Heimskringla - 10.12.1919, Síða 3

WINNIPEG 10. DES.~1919.
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSIÐA
íslenzkir mánaðardagar
ar 50,000 manna, en nú rúmar
! 90,000, auk 40,000 Islendinga, er
Fyrir áriS 1920. Á 14 búsettir eru í útlöndum.
blöSum, meS myndum og Alt þetta á 75 árum!
prentaSir í litum. ýtgefn- Til ónýtis hafa t>eir eig> lifaS.
ir aS tilthlutun Islenzka mCTnirnir' er vöktunýtt líf í land,,
. , . I og urSu frumkvöSlar aS þessuim
UnitarasaínaSarms í Wpg., I , c-
. . tramtorum.
af séra Rögnvaldi PéturS'
Kosta 35c. * ri • • i
írnar ao pessu smm ’þessar:
1. Bjarni Þorsteinsson amt-
maSur í SuSur- og VesturEuntinu
og forseti hins fyrsta endurreista
sym.
I.
Alþingis 1845.
1781.
marz
MánaSardagar þessir eru orSnir
svo vel þektir og hafa öSlast þær
■vinsældir aS óþatft er aS skrifa um
þá langt mál. Þetta er 5. árgang- | j .
urinn og til hans vandaS aS öllu
leyti sem áSur. I .
, breytmgagjarn.
Auk þess aS sýna dagataliS, erf . en(:ujíamrnerj
tilgangurinn meS mánaSardögum
þessum aS sýna sögu Islands í
myndum frá byrjun viSreisnar-
tímabilsins. Eru því valdar á þá
Bjarni er fæddur
Hann var vitur
Til að lina Catarrh
HeyiEaibiun
og Eyrnasutu.
I*&ir sem hafa kvefkenda heyrnar-
deyfu eSa heyrnarbilun og þjást af
skruSningshljóhum og dunum fyrir
eyrum munu ah sjálfsögSu gleöjast viö
þaö aö heyra aö nú má lækna þennan
kvilla í heimahúsum og þaö me5 sára-
litlum kostnaöi. teir, sem hafa veriö
oromr svo siajmir meö heyrnina, aö
þeir hafa ekki heyrt gang vasaúrsins
þó bru^öiö væri aö eyrum þeirra, h'afa
fengiö7 heyrnina svo bætta, aö þeir
hafa heyrt til úrsins sjö eöa átta þuml.
frá eyrunum. Ef þér þess vegna vitiö
af einhverjum, sem þjáist af heyrnar-
bilun, þá getiö þér bjargaö honum frá
algeröu heyrnarleysi, meo þvi aö fara
aö ráöum vorum.
Fáiö frá lyfsalanum eina únzu af
Sr ij. , , . , Parmint (double strength), blandiö því
ur og tasilacldinn en ekki ny- , i kvart-mörk af heitu vatni og ögn af
hvítum sykri; takiö svo eina matskeiö
Hann var leagi í
og manna kimug
astur íslandsmálum. LögifróSur og
var faliS af konungi aS semja laga-
boS fyrir Island, er kæmi í staS
Jónsbókar. Hann var í embætt-
myndir þeirra manna er lagt hafa • r j- • ,
, , ísmannanefndinm, er konungur
skipaSi og kom saman 1 839, til aS
gera tillögur um endurreisn Al-
stærstan skerf til framfaramála
þjóSarinnar og veriS leiStogar
hennar á ýmsum sviSum. Fer
myndasafn þetta aS verSa stórt og
er því þó ekki Hkt því lokiS enn.
Enda mun þaS og reynast satt, eff
á þaS er litiS óvilhöllum augum,
aS íslenzka þjóSin hafi veriS einj
hin auSugasta af ágætis mönnum á
öldinni sem leiS. Koma þeir fram
á öllum sviSum, hvort litiS er til
bókmentanna, mentamálanna eSa
þjóSmálanna. Enda segir þaSi
eftir. Á þessu næstkomandi sumri
eru liSin 75 ár síSan Alþingi hiS
nýja var sett. Og á þessum 75
árum hefir þjóSir. sem þá vat engu
ráSandi, náS fullum og fomum
réttindum sínum og unniS sig upp
í tölu fullvalda ríkja. Þó er menta-
mála-, verzlunar- og framfarasaga
hennar, á sviSum verklegra fram-
kvæmda, enn furSulegri.
