Heimskringla - 16.07.1919, Side 1
SENDXÐ EFTIR
Okeypis Premíuskrá
yfir VEEÐMÆTA MUNI
ROVAL CROWN SOAPS, Ltd.
654 Main St. Winnipeg
ROTAir.
XXXIII. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 16. JOLI 1919
NOMER 42
Almennar frjettir.
StórskipiS “Grampian”, eign
Allan línunnar, rakst á ísjaka þann réttar.
9. þ. m. út undan Race höfSa meS
fram strönd Newfoundlands. Lask-
aSist skipiS töluvert viS árekstur-
móa á hinum hvítamannflokki meS sambandi viS myndun hins nýja minnast ættlandsins kæra — ætti
j margvíslegum myndum frá hinum ■ ráSuneytis. Þar sem taliS er lík-1 öllum aS vera unun.
“siSaSa" heimi. ASal-tilgang-1 legt aS sumir af meSlimum núver-' MuniS efth því aS Islendinga-
urinn mun þó vera aS komast meS j andi ráSuneytis muni biSja um dagurinn verSur 5. ágúst — og
þessum hætti í verzlunarsamband lausn, veldur heilabrotum miklum' hafiS þaS hugfast, aS "íslendingar
viS Eskimóa! Flytja norSurfarar hverjir muni koma í staS þeirraJ viljum vér allir vera” — og fjöl-
aS reynt verSi aS vísa því til æSri þessir meS sér ýmsa muni norSur Sir Thomas White fjármálarásJ menniS daginn þann.
.Frá Rússlandi.
Bandamanna herför þangaS.
á 1 óginn, sem þeir æt'ia aS selja herra," hefir þegar sagt af sér, þó
Eskimóum gegn gulli, kopar og
Gull hefir fundist í Schreiber- öSrum málmum.
héraSi í Ontarío fylki í all-stórum -----■'
inn, tveir menn biSu bana og tveir stíl og er taliS ugglaust aS fariS
meiddust. Komst skipiS viS illan ^ verSi aS vinna þaS í nálægri fram-
leik inn til St. Jqhn hafnar og er|tí5. Segja fréttirnar nægilega staðfestir friðar-
þar nú í viSgerS. Um 750y far- mikiS gull þar í jörSu til aS
þegar voru um borS þegar slys' borga alla ríkisskuld Canada. skilmálana.
Þyzka þingið
uppsögn hans hafi ekki veriS tekin1
gild aS svo komnu. Á stjórnin
þar hinum færa^ta manni á bak aS
sjá og verSur sæti hans ekki auS-'
skipaS. Einnig benda líkur til aS
Hon. F. B. Carvell ráSherra opin-
f. h. nefndarinnar.
Gunnl. Tr. Jónsson
ritari.
--------o-------
Norski málaflutningsmaSurinn
Michael Puntervold, sem veriS
i hefir í Rússlandi í vetur, hefir
skrifaS nokkrar greinar í “Tidens
j Tegn” um ástandiS og horfurnar
| þar. Skulum vér hér birta kafia
; úr einni þeirri grein, sem er um
Hdrtektarverð játnin
þetta kom fyrir.
I
Ársþing hinna sameinuuSu i3n-|
félaga í Canada verSur haldiS í
Hamilton, Ont., 22. sept næst-
ASmíráll vonTirpitz, æSsti sjó-
j berra verka, muni segja af sér, þó liSsforingi ÞjóSverja er stríSiS
| ekki sé þaS fullvíst ennþá. Og skall á, hefir nýlega gefiS út bók
litlum vafa virSist undirorpiS, aS um stríSiS og tildrög þess. Tjáir
þaS efni, hvort bandamenn muni
fara meS her manns til Rússlands
og hvernig Rússar mundu snúast
viS slíkri heimsókn.
