Heimskringla - 25.05.1921, Page 1

SendlS eftlr verSllsta tll ®8
Roynl Crown Sonp, Ltd. i
654 Maln St., Winnipeg BSnteUOir
4- - ______)
°8 SenditS eftir verSlista tll
„_v '*• Hoynl Crown Soap, titS.
umbáoix 6B4 Majn gt->
XXXV. ÁR
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 25. MAI, 1921
NOMER 35
Heimfarar-leyíl.
m SSRA RÖGNV. PÉTURSSONAR
JárnbrautarráSiS Ihefir lækkaS
flutnin^sgjald á kolum í Vestur-
fylkjunum um 10% og maelist sú
lækkun vel fyrir, sem geta má
%
Rögnvaldur! á Fróni fús
Fjarvist þinni eg eiri.
Nú þó verði í vina-hús
Vegalengdin meiri —
Hefðir þinni héðanför
Heitið nokkuð annað,
jÁttir handviss önnur svör:
Aftekið og bannað!
Þoku og hafís heiði af sér
Hafsins breiðu slóðir,
Allar vastir vaggi þér
Væran, eins og móðir.
Vakur-skeiður vegleið á
Veri þér sérhver hestur —
Eg þarf ekki að etja þá
Af því þú ert prestur!
ísland, sæztu á eona-rán,
Sjá hvað dýpra liggur:
Að við betra barna-lán
Býr þú vestra, ^n hyggur.
Neinn sem barn var borinn frá
Brjóstum sárum þínum,
Hefir meiri mætur á
Móðurarfi sínum.
Hvar sem norræn hugsjón sté,
Heima og útí löndum,
Þar eru honum heilög vé —
Hvörfin utað ströndum
Yzt við dimmu dánar-hvels,
— Deilin sögu-brota—
Þar sem leiftra úr húmblá Hels
Hauga-eldar Gota.
Vestan-fóstra á vcg hans ber
Vitni, að efstu fundum:
“Töku-börn í basli mér
Bezt hafa reynst á stundum.”
Fann hún það, sú umfeðm önd
Ylinn mesta gefur,
Sem að lengstri hugar-hönd
Heim og tíma vefur.
Leizt þú hvarfa- kveðjurnar
Hvítra vinahóta:
Dúfu-vængi velfarar
Vilja á eftir þjóta?
— Blaðið er tákn, sem traf í hönd:
Trygga ferð og góða!
Blaktir á veg af vestur-strönd
Veifan smárra Ijóða.
Stephan G. Stephansson
BANMMIN
Washingtonþingið hefir afgreitt
tolllagafrumvatpið nýja sem lög
og sent iHarding forseta til stað-
festingar. >Eru litlar líkur til þess
að íhann neiti aS undirskriía þau.
James A. Stillman, miljónarUaér-
ingurinn í New York, sem bar
hórdóm á konu sína og heimtaSi
skilnaS. hefir nú reynt aS aftur-
kalla málsókn sína. BoSiS aS viS-
urkenna faSerni drengsins sem
hann áSur hafSi svariS fyrir aS
vera faSir aS og þessutan boSiS
konu sinni $90,000 lífseyri á ári.
Frú Stillman hefir neitaS aS ganga
aS tilboSi manns síns og heimtar
aS skilnaSarmálinu sé haldiS á-
fram.
Harding forseti hefir skipaS
Mongomery Schyler, sem umboSs.
mann stjórnar sinnar á San Salva-
dor, og skáldiS Richard Washburn
Qiild sendiherra á Italíu.
Félag bankastjóra. í Bandaríkj-
unum, gaf út skýrslu fyrir skömmu
er sýnir aS á síSustu sex mánuS-
um hafa bankar í landinu tapaS á
fjórSa hundraS þúsund dala, af
völdum ræningja og innbrots-
þjófa.
•st viS, aS þjóSflokkar, sem þar
oúa í grend viS fjalliS, amist viS
eiSangursmönnum, því aS þeir
nafa átrúnaS á fjallinu. Loks er
niklum vandkvæSum bundiS aS
ganga á fjöll, sem hærri eru en 20
þúsund fet, því aS mönnum er
’-.ætt viS höfuSverk, þegar þeir
’iöma hærra upp yfir sjávarmál.
