Heimskringla - 26.12.1923, Page 1

*end1S eftir vertJlista til
Koyal Orown Soap Ltd.
664 Maln St., mnbúðir
ROYAU.
CROWN
Cðnponr
og
umbúðir
SendlK eftlr verKllata tll
Kojnl Cruivn Sonp Ltd.
654 Matn St., Wlnnlpear.
XXXVIII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 26. DESEMBER 1923.
NOMER 13
Ganada.
Hrakningur á Manitobavatni.
Töng hrakninga saga er sögð f
'blaðinu TVee Press, 19- desember,
af fslendingi norður á Manitoba-
vatni. Skal hún hér tekin upp eins
eg hlaðið birti hana:
B. Eiríksson og B. Thorkelsson,
báðir frá Lundar, gerðu sig út í
félagi til fiskiveiða á Manitoba-
"vatni- í>eir höfðú iagt net sín.
Árla morguns b. 19 b- m. lögðu beir
af stað að vitja um- Eiríkskson
hafði fengið vikahest lánað- ,
ann og höfðu beir félagar hann
með sér til bess. að draga heim aflan
sem beir væntu.
Og hesturinn hnaut orðið í öðru
hvoru spori af þreytu.
Var nú alt gert sem hugsanlegt
var, að hjálp væri nokkur í, bæði
fyrir manninn og hestinn. Og eftir
•nokkra stunda góða aðhjúkrun
kom það f fjós, að hvorugur félág-
anna vpr hættulega skemdur- Að
frostið keyrði ekki fram úr hófi
hafði hlíft Eiríksson við alvarlegu
kali.
j Daginn oftir hélt Eiríksson til
I Lundar. Fögnuði vina hans að sjá
I hann heilan á húfi og úr halju
heimtan, þarf ekki að Jpsa-
* Eiríksson fór næst mieð hestinn
til mannsins sem lánaði þeim hann.
En eigandinn svaraði bvf til, að
hestinn /«kyldi Eiríksson eiga. Að
skilja þá að, sem saman hefðu
Hin einstaka veðurblíða sem ver- , _
.. f i gengið gegnum dyr dauðans, eins og
ið hefir alt betta haust, olll 1>vI f. . . ® , . ,, ,
_ . . , _____, , , þeir hefðu gert, kvaðst hann ekki
að vatnið var jafnvel ennþá ekki j , ^
ísi lagt nema rúmar sex mílur frá
geta.
landi. Vatnið var sem sé að byrja
að leggja og “ísi einnættum sklldi
engin treysta”, segir orðtækið.
Þegar drengimir voru að draga
upp netin, sem ekki voru nema 2
mílur undan landi, skellur á ofsa
.veður með frosti og fjúki úr heið-
ríku lofti- T»að ýfði brátt öldum-
ar á vatninu og áður en drengimir
vissu af, voru þær bunar að
sprengja ísinn víða. T>eir sáu að
afstaða beirra var og alt í einu far-
in að breytast, er beir litu til lands
og réðu brátt af bví, að ísinn væri
farinn að reka með þá
í áttina til lands, en voru
komnir er þeir komu að rifu í ísn-
um, sem svo var breið, að ekki var
yfir hiaupandi. Tborkelsson gefífi
þó tilraún til þess, en lentf á kaf-
Hann gat samt með hei-kjubrögð-
um klórað sig upp á ísbarminn
Vandmegin. Hann kallaði til Eir-
fkssonar, að drffa sig ofan í, en
hann var að leita hvoft rifan væri
ekki einhversstaðjar svo lítili, að
•bægt væri að komia hestinum yfir
hana
Láttu hestinn eiga sig og bjarg-
sy5u sjálfum þér, hrópaði Thorkells-
son.