“Munu bandamei^n fara meS
FriSarsamningarnir voru staS- gir George Foster verzlunarmála- hann sig þar meS öllu saklausan af
her á hendur Rússum í vor? Þetta
er hin þýSingarmesta hernaSar-
Vflhjálmur Stefánsson norSur-
fari hefir nýlega veriS sæmdur
heiSurs-medalíu af landfræSinga-1 komandi. Mörg áríSandi og þýS-
félaginu í París. Medalía þessi er ingarmikil mál verkamanna verSa
í heiSursskyni fyrir landkönnunar-
festir af ÞjóSþinginu þýzka þann | ráSherra, muni nú grípa tækifær-1 aS hafa átt nokkurn þátt í orsök I libsk sPurninS nú sern stendur.
iS og biSjast lausnar, eftir langa'um ófriSarins-og skellir sökinni I ^a® getur veriS, en ekki er þaS
og dyggilega þjónustu í þágu rík-1 allri á Bethmann-Hollweg, þáver-! Senni*egt’ saSÖi Lemn viS mig
störf hans á nortSurslócSum á árun-
um frá 1913 til 1918. Þetta er
sjötta gullmedalían, sem Vilhjálmi
veitist — sú fyrsta frá Evrópu.
9. þ. m. viS all-mikinn atkvæSa-
mun — 208 atkvæSi meS en 1 1 5
á móti. Tilkynning um þetta varí isins- Sá orSrómur hefir líka flog-j andi ríkiskanzlara. Segirhann
þá tekin til umræSu. Eitthvert tafarlaust send til friSarþingsins iS, hvort sannur er eSa ekki, aS hafa spilaS djarft, þar sem hann ^eS8a
Wilson forseti lagSi friSarsamn-
ingana og stofnskrá alþjóSabanda-
lagsins fyrir efri deild þingsins í
Washington á fimtudaginn þann
1 0. þ. m. Mælti hann öfluglega
meS alþjóSabandalaginu, kvaS
slíkt samband þjóSanna óumflýj-
anlegt til viShalds varanlegum al-
heimsfriSi. SömuleiSis skýrSi
hann all-ítarlega frá ýmsum atriS-
um friSarsamninganna og lýsti hin-
um margvíslegu örSugleikum er
friSarþingiS hefSi átt viS aS etja. '
— TaliS er ugglaust aS friSar-
samningarnir nái staSfestingu
Bandaríkja þingsins viS nægilega
mikinn meirihluta.
stærsta mál, sem þingiS um fjall-|me5 þráSskeyti, og skjölum svo
ar, verSur þó Eina stóra sam-.hraSaS þangaS eins fljótt og auS-
bandiS (One big union), sem ið var. HafSi þaS líka þau til-
öfga- og æsingaleiStogar hafa ætluSu áhrif, aS verzlunarbann-
Tirint af stokkum. Samband þaS inu, sem svo mjög hefir þrengt aS
er nokkurskonar gerbylting innan j ÞjóSverjum, var sagt slitiS og
verkamannahreyfingarinnar, þar Þýzkalandi um leiS leyft frjálst
öll fyrri félagsskipun er talin ónóg samband viS umheiminn. — Tal-
og ófullkomin og viSteknar fyrri j ig er líklegt aS verzlunarbanniS
reglur fótum troSnar. Forgöngu- gegn Rússlandi verSi einnig af-
menn þeirrar nýju hreyfingar aug- numiS, þar sem því nær ókleyft er
i hérna um daginn, er eg lagSi
spurningu fyrir hann. Og
Hon. C. J. Doherty dómsmálaráS-j hafi orSiS var viS hinn mikla óhug er 1 nSinn ef‘ á því.^aS Lenine
heíra og Hon. Martin Burrell rík-j bandaþjóSanna á stríSi, og haldiS
i'sritari muni báSir biSja um lausn.
hefir rétt aS mæla. Framkoma
sýnilega úr flokki svæsnustu ger-
— Alt eru þetta hinir hæfustu
menn og miklum vanda bundiS aS
velja eftirmenn þeirra.
Mörg önnur verkefni liggja fyr-
ir og ýmsar þýSingarmiklar ráS-
stafanir munu verSa aS gerast í
mörgum málum. Skipa verSur
hiS nýja verzlunarráS, sem sam
hann hefSi alt í hendi sér. Álas- bandamanna sýnir b** Hóst, aS
ar honum stórkostlega fyrir alt þe,r eru ým,st ósamnrala e«a vita
fljótræSiS og sérstaklega fyrir hve
byltingamanna.
aS halda því viS eftir aS hindranir j }jykt hefir veriS aS myndaS verSi,
Sökum rigninga í seinni tíS eru'
uppskeruhorfur nú í Alberta og
Saskatchewan fylkjum aS stórum
betri. All-víSa hafa stöS-
ugir þurkar þó náS aS gera tölu-
vert tjón, sérstaklega í SuSur-Al-
berta og suSur- og miSparti
Saskatchewan fylkis. En þar sem
regn hefir nú svo víSa fengist ér
þó búist viS all-góSri meSal-upp-
skeru yfir heila tekiS.
