Heimskringla - 23.06.1920, Síða 2

2. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 23. JúNI, 1920.
Óli Pétursson.
t>ú fluttur ert, Óli! í sfðasti sinni
að sex feta skjólgóðu jörðinni þinni.
Hve ljúft <*r til hvtldar að leggjast og gleyma
þeim Iamandi þrautum er dagarnir geyma-
Nú finnurðu eigi til örmegnis dofa
og andvaralaust þarna máttu nú sofa.
Því ei þarftu’ að vákna til strits eða’ að stjana
við stórgróða þursana miskunnarvana.
Þér brigðlynd voru örlög, sem ýmsum á jörðu,
og oft þeirra sæta varðst kostunum hörðu. -
I öllu þó gæfan þér gegnstæð var eigi,
hún gaf þér til aðstoðar bröttum á vegi,
þá ágætis konu, sem alúð með sinni
svo oft velti steinum úr götunni þinni.
Að fæðast til þrælkunar allskonar anna
er oftast nær hlutskifti fátækra manna.
Og þú fórst ei varhluta af þess konar gæðum,
en það var ait knappara’ of bóklegum fræðum
Það lamað þó fékk eigi, — léttsinnið réði,
svo lífinu tókstu með jafnaðargeði.
Með trúmensku og rósemi tókstu þeim störfum
sem tilheyra skyldum og heimilisþörfum.
En sveittur og þreyttur og vesæll að vinna
þarf viljakraft mfkinn og kærleik til sinna.
Og hann var, sem léði þér þrekið og þróttmn
og þolið við störfin unz komin var nóttin.
Þín skyldurækt var ei af skömtunum hálfum,
sú skírnargjöf þín var frá guðunum sjálfum.
Nú æfinnar þinnar er erfiði lokið
og innan skams líklega í sporin þín fokið.
Haf þökk fyrir velvild og galsann og gaman
og glaðværðarstundir er áttum við saman-
Svo kveð eg þig, óli minn, síðasta sinni,
þú sefur nú rólega í hvílunni þinnL
Þorskabítur.
vílji, og síðaSt en ek'ki sízt, viS-
kvæm hluttekningartilfinning meS
öllu, sem minni máttar er eSa eitt-
hvaS amar aS. Alla þessa eSIis"
kosti átti þetta fátæktar og fáfræS-
innar barn aS meiru og minna
leyti. HjartaS var gott, þó y'fir-
borSiS væri grófgert. Hann var
einstakur dýravinur, en þaS er
enginn nema góSur maSur.
ASal lundareinkenni Óla var
glaSsinni og gamansemi. —- Hefir
aS líkindum veriS gáskagjarn á
gapaskeiSinut og þaS eru margir
því öfi höfum viS okkar bresti.
HöfuSdygS hans mun hafa ver-
iS hin sterka löngun til aS vera
þeim eitfchvaS til liSs, sem erfitt
áttu eSa alftur úr drógust á leiS-
inni. Sú fagra dygS er dýrasta
perlan, sem enn hefir fundist í
hafsdjúpi mannlegrar sálar
Dánarfregn
Þann 25. janúar s. I. andaSist
bóndinn Óli Pétursson, á heimili
sínu Caliento, Manitoba, eftir
stutta legu.
Hann var fæddur á Arnhyls-
sitöSum í SkriSdal í SuSur-Múla-
sýs/lu. FaSir hans var Pétur Óla-
son á ÚtnyrSingsstöSum á Völlum(
en imóSir Sigurbjörg Jónsdóttir
hreppstjóra á ArnhýlsistöSum.
hin síSustu 3 ár æfi sinnar.
Þau hjón eignuSust tvær dætur.
Dó önnur ung en hin er nú fullorS-
in.