Vegna þessaraí’ umhugsunar
Eirfkssonar um að bjarga hestin-
um, var ekki tilhugsandi fyrir hann
sjálfan að ná landi, .er bann kom
aftur á ísbarminn, þar sem hann og
Thorkelsson skildu; sprungan var
©rðin svo breið- Thorkelsson reyndi
.að kasta snæri til hans, með því
að hnýta exi á endan, en það tókst
ekki. Um það leyti herti svo á
veðrinu, að þeir hvorki heyrðu né
sáu hvor til annars úr því.
Thorkelsson braust síðan til
lands- Hiann sagði hvernig komið
var. En með því að fiskimenn
sáu ekki neinn veg, að fara af stað
og reyna að bjarga Eiríksson,
vegna illvieðursins, var almept hald-
íð, að EiríkSson væri dauðanum
ofurseldur.
• En svo var þó ekki- Úti í ill-
viðrinu hélt hann áfram að berj-
ast fyrir lífi sínu og hestsins. Að
klukkustund liðinni rofaði dálítið
til í lofti. Og þá sá Eiríksson sér
fært að nálgast land með því að
blaupa yfir sprungu allmikla- Og
hesturinn gerði hið sama á eftir
honum. En hann hafði ekki farið
langt, er hann kom að annari
sprungu. Var hann þarna á jökum
sem ráku fram og aftur í 7 klukku-
Sambandsstjórnin.
,stundir- Tvisvar lenti hann, sjálf-
ur í vatnið og hesturinn einu sinni.
En Eiríksson hepnaðist,ekki aðeins
að komast sjálfum upp úr, heldur
einnig að ná hestinum.
En loks út úr miðdegi komst hann
að því, að hann var kominn á
sprungulausan ís- Vindstaðan
'hafði breyzt, og ísinn þafði þjapp-
ast saman upp að landi. Eftir að
hann bafði farið 4 mílttr á þess-
um óbrotna ísi, náði hann landi
hjá Swan Creek, sem kallað er, ná-
lægt heimili Skúla Sigfússsonar
þingmanns. í dofinni hendi af
kulda, hélú Eiríksson tauminum-
Eins og kunnugt er fór \ fram
aukakosning í Halifax þ. 5. )þ- m.
Ástæðan fyrir henni var éú, að
Hon. A- K. McLean var færður upp
í fjármálarét'tinn. Undanfarin ár
hafa liberalar haft tögl og hagldir
í kosninga-baráttunni í Halifax.
Árið 1921 höfðu báðir liberal-þing-
mennirnir frá Halifax, talsvert
fleiri atkvæðii en konservativar og
verkamenn til samans- Og í des-
ember 1922, þegar aukakosning fór
T>eir hlupu | þar fram vegna fráfalls H Black-
skamt adder þáverandi þingir^nns, hlaut
liberalinn 1463 atkvæði fram yfir
alla aðra flokka til samans.
Stjórnin taldi sér því sæti þetta
víst- En svo fóru samt leikar, að
hún tapaði því. Konservatív þing-
mannsefnið, W. A- Black hlaut
1794 atkvæði fram yfir liberalann,
George Redmond. Þegar stjórnin
I sá hvernig kosningunni þarna
reiddi af, varð hún beldur en ekki
hissa- En þar sem að um ekkert
sérstakt mál var að ræða í þessum
kosningum, og ]>ær gíjtu þvf um
ekkert snúist, nema flokksfylgið,
gat stjórnin ekki annað en sann-
færst um það, að hún væri að tapa
fylgi þarna.
Nú þann 20 þessa mánaðar fqr
fram kosning í Kent kjördæminu
í New Brunswick- Lauk henni
þannig, að Alexander J- Doucet,
konservatív-þingmannsefni, var
kosinn, en liberalinn, Alfred Bour-
gesis, beið ósigur. Atkvæðamun-
urinn var 185, er það ekki tiltakan-
legur mieiri hluti af rúmum 7000
atkvæðum alls. En á þessa kosn-
ingu, eigi síður en hina, líta blöð
landsiné setn ótvíræða sönnun
þess, að stjórnin sé að tapa fyigi,
og eru jafnvel farin að telja al-
/
mennar kosningar vísar hvenær sem
er.