Tugmenn hafa aS vísu komist
hærra í loft upp, en þá hafa þeir
meS sér sérstakan útbúnaS, sem
fjallgöngumenn ekki geta boriS
meS sér. — Sá maSur, sem hæzt
hefir komist' í fjöllum, er hertog-
inn af Abruzro. Hann var austur í
H'malaya-fjölium áriS 1909 og
komst þá 24 þúsund fet yfir sijávar
mái og þótti þaS hin frækilegasta'
för.
LSLAND
ALÞINGI
Yfirlit
ÖNNUR LÖND.
iS eru landsreikningar fyrir 1918
og 1919, um stækkun verzlunar-
lóSarinnar í Bolungarvík, um
Rvík 4 maí breyting á bæjarstjórnarlögum
Akureyrar, um friSun rjúpna og
eru rjúpur þar alfriSaSar til 1 okt.
Nú hafa veriS haldnir 52 fund-‘ 1924, en fáiþví áríeru þær friSaS-
ir og þingskjölin eru orSin á fimta. ar 7. hvert ár, frá ló okt. til 30.
hundraS og stórmálin, sem talin ( sept áriS eftir. Frv. um sérstakt
eru aSalmál þingsins, eru nú aS laeknishéraS í Kjós var vísaS frá í
koma fram, svo sem fjárlögin og ed. meS rökstuddri dagskrá.
bankamálin. Um helgina hafSi, Frv. til laga um einkaleyfi handa
stjornm lat.S boSa t.l emkafundarj Háskó]a íslands til útgáfu alman.
. samemuSu þmg,, t,l þess aks sam. meS 1 8 Alj. atkv. ^
hvetja þmgmenn til þess aS hraSa c. A1U-
; greitt sem log fra Alþing,.
storrum, par sem pingiS vaeri nú
orSiS svo langt. Var |þá helzt gertj J '
ráS fyrir því, aS reyna aS slítaj Gísli Sveinsson alþingismaSur
þingi um miSjan maí, en óvíst( mun taeplega koma til þings aS
ennþa, hvenær þaS verSur. Þó', . .
, r , , , . , , , þessu sinni. Verða þvi Vestur-
eru nu cxft haldmr fundir fram á
kvöld eSa fram á nótt, enda eru
nefndarstörfin farin aS minka. Um
ræSur eru yfirleitt fremur rólegar I mannasæti hefir staSiS autt allan
°g lítiS um skammir tHelzt hafa' þingtfmann
Iþeir leitt saman hesta sína Bjamij
Skaftfellingar fulltrúalausir í þetta
sinn. Er langt liSiS síSan þing-
ÓeirSir miklar áttu sér staS
Egyptalandi yfir helgina. Mest i c , ., .
, ^ , . ... , , . . fra V og, annarsvegar og SigurSur
kvaö aS þeim í Alexandnu, helztu . 0 . , _. , .
, , , . . ... on í V:gur og Sveinn í F,rS, hmsveg-
hamarborgmn,. Mistu 80 manns . , , ,,
,,,.v „ . . , , r r r- ar — mest ut at tjarmalunum.
htiö , þeim skærum, þar af 5 Evr- A
, ,, . . 1 Annars voru umr. um ifjarlogin o-
opuraenn. Voru það þjoðernissinni , , , ,
j * , . c. vanalega hægar i n. d. — stóSu
ar, andstoðumenn brezku yfirvald1 * • • i n ,
, , ' aðeins í 2 daga, t,l kl. 8 um kvóld-
anna sem vom valdandi að upp-i j . - , .
, , , • io annan dagmn, en 2 um nottina
þotmu. Oeirðirnar voru 'bældar , . „„ _
ninn. Magn. Petursson og Bjarm
frá Vogi höfSu framsögu, sinn á
hvorum kaflanum og hafSi fjár-
BocilAM)
KolanámuverkfalIiS stendur enn-
þá yfir. Hefir stjórnin gert verk-
fallsmönnum ný sáttaboS,
þeir eru nú aS íhuga.
sem
Hugh Cecil lávarSur, og einn
af nafnkunnari yngri stjórnmála-
mönnum Englendinga 'hefir kom-
iS fram meS þá tillögu, aS Iralnd
verSi gert aS sérstöku konungsríki
og prinsinn af Wales verSi gerSur
þar aS konungi. Tillagan heifir
1 fengiS lítinn byr og prinsinn hefÍT1
| beSiS himnaföSurinn aS forSa sér
frá þeim ósköpum.
n,8ui meS hervaldi.