ÞaS er vanalega ekki viSburSa-
mikil eSa æfintýrarík ’lífssaga fá-
tæks alþýSumanns í augum óviS-
koimandi manna. En samit er hún
einn lítiöll hlekkur í hinni endalausu
keSju lífátilverunnar. Og þó á ytf
iíborSinu meira beri á einum en
( öSrum, er aiízt aS vita hvernig um-
horfs er í undirdjúpi sálarlífs hans.
stétt í landinu. Sjötíu og fimm af , inan lnds eSa utan. Þeir elska
hverjum hundraS Rússum lifa á frelsiS öllu öSru framar. Venjur
búsktp og jarSyrkju. j og siSir ættjarSarinnar eru í þeirra
En þó aS Rússland sé stórt og augum næsta lítils virSi.
jörSin frjó, þá hefir þó landkreppa j "MentaSur Rússi," sagSi Alex"
súfelt veriS þröskuldur í götu ander Herzen eitt sinn, “er frjáls-
bændanna, síSan þeir fengu eign-j asta veran á þessari jörS. Þeir
arrétt á býlum sínum. Fólkinu í j eru frjálsir af því þeir eiga ekki j
sveitinni fjölgaSi stöSugt, en býlinj neitt, geta engu tapaS. Allar j
minkuSu viS erfSir. Ekkert var j þeirra endurminningar eru blandn. j
fáanlegt af jörSum aSalsins eSa ar beiskju og gallli. Þeir haifa ekki,
krúnunnar. Um 1860 var hveit|tekiS viS venjuarfi frá foreSrun-’
býli aS meSaltali 13 ekrur aS um. Þess vegna standa þeir fram.
stærS. En áriS 1900 var meSal- j ar stéttarbræSrum sínum í öSrum,
stærS ekki orSin nema 8 ekrur. löndum. ,
"Meira land," var orStak bænd- Þessi frjálslhyggjandi menta-i
anna. Þeir trúSu því fastlega, aS mannastétt villdi sýna bæSi í orSi
sá dagur myndi koma aS þeim yrSi og verki fyrirlitningu sína á hvers- I
gefin öll rússnesk akurjörS. Sú dagsvenjum góSr'a borgara. Konur,
saga er sögS um Alexander II. aS skáru hár sitt, en karlmenn létu i
stutfcu eftir aS hann hafi gefiS léns- j lokkana falla á herSar niSur. Þeir j
Hún þrælunum freti, hélt hann ræSu á , klæddust bænda!búningi, til aS
er: | fjölmennum bæindafundi og tjáSi sýna í verki samhygS meS smæl-
“1 dauSa, gróSi drýgsti og bezti, þeim, aS nú yrSi þeim ekki gefiS ingjunum. Á kvöldin hittast þess-
og dýrSlegt himins veganesti.” j meira land. Bændurnir létu þaS ir andlegu uppreistarmenn á laun-
Far vel, Óli! Vinir og vanda- 1 ekki á sig fá. Sá sem ræSuna i fundum, sáfcu langt fram á nætur,
menn minnast þín hlýtt og hjartan- hélt, sögSu þeir, She’fSi ekki veriS drukku te, reyktu vindlinga og
lega. keisarinn, heldur einhver hers- ræddu um heimspeki og framtíS'
Þorskabítur. höfSingi, sem hefSi látist tala fyrir ardrauma sína. Frá slíkum fund-
------ munn hins “litla föSur” þjóSar- um var ekki nema stutt stig yfir í
Dánaffregn þessi eru Austan- jnnar. ÞaS voru ekki kröfur um 1 opinlberan mótþróa og samhlástur
landsblöSin álslandi beSin aS taka þingbundna stjóm, málfrelsi eSa móti hinu hataSa stjómarfyrir-
upp. önnur þvílík andleg gæSi, sem komulagi. Langflestir af byltinga-
__________x___________ j gerSu rússnesku bændurna aS mönnunum vom úr þessum flokki.
bandamönnum byltingaflokksins í 1 augum þeirra Var harSstjóra-
G. A. AXFORD
LögfraeSingur
415 Pirin Bldc.’ PorlJSf ng lisrrj
Talxlml: Maia 8142
WIKA'IFEG
J. K. Sigurdson
Lögfræðingur
214 ENDERTON BLDG.
Phone: M. 4992.
Arnl Anderson.
801
. . E. P. Garland
GARLAND & ANDERS0N
LÖGFKÍEÐINGAR
Phone: Maln 1561 ^
Electrlc Railwai Chanabera
Rússland.
borgunum 1905 og 1917. ÞaS morS helgasta siSferSisskylda
bYh.
XI.