Þá var aSeins einn mentaskóli
til í landinu. ViS þessa einu
stöfnun hefir bæzt á þessum tíma,
prestáskóli, lag^kóli, lækijaskóli,
gagnfræSaskólar, kennaraskóli,
verzlunarskóli, kvennaskólar og
þrír ágætir 'búnaSarskólar og aS
lokum háskóli, auk barnaskóla í
öllum helztu kauptúnum landsins.
Þá var einokunarverzlun um alt. lær;Sastur maSur í íslenzkum lög-
land, og viSskifti öll í höndum út- | um á fyrra hluta 1 9. aldar. Hann
lendra prangara. Nú er verzlun'. *af nt fyrstur manna Grágás og
in ifrjáls og mestöll í höndu-m JárnsíSu og þýddi á latínu. Hann
landsmanna sjálfra.
þingis. Hann lézt 3. nóv. 1876.
Synir hans voru Steingrímur Thor-
steinsson, skáldiS fræga og góSa,
og Árni landfógeti.
2 Dr. Finnur Magnússon, há-
skólakennari í Khöfn og leyndar-
skjalavörSur. Hann er fæddur
2 7. ágúst 1781. Hann var einn
af stofnendum Bókmentafélagsins,
og forseti þess um langt skeiS.
Einn hinn frægasti fornfræSingur
þeirra tíma. Stóran hlut átti hann
í starfi “Hins norræna fornfræSa-
félags” er gaf út öll helztu forn'
söguritin. Eftir Finn liggur mesti
sægur af ritgerSum, um Rúnir,
GoSafræSi og Fornöld NorSur-
landa. Hann íslenzkaSi hiS
fyrsta almanak, er út var gefiS
1837. Hann andaSist 24. des.
1847.
3. ÞórSur Sveinbjörnsson
af þessu fjórum sinnum á dag.
I»etta mun fljótt lækna hin þreytandi
hljóó í hlustunum, stoppaóar nefpípur
munu opnast, andardrátturinn verCur
reglulegur, og slím hættir at5 safnast í
kverkarnar. I>etta re hæ&lega tilbúió,
kostar lítió og er bragógott til inntöku.
Hver sem er hræddur um aö Catarral
heyrnarleysi sé aó sækja á síg, ætti at5
prófa þessa forskrift.
T0 YOU
WHO AKií CONSIDEKING
A BIISINESS TRAIMNG
Your selection of a cellege is an important step for you
The Success BusinesS College, Winnipeg, is a strong
reliable school, highly reccmmended by the Public, and
recognized by employers for its thoroughness and efficiency.
The individual attention of our 30 expert instructors places
our graduates in the superior, preferred list. Write for
free prospectus. Enrol at any time, day or evening classes.
'THE
SUCCESS
flokkar, LjóÖasmámunir, Græn- ||
landslýsing o. fl. KveSskapur
hans var afar vinsæll og hafði
mikil áhrif á þjóSina.
6. Jón Pétursson háyfirdómari,
bróSir Péturs biskups. Hann er
fæddur 16. janúar 1812. Hann ■J'.L'_____r*—"
varS sýslumaSur í Strandasýslu 1865. 1868 fluttist hann aS GörS-
BUSINESS COLLEGE Ltd.
EDMONTON BLOCK: OPPOSITE BOYD BUILDING
CORNER PORTAGE AND EDMONTON
WINNIPEG, MANITOBA.
ira-
yfirdómari, ifæddur 4. sept. 1 786.
sýslumaSur í Árnessýslu til 1834,
þá dómari í yfirréttinum og háyf-
irdomari 1836. Forseti annars
Alþingis 1847. ÞórSur er talinn
Þá voru sem næst engar póst-
göngur um landiS, og ekkert póst-
frímer'ki búiS til, ferSir mjög treg-
ar til útlanda og gengu oft margar
vikur í sjóferSina. Nú kemur ut
anlands póstur vikulega og póst-! aSaríéiag SuSuramtsins, og hag-
ferSir tíSar um alt land. Mílli-1 sýnismaSur hinn mesti. “Hann
landaferSir ifljótar og hagstæSar, var fastlyndur og þungur. Mót-
svo aS nú ganga færri dagar en áS- stööumönnum hans þótti 'hann
ur gengu vikur í ferS til Danmerk- j launheitur. TrygSatröll var hann
ur eSa Englands. Og nú síSast, v>nuim og mikilmenni aS flestu.”.
