvaSir, bak viS þrungin skrugguský skapar ljósa raSir. \ , Rennur fagur dagur dýr, dreyfir húmi nætur: geisla Bragablysin skír björt um rúmiS lætur. veginum. Ef hittir þú góSa og göfuga drós, þá gleymdu’ ei—þaS hún er—sem vefur í blómskrúSa lífsins svo rósfagra tós, sem röSulI á vormorgni gefur. Þú sérS,---máske hina sem heimurinn sþann í heimslista vélinni sinni, hún átti sér blómreit, þó horfinn sé hann; en hvaS líSur rósinni þinni? SigurSur Jósúa Björnsson. Til þeirra, sem auglýsa í Heims- kringlu Allar samkomu&uglýslngar kosta 26 cts. fyrir hvern þumlung dálkslengdar —i hvert skiftl. Engln auglýsing tekin I hlatSUS fyrir mlnna en 26 cent.—Borg- ist fyrirfram, nema ðtSru vísi sé um samltS. BrfiIjótS og œflminningar kosta 16c. fyrlr hvern þuml. dálkslengdar. Bf mynd fylgir kostar aukreitis fyrir til- búning á prent “photo”—eftir stœrtS.— Borgun verts<ir ats fylgja. Auglýslngar, sem settar eru i blatSltS án þess ats tlltaka tfmann sem þœr eiga atS birtast þar, verða atS borgast upp ats þelm tima sem oss er tllkynt atS taka þœr úr blatSlnu. Allar augl. vertSa atS vera komnar á skrifstofuna fyrlr kl. 12 á þritsjudag tll birtingar f blatSinu þá vikuna. The Vlklng Preas, I.td. SkotSun metS X-gelHla, og þvl engln flglxkun. Hví aí Ey3a Löngum Tíma x MeS “EitraS” Blóð Prof. Dp. HodKÍnR sérfræðingur í karlmanna sjúk- /T):..— I dómum. —25 ára ÆOUmi reynsla. Spyrjið sjálfan yðar þessum spurningum: Eftirtaldar tilkenningar eru auðkenni ýmsra alvarlegra sjúk- dóma, sem oft lykta í vitfirringu og dauða: 1. Þreyttur? 2. Svartsýnn? 3. Svimar? 4. Bráðlyndur? 5. Höfuðvervk? 6. Engin framsóknarþrá? 7. Slæm meiting? 8.. Minnisbilun? 9. Mæðigjarn? 10 Hræðsla? 11. Kjarklaus? Svefnleysi? 13. Dofi? 14. Skjálfti? 15. Tindadofi? 16. Sár, kaun, koparlifcaðir blettir af blóðeitnan? 17. Sjóndepra? 18. Ský íyrir augnm? 19. Köldugjarn—jneð hitabylgjum á milli? 20. Ójafn hjartsláttur? 21. Garna-gaul? 22. Óregla á hjartanu? 23. Sein blóðrás? 24. Handa og fótakuldi? 25. Lftið en litmikið bvag, eiftir að standa miklð í fæturna? 26. Verkur í náranum og þreyta f ganglimum? 27. Catarrh? 28. Æðahnútar? 29. Veik- indi f nýrum og blöðru? 30. Karlmanna veiklun? Menn á öllum aldri, í öllum gtöðum bjást af veikum taug uin, og allskonar veiklun, svo bú þarft ekki að vera feiminn við að leita ráða hjá þossum sérffcæðingi í sjúkdómum karl- manna. N Hvers vegna er biðstofa mín æíinlega full? Ef mínar að- ferðir væru ekki heiðarlegar og algerlega 1 samræmi við nútím- ans beztu þekkingu, þá hefði eg ekki það traust og þá aðsókn frá fólkinu í borginini Chicago, sem þekkja mig bezt. Flestir af þeim, sem koma til mín, eru sendir »f öðrum, sem eg hefi hjálpað í líkum tilfellum. Það kostar þig ekki of mikið að láta mig lækna þig. Þú losast við veiklun þína og veiki.— Komdu og talaðu við mig, það er fyrsta sporið f rétta átt, og kostar þig ekkert. Margir af sjúklingum mínum koma lang- ar leiðir og segja mér að þeir hafi allareiðu eyít miklum tíma og peningum í a ð reyna að fá bót meina sinna í gegn um bréfa- skifti við fúskara, sem öllu lofa í auglýsingum sínum. Reynið ekki þá aðferð, en komið til mín og látið skoða yður á réttan hátt; engin ágizkun. — Þú gebur farið heim eftir viku. Vér útvegum góð herbergi nálægt læknastofufn vorum, á rýmilegu verði, svo hægra sé að bnlka aðferðir vorar. SKHIPIÖ BFTIR RAÐLECGINGVIII Próf. Doctor Hodgens, KSS 35 South Dearborn St., Chicago, III. • • / • BíéP“ Þér hafiö meiri ánægju YIPITI amPCria a* blaðinu y6ar, ef þér vitiö, IIAVUl UilU/5JU meö sjálfum yöar.aö þér haf- iö borgaö það fyrirfram. Hvernig standiö þér viö Heimskringlu ? Gleymið ekki íslenzku drengj- unum á vígvellinum Sendið þeim Heimskringlu; það hjálpar til að gera lífið léttara KOSTAR AÐ EINS 75 CENTS 1 6 MÁNUÐI eða $1.50 I 12 MANUÐI. Þeir, sem vildu gleðja vini sína eða vandamenn í skot- gröfunum á Frakklandi, eða í herbúðunum á Englandi, með því að senda þeim Heimskringlu í hverri viku, ættu að nota sér þetta kostaboð, sem að eins stendur um stutt- an tíma. Með því að slá einum fjórða af vanalegu verði blaðsins, vill Heimskringla hjálpa til að bera kostnaðinn. Sendið oss nöfnin og skildingana, og skrifið vandlega utanáskrift þess, sem blaðið á að fá. The Viking Press, Limited. P.O. Box 3171. 729 Sherbrooke St., Winnipeg

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.