Rússar voru kallaSir mestir trú-
mienn NorSurálfu. I því
hverju einasta heimili voru helgra bygg £ fullum rökum.
var óslökkvandi hungur eftir meiri frelsiskærra manna.
jörS til aS rækta, og ekkert annaS, i Þeir sem hóglátari voru héldu
sem knúSi þá út í Straum byltingar- sér frá hermdarverkum en börSust
innar. - * þó af álhug mófci einveldinu. Þess-
nær Krafan um stærri bújarSir var ir menn urSu forkólfar alþýSunn-
Bændun- ar í báSum bylltingunum 1905 og
RES. ’PHONE: F. R. »7SS
Dr. GEO. H. CARJJSLE
iðar Eln
Nef og:
1
Sluiðar ElnrBntu Eyrna, Avgne
Kverka-sjúkdö
Uu
ROOM 71» 8TERLING
Pkone: Maln 1284
Dr.M.B. H Hdorson
4*1 BOTB BUILDING
TnUu. Mala 808*. Cor. PoH •* Um
Stundar einvBríuncu berklasfkl
•t **ra lunauasjúkdöma. Er
finna 4 skrlfstetu slnnlkl. 1X111 12
f.m. • w kL 2 tll 4 e. m.—Helmlll n«
46 Alloway Ave.
Tal.Imli Maln 63*7.
Dr. J. G. Snidal
TANNL6EKNIR
<14 Somerne* Bl.ck
Portage Ave. WXNNIPBO
manna myndir, sem fóIkiS tilbaS á
degi hverjuim. Á fjölmörgum
stöSum í landinu eru vígSir reitir,
þar sem geymdir eru helgir dómar.
Streymdu þangaS árlega pílagrím-
ar, þúsundum saman. Helgi hvíld-
ardagsins var gætt meS ýtrustu
nákvæmni og kirkjusókn prýSileg,
En þetta ofurvald kirkjunnar yf-
ir fáfróSum mönmtm fæddi af sér
ófsatrú og hleypidóma í garS ann"
ara trúarflokka. ÁriS 191 1 var
GySingur nokkur, aS nafni Mendel
1917.
Þegar keisaraveldiS
leiS undir
var Riissland stærsta ríki í
ÞaS náSi yfir hálfa Ev-
rópiu og hálfa Asíu. Alt þetta
feikna landflæmi laut boSi og
ínn
Beiliss, kærSur og dreginn fyrir Iög
og dóm; sakaSur um aS hafa drep- rúgbrauS voru helztu fæSutegund
iS kristinn dreng til aS nota blóS irnar. J meSal ári var taliS aS ein-
um var ómögulegt aS draga fram
lífiS á þeim litlu kotum, sem keis- j
arinn hafSi “gefiS" þeim. Flestir Jok
bændur neyddust til aS vinna ut- ! heiimi.
an heimilis noikkra hluta ársins 1
,annaShvort á stói’býlum aSals
mannnna eSa fara til stórborganna banni einvaldsstjórnarinnar í
og vinna þar í verksimiSjum vetr- j Petmgrad. Svo lítiS var stjórn-
arlangt. Þrátt fyrir þessi úrræSi arvalldinu skift, eSa fengiS í hend-
IiifSi megin þorri bændanna viS ur fbúum hinna einstöku og ólíku
sult og seyru. Sveitabæirnir voru landsfi'luta, aS jafnvel smávægi'
lág og lítilfjörleg hreysi, þakin Hgnm atriSum varS aS skjóta
undir úrskurS yfirvalda í höfuS-
strái. Peningahúsin áföst og opin
í mannahíbýlin. Kálsúpa og
hans viS messugerS. MaSurinn
var aS vísu sýknaSur, en mál þetta
viakti eftirtekt um allan heim, af
því þaS sýndi aS Rússar trúSu í
ungis tíundi hver bóndi 'fengi nœgi-
lega uppskeru til aS framfleyta
sæmdega sér og sínum. Hinir
lifSu viS sífelda búsveltu og hung-
byrjun 20. aldar barnamorSssög- ur8neyS, ef út a'f bar meS uppsker-
Ungur fluttist Óli meS foreldr- þess vegna eru dómar heimsins um
um sínum aS GíslastöSum á Völl-
um og dvaldist hann þar fram aS
tvítugs aldri. Eftir þaS var hann
vinnumaSur á ýmsum stöSum( þar
til 1 888, aS hann flutti vestur um
haif. Tók hann sér þar bólfestu
aS Akra í NorSur-Dakota. Dvaldi
hann þar um sex ára tíma eSa til
1894. Fór hann þá aftur til Is-
lands aS lækniisráSi, sökum van-
heilsu. Dvaldi hann svo þar á
ættstöSvum sínum í sex ár.