og sem eigi er minst í variS, eiga Hann andaSist 20. febrúar 1856.
lslendingar sjálfir skipin, er fara • Sonur hans er hiS fræga, ást-
landa á milli. I sæla tónskáld íslenzku þjóSarinn-
Þá var öll fiskiveiSi landsmanna ar’ Prof’ Sveinbjörn Sveinbjörns-
stunduS áf opnum bátum, er sóttu son- er nú er alfluttur hingaS vesf
fram á miSin undir líf og dauSa. | ur-
Nam aflinn þá ekki nema nokkrum * * * * 1 4. Gísli Konráðsson sagnfræS-
tugum þúsunda króna. ■ Nú er { i'agur, einn hinn mesti a'þýSufræSi
fiskiveiSi nær öll sótt af þilskipum, maSur er Island hefir aliS. Hann
gufu- og móturskipum, og eykst er fæddur 18. júní 1787. Eftir
fiskiflotinn stórlega meS ári hverju hann er ógrynni rita og fæst eitt
Nemur veiSin nú jafn mörgum prentaS. Um hann má meS sanni
miljónum sem hún skifti áSur tug- segja aS verk hans eru og verSa
um þúsunda. I einar hinar helztu 'heimildir fyrir
Þá voru samgöngur á landi mjög sögu Islands yfir síSari hluta 18.
örSugar og hvergi til hlaSinn veg- °S fyrri hluta 1 9. aldar. Eru eftir
1844, í BorgarfirSi 1847 og sett- um á Álftanesi og fékk veitingu
ur amtmaSur þá um stundarsakir í fyrir brauSinu og 1 87 1 kosinn pró-
Vesturamtinu. Var honum svo fastur í Kjalarnesþingi. ÞingmaS-
veitt Mýra' 1 og Hnappadalssýsla ur var hann kosinn fyrir Gull-
1848 og þjónaSi hann þá 3 sýsl- bringusýslu 1869 og var þaS æ
um. 1850 varS hann annar dóm- síSan til dauSadags. Var hann
ari í yfirréttinum, landifógeti skip- hinn mesti atkvæSamaSur á þingi
aSur um eins árs tíma 1851. og framgjarn og studdi ‘hvert mál
Fyrsti dómari viS yfirréttinn 1856 er til bóta 'horfSi. En um menta-
og háyfirdómari 1877. Alþingis- málin lét hann sér einna mest hug"
maSur frá 1855—1886. Var aS. 1869 stöfnaSi hann meS
hann talinn öSrum fremur frjáls- gjafasjóSi Flensborgarskóla í
lyndari um margt ag íslenzkur í HafnarfirSi. Var þaS 3. barna-
anda. Hann samdi og gaf út skóli stöfnaSur á Islandi. Seinna
Kirkjurétt , og Tímariti hélt breytti hann gjöfinni svo aS þar
hann úti 1869 73, er mestmegn- skyldi undirbúa kennara undir
is gefur sig viS ættfræSi og forn- barnakenslu. Er þaS nú kennara-
Hann var varaforseti fyrsta AI- J fr3iS> snertandi sögu og réttarfar skóli landsins. 1868 stofnaSi
þingis hins nýja 1845. Fyrst lslands. Hann bjó og undir prent- hann hiS fyrsta innlenda
un Sýslumannaæfir”, er komiS verzlunarfélag er verzlaSi beint
hafa út í mörgum bindum. Hann viS útlönd. Hann var í öllu hinn
andaSist í Rvík 16. janúar 1896. mesti nytsemdarmaSur. Hann
7. Oddgeir Stephensen deildar- andaSist 7. maí 1895.
stjóri og einn hinn mætasti sam- 10. Séra Helgi Hálfdánarson.