FlugbákniS mikla, sem sagt var
frá í síSasta blaSi, lagSi af staS
heimleiSis þann 9. þ. m. eftir 86
klukkustunda dvöl hérna megin
, hafsins. HeimferSin gekk slysa-
laust og lenti skipiS viS loftskipa- aí> Hér í Winnipeg, en gert var ráS
stöSina í Pulham á Englandi á fyrir í fyrstu. VerSur hátíSisdag-
sunnudagsmorguninn var. Var nú ur !>«»» haldinn þann 1 9. þ. m. eSa
aS stórum mún fljótari 'í ferSum á laugardaginn kemur. Enginn
HátíSarhaldiS í tilefni af friS-
arsamningunum á aS bera bráSar
en áSur, þar sem þaS komst yfir kostnaSur verSur sparaSur aS há-
hafiS á tæpum 75 klukkustundum tíSin megi verSa sem allra veg-
— fór fyrstu 800 mílurnar á 8 legust og kappsamlegur undirbún-
klukkustundum. Sökum þess illa ingur á sér nú staS. Sambands-
byrs, er því gafst áSur, var þaS stjórnin hefir tlltekiS dag þenna
rúmár 108 kl.st. á leiSinni yfir haf- almennan helgidag um alt landiS.
iS — og virSist sem fyrirliSum far-
arinnar hafi þótt þaS æriS langur
gegn Þýzkalandi eru úr sogunni.
Þrátt fyrir þaS þótt Jíýzka
stjórnin hafi svo hraSaS staSfest-
ingu friSarsamninganna, er engum
vafa undirorpiS aS megn óhugur
ríkir hjá stórum þorra helztu
manna þýzku þjóSarinnar gagn-
vart skilmálum þeim, sem Þýzka-
| landi hafa veriS settir. Hefir
þetta komiS meira og minna í ljóo
i í þýzku blöSunum og ekki ólík-
j legt aS þaS hafi þau áhrif aS ljá
í uppreistarhug gegn stjórninni byr
j undir báSa vængi. Uppreistar-
j menn Þýzkalands eru nú önnupi
kafnir engu síSur en á sér staS í
öSrum löndum, og geta komiS
miklu illu til leiSar. En fái ÞjóS-
verjar viShaldiS góSri stjórn í
landi sínu og lögum og reglu,
munu ekki niörg ár líSa áSur en
þeir ná aS rétta viS aftur.
England, Bandaríkin og önnur
lönd eru nú í' undirbúningi aS
hefja verzlun viS Þýzkaland aS
nýju. Sagt er aS ÞjóSverjar
I muni feginsamlega leyfa óhindraS-
tími. Tilgangur Breta meS loft-
siglingum þessum yfir AtlantshafiS
er vafalaust aS komast eftir gildi
slíkra loftskipa (super-Zeppelins)
til flutninga langar leiSir. Og þar
fyrstu tilraunir háfa hepnast aö kaPP> ^ Ems °f
Nefndin, sem kosin var af Hon
Arthur Meighen til þess aS athugal an innflutning í landiS á skóm og^
hvaSa aSferSir myndu heppileg-
astar aS koma á fót moskus-uxa
hjörSum á norSurslóSum, 'hefir
þegar haldiS marga fundi og starf-
sem
jafn vel, er líklegt aS fleiri skip af kunnugt er WK Vilhjálmur Stef-
þessu tagi verSi smíSuS og viS- fnssnn þœrtdlogurfyr.rmeShm,^
. .. ,. fl . , •, i„ j; - beggia deilda sambandsþingsins,
höfS til flutninga a sjo og landi. ; . .