Þrætan um Silesiu stendur enn
yfir, og ihafa nú orSiS skærur millil ve>tmgamefnd alls gert 74 breyt-
ÞjóSverja og Pólverja, en banda- | 'nSartillögur viS frv. stjórnarinn-
menn hafa haldiS sig frá, vegna

CAMÐA
fangelsanna. Skó'lalærdómur á aS
kendlur í ifangelsunum, og
Þingkosningar fóm ifram a
NorSur-Irlandi í gær. Ulstermenn
; náSu flestum þingsætum, aS því
er fyrstu fregnir herma. SuSur-Ir-
Tand unnu Sinn Feinar, aS 4 þing-
woiiuiu, i uangcisuiiuiin, og
föngunum borgaS kaup fyrir vinnu sætum undanskyldum. gagnsóknar
sína er þeir stunda handiSn eSaPaust'
* * „ * . ,, „ | erfiSisvinnu. Á kaupiS aS borgast: Nefn sú, er verkamannafélög
aSra umræSu , neSr, malstofunn, fanganum viS ]ok hengingartim,i 8u tU þess aS koma
3 f-tudagsmorgumnn eft.r alnæt-| anSj ef um einhleypan fanga er ag! fram ^ ^ ^ ^
SambandsþingiS
Fjárlögin voru samþykt
þrætur. raeSa, annaTS til ifjölskyldu hans.
ursetu og langvarandi
HafSi stjórnin 20 atkv. meiri hluta | Fangar sem veikir em , geSsmun.
yfir Liberala og bændaflk. sem unum skal fariS meS sem venju.
greiddu einróma mótatkvæSi. j lega sjúklinga en ekki sem fanga,
Nokkrar breytingar hefir stjórnin j eins og veriS hefir> og ými^legt
lofaS aS gera á tolllögunum, þar|annaS er ráSgert sem til bóta má'
á meSal aS afnema tollinn á;vera Búist er vig þingslitum
‘binder twine”. Einnig voru breyt' vilíul.0kin.
>ngar gerSar á söilu skattinum, 1_______________________>__
(sales tax.) Vom fóSurtegundir Hon. Edvtard Brown, fjármála
hndanskyldar, og skatturinn lækk-.' ráSlherra
Manitöbastjómarinnar
aSur um 1 % á trjáviS, verSur 2 % ( hefir selt nýlega veSskuldabréf
’ staS 3% sem áSur hafSi veriS ^ fylkisins (nýja útgáfu) fyrir
^kvéðiÖ. Annars hefir alt gengiS ^ $2,000,000. Voru þau keypt í
UiSsamlega til þessa síSustu dag- j Toron to.
^ha. Fyrv. forseti enska þingsins _ *
k„c- , . ! bambandsstjormn hefir skipaS
Jlet,r verið gestur þmgsins um
«ma. Kom hann meS forsetastól j braSabyrgSasíjornarnefnd
dýrtíSinni, hefir lagt fram álit sitt.
Leggur hún til aS ríkisskuldirnar
verSi minkaSar meS því aS leggja
skatt á allar eignir manna, sem
annaShvort eru samansparaSar
eSa fengnar aS erfSum, og sem
* nema meira en 5000 sterlingspund
um. Er stigmunur skattsins mikill,
frá 1 % til 50%. MeS þessu móti
á rfkiS aS fá aukatekjur alt aS
4000 milj. sterlingspunda. Jafn-
framt þessu leggur nefndin til aS
afnema allan skatt á matvöru.
^jög vandaSann fyrir neSri mál-|
stofu sambandsþingsins; var hann
8]öf ifrá enskum þingmönnum og
'ettur í þingsalinn meS mikilli viS.
l'öfn. Hon. Dolherty dómsmála-
ráSherra lagSi fyrir þingiS á laug-
ardaginn frumvarp um umbætur á
fyrir
Grand Trunk járnbrautirnar. Er
form. hennar Sít Joseph Flavelle,
en meSstjórnendur hans nafnkend
ir ifjármálamenn og járnbrauta sér-
fræSingar í Montreal og Toronto.
Skógaréldar hafa
tjón í Nova Scotia
^eSferS sakamanna í hegniqgar- daga. Var bærinn Liverpool í mik-
úsum landsins. Á sérstakt stjóm-,illi hættu, en nú er henni afstýrt,
arráS aS hafa hliSsjón meS stjórn aS því er síSast fréttist,
Konunglega brezka landfræSi-
félagiS hefir ákveSiS aS gera út
leiSangur til þess aS komast upp á
Mount Evereít, hæsta fjall í heimi.
