Heimskringla - 16.07.1919, Qupperneq 3

WINNIPEG, 16. JÚLÍ 1919
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSIÐA
Bókin hans Clauds
voru Kvort öðru trú og dygSug, og
andlega vel þroskuS. Hún hafSi
þá öruggu og óbifanlegu trú, aS
maSur hennar héldi áfram aS lifa
hérna megin, og örvænti einkis.
Hún hélt áfram aS lifa ánægS og
róleg þangaS til hennar heimslegu
endalok kæmu. Hún vissi og veit
aS þaS er vilji manns hennar, og
fögur skylda aS fylgja og fram-
kvæma.”
“Önnur hjón þekki eg,” segir
Claude. “Hún er annan veg.
Þessi hjón giftust þegar stríSiS var
byrjaS. MaSurinn féll á vígvell-
inum innan árs frá giftingunni.
Kona hans bar sig hörmulega.
Klæddist dýrum sorgarkjól, og
vafSi sig kostbærum sorgailblæj
um; jafnvel hafSi viS orS sjálfs-
morS vegna sorgarinnar. Þá
komst hún aS því aS hún gæti náS
sambandi viS mann sinn framliS-
mikill, er á ein mikil rennur út; viS
þann ós stendur kirkja og heitir Ár-
óskirkja, helguS heilögum krossi;
hún á alt út til Herjólfsness, eyjar,
hólma, reka, og alt inn til Péturs-
víkur.
ViS Pétursvík er stór bygS, er
heitir Vatnsdalur; nálægt þeirri
bygS er vatn eitt mikiS, tvær vik-
ur sjávar á breidd, og fult af fisk-
um. Pétursvíkurkirkja á alla
VatnsdalsbygS.
Inn frá þeirri bygS liggur klaust-
ur, og eru þar canonici regulares;
þaS er vígt Ólafi helga og hinum
heilaga Ágústínus. KlaustriS á alt
land inn viS fjarSarbotn og alt út1
hinu megin.
Næst KetilsfirSi er HrafnsfjörS-
ur; langt inni í þeim firSi er systra-
klaustur af Benediktsreglu; þaS
klaustur á land alt í fjarSarbotn og
út frá Vágakirkju; þaS er vígt
Ólafi konungi helga. Vágakirkja
á alt land í firSinum fyrir utan. I
firSinum eru hólmar margir, og á
aS ná til hans.”
“Nú hefir hún gift sig í annaS
sinn á jörSinni. Hinn framliSni
veit þaS. Hann kærir sig lítiS.
Hann veit nú aS hún var honum
ekki samboSin, og þau áttu ekki
saman. Sú kona er af heiminum,
og því stundlega.
-----0------
Grænland.
Eftir Jón Dúason.
irjn gegn um miSla. Hún bar sig
frámunalega illa. Hún fékk ekki, klaustriS alt hálft viS dómkirkj
aS ná samtali af honum í ýmsum | una. f þessum hólmum er mikiS af
heimulegum efnum og umsvifum, j vatnii sem er svo heitt á vetrum,
og slíkt hefSi gert hann vansælan j ag ejgj má nærri því koma, en á
og óánægSan, ef henni hefSi leyfst ^ 3umrum er þaS mátulega heitt, svo
aS þar má laugast í, og margir fá
þar heilsu og bót meina sinna.
Þar næst kemur EinarsfjörSur;
milli hans og HrafnsfjarSar er bær
mikill, konungs eign, og heitir aS
Fossi; þar er kostuleg kirkja, helg-
uS hinum heilaga Nikulási, og er
konungslén; þar nærri er veiSi-
vatn, fult af fiskum; eftir aS stór-
rigningar hafa gengiS og vatniS er
aftur þorriS, verSur ótölulegur
grúi fiska eftir á þurru landi.
