Heimskringla - 25.06.1919, Page 3

WINNIPEG, 25. JúNÍ 1919
HEIMSICRINGLA
3. BLAÐSIÐA
Minning þríggja skálda.
Guðmundur Guðmundsson ljóðskáld.
Hvar heyr?Si eg fyrst þann svanasöng —
þann svanasöng á heiSi? —
A8 segja litla sögu hljóSs eg beiði.
1 fyrsta sinn eg reiS þá reginsanda,
er Rangár báSar girSa djúpi köldu.
Roksandur svall af fjarri FjórSungsöldu
FárviSri drifinn niSur í bygS til stranda.
ÁttraeSa hetjan faSir minn oss fylgdi,
fáraSist lítt, en gneypur reiS og þagSi;
fáklæddur piltur veginn vísa skyldi,
en viltist skjótt og fátt til mála lagSi.
Eg tók aS kveina af kulda, svo af baki
eg knapann tók og hristi fast og hrakti
unz hita og táp í limum sveins eg vakti;
svo leiS á nótt í voSavillu svaki.
ViS riSum hringsól, ekkert veg aS vísa,
og veSriS óx meS fullu grimdaræSi.
“HvaS glóir þar á þessu heljarsvæSi?
HvaS? — Rangá ytri ófær milli ísa!” —i
Eg stökk af baki, hinum bauS aS bragSi
aS bíSa kyrrum, og viS hests míns fót
eg niSur kraup á klaka, sand og grjót,
og höfuS mitt á hellustein eg lagSi.
Eg heyrSi og sá hvar áin rann og öslaSi fram
ófær nema jötnum, í illvættaham.
Mér heyrSist örg frá Heklu og heljarfjöllum þeim,
sem full af djöflum drynja svo dunar um allan heim.
Því þaS er segin saga um Saemund prest, hann héldi
aS fjandinn væri í fjöllum meS frosti, snjó og eldi.
Eg æpti: “RáSa árar og illra norna spil?
—SyngiS, syngiS svanir mínir, sáuS þiS nokkrir til.”
Og náhljóS mig nístu svo nötraSi frón ....
en í því heyrSi eg annaS og aSra leit eg sjón.
Því hinummegin sá eg viS hellismunna dreng,
er söng um vor og sólskin, meS silfurbjartan streng.
Hann söng um huliSsheima og heilög draumalönd,
og ljúflingskvæSin léttu, sem lyfta barnsins önd;
um ljóssins neim er lýsti, er lítiS bam hann svaf,
og líknartáriS ljúfa, sem lífsins herra gaf.
Og heyrn og sýn var horfiS, eg hljóp, eg stökk á bak,
aS klukkutíma liSnum viS komumst undir þaJc.
SaS varstú, GuSmundur GuSmundsson.
Eg geymdi þig fast í minni;
eg **ygg eg hafi þá heljarnótt
þig heyrt í fyrsta sinni.
ÞaS varstú, GuSmundur GuSmundsson,
eg get þess meS stirSum munni.
Nú liggur þú nár, en lítil Von
aS list þína margir kunni.
Og senn eru farin fertug ár,
sem fylgdi eg braglist þinni,
og engin var mér svo unaSsrík
á æfinni fömu minni.
Heill þér, GuSmundur GuSmundsson!
Þú gafst oss þitt hjartablóS,
þú ortir DauSann dauSan,
því deyja seint þín ljóS.
Þó yfir sért þú farinn um örlagahaf,
ómurinn þinn er eftir, unz Island fer í kaf.
Ómur um ástartárin, sem aldrei þorna á brá,
ómur um instu sárin, sem ala ljóssins þrá.
Ómur hins hreina og háa, sem hylst viS dagsins ljós,
og yndis yndiS smáa, sem elur skammlíf rós.
Heill þér, GuSmundur GuSmundsson!
Þú gafst oss ljóssins óS,
og fyrir nöpur náhljóSs org
þín næturgalaljóS.
Guðmundur Magnússon sagnaskáld.
Þin minning GuSmundur Magnússon,
á mikinn vöxt í sjóSi,
og meira en átti Arason
af ýtum nefndur hinn góSi.
Hann barinn fyrst til bókar var
sá biskupsmaSurinn sterki,
sem páfans fána frækinn bar, 1
en feldi landsins merki. j •’
Og fleiri ára fræSslu hann
fékk en þú hlauzt daga.
Skapadóms viS skaSa þann
skemst hefir margra saga.
En því meira á sá hrós
orku þá sem hefur,
og hugvit til aS heimta Ijós,
hæstu ment sem gefur.
Ymsir fundust flösur í
flestum ritum þínum;
öngvir flekkir urSu úr því
augum fyrir mínum.
Hitt eg ávalt finn og fann:
fluggáfaSur varstu,
og yfir landsins almúgann
ægishjálminn barstu.
