Heimskringla - 18.04.1918, Side 1

Þú fortSast ekkl at! brosa, ef tennur
þínar eru í góbu lagi.—Til þess atS svo
geti veritS, er nautSsynlegt ati láta
skotSa tennurnar reglulega. SjátSu
DR. JKFFREV,
^HInn gætnn tnnnlceknl”
Cor. Logas Ave. ob Main St.
Hinir Beztu—SendíS Oss Pantanir
79 Henry Ave„ WINNIPEG
XXXII. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, 18. APRIL 1918
NÚMER 30.

Séra Friðrik J. Bergmann.
ORGARFREGN sú barst út á meðal Islendinga í
Winnipeg á fimtudagskvöldið þann 11. þ. m ., að
séra Friðrik J. Bergmann væri dáinn, hefði orðið
bráðkvaddur í strætisvagni á Portage Avenue.
Skeði þetta rétt eftir kl 6 um kvöldið og var hann á leiðinni
til þess að vitja um konu sína, er dvalið hefir hjá dætrum
Jjeirra síðan hún kom af sjúkrahúsi hér fyrir nokkrum vikum
síðan. Eftir að hann var nýstiginn upp í strætisvagninn
hafði hann orð á því, að sér væri að verða undarlega ilt;
stóð þá upp og ætlaði út, en hneig niður áður hann komst
út úr dyrunum. Var hann þá borinn inn í lyfjabúð þarna
nærri og sent eftir lækni, en hann var dáinn áður læknirinn
kom. Hjartabilun var sögð að hafa verið orsök dauða hans.
Síðasta daginn, sem séra Friðrik heit. lifði, gegndi hann
öllum vanalegum störfum sínum og kendi sér einskis lasleika.
Kom hans skyndilegi dauðdagi því öllum mjög á óvart, en
þó sérstaklega ástvinum hans, sem nú voru lostnir reiðarslagi
þeirrar sárustu og átakanlegustu sorgar.
Jarðarförin fer fram á fimtudaginn þann 18. þ. m. — kl.
2 frá heimili hins látna að 259 Spence str. og kl. 2.30 frá
Tjaldbúðarkirkjunni.
Aðstandendur mælast til þess, að engin blóm séu send.
Skiftir um skoðun.
R. A. Rigg, fy rverandi verka-
manna lciðtogi hér í Maniboba, og
sem fkstir Íslcndíngar hér kannast
við, sté |iaft ])ýðingarmikla spor í
síðustu viku, að ganga í hcrinn.
Kom þetta ölluin mjög á óvart, því
tíl skamms tíma hefir hann virst
injög mótfallinn stríðum og enginn
hér barðist öflugar á móti her-
skyldulögunum en hann Eftir að
fullvíst var, að hann væri orðinn
h'ertmaður, voru fregnritar sendir á
fund ihans og tók iiann lieim vel.
Rvaðst ihann einungis hafa gert
skyldu sína og fyilgt dæmi sonar
sfn.s, sem gengið hefði sjálfviljuglega
í herdeild eina hér í tiænum fyrir
nokkrum mánuðum síðan. Sagðist
iiann vera kominn að Jieirri niður-
stöðu, að í flest skjól væri fokið fyr-
ir bandaþjóðunum cf þær yrðu
undir f stríðinu. Löngu sannfærð-
ur um það að þjóðir þessar væru
að berjast fyrir sönnum iýðveldis-
luigsjónuim gegn ofríki og einokun
hervaldsins þýzka, kvaðst hann nú
vera reiðubúinn að leggja fram sína
krafta málstað þeirra til stuðnings.
R. A. Rigg er vel þektur 'hér í
Winnipeg og frá fyrst hann scttist
hér að fyrir fimtán árum ■síðan, hef-
ir ihann verið öflugur stuðnings-
maður verkamanna félagsskai>arins
hér. Var Ihann í mörg ár ritari
Iðnaðaféiaga sambandsins í Winni-
peg og hefir ætíð látið mikið til sín
taka í öllum málum verkamanna.