Á því tímabili, eSa voriS 1 898,
giftist hann ekkjunni Þorbjörgu
Magnúsdóttur frá DaSastöSum í
Presthólaihreppi í NorSur Þingeyj-
arsýslu, sem þá var og nýlega kom-
in heim frá Ameríku, ásamt ung-
um syni sínum, GuSmundi, og
hafSi hún mist mann sinn þar
vestra — Þorgrím GuSmundsson.
Hún er alsystir GuSmundar sál.
Magnúss. skálds (Jóns Trausta)
— góS kona og skemtileg.
SumariS 1900 flutti Óli vestur
um half og settist aS í íslenzku
hiS innra manngildi einstaklingsins
stundum bygSir í lausu Iofti.
ÞaS kann aS vera lofsvert aS
græSa fé á ærlegan hátt, en ekki er
hiS sanna manngildi faliS í því.
ÞaS er aS líkindum eftirsóknarvert
aS ná mannvirSingum, komast í
hefSarstöSu og verSa nafnkendur(
en ekki er þaS órækur vottur um
göfugt sálarlíf.
Valfalaust er mikils vert aS auSga
anda sinn meS lærdómi og bókleg-
um fræSum( en einhlítt er þaS ekki
til aS vera sannur maSur.
Aldrei naut Óli Pétursson neinna
þessara heimsgæSa. Hann var
alla æfi fátækur maSur, þar af
leiSandi án mannvirSingar og
nafn'frægSar. Hann átti a'lls eng-
an kost á aS afla sér hinnar mistu
fræSslu á uppvaxtarárum sínum,
eins og flestir alþýSumenn á þeim
tíma. Var hann því í orSsins
fylsta skilningi ólærSur maSurj
hafði þó góSar náttúrugáfur og
sterka fróSleikslöngun, einnig
bygSinni í NorSur-Dakota, var miklar hugsanir, en eins og margir
þar í 3 ár og stundaSi daglauna- óupplýstir menn kun-ni ekki aS
vinnu. ÁriS 1904 flutti hann til beita þeim á skipulegan hátt. En
Ganada og tók heimilisréttarland þrátt fyrir þennan mikla skort á
aS Caliento, Man., en eftir 5 ára ytri gæSum lífsins, var hann gædd
dvöl þar fór hann enn til NorSur- ur mörgum af þeim góSu eigin-
Dakota og settist aS hjá stjúpsyni leikum, sem lýsa sönnu manngildi,
sínum GuSmundi Þorgrímssyni, er hvar sem þeir birtast, hvort heldur
þá var orSinn húsráSandi í bænum hjá prúSbúnu netfcmenni eSa
Pembina. Þar dvöldu þau hjón strigaklæddum vinnuþræli; þaS
um þeim um GySinga, sem varla
höfSu heyrst í Vesturlöndum síS-
an á miSöldunum.
Rússneska kirkjan er eins og fyr
er frá sagt, grein af hinni grísk-
una. LögSu menn sér þá ti'l munns
alt sem tönn á festi, hálminn af
húslþökunum, hvaS þá heldur ann-
aS. Eins og nærri má geta, 'hrundi
fólkiS niSur úr hungri þúsundum
kaþólsku. Gömul Slavnesk mál- saman, þegar harSast var í ári.
lýzka( svipuS nútímamáli Búlgara,
er kirkjumál Rússa. Stjóm kirkju-
málanna er í höndum hinnar
heilögu Synodu. Þar eiga sæti
SkatfcalbyrSin var önnur höfuS-
staSnum, úr fjarlægustu fylkjum
ríkisins.
Alt þetta -feikna vald var í orSi
kveSnu í ihöndum keisarans, feng-
iS honuim af guSi sjálfum. Hon-
um einum ætti einvaldsherrann aS
standa reikningsskap gerSa sinna.