Þegar siglt er inn EinarsfjörS,
liggur vík til vinstri handar, er
heitir Þorvaldsvík, og enn lengra
inn í firSinu sama megin er nes, er
heitir Klíningur; enn innar liggur
vík, er heitir Grafarvík, og fyrir
innan Grafarvík er bær, er heitir
í Dal, dómkirkjueign. Á hægri
hönd er siglt er inn fjörSmn til
dómkirkjunnar, er liggur viS fjarS-
arbotninn, er skógur mikill, dóm-
kirkjueign; í þeim skógi hefir dóm-
kirkjan allan fénaS sinn, stóran og
smáan. Dómkirkjan á land alt í
EinarsfirSi og ey þá hina miklu, er
liggur fyrir fjarSarmynni og
Hreinsey heitir; er hún svo kölluS
af því, aS þar gengur fjöldi hreina
á haustum. Þar er og veiSiskap-
ur, og þó meS biskups lofi. Á
þeirri ey er tálgusteinn beztur á
öllu Grænlandi, og er svo góSur,
aS þeir gera úr honum grýtur og
XII.
(síSasti kafli.)
Grænlandslýsing ívars BárSarson
ar meS skýringum próf.
Finns Jónssonar.
(Hún byrjar meS siglingar
stefnu til Grænlands, þar stendur
meSal annars) : ' Enn milli þess-
ara tveggja'fjalla, fer heita Hvarf
og “Hvítserkur", liggur nes, sem
heitir Herjólfsnes, og þar er höfn,
sem heitir Sandur (á sandi). Þar
lenda vanalega NorSmenn og
kaupmenn .......
Austasta bygSin á Grænlandi
er rétt fyrir austan Herjólfsnes, og
heitir SkagafjörSur; þar er mikil
bygS.
Langt fyrir austan SkagafjörS
liggur fjörSur og er óbygSur;
hann heitir BerufjörSur; utarlega
í firSinum er langt rif þvert fyrir
mynninu, þar mega engin stór skip
Fyrir norSan EiríksfjörS eru
víkur tvær, er nefnast Ytrivík og
Innrivík; svo liggja þær (þaS er
önnur utar, hin innar).
Þá er næst BreiSafjörSur, og úr
honum gengur MjóvafjörSur; þá
er norSar EyrarfjörSur, þá Borg-
arfjörSur, þá LoSmundarfjörSur;
þá er vestast í Eystri-bygS Isa-
fjörSur. — Allar þessar eyjar eru
bygSar.
Frá Eystri-BygS til Vestri-BygS-
ar er tylft sjávar og alt ein óbygS.
í Vestri-BygS er kirkja mikil, er
Keitir Steinneskirkja. Sú kirkja
var um stund dómkirkja og bisk-
upssetur (þar). Nú eru skrælingj-
ar í allri Vestri-BygS. Þar er nóg
af hestum, geitum nautum og sauS-
fé, alt vilt, og ekkert af fólki
kristnu eSa heiSnu (þaS er af nor-
rænu kyni).
Alt þaS, er hér er áSur ritaS,
sagSi oss Ivar BárSarson, Græn-
lendingur; hann var ráSsmaSur
stólsins í Grænlandi í mörg ár;
kvaSst hafa séS alt þetta (fénaS-
inn í Vestri-BygS), því aS hann
var einn af þeim, er sendir voru I
af lögmanni til Vestri-BygSar móti
Skrælingjum til aS reka þá á brott
úr bygSinni. En er þeir komu
þar, fundu þeir engan mann,
hvorki kristinn eSa heiSin, nema
vilt fé og sauSi, og neyttu þeir
þess til matar sér, og fluttu svo
mikiS af þvf brott meS sér sem
skipin báru, og sigldu svo heim aft-
ur, og var þar Ivar meS.
Fyrir norSan Vestri-BygS er
hátt fjall, er heitir Himinrokafjall;
lengra en þangaS má enginn sigla,
er lífi vill halda, vegna strauma, er
hafiS er þar fult af.
Á Grænlandi er nóg af silfur-
bergi, hvítabjörnum meS rauSum
flekkum á höfSinu (rauSkinnum),
hvítum völum, hvaltönn og rost-
ungssverSi, allskonar fiskum,
meira en nokkurs staSar annars.
Þar er og marmari alla vega litur
(þaS er sandsteinninn; konungs-
skuggsjá nefnir marmara) ; þar er
tálgusteinn.------Þar er nóg af
hreindýrum.
Á Grænlandi koma aldrei mikl-
ir stormar (þetta er ofsagt). Snjó-
koma er þar mikil, en þar er ekki
eins kalt og á lslandi eSa í Noregi
(ofsagt). Þar vaxa á háfjöllum
og undir þeim aldini á stærS viS
út ýrns rit, um ýms suSur-józk efni.