verkamaSur Jóns SigurSssonar. forstöSumaSur prestaskólans, og
Hann er fæddur 2 7. maí 1812, og viS hann kannast allir Islendingar,
\ ar sonur Björns dómsmálaritara á þó eigi sé nema fyrir “kveriS”, er
Esjubergi, bróSur Magnúsar í ViS- flestir hafa lært aS einhverju leyti,
ey. Þegar íslenzka stjórnardeild- og út kom fyrst 1877. Séra Helgi
in var stofnuS 1 848 í Khö.fn, varS er einhver áhrifamesti maSur
narn skrifstofustjóri, en því næst kirkjunnar á Islandi á síSari hluta
formaSur deildarinnar 1851 og ]9. aldar. Hann var einn í
hélt því í 33 ár, eSa þangaS til Sálmabókarnefndinni 1878 ogeft-
hann lézt 5. marz 1885. Sagt er ir hann eru 209 sálmar frumsamd-
um Oddgeir aS hann hafi veriS ir og þýddir í sálmabókinni. 1855
mesta glæsimenni íslenzkt á þeirri er hann vígSur og veitt Kjalarnes-
tíS og þótti hann skrautbúnari en þing, því næst GarSar á Álftanesi
jarSarförin fram frá kirkjunni þar
þann 25.
kunna eftir hann. Hann er fædd- Hér vestra hafSi Baldvin heitinn
ur 8. marz 1827. Hann bjó lengst veriS milli 30 og 40 ár.
af á Hall'fr-SarstöSum í N.-Múla- ---------
sýslu, og þar munu flest hans Kristín Sigurgeirason, 49 ára
kvæSi kveSin. Hann gegndi ótal aS aldn’ kona B°ga Sigurgeirsson-
mörgum opinberum €mbættum ar ‘ Mikley’,anílaSÍ3t eftir ,an*vint
innan sýslu og var á einum og öSr- 1>eilaule>r8* 1 Selkirk 5. nóv. s. 1.
um tíma, hreppstjóri, sýslunefnd- UíkjS var flutt til Mikleyjar og fór
armaSur, settur sýslumaSur o. fl.
UmboSsmaSur SkriSuklausturs-
jarSa varS hann 1865, og alþing- Nýlega er látin hér í bænum
ísmaSur 1867—’75. LjóSasafn Ingibjörg Árnason, gömul einsetu-
hans er gefiS út í tveim bindutn kona.
1899 og 1900. Allur kveSskapur
Páls er léttur og lipur og fjörugur. .
ci , - i . Islenzkur piltur dettur ofan um {■
bkin i gegnum hann gamansemi
meS glöggri mannþekkingu og rukn®*’"
djúpu viti. Páll andaSist í Rvík ----
23. des. 1905. Laugardaginn 22. nóv. bar þaS
MánaSardagar þessir ættu aS sor8lega slys aS höndum í Kee-
verSa kærkomnir. Eru þeir til sölu watin> Ont.t aS íslenzkur unglings-
hjá útgefanda og ýmsum útsölu- Piltur fel1 ofan um ís á Winnipeg-
mönnum og bóksölum 'hér í bæ og ann> °g druknaSi. Pilturinn var
út um bygSir.
safnaSi og gaf út “Skýringar yfir
fornyrSi Lögbókar eftir Pál Vída-
lín , hiS ágætasta verk, og ritaSi
æfisögu Páls, er prentuS er fram-
an viS bókina. Hann var framfara-
maSur um búskap. StofnaSi Bún-
tæpra sautján ára aS aldri, Ingimar
G. S. Johnston aS nafni, fósturson-
ur þeirra heiSurshjónanna Thos.
Johnstons og konu hans í Keewat-
in.
Pilturinn lék aS skautahlaupum
á ánni er slysiS vildi tíl. Var ís-
inn veikur meS kölflum, og þó aS
ifósturmóSir piltsins bæSi hann aS
.fara varlega, vill dft verSa svo aS
NorSur.Múlasýslu. En til Vestur- ! ráSum þeirra gætnari er ekki hlýtt.
heims fór 'hann 27 ára gamall. Ár- ^r slysið bar aS höndum hlupu 3
iS 1884 kvæntist hann eftrlifandi konur pihinum til hjálpar; var
konu sinni, Sæunni Jónsdóttur frá fó«tra hans í þeirra tölu, en þær
Holárkoti í SvarfaSardal í Eyja- fellu aHar niSur um ísinn líka. Og
konungur sjálfur er þeir komu báS- | 858, en 1867 er hann skipaSur ' fjarSarsýsIu, og var sambúS þeirra er íósím-faSir pii.Lns Mr. Johnston
til Islands 1874, hefir kanske kennari viS prestaskólann. 1885 | Uczía. Fyrst bjuggu þau í Is- k°m aS, hafSi hann fjórum aS
lendingábygSinni í Minneota, bjarga. Konunum náSi hann upp.