En hvað sem því líður, er hitt
víst, að þetta veikir mijög fylkingu
stjórnarinnar á þinginu. Hún hefir
sama sem tapað 4 atkvæðum- Eru
fylgjendur hennar nú 115, bænda
62, konservatíva 52, verkamanna 2,
óháðir 3. Stjórnin er því í minni
hluta þar sem allir aðrir flokkar
eru tii samans 119. Á síðasta þingi
stóð stjórnin ekki betur að vígi on
það, að þegar um aðal atriðið var
greitt atkvæði, fjármálareikning,
ana, voru ekki nema J14 með henni,
en 106 á móti- Og þó greicjdu 4
bændur stjórninni þý atkvs^ði.
Ef að þeir hefðu verið með sínum
flokki, hefði þingforseti orðið að
frelsa stjórnina. Svona var það þá-
Nú er afstaða hennar þó verri en í
fyrra, vegna þess, hvernig þessar
hvorutveggju nýafstöðnu kosningar
fóra. Bændur og konservatívar
geta nú/felt stjórnina þegar þeim
sýnist, ef þeir éru trúir sínum
flokkum.
En að kosningar beri ofbráðan
að., er ekki hagur fyrir VestUr-fylk-
in- Kjördæmaskipun hefir verið lof-
að áður en kosningar fara fram, og
bandsstjómin henni ekki á bráð-
lega, er hún sýnilega ekki að kæra
sig um, að hún verði gerð áður en
tíl kosninga keinur næst.
Auka-kosningar í Manitoba.
Auka-kosningar fara fram í Oar-
illion og Mountaip kjördæmum f
tyfanitoba, þ- 24. þessa máiiaðar. Á-
stæðurnar til þeirra eru þær, að
John Bracken stjórnarformaður í
Manitoba, sem til þessa hefir jafn-
fiamt stjórnarformenskunni verið'
mentamáiaráðherra, lætnr af því
starfi. Hefir Chas. Cannon þing-
miaður fyrir Mountain kjördæmið
verið úfnefndur mentamálaráð-
herra í hans stað. Aftur hefir
frézt, að Bracken taki við akur-
yrkjumáladeildinni; Cameron, sem
var akuryrkjumálaráðherra, hefir
s^gt af sér. Albert Prefontain,
þingmaður fyrir Carillion kjördæm-
ið, hefir verið skipaður ráðherra
sveitamála, en ]mð starf mun til-
Iveyra fylkisritara deildinni, en því
embætti heldiir McLeod áfram. Er
^þessi breyting gerg vegna þess, að
verki hefir rerið bætt á skrifstofu
þessa. Báðir nýju ráðherrarnir
sækja nú, um staðfestingu á út-
nefningunni til kjósenda. Kon-
servatfvar hafa sett út menn að
sækja á móti þeim og eru auka-
kosningar þossar sóttar af óvana-
lega miklu kappi. Frá hálfu stjóm-
arinnar hafa ráðherrarnir, Bracken,
Black og Clubb farið út í kjördæmi
þessi og haldið ræður, en Taylor
leiðtog^ konservatíva og Evans og
Haig frá hálfu conServatíva.
Blíðviöri.
Um fátt er mönnum tfðræddara
en góðviðrið og stiilingarnar, sem
verið hafa það sem af er þessum
vetri. Nú er 21- desember, styðsti
dagur ársins. Kuldinn er 14 gráð-
ur fyrir ofan Eero, á Fabre%heit
mæli, og þó einn af kaldari dögum.