Aíálsáistandið, arfstilkall heriogans
af Ágústuborg o. fl. Vildi hann gera
báöum málunum jafnt undir höfði
og neitaði rétfmæti krafna hertog-
ans. Aðalforingjar Suður-Jóta urðu
Þó þeir Chr. Floor. lektor í dönsku
í Kíl og eini stuðningsmaður Paul-
sens ]>ar, — stofnaði hann lýðskól-
ann. í Rödding 1844, — N. H. Nissen
bókbindari og Chr. Coeh, báðir f
Haðarsleitum, og Fr. Fischer úr-
smiður í Opineyri. FyrstaU) danska
blaðið í Suður-,Iótlandi, “Danne-
virke” hóf göngu sína 1838 .í Haðars-
ieifum og varð þegar áhrifamikið.
Og nú fóru bændur að koma fram
á sviðið, og var ]>að mjög áríðandi.
Suður-Jótland var aðallega bænda-
lr.nd, og danska mentamannastétt
vantaði vfðast hvar, af því að svo
margir embættismenn voru þýzkir.
Á árunum 1850—64 áttu Suður-Jótar
danska ■embættismenn, en flestir
þeirra urðu að flýja land eftir 1864.
Svo bændastéttin á Suður-Jótlandi
hefir lengstum orðið að bera þunga
dr.gsins, enda var (og er) hún vel til
þess fallin. 'Suður-józkir bændur
hafa aldrei — nema syðst í landinu
— verið þrælkaðir eins og annars-
staðar í Danmörku, og hafa þeir þvi
i vf, , . . altaf verið mjög sjálfstæðir og harð-
þau yröa g o 5 og lældu vel tru ,r , horn að taka. Á þet,ta einkum
Þann 14. nóv. 1913 andaðist að ‘ við stórbændur í eystra Haðarsleifa-
heimili sítvu, Lundi á Mikley, hús-1 ^egar hún kvaddi mig á bana- amti, sem eru fremur einskonar
frú Ingibjörg Doll. Hún haföi lengi sæn®inni' ba5 hún œií fyrir börn- ininni háttar herramenn. Á Suður-
þjáðst af hjartasjúkdómi, og þrótt- i in' Verndaðu þau. Gættu þeirra,. Jótlandi er orðið ‘bóndi” enn í áliti
urinn þveraöi eftir því sem árin!vinur minn- Nú ei£a Þau engan að (eins og hér á íslandi), en annars
liðu. — Lifið blakti eins og ljós á nema Þi8’- I>etta voru hennar síð- staðar í Danmörku vilja bændur
“Að hrgygjast og gleðjast
i; r uiu iá daga,
r.ð heilsast og kveðjast
' það er lífsins saga.”
Móðir og sonur gengin til hinstu
hvlídar með að eins fimm daga milli-1 asta h’artans mál var þó það, að
bili.
m.
vinur minn.
nema þig.” Þetta voru hennar síð-
skari, sem vindurinn slekkur þegar ustu or®- hinsvegar flestir láta kalla sig “land-
hann blæs. — Og vindurinn kom á Eg kveð hana. Guö einn veit hve mand” eða “proprietær". iAf þessum
heimili okkar hvass og helkaldur. | skilnaðurinn var þungur. En minn- bændum, sem urðu forgöngumenn -í
. .Konan mín lagðist í spönsku veik- ingin um það, að hafa orðið henni þjóðernisbaráttunni, má einkum
inni og öll börnin okkar, sem heima samferða, gleður mig. Og eg fæ það nefna Hans Nissen frá Hamaleifum
voru...Elzti sonur okkar lézt fáum aldrei fuliþakkað að hafa notið um-
dögum á undan henni. Hefir það hyggju hennar og leiðsagpar. Þeg-
eflaust flýtt fyrir dauða hennar, — ar eg hugsa um það, að hafa átt ást
því, þó að hún ynni öllum börnum hennar, og vermst af geislum henn | raaí 1840 gaf hann út konungsbréf,
sínum og gerði þeim jafn hátt und- ar björtu og einlægu trúar, sem lof- sera fyrirskipaði að dómsmálið ætti
ir höfði — var hann “sólskinsbarn- ar samvistum á ný eítir stutta stund að vera danska, alstaðar þar sem
— er sem heit fagnaðarlind streymi kirkjumál og skólamál var danskt.
um sál mína og kl’úfi múr sorgar- Danir fögnuðu þessu, en Sehleswig-
(Hammelev).