Sat hann á fylkisþingi hér í tvö ár
sem fulltrúi fyrir Norður Winnipeg,
en sagði af sér til þess að geta sótt
í síðustu sambandskosningum, er
ekki leiddi þó til annars en ósig-
urs. Eftir að stríðið skall á, var
hann af mörguin talinn að vera mót-
snúinn þátttöku Oánada I því og
þá alraent haldið að hann væri
hlyntur Þjóðverjum.
------o-------
Rauðakross fjársöfnunin.
Fjársöfnunin fyrir Rauðakross fé-
lagið, sem stóð yfir fjóra daga í síð
ustu viku, hepnaðist upp á það á
kjósanlegasta. Voru Manitobabúar
beðnir að gofa $300,000, en þeir
gerðu sér hægt um hönd og gáfu
rúmlega tvöfalt stærri fjárupphæð.
Á laugardaginn voru komnir inn
$600,000, og voru þó tiilög sumra
staða hér þá ókomin. Undir-
tektir þessar sýna svo ekki er um
að viilast, tove vinsæl Rauðakross-
líknarstarfsemin er, og tove áhugi
fólks er hér mikill með stríðsmálum
þjóðarinnar.
-------o-------
Skotbákn í smfðum.
Sagt er að Bretar toafi nú stór-
byssu í sniíðum, sem muni geta
flutt sérstaklega gerðar kúlur rúm-
ar 80 mflur. Var þetta tilkynt ný-
lega á neðri málstofu brezka þings-
ins. Svo fullkomnar eru nú verk-
siniðjur Englands, að ólíklegt er að
langur tími líði áður stórbyssa
þessi sé fullger og er sagt að hún
geti komið að góðu liði á -mörgum
stöðum í Frakfclandi.
Styrjöldin
Frá Vestur-vígstöívum.
Útlitið á orustustöðvum Frakk-
lands itoefir verið hið fskyggilegasta
þessa síðustu daga. Frá því á
þriðjudaginn í síðustu viku að
Þjóðverjar toófu sóknina á ný með
cndurnýjuðum krafti, toafa þeir
unnið hvern sigurinn á fætur öðr-
um og ihrakið fyikingar banöa-
manna áfram á stórum svæðúm.
Við þessa seinustu sókn létu þeir
aðalliöggið ríða á vígstöðvar Breta
fyrir sunnan Armentieres og eftiror-
usfur harðar og ægilegar urðu Bret-
ar að iokuim að hörfa undan á
; þcssu svæði. Leiddi ]ietta til þess,
j að Þjóðverjar fengu tekið Armen-
j tieres áður langt icið. en ekki var
j þetta talið þeim mikill gróði, þar
sem i>oig þessi er nú öll í rústum.
Ekki létu iþeir þýzku við svo búið
standa, heldur héldu áfram að
lnekja .fyikingar Bandainanna aft-
ur bak unz þeir höfðu á þessu
svæði rekið fleyg inn i varnaigarð
þeirra, er náði alia leið til Men’iile.
Viðlvöfðu ]>eir í þessari sókn sömu
bardaga aðferð og áður, ruddp liði
sfnu imiskunnariaust fram á víg-
völlinn og hiriu ekki um l>ó inann-
fallið væri stórkostlegt. Er sagt, að
í sumum orustum liafi fallið 10
Þjóðverjar á móti einum Breta. En
þýzku herforingjarnir virðast iliafa
ó]irjótandi mannafla og einlægt
nóg varalið við hendina til þess
að fyila í skörðin. ólífclegt er, að
þetta haldist lengi og vafalaust er
tllgangur þandamanna að orsaka
þeim alt ]iað mannfall, sem þeir
gofa, áður þeir hefja aðal sókn sína
á inóti.
í lok síðustu viku lét Haig, æðsti
toerforingi Breta á Frakklandi, þau
boð út ganga til manna sinna, að
þeir skyldu ekki halda meir undan
á svæðum, sem hann til tók, en i
ýerjast óvinunum þar með öllum
þeim krafiti, sem þeir ættu völ á.