Keisarinn réS í öllum atriSum lög-
gjöf 'landsins. Allir em'bœttis-
menn fengu stöSur sínar fyrir föS-
urlega mfldi hans,
Tvær helztu stoSir og styttur
keisarans aS frátöldum hernum,
var "embætfcistéttin" og lögreglan.
Hin fyrtalda stétt var mjög fjöl-
þar til 1917, aS þau fluttu aftur á
var drengskapur, hreinskilni,
* ’--I-----------**• j ¥«1 uiuugsivupui, U1C1H3M1IU,
land sitt aS Caliento. Þar bjó Óli| trygglyndi, trúmenska og góS-
inn leikmaSur, sem 'keisarinn skip-
aSi. Hin heilaga Synoda valdi í
öll hærri kirkjuleg embætti úr hópí
“svörtu prestanna", þ. e. munka.
“Hvátu prestarnir” var hin eigin-
lega klerkastétt. Þeir máttu gift-
ast. Venjulega tók sonur viS
brauSi e'ftir föSur sinn látinn.
“Hvítu prestarnir” fengu nokkuS
af tékjum sínium frá ríkinu, en
venjulega urSu þó óvissu tekjurn'
ar drýgri: legkaup( vígislugjöld og
skírnartollur. Munkarnir liifSu af
klaustureignunum. Þær voru stór-
miklar. Allmargir sértrúarflokk-
ar eru i landinu. F’Iestir þeirra
leitast viS aS nálgast frumkirkjuna
og leggja mikla á'herzlu á aS fylgja
bókstaf helgiritanna, VerSa stund-
mildlar deilur milli sértrúar-
flokkanna út af litlu e'fni, t. d. því
hvort mynda skuli tákn krossins
framan viS helgar myndir, meS
tveim fingrum uppréttum eSa
þrem. En yfirleitt töldust ekki
aSrir menn meS mönnum í Rúss-
landi, en þeir sem fylgdu fast
þjóSkirkjunni. Fylgi viS hana var
taliS öruggasta merki um aettjarS-
arást. i augum þeirra manna var
kirkjan og keisaradæmiS því nær
æSstu prestar Rússa, en formaSur- leyf8i. Þá afborgun frá land-
brigSatímanum af býlum þeirra.
Og aS síSustu óbeinir skattar
á flestar þær vörur( sem almenn-
ingur keypti, svo sem te, sykur,
öldspífcur og steinolíu, ÖW þessi
hörmungakjör drógu dáS og fram'
kvæmdaþor úr bændunum. Þeir
vfssu aS msst öll framleiSsllan lenti
á endanum í höndum skattheimtu-
mannsins. Og þeim 'fanst vartla
fcalka því( aS leggja sig mjög í fram.
plága bændanna. Skattamir voru! menn, a'lt aS 500 þús. manna.
þrenskonar. Fyrst beinir skattar, j Emibættismennirnir voru sjaldan af
eins og taliS var aS gjaldþoliS bændalflokki, beldur aSal'smenn
eSa synir efnaSra borgara í bæj-
unum. Eins og fyr getur hlutu
ÞjóSverjar úr Eystrasaltsllöndun-
um imargar mestu vegtyllurnar í
ríkinu, bæSi sökum gá'fna, dugn'
aSar( og einkum fyrir fölskvalausa
trygS viS einvéldiS.
FYRST í AMERÍKU-
Orðtak þetta, “Fyrst í Ameríku”
sem Triner’s American Elixir of
Dr. J. Stefánsson
401 BBYD BUU.DINO
Hornl Portnarc Atc. o( Bdno.toa 8«.
Stundnr ili(lu« an»nn, oTamn,
nef og kTerkn-sJfikððoin. A* ktuk
frfi kl. 1« ttl 12 f.k. 08 kl. 3 tll (. o.k.
Fk.net Mnia 8088
<27 McMillnn Ato. Wlnnlp«8
Vér hðfaoi fullnr ktrwBtr breln- ^
»et ljrfaoPln yHnr klacntl, t4t A
ustu lyfjn oc m.Pnln. KoaH f
feron melulln nákTteialoen eftlr >
vlsunum Lknnann. Vér elnnum 7
utansTelén pðntunum »g ealjum Æt
rlfUncnloyff. f
COLOLEUGH & CO. *
Notro Dane o* Bherkrooke lln
Phone Gnrry 2<M—3081
I
A. S. BAfíDAL
nelur likklatur o* nnnnst um fit-
fartr. Allur fitbfinnVur sfi bootl.