í fyrstu virtist Kristján VIII. vera
endurreisn döhskunnar hlyntur, 14.
ið” hennar, eins og elztu synir oft
eru fyrir móðurhjartað.
Ingibjörg var fædd að Stórulög á
Nesjum í Austur-Skaftafellssýslu
1878; kom með foreldrum sínum frá
Islandi til Mikleyjar 13 ára gömul.
Foreldrar: Brynjólfur Jónsson, dá-
inn 1917 og Katrín Magnúsdóttir,
sem lifir mann sinn,
Árið 1897, 17. sept., varð Ingibjörg
sál. konan mín, og bjuggum við hér
f Mikley alla okkar sambúð. Við
eignuðumst 13 börn; af þeim eru 3
ínnar.
Jónas Doll lézt 9. nóv. 1918 á heim
ili okkar, eftir þunga en stutta legu,
Hann lagðist fyrst í spönsku veik-j
inni, en hún snerist bráðlega upp í
svæsna lungnabólgu, sem dró hann
til dauða. Jónas sál. var fæddur 16.
des. 1898, og þess vegna að eins 19
ára þegar hann dó.
Jónas var hinn mesti efnispiltur
og greindur vel, og drengur hinn
komast inn, nema þá er stór-j vmnur ekki á honum; og má gera
svo stórar könnur af einum steini,
aíS rúmi tíu ecSa tólf tunnur.
Lengra til vesturs liggur ey, er heit-
ir Langey, þar eru átta allmiklir
bæir. Dómkirkjan á alla eyna,
nema tíund; hún hverfur til Hvals-
eyrarkirkju.
Næst EinarsfirSi liggur Hvals-
eyjarfjörSur, þar er kirkja, er helt-
ir HvalseyjarfjarSarkirkja.; Hún á
allan fjörSinn og svo allan Kambs-
staSafjörS, er liggur þar næst. í
svo þessum firSi er bær mikill, kon-
ungseign, og heitir ÞjóShildar-
staSir.
Þar næst kemur EiríksfjörSur;
yzt í honum liggur ey, er heitir
Eiríksey; hana á dómkirkjan hálfa,
og hálfa Dýrneskirkja. Dýrnes-
kirkjusókn er mest á öllu Græn-
landi, og er hún á vinstri hönd, er
siglt er inn EiríksfjörS. Dýrnes-
kirkja á alt inn aS MiSfirSi. MiS-
fjörSur gengur af EiríksfirSi rétt í
útnorSur; enn lengra inn í Eiríks-
firSi liggur Sólarfjallskirkja; hún á
könnur, og svo stinnur, aS eldur ePH- °S g°S átu- Þar ve* hiS
bezta hveiti (alt þetta eru ýkjur).
straumur er; og þá er stórstreymt
er, kemur þar inn margt hvala; í
BerufirSi vantar aldrei fisk, og
þar eru miklar hvalveiSar, og þó
hieS biskups lofi, því fjörSurinn
er dómkirkjueign. I þeim firSi er
mikill hylur, er kallast Hvalshylur;
þegar sær fellur út fara allir hvalir
í hylinn.
Lengra austur frá BérufirSi er
enn fjörSur er heitir Öllum lengri;
hann er mjór utan til, en breikkar,
þegar inn kemur; hann er svo
langur, aS engi veit botn á; þar er
straumlaust og fult af smáhólm-
um; þar er fjöl^li fugla og eggja;
umhverfis á báSar hliSar eru slétt-
ir vcllir, grasi vaxnir svo langt sem
komist verSur.
En austar viS jökla er höfn, er
kallast FinnsbúSir; heita þær fyrir
‘ því svo, aS á dögum Ólafs kon-
ungs helga braut þar skip, sem enn
er í minnum haft á Grænlandi. Á
því skipi var sveinn Ólafs; hann
druknaSi þar, meS öSrum fleirum,
en þeir, sem lífinu héldu, grófu
líkin og reistu steinkrossa á gröf-
um þeirra, og standa þeir enn í
dag.
Enn austar viS jökla er mikil ey,
er heitir Krossey. Þar eru hvíta-
birnir veiddir, þó meS biskups
leyfi, því aS sú ey heyrir til dóm-
kirkjunni. Þá er ekkert austar, er
séS verSi, nema ís og snjór, bæSi
á sjó og landi.