Minn, um 27 ára tíma, en fluttust j Var kona hans mjög þjökuS orSin
Mannalát og slysfarir.
Þann 15. okt. síSastliSinn and‘
aSist i Marietta, Wash.t Bergvin
Jónsson Hoff, 67 ára gamali, eftir
langa sjúkdómslegu.
Bergvin heitinn var ættaSur úr
veriS hægt viS Kristján gamla aS er hann gerSur forstöSumaSur
jafnast í þeim sökum. Oddgeir skólans og því embætti hélt hann
hafSi traust allra Islendinga á sinni jj] dauSadags. Auk þess sem
svo vestur aS hafi, og settust aS í! °S meidd á annari síSunni. Þrátt
arspotti. Nú eru komnir upp-
‘hlaSnir vegir um alt Iand, brúaSar
allar stórár í landinu og lalsími
lagSur um hverja sveit, svo aS tal-
ast má viS landshorna milli. Auk
þess er og lagSur sæsími til út-
landa, og nú er lsland lítiS fjær
heimsmarkaSi en útnesbrezku eyj-
anna.
Þá voru engar peningastofnanir
til í landinu. Nú eru bankar inn'
Jendir meS útbúum í hverjum
kaupstaS landsins.
hann um 1 00 sögur og sagnaþætt-
ir, og margar langar, og 1 6 rímna-
flokkar, auk annara IjóSmæla og
útlegginga úr erlendum málum.
Hann andaSist 2. febrúar 1877,
þá níræSur aS aldri. Sonur hans
var KonráS prófessor Gíslason og
dóttursonur hans er IndriSi Einars-
son leikritaskáld í Rvík.
5. SigurSur Eiríksson BreiS-
fjörð. Hann ér ifæddur 4. marz
1 798. Eitt hiS mesta og áreiSan-
lega hiS bezta rímnaskáld lslend-
Þá var engín hafskipabryggja' inga. Fjölda margar vísur hans
viS landiS né hafnargarSar aSrir | eru og verSa í minnum hafSar, svo
en þeir, sem eyjar og útnes mynd-| lengi sem íslenzk tunga er töluS.
uSu. Nú eru komnar ágætar Hann lærSi beykisiSn í Danmörku
bryggjur viS iflesta kaupstaSi, og' og fór til Grænlands 1831 til aS
höfn hlaSin viS Reykjavík, er kenna Grænlendingum hákarla-
kostaS hefir miljónir króna, eitt veiSi. 1834 kom hann heim aft-
hiS frægasta mannvirki. j ur. StundaSi beykisiSn, kveS-
Þá hefir og húsagerS fariS fram skap o. fl. Hann andaSist í
aS sama skapi. j Reykjavík 21. júlí 1846. Eftir
Þá taldist allur landslýSur rúm- hann eru prentaSir undir 20 rímna-
ingi norSan lands, og frumkvöSull
aS ýmsum frarriförum í landbún-
aSi Hann var ágætt skáld. Eru
eftir hann 35 sálmar í sálmabók-
inni og auk þess mörg ágæt kvæSi
í kvæSasafninu Snót og víSar. Síra
Björn var fæddur 1 4. nóv. 1 82 3, ’ leik» aSlútandi bókmentum og
en vígSist aS Laufási 1852, og var þjóSlegum fræSum. NokkuS hef-
þar síSan til dauSadags. Hann ]r komiS út á prent eftir hann og
var fulltrúi ' Þingvallafundinum er flest aSlútandi sögu. “Saga
1851, NorSur-Þingeyinga. Hann prentsmiSjunnar á Islandi’ ( 1 867)
ser
mikla örSugleika aS kasta kaSli til
piltsins, en hann var þá svo aS-
Þann 28. nóv. andaSist hér í fram kominn af kulda, aS hann gat
borginni öldungurinn Baldvin ekki haldiS >honum og sökk. Lík-
Benediktsson. LíkiS var flutt til iS náSist klukkustund síSar og var
tíS og er þaS einsdæmi. Æfilöng ta];g er af Htverkum hans’ er einna! Marietta og hafa dvaliS þar síSan. j fyr>r JtrekaSar tilraunir tókst hon-
vinátta hélzt meS honum og Kon- merkast “Almenn kirkjrisaga” í 2 Bergvin heitinn var stakur dugn- un> ekki aS bjarga piltinum. Er
ráSi Gíslasyni og Jóni SigurSssyni. bindum, 1883 ’85 og “Kristileg a®arma®ur me<*an heilsan entist;! Johnston sundmaSur góSur og
Gáfu þeir Oddgeir og Jón út í sam- siSfræSi”, gefin út aS honum látn-! skýr ma«5ur °g gaetinn og drengur harSfengur. Tókst honum eftir
einingu lagasafn handa Islandi, er um ] 895. Á fjórum þingum 8at1 góSur í hvívdna.