Islandssögu aldadrög,
einkum hinna duldu,
beztu sýn gaf sjónin þín,
signd af skáldsins Huldu.
Endavar þín síSsta “Sýn”*
séS af dulspekingi;
sú var yngsta sagan þín
aamin af ritsnillingi. —
Geymdu, land, þinn listamann
lengi í fersku minni,
sjálfmentaSa meistarann,
í mannorSshölIu þinni!
1 f*
.}
Guðmundur Hjaltasou farandskáld.
Eg heyri þreytta ferSafugla kvaka—
Þú farandskáld, sem hvergi áttir heima
hjá oss, en varst um æSra líf aS dreyma,
varst úti, eSa seg: hvaS var til saka?
Nei, nei. Þú lifir! Lítir þú til baka,
þú lifSir til aS menta, gleSja, fræSa.
Og seinnleiksleit var öll þín iSn og fæSau
en ytri laun þín hregg og hungurvaka.
Ef bömin smáu og blómstrin kynnu tala,
þau blessa mundu lengi vegferS þína;
þú gerSir meira gott en margir ríkir;
því trú og von þér tókst svo vel aS ala
og tilgang guSs á barnamáli sýna.
Ó, mildi guS! ef margir væri slíkir!
Apríl 1919.
Matth. Jochumsson.
*) Sbr. Sýnir Odds biskups.
— Lögrétta.
Imperial Bank of
Canada
STOFNSETTUR 1875. — AÐALSKRIFST.: TORONTO, ONT.
HöfuSstólI uppbwrgaður: $7,000,000. Vaxasjóöur: $7,500,000
Allar eignir......................$108,000,000
102 fltlbð ( Doalaloi ot Canada. SparinjOOHdelId f hverja ftilhfll, ogr aá
hyrjn SpnrlMjðfiareiknÍBS neð þvt aö leggja Inn $1.00 e9a »rlra. Vfxtftr
eru borgaólr af peniagum yöar frá InnlegvR-degl. óakaö oftlr ufljhklft-
um ytlar. Auægjuleg Tlöakiftl ugglanR og Abyrgaf.
Otibú Bankans a'S Gimli og Riverton, Manitoba.
LAND TIL SÖLU
Fimm hundruð (500) ekrur af landi, 4 mílur vestur
af Árborg, fást keyptar með rýmilegum skilmálum. Land-
ið er alt inngirt með vír. Iveruhús og gripahús eru á land-
inu; 40 ekrur plægðar. Land þetta er mjög vel fallið til
griparæktar — eða “mixed farming”. Það liggur að
Isilendingafljöti. Skólahús er á álandinu og pósthús kvart-
mílu frá. Sö>luverði er $15.00 ekran. Afsláttur gefinn
afturkomnum hermönnum.
Skrifið eða finnið
L J. HALLGRIMSSON,
Phone: Sher. 3949 548 Agnes Street.
Winnipeg, Man.
- ■ i ,
B0RÐVIÐUR MOULDLNGS^0
Við höfuxn fullkomnar birgðir af öllum tegundum
VexSskrá verður send hverjum þeim er þesa óskar
THE EMPIRE SASH & DOOR CO., LTD.
Henry Ave. Esá, Wkmipeg, Man., Telephone: Main 2S11
Þjóðernisfélagið í Reykjavík.
(Framh. frá 2. bla.)
síður en hér slíkir menn, sem sízt
er mark á takandi hverju kasta
fram. Eftir mínum kynnum af
Vestur-Islendingum, bera þeir yfir
höfuS mjög hlýjan hug til vor hér
heima, enda mun hlýrra en vér
höfum einatt boriS til þeirra. Því
aS meS oss hefir einatt viljaS
brydda á talsverSum kala til Vest-
ur-Islendinga, hvernig sem á hon-
um stendur. Hefir mér ávalt fund-
ist þaS eitthvaS öfugt og öSru vísi
en þaS ætti aS vera, enda held eg
aS vér séum áreiSanlega eina
NorSurlandaþjóSin, sem slíkt þel
hefir boriS til útfluttra barna
sinna, og ekki sýnt þaS í verkinu,
aS hún kannaSist viS skyldur sín-
ar gagnvart þeim bömum sínum.