Hverfum vér nú aftur aS bygSa-
tali, sem fyr var frá horfiS.
Fyrir vestan Herjólfsnes er Ket-
dsfjörSur, og er þar albygt; á
hægri hönd, er inn er komiS, er ós
Moskus-uxar
Fyrir nokkrum árum kom til
orSa aS flytja hingaS moskus-uxa,
en ekki hefir þaS enn komiS til
framkvæmda.
Nú hefir Vilhjálmur Stefánsson
ráSiS Canadastjórn til þess aS
nota nyrstu óbygSir Canada til aS
ala þar upp moskus-uxa og er í
ráSi aS flytja hjörS af þeim til
Melville-eyjar, sem liggur um 650
enskum mílum norSar en nyrstu
tangar Islands. Ef úr því verSur
væri vel þess vert fyrir íslendinga
aS gefa gaum aS hvernig sú til-
raun hepnast.
Vilhjálmur átti nýskeS fund
meS þingmönnum beggja þing-
deilda í Ottawa og skýrSi máliS
fyrir þeim.
Hann sagSi dýr þessi bæSi gefa
af sér mjólk og kjöt og auk þess
góSa ull. SagSi landrými yfriS
nóg þar nyrSra og þar gætu mosk-
us-uxar gengiS sjálfala vetur og
sumor, þó aS veSrátta væri svo
hörS aS annar fénaSur félli. Um
kjöt moskus-uxa sagSi hann, aS á
,, ^ , .. því hefSi hann og félagar hans lif-
allan MiSfjörS. Þa liggur enn naer þv{ einvörSungu í heilt ár,
dáin. Af hinujn 10, sem lifa, eru j bezti og atgervismaður með afbrigð-
tvær stúlkur giftar, en 8 eru í fcður- um tij verkiegra framkvæmda. Það
garði, öll innan ?0 ára og sum í pr vert a$ geta þess, sem vel er gert
bernsku. i a hvaða sviði sem er, og eitt af því
Ingibjörg var góðum gáfum gædd
En sökum þess að heimilið v ar s( órt
og börnin mörg, gætti þess minna út
á við en annars hefði orðið. Allur
hennar áhugi var innan vébanda
heimilisins.
Hún var ein af þeim konum, sem
sköpuð er til þess að gera eigin-
mann, börn og heimili farsælt. —
Það er trú mín, að þótt konur eigi
rétt á og hafi gáfur til að standa
jafnfætis karlmönnunum á öllum
er hans stutta æfistarf.
Tvö síðustu ár æfi sinnar var hann
búinn að eignast gott hesta-“team”,
leggja 400 dollara í íbúðarhús, sem 1 teningnum.
við feðgarnir bygðum í félagi, koma j lt nóv 1S42 talaði Peter Hjort
sét upp seglbát og fullum neta-út- Lorenzen, þingmaðuur Suðurborgar,
Holsteinsmenn urðu óðir; líf þegn-
anna, frelsi þeirra og eignir væm í
húfi: mætti eins vel gefa út þing-
tíðindin á frönsku(i) eins og
dönsku, o. s. frv., sögðu þeir. — Því
miður var konungur ekki fastur fyr-
ir, heldur fór hann að sjá sig um
hönd, og 1842 gei;ði hann tengda-
bróður sjnn, Friðrik “þrins af Nör”,
að landsstjóra og yfirhershöfðingja
hertogadæmanna. “Schlesvvig-Hoi-
stein”-mennirnir réðu sér ekki fyrir
kæti og sýndu af sér ennþá meiri
heimtufrekju en áður. Gekk kon-
ungi sennilega gott eitt til: hann
hefir víst búist við, að bragð þetta
myndi skilja þá bræður, Friðirik
prins og hertogann. En honum
skjátlaðist, og kom annað upp á
vegi; og við dauða hans fékk eg út-
borgaða 1000 dollara lífsábyrgð, sem
hann gekk í; auk þess átti hann
nokkra upphæð á banka.
dönsku á ráðgjafarþinginu suður-
józka f Sljesvík. Reyndar liöfðu áð-
ur einstakir bændur, sem kunnu
ekki þýzkií, 1 einstökum tilfellum
Að missa slíka menn, þegar þeir talc.ð dönsku, en ræðan var þá eftir
svæðum mannfélagsins, þá virðist eru að byrja lífsstarfið, er harmur á bókuð á þýzku og eins prentuð á
tign og göfgi konunnar hvergi í jafn J ““ ...
fullkomnu gervi og í heimilislífinu.