þaS stórt verk í mörgum bindum. hann 1863—’69, en minna gaf
Næst Jóni SigurSssyni er og Odd- hann sig ag ]andsmálum en guS-
geiri þakkaS aS verzlunarfrelsiS fræSisstörfum. 'Séra Helgi and-
komstá 1854. ’ aSist 2. jan. 1894, en han nvar
8. Séra Bjöm Halldórsson í fæddur 19. ágúst 1826. Sonur
Larifási, prófastur NorSur Þing- hans er dr. Jón Helgason biskup
.yarsýslu eir>u h'n nmesti höfS- yfir íslandi.
.,11. Jón BorgfirSingur, sagn-
fræSingur og hin nmesti fróSleiks-
maSur. Hann er fæddur 30.
september 1826. Hann naut
engrar mentunar í æsku en aflaSi
sjálfur óviSjafnanlegs fróS-
Argyle og jarSaS þar.
Baldvin heitinn var dugnaSar-
maSur hinn mesti á manndómsár-
um sínum. Vel gefinn og fróSur.
Hann eftirlætur ekkju og sex upp-
komin börn, eina dóttur og ifLmm
syni.
jarSaS þann 25.
Ingimar sál. var hiS mesta
mannsefni, og því öllum, sem
þektu hann, mesti harmdauSi, sér
í lagi þó fósturforeldrum hans, sem
unnu honum hugástum.
----------0----------
var og skipaSur í “Sálmabókar-
nefndina” 1878 af Pétri biskupi,
voru þeir þremenningar aS frænd-
semi frá Halldóri biskup á Hólum.
Séra Björn andaSist 19. des. 1882.
Synir hans voru Þórhallur biskup
og Vilhjálmur á RauSará.
og “Ritíhöífundatal” (1884)t
“Æfisaga SigurSar BreiSfjörS
(1878 o. (1. Hann safnaSi hand-
ritum um land alt, fyrir bókmenta-
félagiS, yfir 300 aS tö!u, er mörg
myndi annars hafa glatast. Jón
1 andaSist 20. október 1912. Son'
9. Séra Þórarinn BöSvarsson ur hans er dr. Finnur Jónsson há-
prólfastur í GörSum, hinn góS- skólakennari í Khöfn.
kunni útgefandi ‘AlþýSubókarinn- 12. Páll Ólafsson'skáld og um-
ar” (1874). Hann er fæddur 3.1 boSsmaSur á HaHfreSarstöSum.
maí 1825. VígSist 1849. Var Páll er svo alþektur og vinsæll af
prestur í VatnsifirSi 1854 og pró-j IjóSum sínum aS viS hann munu
fastur í N.-lsafjarSarprófastsdæmi allir kannast og flestir eitthvaS
Abyggileg Ljós og
Aflgjafi.
Vér ábyrgjumst ySur varanlega og óslitna
ÞJÓNUSTU.
Vér aeskjum virSingarfylst viSskifta jafnt fyrir VERK-
SMIÐJUR sem HEIMILI. Tals. Main 9580. . CONTRACT
DEPT. UmboSsmaSur vor er reiSubúinn aS finna ySur
aS máli og gefa ySur kostnaSaráætlun.
Winnipeg Electric Railway Co.
A. JV. McLimoní, Gen’l Aiana^er.