___________ aS moskus-uxahjorSum væri kom-
Henry Ford, bifreiSaverkstæSa ig á fót á norSursvæSum til efl-
eigandi og miljónamæringur í ingar kjöts- og ullarframleiSslú
Bandaríkjunum, ráSgerir hækkun landsins. Mælti hann sterklega
daglauna starfsmanna á verkstæS- meS þessil og leiddu tillögur hans
um sínum frá $6.00 upp í $7.00, til þess aS ofangreind nefnd var
þetta í annaS sinn hann hækkar kosin og er hann meSlimur
laun verkafólks síns á þessu ári. j hennar. Skýrsla nefndarinnar
verSur birt áSur langt um líSur og
fataéfni, en aftur á móti takmarka
innflutning á matvörum eftir þörf-
um þjóSarinnar.
Þegar verzlunarbanniS var í
aSsigi hafSi þaS þær afleiSingar á
Þýzkalandi, aS færa niSur á viS
verS á flestum nauSsynjavörum
frá 30 til 60%.
samkvæmt meSmælum og tillög-
um dýrtíSarnefndarinnar. ÁþaS
aS hafa umsjón meS verzlunarmál-
um landsins, koma í veg fyrir a-
réttlát auSmannasamtök-og halda
vöruverSi öllu innan sanngjarnra
og hæfilegra takmarka. MeSlim-
ir þess verSa þrír, kosnir til l 0 ára
og mega engin önnur störf hafa á
höndum — verSa aS gefa sig alla
viS aS sjá hag alþýSunnar borg-
iS gegn græSgi og prettvísi auS-
félaganna. Verzlunar stjórnar-
nefnd þessi verSur skipuS á svip-
uSum grundvelli og samkyns
stjórnarnefnd Bandaríkjanna, sem
svo mikinn dugnaS oft hefir sýnt
draga fyrir lög og dóm þá
verzlanaeigendur, ' sem haft þafa
ýmsa prettvísi í frammi til aS geta
grætt sem mest fé og réttnefndar
“blóSsugur” veriS á þjóSlíkam-
skyndilega hann hafi sagt Rússum
og Frökkum stríS á hendur.
Þá eftirtektarverSu játningu
gerir von Tirpitz á einum staS
bókinni, aS tillaga Sir Edward
Grey í lok júlímánaSar hafi veriS
í þeim tilgangi aS aftra stríSi.
VirSist þar af leiSandi þeirrar
skoSunar, aS Bretar hafi ekki
viljaS stríS og engan þátt átt í til-
drögum þess. Er þetta spánný
afstaSa frá hálfu þýzkra hervalds-
ÓheilJagimsteínn.
Islendingadagurinn
Á almennum fundi, sem hald-
ínn var í Good-Templara húsinu
á fþstudagskvöldiS s. 1. var sam-
þykt aS íslendingadagurinn skyldi
a' Hann seldi LúSvík 1 4. steininn og
IJr Austnrvegi.
Manitobastj órnin hefir skipaS er taliS líklegt aS hún mæli meS
H. A. Robson dómara formann ag komiS verSi á fót tilraunastöS
nefndar þeirrar, sem rannsaka á á Melville eyju. Þar verSa mosk-
orsakir og tildrög verkfallsins ný- usdýrin alin og tamin og svo síS-
afstaSna hér í Winnipeg. Nefnd- ar flutt hingaS til meginlandsins.
in byrjar starf sitt um miSja þessa Spor verSa einnig stigin í þá átt 1
viku.
hafin var í
gegn A. C.
Málsrannsókn, sem
Minnesota ríkis,
Townley, forseta Non-partisan
flokksins, og Jonah Gilbert aS-
stoSarmanns hans, lauk þannig,
aS koma upp hreindyrahjörSum,
scm einnig þrífast ágætlega á hin
um köldu norSursvæSum.
MaSur aS nafni Christian Led-
en, landkönnunarmaSur og mann-
fræSingur, sigldi nýlega frá New
aS þeir fundu^t sekir um aS hafa York ásamt fjórum félögum, og er
útbreitt keilningar er stuSla aS ó- ferg þeirrá heitiS til norSurheim-
þegnhollustu og brjóta í bág viS skautssvæSa. Hafa þeir meS-
lög ríkisjns. Ðómi verSur frest- ferSis híeyfimyndir og áhöld öll,
aS í málinu þangaS til 15. sept. sem til slíks þarf og er markmiSiS
næstkomandi. TaliS er sjálfsagt meS þqssu, aS vekja- eftirtekt Eski-
I
Margvíslegar fréttir berast
úr höfuSstaS landsins þessa dag-
ana, sem benda til aS alt sé þar
furSu "líflegt” þrátt fyrir þinghlé
og fjarveru svo margra helztu
stjórnarmeSlima. Stórir og þýS-
ingarmiklir viSburSir eru þar líka
í aSsigi, som stuSlaS geta til aS
hleypa ólgu í “mannanna blóS".