Það er eins og gvrð hafi þar gefið j þarfnast meira en nokkurs annars
vandamönnum og skaði þjóðfélag- þýzku
inu. Tíminn, sem við nú lifum á, p. H,
í ráðgjafarþingtíðindunum.
Lorenzen hafði áður verið
innar í firðinum Hlíðarkirkja.
Hún á land alt í fjarSarbotn og út
hinu megin alt til Búrfells. En ;t
frá Búrfelli á dómkirkjan alt. Þar
er bær mikill, er heitir BrattahlíS,
og þar býr lögmaSur.
Nú heitir þar á eftir: aS fara til
eyja. Vestur frá Langey eru fjór-
ar eyjar, er heita Lambeyjar, og
Lambeyjarsund heitir milli Lamb-
eyjar og Langeyjar. Nær Einars-
firSi er annaS sund, er heitir
Fossasund. Eyjarnar eru dóm-
kirkjueign, en Fossasund, er nefnt
var, er í EiríksfjarSarmynni.
og ekki fundiS neinn mun á því
og nautakjöti.
Hann taldi moskus-uxa rækt
arSvænlegri en hreindýrarækt, þó
aS hún hefSi tekist mætavel.
Moskus-uxar eru þrisvar sinnum
stærri en venjulegir sauSir og reil-
iS þrefalt þyngra. Þeir þurfs
hvorki hús né fóSur og liggur þá í
augum uppi, aS arSvænlegt muni
vera aS koma þeim upp.
— Enginn vafi leikur á því, aS
hér á landi gætu moskus-uxar
gengiS sjálfala og væri þjóSráS
aS flytja nokkra þeirra hingaS til
reynslu.
(Vísir.)
henni þann frumrétt, sem mannin-
um aldrei auðnast að komast til
jafns við í sínum verkahring, hve vel
sem hann gerir. — Þess vegna er
móðurástin dýrðlegasta blómið á
lífsins tré; og heimili, sem góð kona
stjórnar, eina paradísin í þessum
heimi.
Ingibjörg var nægjusöm kona.
Vöntun á ymsu, sem talið er mikils-
virði í daglegu lífi manna, raskaði
ekki jafnvægi hennar né skygði á
gleði hennar, eins og oft vill verða.
Vonin var hennar vöggugjöf... í
hennar ljósi sá hún örðugleikana,
þoka frá með tíð og tíma, og þá
hluti, sem þörfin var fyrir, koma
smám saman...Þó lét hún ekki þar
við sitja. Hún lagði fram alla
krafta til þess í veruleikanum að
bæta efnahaginn. Enda blessaðist
búskapur okkar svo að við höfðum
altaf nóg af því nauðsynlegasta —
þrátt fyrir barnahópinn.
Ingibjörg var trúkona einlæg og
staðföst. Þeirri trú, sem hún nam
í bernsku, hélt hún óbreyttri til
dauðadags. Hana brýndi hún fyrir
börnum sínum..Og henni á eg það
að þakka, að trúin á góðan og ást-
ríkan guð er eina örugga skjólið fyr-
ir mig, þegar syrtir að á miðjum
degi, jafn átakanlega og óvænt og
raun varð á, þegar eg varð að sjá
þeim mæðginum báðum á bak sömu
vikuna, og stóð einn eftir með móð-
urlausan barnahópinn og þá hjarta-
und, sem tíminn einn getur grætt
og þó aldrei til fulls.
Eg hygg að mér sé óhætt að segja
að umhyggjusamari móður getur
ekki en Ingibjörgu.
Öll hennar hugsun snerist upi
börnin — þarfir þeirra og velferð, —
trú þeirra og framtíð.
Um þau dreymdi hana ótal vöku-
drauma. Að þau yrðu mikil og
framtakssöm í mannfélaginu, var
henni áhugamál. s En hennar dýr-
duglegra framleiðenda; manna, sem
hafa þrótt og vilja til þess að sækja
auðæfin í hendur náttúrunnar, í
stað þess að sjúga það út á annara
sveita, eins og virðist vera lífsstefna
alt of margra í þessu landi.