Um hádaginn hefir oft verið 26
fyrir ofan Zero, eða rétt að heita
frostlaust; og snjófölið sem féll
seint í nóvember, er rétt að segja
horfið- Hafa pollar oft verið á
gotunum um miiðjan daginn. Hvar
sem menn hittast á förnum vogi,
er jafnan minst á þessa veðurblíðuv
Og er þá margt því til sönnunar
fært, að hún sé eins dæmi. Kona
ein, sagði t- d. hæna hefði spig-
sporað út úr kofa sínum og verpt
úti í garði, sem sé auðvitað hrylli-
legt um að hugsa, nema í svona
einmuna tíð. í Ontario er sagt, að
“Golf-leikarar hafi verið ónáðað-
ir við verk sitt af bitflugu. Rauð-
brystingarnir sy^igja vorsöngva á
trjánum hjá húsunum. Og kolasai-
arnir horfa dag eftir dag til veð-
urs, liíta á jaxl og bölva í hljóði-
“Hockey”-leikarar og Curles, segja
að hér sé dauTt að lifa. Og kona i
ein flutti til Californíu, til þess að
i
njóta vetrarsvala. Yilli-gæsirnar
eru aftur komnar norður. Er því
nú samt spáð, að þær muni bráð-
um komast að raun um, hve “vilt-
ar” ]iær séu- Og ]iannig mætti
lengi halda áfraœ. Eins langt og
menn muna, og séð verður af skýrsl-
um, hefir vetur aldrei verið eins
mildur fram að jólum í -Manitoba,
og nú. 1 Bandaríkjunum er sagt,
að tíð hafi verið inikiu kaldari en
hér, eða svipuð og undanfarin ár.
Skuldinni skelt á Fielding.
Blöð í Ontario skella skuldinni
á Hon. W. S. Fielding, að almö]in-
ingur tapaði inneign sinni í
Home-bankanum. T>að kom aldrei
fyrir, að banki yrði gjaldþrota í
tíð Sir Thomas White^er hann var
fjármálaráðherra, og Fielding hefði
eins getað komið í veg fyrir það,
ef hann hefði ekki brostið mann-
dáð og dug til að stjóyna fjármál-
um landsins, segja þau. The Can-
adian Assoeiation hefði óðara tek-
við það græða þau. Komi sam- ig bankan yfir, ef um röggsamlega
stjórn fjármálanna hefði verið að
ræða, og almenningur hefði ekki
tapað centi.
Þar kom aö þvf, sem spáö var-
Bændafélagsskapurinn f O^tario
hefir klofnað. Er annar klofning-
urinn með því, að taka þátt í
stjórnmálum og "víkka” sviðið.
Heíir E. C- Drury verið kosinn for-
ingi í því liði. Hinn klofningur-
inn gefur minría fyrir stjórmhálin,
eða lætur þau sig ekki skifta frem-
ur en verkast vill. Foringi hans er
J. J. Morris. Er þá komið að því,
sem spáð var, að “víkkunar stefna”
Drury yrði- til þess, að ná nokkr-
um mönnurn sama sem úr bænda-
félagsskapnum.
W. S. Fielding heilsuveill.
Hon. W. S. Fielding, fjármálaráð-
horra sambandvsstjórnarinnar hefir
verið lasinn undanfarið, og er
þreytu við embættisstörf hans um
kent Han^ er maður gamall, 75
ára, og hefir í fjarveru forsætis-
ráðherra, Kings, jafnframt gengt
hans'starfi. Fielding hefir nú verið
veitt hvíld frá störfum sinurn um
óákveðinn tíma, en fjármála-emr
bættinu gegnir Hon. J. A. Robb
innflutningsmála ráðherra f hans
s]að.
Maöur skotinn í staö Moose-dýrs.
T>að slys vildi til þ- 17. þ. m. að
maður að nafni Harry Cox skaut
til bana mann er nefndist Neil
Cameron frá Shoal Lake. Báðir voru
mennirnir á “Moose”-dýraveiðum 10
mílur norður af Minitonas, ^lan.,
er slysiö vildi til. Cox hélt Camer-
on vera “Mooso”-dýr og lileyfti
skoti af, og fór kúlan gegnum in-
nýfli Camerons- Hinumj sjúka var
aðeins komið hjarandi á sjúkrahús,
en þar dó hann eftir stúttan ,tíma.