ÞaS er taliS 29140 fet á hæS og
liggur lí Himalaya-ifjöllum, milli
Nepal og Tibet. LeiSangur þessi er
talinn hin mesta hættuför og stór-
um erfiSari en heimskautafarir, og
ber margt til þess: — Kuldinn er
undanfarnaj afskaplegur í ifjöllunum, þar aS
auki hætt viS snjóflóSum, ógur-
lega veSrasamt, og allra veSra von
J hvenær sem er. Ennfremur má bú-
gert mikiS
þess aS Bretar og Frakkar koma
sér ekki saman um hvaS gera skuli
NorSmenn eru um þessar mund
i, ? át endurnýja viSskiítasamn-
inga sína viS Frakka. Hefir þessi
samningagerS valdS miklum vand
ræSum í Stórþinginu norska og
margir ‘flokikafundir og leyniráS-
gerSir veriS um samninginn. Því
þannig er máliS vaxiS, aS Frakk-
ar setja þá kröfu, aS þeir' megi
flytja til Noregs víntegundir þær,
er þeir framleiSa. 1 bannlögunum
norsku er leyft aS flytja inn vín,
sem eigi hafi nema 12 % áfengi.
En til þess aS frönsku vínin fái
landvist í Noregi þarf aS hækka
iþetta mark upp í 14%. Er búist
viS aS stórþingiS geri þetta, þó
meS nokkrum skilyrSum, sem
bannmenn hafa sett. Frakkar hafa
ennfremur krafist þess, aS einstök
héruS í landinu megi ekki banna
innflutning léttra vína til einstakra
manna, þótt sölubann sé í héraS-
inu, og aS ekki sé gert upp á milli
franskra vínfirma, þó ríkiS taki
í sínar hendur einkasölu á léttum
vínum. Er útlit fyrir aS samkomu-
lag náist um endurnýjun verzlun-
arsamningsins á þessum grund-
velli. ÞaS er einkum timbur og
trjákvoSa, sem NorSmenn sélja
Frökkum og eru framleiSendur
þessara vörutegunda nú vongóSir
um aS sú verzlun geti blómgast
áfram. ÖSru máli er aS gegna um
Spán og Porugal. Sherry og Port-
vín, sem framleitt er íþeim lönd-
um er sterkara en ofangreint há-
mark leyfir. 1 bili hefir veriS lögS
aSaláherzlan á þaS aS komast aS
i samningum viS Frakkland, en þeg
I ar því er lokiS, verSa samningarn.
ir viS Spán og Portugal teknir
ifyrir. Norskir útgerSamenn eru
kvíSafullir mjög um afdrif þessara
samninga, því aS mikiS er í veSi,
ef þ;ir hætta aS geta selt fisk sinn
til Spánar. En sagt er, aS Spánverj
ar g ;ri þaS aS ófrávíkjanlegu skil-
yrSi, aS þeim sé leyfSur innflutn-
i ingur á víni til Noregs. Ej: því eigi
i ólíklegt aS NorSmenn neySist til
| aS ræra hámarkiS enn ofar. En
sterka drykki (koníak) leggjaþess
j ar vínyrkjuþjóðir enga áherzlu á
j aS í á innflutningsleyfi fyrir.
Prestskosningar. I Grundaþing-
um í EyjafirSi er kosinn prestur
séra Gunnar Benediktsson í Saur-
bæ, meS 336 atkv. Kosningin lög-
mæt. — I AuSkúluprestakalli er
kosinn séra Björn Stefánsson á
iBergstöSum meS 74 atkv. Kosn-
ingin lögmæt.
GuSmundur Hávarðsson fyrr-
um konungsekill hefir sótt um 5
arog auk þess komu fram 7 breyt.' þúsund kr. styrk til útgáfu rits um
till. frá einstökum þingmönnum. | íslenzka hesta og til fyrirlestra-
Segist ifjárveitinganefnd í áliti sínu halds í Danmörku. Hann er nú aS
hafa haldiS 44 fundi og engan, leggja upp í fyrirlestraferS austur
skemri en í 2 stundir og hafi mest- í sveitir og ætlar aS byrja á Eyr-
ur hluti þeirra farið í umr. um arbakka.
fjáraukalögin og því komi fjárlög-!
in sjálf svo seint. 180 skjöl og er-l
indi segist nefndin hafa fengiSj arsson
‘ fjölmargar heillaóskir víSsvegar
Sjötugsafmæli átti Indriði Ein-
30. apríl. Bárust honum
viðvíkjandi fjárlögunum.Þó nefnd
in hafi gert ýmsar breytingar á stj.
ifrv., télur hún áætlunarupphæSir
stjórnarinnar mjög svo gætilegar
og stefnu sjálfra sín lýsti hún svo
“aS viShafa hina ítrustu sparsemi,
án þess þó aS fara út í öfgar í því
efni, eSa þýSingarlitla smámuna-
semi.”