En enginn má sköpum renna. Jón-
as var svo vinsæll að hugir allra, er
þektu hann, fylgja honum með inni-
legri veli’ild að gröfinni. Foreldr-
um sínum var hann sannur sonur
í‘Schleswig-Holstein”-maður og talað
þýzku í þiríginu, en hafði nýlega
skift um skoðun, enda var hann
danskur og fæddur í Haðarsleifum.
Nú datf alveg ofan yfir ’ÞJóðverja.
Formaðurinn kvaðst okki skilja
dönsku, og þingmenn æptu að Lor-
enzen, og svo fór í hvert skifti er
hann talaði. En hann hélt áfram að
tala dönsku. 1 fyrsta skiftið var
ræðan bókuð á þýzku, cn siðar skrif-
aði ritarinn að eins á dönsku: “P.
og systkinum bezti bróðir. Það var | jj. Lorenzen talaði á dönsku”.
eins og hann vekti yfir óskum | “Þingmaður Suðurborgar talaði aft-
þeirra og uppfylti þær ef það stóð ur 4 dönsku”. P. H. Lorenzen hélt
i hans valdi.
áfram að tala á.dönsku. Konungur
Þegar eg reika einn um þá mörgu Var svo táplítill að hann þorði ekki
staði, er hann fylgdi mér á, og hugsa, annað en að finna að framkomu
um alla þá hjálp, sem eg fékk hjá j Lorenzens, og fyrirskipaði hann, að
honum í baráttunni fyrir tilverunni, þeir einir, sem kynnu ekki þýzku,
þá verður mér oft ósjálfrátt að horfa raættu tala dönsku á ráðgjafarþing-
í kring um mig, hvort eg sjái hann j iml. En Lorenzen kunni einmitt
hvergi, elzta drenginn minn, sem j þýzku, og hann varð þess vegna að
svo margar glæsilegar vonir voru 1 taka þag ráð, að koma ekki á þing.
knýttar við. En hann er horfinn og Samtímis var mótmælum hreyft víða
eg sé hann aldrei framar í þessu lífi, ura ana Danmörk, einnig á Suður-
þó að eg horfi þangað til að allir I jðtlandi sjálfu. Mikill fundur og
hlutir verða í þokumóðu, af því að fjölmennur var meðal annars hald-
augun fyllast af tárum. j jnn á Skamlingshæð fyrir sunnan
En eg geymi minninguna um Kaldangur 4. júlí 1844. Þar töluðu
æskusvipinn hans, gullbjarta hárið þoir Nikolaij Fr. S. Grundtvig, P. H.
og karlmannlega vöxtinn. jXorenzen, Orla Lehmann, ríkisþings-
Sú minning er dýrmæt og engum raaður, Chr. Paulsen, Carl Ploug,
meinum blandin. — Hann á stutta ritstjóri og skáld, Aaron H. Gold-
sögu en göfuga.
MÁRUS DOLL.
Suðurjótland
TV.
En loksins fór einnig Suður-Jót-
land að bregða blundi og mikil þjóð-
ernisbarátta byrjaði á þrjátíú-árun-
um. Gaf Christian Paulsen, prófes-
sor í Kii, f.vrstur rnanna tilefni til
hennar. Iíann var fæddur í Flens-
borg og var alinn upp í þýzkri tungu Schleswig-Holstein”-mönnum
sehmidt, rithöf., og suður-józka
bóndinn Laurids Skau. Og fleiri
fundir voru haldnir seinna á sam»
stað. Konungur vissi hvorki upp n4
niður, vildi gera báðum aðiljum tll
hæfis, Dönum og Þjóðverjum, en t
staðlnn fyrir að halda strikið. sló
hann iTr og í, hallaðjst ýmist að
Dönum, ýmist að “Sehleswíg-R*
stein”-mönnum. Þó kastajfii fyist
tólfunum, er Kristján VIII. dó og
T>iðvik VII. tók konungdóm. Þá
L'> f harðbakka með Dönum og
All-
og mentun, en var samt mj‘g dansk-
lundaöur. 1831 byrjaði hann að gefa
ir sr.mningar reyndust árangurslaus-
(Framh. á 7. 3>la.)
I