Liberalar halda “þjóSþing” mikiS
nálægri framtíS, sem vafalaust
má telja^merkan og sögulcgr.n ViS
burS. Myndun nýs stjórnarráSu-
neytis er væntanleg undir eins og
Sir Robert Borden kemur heim aft-
ur, eftir aS hafý hvílt sig um títna
RáSstefnur margar eiga aS hald-
ast, sem fjalla eiga um ým3 áríS-
andi og alvarleg málefni: iSnaS-
armálaráSstefna, tollnefndarráS-
stefna og ótal fleiri. — Alt eru
þetta merkir viSburSir, sem vekja
hljóta áhuga mikinn og umtal.
Gétgáturifi mörgum er hreyft í
haldinn í River Park þann 5.
gúst. Var þessi breyting á dög-
um nauSsynleg sökum þess aS
enginn hentugur staSur var fáan- m'
legur til hátíSarhaldsins þann 2.
ágúst — hinn áSur ákveSna dag.
Nefndin, sem stendur fyrir há-
tíSarhaldinu aS þessu sinni, hefir
átt viS marga og mikla örSugleika
aS stríSa — stærsti örSugleikinn
var verkfalliS mikla, sem gerSi
nefndina magnþrota til allra starfa
í fullar sex-vikur; en nú hefir alt
lagast sem betur fer, og nefndin
gert sitt ýtrasta til aS bæta upp
fyrir liSinn tíma, — og þó undir-
búningstíminn sé stuttur, má full-
Fyrir skömmu vildi þaS slys til
í Washington í Bandaríkjunum, aS
1 0 ára gamall drengur varS undir
bifreiS og beiS bana af. Hann
var sonur McLean, ritstjóra “Was-
hington Post", sem ervellauSug-
ur maSur,, og hafSi látiS marga
menn hafa stöSugar gætur á
drengnum frá blautU barnsbeini,
bæSi til þess aS gæta hans fyrir
þjófum og varna honum viS slys-
um.
Ensk blöS, sem geta um þetta
, segja frá því, aS í eigu for-
eldra drengsins sé hinn-svoriefndi
Hope-demant, en þau álög eiga
aS fylgja honum, aS eigendur hans
verSi jafnan fyrir einhverjum
voSa-slysum.
Steinn þessi er blár litum og
hiS mesta metfé. Segir sagan aS J
honum hafi veriS stoliS af skurS-
goSi í hindúamusteri éinhvern-
tíma á 1 7. öld, en 1 688 barst hann
hingaS til álfunnar meS Tavernier,
frægum ferSamanni frá Belgíu.
slys.
María Antoinette eignaSist hann
nokkru áSur en hún var af lífi tek-
Hollendingurinn Vilhjálmur
ekkert hvaS þeir eiga aS gera.
Bandamenn hafa nú lokaS
| Rússland inni og mánuSum sam-
1 an hafa menn ekki vitaS um neitt,
.1 sem gerSist þar. #Jafnvel sendi-
1 herrasveit Vorovskis í Stokkhólmi
vissi tæplega hvaS var aS gerast í
Rússlandi. Og þegar svo fer um
hiS græna tréS, hvernig mun þá
fara um hiS visna? Bandamenn
hafa fengiS allar upplýsingar sín-
ar hjá rússneskum flóttamönnum.,
Frásagnir útflytjenda hafa jafnan
nokkurt sögulegt gildi sem lýsing
á því, er gerst hefir. En reynsla
flóttamanna, sem vita vini sína og
nánustu ættjngja tekna af lífi, er
lítt til þess fallin aS gefa þeim þaS
jafnaSargeS og hlutlausa dóm-
greind, sem þarf til þess aS hægt
sé aS ráSa í, hvaS næst muni ger-
ast. Og bandamenn mundu tæp-
lega gera sinni eigin menningu eSa
heimsmenningunni neinn greiSa
meS því aS fara meS her á hendur
hinni rússnesku verkamannastjorn,
sem nú situr aS völdum.