Danir, NorSmenn og Svíar hafa í
því tilliti komiS öSm vísi fram en
vér. Þeir hafa álitiS sér skylt, aS
^era alt til aS afstýra því, aS út-
fluttir landar þeirra gleymdust
ættlandi sínu þótt þeir flyttu í
aSra ehimsálfu, og hjá þeim hefi
eg aldrei orSiS var viS neitt, ,er
líktist þykkju til þeirra, fyrir aS
hafa-fluzt burtu til þess aS rySja
sé' braut í hinum nýja heimi. Mér
er sérstaklega kunnugt um, hvern-
ig þessar þjóSir hafa reynst börn-
um sínum vestra í kirkjulegu tilliti,
hvernig þær hafa einatt sent þeim
presta aS heiman, til þess aS veita
forstöSu safnaSarmálum þeirra,
og beint stofnaS félög heima fyrir
til þess aS kosta safnaSarstarfsemi
á meSal þeirra og hjálpa þeim
meS því til aS varSveita sem
lengst þjóSerni sitt. Sérstaklega
veit eg þaS um Dani, hve mikinn
áhuga þeir hafa alt af haft á and-
legum hag landa sinna vestra. Eg
geri ráS fyrir, aS alt hiS sama sé
um NorSmenn aS segja og Svía.
Engin þessara þjóSa álítur sig
hafa ráS á því, aS láta þessi böm
sín slitna úr sambandi milli þeirra
og gamla heimsins. Þær gleyma
ekki útfluttu börnunum sínum,
þegar eitthvaS er um aS vera
heima á ættjörSinni eSa álíta sér
þaS óviSkomandi, þegar eitthvaS
er um aS vera meSal barnanna í
dreifingunni. Sérstaklega hefi eg
veitt þessu eftirtekt hjá Svíum,
hversu þeir einatt hafa sent ýmsa
af sínum beztu mönnum sem full-
trúa kon. og föSurlandsins vest-
ur, er þar var til einhverra hátíSa-
halda efnt, og eins boSiS þeim
vestra aS senda á ríkiskostnaS
sendinefndir heim til SvíþjóSar,
þegar líkt stóS á þar (t. a. m. nú
síSast á feraldarminningarhátíS
siSbótarinnar).
Eg lít því svo á, aS slík félags-
stofnun og hój: er ráSgerS, sé í alla
staSi tímabær og sjálfsögS. Slíkt
félag mundi áreiSanliega verSa til
góSs og einungis til góSs. Oss hér
heima mundi vera hagur aS því,
svo margt sem vér gætum af Vest-
ur-íslendmgum lært, og Vestur-
Islendingar mundu gpæSa á því,
svo mikill styrkur sem þeim yrSi
þaS í baráttu þeirra fyrir viShaldi
þjóSemis og tungu þar vestra, sem
er þeirra mesta áhugamál og eng-
um ætti aS vera skyldara en oss
aS stySja. Sagan vestur-íslenzka
þjóSarbrotsins er í öllu tilliti lær-
dómsrík. Hún er átakanleg bar-
áttusaga — saga um baráttu fyrir
tilverunni, sem ekki getur annaS
en vakiS aSdáun vora, er vér
kynnumst henni, og lærdómsríka
tel eg hana ekki sízt fyrir þaS, hve
fagurlega hún sýnir oss hver málm
ur er enn þá í IslendingseSlinu.
Og því betur, sem vér kynnumst
þeirri baráttusögu, þess skiljan-
legra verSur oss sumt þaS í fari
Vestur-íslendinga, sem oss hefir
falIiS lakast í geS og skapaS meS
oss þá þykkju, sem stundum hefir
viIjaS bóla á. Kritík þeirra á ýmsu
hér heima er sálfræSislega skiljan-
leg. Og ánægja þeirra meS sjálfa
sig, sem stundum gægist fram, er
þaS ekki síSur. Baráttulíf þeirra
fyrir tilverunni og sigrar þeir, sem
svo margir þeirra hafa unniS í
þeirri baráttu hefir hlotiS aS móta
lyndiseinkun þeirra og styrkja
sjálfsafvitund þeirra. Vér gerSum
vel í aS minnast þess, aS allur
þorri útfluttra landa vorra hefir
komiS vestur meS tvær hendur
tómar og getur þakkaS eigin orku
og hagsýni aS afkoma þeirra hefir
orSiS jafngóS og hún er. MeS
stakri sjálfsafneitun og dugnaSi
hafa þeir rutt sér braut í hinni
nýju heimsálfu og yfirleitt hefir
gamla landiS aldrei haft nema
sóma af þessum útfluttu börnum
sínum, þótt vitanlega kunni þar
ekki síSur en annarsstaSar aS vera
misjafn sauSur í mörgu fé. Eg
verS því, eftir litlum kynnum mín-
um af löndum vorum vestra, aS
líta svo á, aS þeir verSskuldi allan
þann stuSning af oss sem vér get-
um þeim í té látiS í baráttu þeirra
fyrir varSveizlu þjóSernis og
tungu, og óska þess því einlæg-
lega, aS sú félagsstofnunar-hug-
mynd, sem hér er borin fram,
megi fá sem beztan og mestan byr
meS oss hér heima og megi verSa
til þess á komandi tíS, aS skapa
samúS og samvinnu meS Islend-
ingum austan hafs og vestan, og
treysta böndin, sem sameina oss
svo sem bræSur — svo sem börn
einnar O'g sömu móSur.