Eftir þetta brá svo við að ‘hlé varð
á sókn Þjóðverja um tíma á ofan-
nefnduim stöðum og var svo að sjá,
sem mótspyrna bandamanna væri
að eflast að miklum mun. Á laug-
ardaginn báru Bnetar sigur úr být-
um í orustum í grend við Roibecq-
ána og fengu torakið óvinaliðið þar
á all-stórU svæði. Stóðu þá yfir
slagir miklir á öllu svæðinu frá La
Bassee til Ypres og keptu Þjóðverj-
ar sýnilega að þ\-í markmiði að ná
á sitt vald borgini Baiileul, sem er
járnbrautarstöð mikil nálægt
Belgíu landamærunum. Um þetta
leyti stóðu yfir orustur á mörgum
öðrum svæðum, og víðast hvar voru
það Þjóðiwerjar sem sóttu.
Á þriðjudaginn í þessari viku
toárust svo þær fréttir, að þeir Jiofðu
tekið borgina Bailleul, en Bi'etar
orðið að toörfa undan til nýrra
stöðva ögn norðar. Haldið er þó, að
Bretar muni gera öfluga tilraun að
ná borg þessari iaftur, oftir að þeim
hefir verið sendur liðstyrkur frá
öðrum stöðum. Um þetta leyti voru
toarðir slagir toáðir á svæðinu fyrir
sunnan Montdidier og sem lyktuðu
Frökkum í vil. — Cleinenccau, for-
sætisráðherra Frakka, ferðaðfet ný-
lega til vígvallanna og hafði tal af
ýmsum af helztu toerforingjum, bæði
brezkunn og frakknoskum. Þegar
toann var kominn til Parísar aftur
vartoann hinn vonbezti og kvað
öllu vera Óhætt.
Sigurvinningar Þjóðverja hafa aft-
ur á móti glætt vonir valdhafanna
á Þýzkalandi og fylt þá tryllings-
móði miklum. Nú hafa þeir numið
úr gildi þá yfirlýsingu, er samþykt
var á ríkisþinginu þýzka sfðastliðið
liaust, að þegar til friðarsaimninga
■kæmi , skyldi ekki farið fram á
“landvinninga eða skaðabætur”. Er
sagt að Hertling ríkiskanslari hafi
hótað að segja af sér, ef þetta væri
ekki gert. Vafalaust er það nú
markmið þýzku stjórnendanna að
lireinma undir sig eins mikið af
Frakklandi og Beigíu og þeir mest
geta. Nú þykjast þeir sjá sigurinn
vísan — en sigur væri þó iftils virði,
ef ekki væri eitthvert herfang hon-
um samfara.
Fjörkippir hafa gert vart við sig
upp á síðkastið í sjóiflota Þjóð-
verja. Kolabirgðir mikiar hafa ver- ,
ið sendar til strandar ásamt öðrum
útbúnaði fyrir sjóflotann. Bendir
þotta til þess, að Þjóðverjar muni
hafa flota sinn reiðubúinn til á
áhlau ps, undir eins og þeir hafi
unnið úrslitasigur á landi.
En fari nú svo, að þeir sigri á
landi, sem vonandi verður ekki, en
bíði ósigur á sjó — hvernig fer þá?
Hvað gagnar ]>eim, að ná undir sig
stórum hluta Frakklands og Belgiu
ef þeir haida áfram að vera útilok-
aðir að inestu frá öllum umheimin-
um? Á meðan Bretar iialda sjón-
um iiafa bandaþjóðirnar góða á-
stæðu til þess að vona hið bezta.
-------o------
Hraustur íslendingur fallinn.
nýja herkall verða engar undanþág-
ur veittar, utan þeim sem líkamlega
eru óhraustir. Þessi bi'eyting á
herskyldulögunum orsakast af því,
lvve þörfin er nú brýn á meiri mann-
afla á orustusvæðunum og hve lífs-
nauðsynlegt er að banda])jóðirnar
leggi fram ítrustu krafta.
Allir 19 ára gamlir piitar verða að
Skásetjast og aðrir, sem eru að nálg-
ast þenna aldur. Vefður skýrt ná-
kvæmar frá þessu í næsta blaði.