Af öSrum málum, sem rædd
aS. Fyrir hönd ýmsra borgara bæj
arins færSu Einar H. Kvaran, Pét-
ur Halldórsson, Alexander Jó-
hannesson og GuSmundur Finn-
bogason skáldinu álitlega peninga-
gjöf í vönduSu leSurveski, — því
nú er gull ekki á boSstólum — og
afhenti Einar Kvaran gjöfina meS
nokkrum vinarorSum. En sjálfur
gaf sjötuga skáldiS síunga þjóS-
þá gjöf, til minningar um
hafa veriS, má nefna skifting Isa-
ifjarSarpresakalls í tvent, þannig I mni
aS Hólssókn (Bolungavík) verSi j daginn' sem ekki ver8ur lil gulls
' metin: Dansinn í Hruna.
sérstök sókn, og er þaS samþ. í nd
eftir miklar dei'Iur. Samskonar
beiSni liggur fyrir Stafafellssókn.
Einkasölufrumv. stjórnarinnar
tóibaki og áfengi hefÍT einnig veriS
mikiS rætt í n. d. og hafSi fjár-
hagsnefnd gert á því nokkrar
breytingar og var þaS samþykt
meS 1 4.: 12 atkv. viS 2. umr. í nd.
þannig aS frá 1. jan. 1922 mætti
j engin nema ríkisstjórnin flytja inn
neina tegund af tóbaki, til hvers
sem þaS er ætlaS, og heldur ekki
vínanda, sem leyfður er inmflutn-
ingur á samkvæmt bannlögunum,
þó er “konsúlabrennivíniS” svo-
nefnda undanþegiS þessu. Álagn-
ing á tóbakiS, nema ‘baStóbak,
sem á aS seljast án hagnaSar, skal
vera 25—75% og eins á vínand-
ann, nema þann, sem nota á til
lyfja. Stjómin setur hámarksverS
á smásöluna.
Ennfremur hefir veriS rætt um
—en ekki útrætt frekar en hin
málin — erfSaskattur, aukatekjur
ríkissjóSs, ríkisveSbankinn o. fl.
og verSur skýrt frá því'síSar. ’ .
Ein lög um ríkisborgararétt hafa
veriS samþykt — þau fyrstu — til
Meulen'bergs prests í Landakoti..
Hann er ÞjóSverji, sem hér hefir
veriS prestur og forstöSumaSur
kaþólska safnaSarins alllengi, svo
aS hann hafSi mist þýzkan borg-
ararétt sinn og sótti því um þetta,
og telst nú alveg Islendingur. ls-
lenzku talar hann og skrifar alveg,
önnur lög, esm samþykt hafa ver-
Húsrannsókn fór fram hér í tæ
nýlega, hjá mönnum sem lögregl-
® an hafSi grunaS um aS selja og
brugga áfenSi. HþfSu fundist
bruggunaráhöld og áfengistunnur
viS leitina.
SeySisfirSi 1 6. apríl
Druknun. GuSjón Jónsson frá
Mel í ReySarfirSi féll út af mótor-
skipinu “Þór” á innleiS á Horna-
fjarSarós, laugardaginn fyrir
páska. VarS honum ekki bjargaS.
Brotsjór kom á bátinn og var
hann því nær farinn meS allri á-
höfn. GuSjón var formaSur á bátn
um, ungur og efnilegur maSur ný
kvæntur.
Lík fundiS. MaSur fanst rekinn
viS hornafjörS 16. marz. Var
hann allsnakinn, hafSi aSeins
handstúkur. HafSi hann ljóst yfir-
skegg og dökt hár. HúSflúr hafSi
hann á hægri handlegg, andlits-
mynd af ungri stúlku. Var líkiS
lítiS skemt. Eigi vita nienn þaS,
hver maSur þessi hefir veriS.
Vatnstunna og flatningsborS (eSa
eitthvaS þessháttar) var rekiS
skamt frá líkinu.
Byrjað er í dag aö vinna aS
greftri kirkjugrunnsins hér í bæn-
um. VerSur Vestdalseyrar-kirkja
flutt hingáS inneftir í sumar og
bygS hér upp.