Á ferSalagi mípu um Rússland
hefi eg éftir mætti reynt aS kom-
ast eftir því, hvernig mótstöSu-
menn Bolshevika litu á banda-
mannaherferS til Rússlands. Og
eg tók éftir því þegar í staS, aS
valdhafarnir í Rússlandi reyndu
eigi á neinn hátt, hvorki beinlínis
né óbeinlínis, né heldur meS njósn-
um um mig, aS koma í veg fyrir aS
eg fengi þær upplýsingar, sem eg
gat aflaS mér. Og þaS er sann-
færing mín, aS far.i bandamenn
meS her á hendur Rússum á þessu
þá muni allir flokkar á Rúss-
an,
Fals eignaSist hann og fægSi. Son- landi rísa öndverSir til varnar. AS
ur hans stal steininum og fyrirfór | einum undanskildum voru allir
sér, en gamli maSurinn komst á þeir stjórnmálamenn Rússa, sem
vonarvöl. F. Beaulien eignaoist
sinni, eftir því sem nú horfir, verS-
ur engu síSur en hin bezta aS und-
anförnu.
Iþróttir verSa meS allra fjöl-
íireyttasta móti — og keppa 3 í-
þróttafélög aS þessu sinni. Má
hann á tímum stjónarbyltingarinn
ar frönsku og dó úr hungri. SíS-
an var steininum stoliS og vissi
enginn hvaS um hann varS lengi.
En um 1 80 keypti enskur auSmaS-
ur hann, sem Hope hét, og hefir
steinninn síSan veriS viS hann
kendur. ÁriS 1901 var steinninn
seldur. \
Colot hét kaupandinn og seldi
hann steininn rússneskum prinsi,
en varS síSan vitskertur og fyrirfór
eg talaSi viS, sammála um þaS —
án tillits til flokkaskiftingar innan
lands — aS bandamannaherför til
Rússlands mundi vera þaS versta,
sem fyrir gæti komiS, og til einkis
annars en þess, aS efla hiS svart-
asta afturhald óg stjórnleysi.
Þessi eini maíur var gamall tru-
dowik-foringi. En hann var svo
sem ekki ginkeyptur fyrir því aS
bandamenn kæmu meS her til
Hann spurSi mig:
álit ySar? Þér hafiS
lesiS önnur blöS en þau,
sem
yrSa, aS a í ar a í a þess Prínsinn lánaSi frægri leikkonu | Rússlands.
steininn, en skaut hana sama kvöld ! “Hvert er
á leiksviSi og var myrtur tveim
^ °Næsti'eigandi var Grikki. Hann Bolshevikar gefa út. HaldiS þér
féll fyrir björg og beiS bana af. aS bandamenn muni fara herför
Þá komst hann í eigu Abdul Ha-|hinga3?" Eg svaraSi honum því,
mids fyrrum Tyrkjasoldáns. Einj ag eg hef8i litla trú á því, en gæti
viS aS bandamenn héldu
því vænta aS kapp verSi all-mik- af hjákonum hans hafSi steininn á j
iS og knálega sóttir leikirnir. —
uph'i v/ioiimu us, f/a u.u autuau
“Þá segi eg ySur satt", mælti hann
“ aS viS erum dauSir úr hungri
jnnan hálfs árs.” Hann átti heima
I nú hefir orSiS’ fyrir harmi þeim, jf Pbtrograd- °2 bar svelta menn
sem fyr er frá sagt.
RæSur verSa aS eins fjórar. —
A8 sitja undir mörgum og löngum
ræSum -er þreytandi um heitan
sumardag. En aS hlýSa á reglulegaj !-ean bann °g gaf konu sinni, sem
mælskugarpa, er af eldmóSij
brjóstinu þegar Ung-lyrkir gerSu, . ,
uppreisnina og þá réS soldán UPPÍ hafnbanninu nokkra hrio enn.
henni bana. (
Úr því komst steinninn til
Bandaríkjanna og þar keypti Mc-
mælsku sinnar flytja fagnaSarboS-j
skap nýrri óg bjartari tíma, eSaj
(Vísir.)
ÞaS
3 fylsta
verSur aS
(Frr.mfi. 5 S.
iriimr.gi.
VI su
bís.)
ekki út
♦