í skýrslu þeirri, sem kom til
Ottawa 1. apríl, er sagður fallinn
á Frakklandi Gunnar Rikkarðs-
son, N. 148470. Hann gekk í 78.
herdelldina hér og fór með henni
til Englands 15. maí 1916. Særð-
ist á Frakklandi 29. marz 1917,
var sendur til Englands og var
þar þangað til í nóvember sið-
astl. að hann fór til Frakklands
aftur. — Hann kom frá Reykja-
vík 1. júlí 1914, hafði dvalið þar
frá því 1902; fæddur 5. ág. 1896
að Rafnseyri við Arnafjörð. Er
faðir hans séra Ríkarður Torfa-
son, er nú er bókari við Lands-
bankann í Reykjavik.— Gunnar
var vel mentaður, gekk á Menta-
skólann í Rvík um langt skeið.
Hans verður sárt saknað af ætt-
ingjum og vinum.
Vinur.
—------O---------
Nýtt herkall.
Stjórnin hefir nú ákvcðið að kalla
tafarlaUst í iherþjónustu alla ógifta
rnenn og barnlausa ekkjumenn, á
aldrinum frá 20 til 23 ára. Við þetta
—)----o-------
Vilhjálmur Stefánsson veikur.
Frá Fairbanks í Alaska er skrifað
þann 16. þ.m. að nýlega hafi komið
sendiboði frá Herschel eyju, þar setn
Vilhjálmur Stefánsson dvaldi í vet-
ur, til Fort Yukon, og segir hann
Vilhjálm lagstan í taugaveiki og
vera mjög þungt haldinn.
Dr. Burke, læknir í Fort Yukon,
brá undir eins við og lagði af stað
með fimm hundalestir í hina 300-
mílna löngu ferð til Herschel eyju.
Með því að ferðast uppihaldslaust
nótt og dag býst hann við að kom-
ast alla leið eftir tiu daga.
------o-------
VerkstæSi brennur.
Eldur kom upp f bænunn Manzel
á Þýzk.vlandi í lok síðustu viku og
gerði mikinn skaða áður hann var
slöktur. Manzel er smábær nærri
Frederiohshafen og eru þar Zeppe-
lina vei'ksmiðjur miklar og þar
einnig smíðaðar stórar flugvélar af
ýmsri gerð. Verksmiðjur þessar
urðu fyrir feikna miklum skaða
Tveir bræður í hernum.
- —.. .........
Vigfús \ Kristbergur
Baldwinsson Baldwinsson
Þessir bræður eru báSir í hernum og eru
synir Stefáns Baldwinssonar og konu hans, sem
heima eiga að Wellington Ave. hér í bænum.
Vigfús, sá eldri, er fæddur 3. okt. 1 8j)4 á Ein-
arsstöðum í Núpasveit í NorSur Þingeyjarsýslu
á lslandi. Fluttist með foreldrum sínum hing-
að til lands árið 1902. Innritaðist í 223. her-
deildina 1 0. aprfl 1916 og fór með þeirri deild
vorið eftir til Englands.—Kristbergmr, sá yngri,
er fæddur 13. des. 1897 í sama stað á lslandi.
Innritaðist í 1 00. herdeildina 3. marz 1916 og
fór með þeirri herdeild til Englands í septem-
bermán. sama ár. Til Frakklands var hann
sendur í desemberm. það ár og settur þar í 78.
herdeildina, sem hann hefir verið með síðan.
Síðastl. haust fékk, hann heiðurs medalíu fyr-
ir góða framgöngu. Bræður þessir eru báðir
hinir myndarlegustu og efnilegustu menn og
eiga góðum vinsældum að fagna hvar sem þeir
kynnast. Áritun þeirra er nú:
Pte. V. Baldwinsson,
No. 294187, 107 Batt.
Canadian, B.E.F., Franee
Farnce
Pte. K. Baldwinsson,
H. Q. Banner
78 Batt. Canadian
B. E. F. Franee.

7