Fundarstjóri: Um leiS og eg
ber upp þessa tillögu um aS stofna
félag til aS efla samhug og sam-
vinnu meSal Islendinga vestan
hafs og austan, vil eg leyfa mér,
eins og ifleiri sem talaS hafa, aS
láta í ljós þakklæti til þeirra
manna, sem gengist hafa nú fyrir
aS félagsskapur þessi verSi stofn-
aSur. Má í rauninni furSa sig á,
aS þaS hefir ekki veriS gert fyrri.
Vil eg mæla hiS bezta meS því,
aS félagiS sé stofnaS, enda þótt
eg viti, aS engra meSmæla minna
sé þar þörf, þar sem allir sem hér
eru staddir munu vera ákveSnir í
aS gera þaS.
Einungis vildi eg í sambandi viS
þaS, sem séra S. Á. Gíslason
sagSi, aS hann vildi ekki gerast
neinn spámaSur um þaS, hvort
tunga vor gæti varSveizt hjá þjóS-
flokki vorum vestan hafs, láta í
ljós þá föstu sannfæring mína, aS
þaS megi vel verSa aS tungan
varSveitist, þótt ekki sé sagt ei-
líflega, þá um óákveSinn, langan
tíma, svo langan, sem okkur er
nokkur þörf á aS hugsa fram í
tímann. ÞaS er kunnugt, aS smá-
þjóSflokkar og þjóSabrot hafa
varSveitt tungu sína öldum saman
viS hliSina á voldugum heims-
tungum. Og ef svo má verSa ó-
sjálfrátt, án þess aS nokkuS sé
sérstaklega aS því unniS, hvaS
ætti þá ekki aS mega takast, þeg-
ar til þessa væri lagt fram ákveSiS
starf meS föstu skipulagi. Hinu
þarf ekki aS lýsa, hversu afar mik-
ils vert þaS er fyrir þjóS vora, aS
tungan varSveitist hjá löndum
vorum vestan hafs. Á meSan hún
glatast ekki, þá eru þeir oss ekki
glataSir, þá má aS miklu leyti
segja, aS vér eigum þá enn þá.
Þótt vér eigum þá ekki fyrir sam-
borgara eSa skattgjaldendur í
þjóSfélagi voru, þá eigum vér í
þeim aSra fjársjóSi, sem ekki eru
síSur dýrmætir. ÞaS hefir svo
margar hliSar og er öllum, sem hér
eru, svo ljóst, aS eg þarf ekki aS
reyna til aS lýsa því. BiS eg svo
afsökunar á þessum óþarfa orS-
um, þar sem allir munu þó hér
vera staSráSnir í aS ljá liS sitt
jessum félagsskap.
Var þá boriS undir atkvæSi
undarmanna, hvort þeir væru
jví fylgjandi, aS stofna félag til
aS efla samhug og samvinnu milli
. slendinga vsetan hafs og austan
og greiddu allir því atkvæSi.
Þá var nokkuS rætt um þaS,
hversu stofwfundi skyldi haga og
hve víStækt sviS félagirtu skyldi
ætla. Tóku til máls: SigurSur
Jónsson ráSherra, Sig. SigurSsson
í-----------------
The Dominion
Bank
HORM NOTRE DAME AVE. OG
SHERBROOKE ST.
HöfuftMtóll uppb.............9 0.000.606
Va rn.Mjóftur ...............9 7,000,006
Allar rÍKnir ................97S,000,000
Vér óskum eftir vifcskiftum verzl-
unarmanna og ábyrgjumst aó gefta
þeim fullnægju. Sparisjóósdeild vor
er sú stærsta, sem nokkur banki
heflr í borginni.
íbúendur þessa hluta borgarinnar
óska aó skifta vifi stofnun, sem þeir
vita a« er algerlega trygg. Nafn
vort er full trygging fyrir sjálfa
ytiur, konur yóar og börn.
W. M. HAMILT0N, Ráðsmaðnr
PHONE GARRY 340«
---------------------■----/
alþm. og Ágúst H. Bjamason, er
aS lokum bar fram tillögu um
þaS, aS kjósa fundarboSendur í
nefnd til aS semja frv. aS lögum
fynr félagiS og undirbúa aS öSru
leyti stofnun þess. Var þaS sam-
þykt í einu hljóSi. AS endingu
skrifuSu allir fundarmenn nafn sitt
á lista, sem væntanlega meSlimi
félagsins.
VeitiS því athygM, hvemi* kaup-
verS og peningaverS þessara
sparimerkja hækkar á mánuSi
hverjum, þangaS til fyrsta dag
janúar 1924, aS Canada stjómin
greiSir $5 fyrir hvern—W.-S.S.