Bnnfromur aolur hnaa nHakonnr
minnlsTnrVn oi lerstefan. :
818 ðHBRBROOKM 8T.
Phane G. 7153 WiNNIPBG
am
TH. JOHNSON,
Úrmakarí og GullsmiSur
Selur giftingaleyttBbrét.
Béretn
og
248 Main St
Phonn M. «608
GISLI G00DMAN
TIN8MISUR.
at. 08
VorkataetSl:—Hornl Toronto
Notre Dáme Ave.
Pbone
Gnrry 2088
HetmlUa
Garry 80
J. J. Swnnnon
H. G. Htnrlkason
J. J. SWANS0N & C0.
FASTKIKNAUMR BO „ „
Wlnnlpea
ToUtmt Mnftn
808 Parln BeUdln*
króka viS vinnuna, úr því þeir j Bitter Wine notar, er heil saga í
yrðu jafn slyppir, hvort sem þeim þremur orðum. Þetta ágaeta meðal
áskotnaSist mikiS eSa lítiS. Fjöldi kom á markaðinn fyrir 30 árum síð
rússneskra bænda fluttu búferlum
til Síberíu. Þar fengu þeir mikil
lönd meS góSum kjörum. Á fjór-
an og var fyrsta Bitter Wine búið til
í Ameríku. Það var brautryðjandi
á þeim dögum, á undan og enn á
um árum laust eftir aldamótin ' undan. Það var emnig fremst að
1900, fluttist ein miljón rússneskra 1 gaeðum. Þér er ætíð óhætt að
bænda til Síberíu. | treysta á Triner’s Elixir of Bitter
í Wine, ef þig vantar að auka lystina,
XII. | eyða uppþembingi, og hjartslætti
Langflestir rússneskir alþýSu- j sem honum fylgir, þegar þú ert ný-
menn kunnu hvorki að lesa né j búinn að borða, eða höfuðverk,
skrifa. En á síSari áratugum hef-1 svefnleysi, magnleysi o. s. frv. Það
ir nokkur hiluti hinna sikólagengnu
manna veriS í nánu og einkenni-
legu bandalagi viS hina fáfróSu
bændastétt. Mentamenn þessir,
eSa intelligentsia, einis og þeiir
nefna sig sjálfir, eru yfirleitlt af aS-
þaS sama. HvaS éftir annaS létu aís- eSa borgaraætfcum. Þeir
eru
Rússar þess vegna mikiS til sín
taka um kjör trúarbræSra sinna í
öSrum löndum, einkum í Austur-
ríki og á Balkanskaga.
Bændur eru lang fjölmennasta
frjáilslyndir og óháSir í skoSunum
fremur en títt er um samskonar
menn í öSrum löndum. Þessir
menn, konur jafnt sem karlar, 'hafa
styrkir meltinguna, skapar eðlilega
matarlyst. Lyfsalinn getur útveg-
að þér það á svipstundu, ef það er
útselt. En þú skalt heimta Triner’s
American Elixir of Bitter Wine og
ekkert annað, eða hinsvegar ef þú
þafft þess, Triner’s Angelica Bitter
Tonic, Triner’s Liniment, Triner’s
Antiputrin o. s. frv. Afsegðu
nokkuð annað í þess stað. — Jos-,
eph Triner Company, Canadian
J. H. Straumfjörð
úrsmiSur og gullnmiður-
Alkir viðgerðir fljótt og vel af
hendi ieysfcar.
678 Sargent Ave.
Talsími Sherbr. 805.
Pólskt
Blóð.
Afar spennandi skáldasaga
í þý'Singu eftir
Gest Pálsson og Sig Jónassen.
Kostar 75 cent póstfrítt.
Sendið pantanir t3
The [Viking Press,
Ltd.
Box 3171 WinnipBC*
því nær altaf gengiS í háskóla, Branch, 852 Main St., Wpg. Man.