Fleiri innflytjendur.
Um 140 innflytjendur komu til
þessa bæjar þriðjudaginn^ þann 18.
þ. m- Vor’u þeir flestir frá Bret-
landseyjum, aðeins fáir Danir og
Mononitar. Er sagt að þeir geti
fengið' vinnu við gripahirðingu hjá
bændum vestur í landi fyrir $10
til $15 á mánuði og frítt fæði, og
munu þeir ætla að taka því.
Express-félögin-
Dominion Express • félagið og
Cðnadian Express félagið, sem eru
eign C. P. R. og C- N. R. kerfanna,
hafa verið að halda fundi, serí
kváðu bera með sér, að þau langi
tii að hækka burðargjöidin- Alla
aðra mun fýsa að sjá þau lækka.
Kola-framleiðslan í Alber^a.
Kolaframleiðslan í Alberta kvað
aldrei hafa vérið meiri en í ár.
Nemur hún um 7,000,000 tonnum-
Áður hefir hún ekki farið yfir 6,000,
000 tonna. Mannakaup við að grafa
upp kolin nenuir $18,000,000 ec\a um
$2.50 livert tonn.
Þjóöeign Canada.
1 síðustu stjórnarskýrslum er
þjóðeign Canada metin $22.482,841,
182- Nemur ]iað $2500. á hvern nef.
Þetta er fé það, er nokkur vit-
hcskja er um, að liggi í fyrirtækj-
um í landinu, svo sem búnaði,
iðnaði. húsabyggingum o. s. frv-
Lönd seld.
Mennonítarnir, sem frá Rosthern,
Sask. fóru til Mexikó, hafa selt
lönd sín, er voru samtals um 50,000
ekrur, auðfélögum í New York og
Winnipeg- Yerðið sem borgað var
fyrir þau va{ $1,500,000.
Ekkert morö framið.
1 Winnipeg-borg hefir ekki
eitt einasta morð verið framið í
heilt Ar- I>ykir það eftirtektavert
með svo fjölmennan bæ, sem hún
er orðin.
Sigur Bracken stjórnarinnar.
Hon Chas. Cannon var kosinn f
Mountain kjördæmi, og Hon. A-
Prefontaine í Carillon. Gagnsækj-
andi Cannons, ta.par tryggingar fé
sínu.
-XX-
Onnur lönd.
rv. •
A
Konungur Grikkja flýr.
George konungur á Grikklandi og
drotning hans, EOzabeth, urðu að
flýja landið s. 1- iniðv'ikudag. I>egn-
ar hans krefjast að lýðveldi sé
stofnsett á Grikklandi. Konungs-
hjónin héldu til Búkarest, höfuð-
borg Rúmaníu.
Undir ejns og konungshjónin
voru farin.Niendi forsætisráðherra
\
Gonatas, fyrverándi forsætisráð-
herra E. Venzelos skeyti til ’Eng-
lands um, að koma hið bráðasta
heim. Venizelos hefir verið útlagi.
En ]>ar eð flo'kkur hans er nú orð-
in svona öflugur heima fyrir, er
líklegt að hann verði gerður að
forseta lýðveidisins.
Engin ofbeldisv.erk voru höfð í
framm? í þessu sambandi- I>að
fóni fram kosningar og lýðvefdis-
sinnar urðu í svo miklum meiri
hluta, að vilja kjósenda var ekki
hægt að framfylgja á neinn annan
hátt.
George II. sem við konungdómi
tók af föður sínum Constantine, er
að iiafninu til konungur þó ittlagi
sé, og verður látinn skrifa undir
gerðir stjórnarinnar, sem áður, þar
til að þjóðþingið hefir ákveðið
hvaða stjómskipuiag það kýs sér.
Annars er haldið að George kon-
ungur komi ekki framar til Grikk-
iands- Takist svo illa til að lýð-
veldi verði ekki komið á, er hætt
við að þjóðin nefni sér annan kon-
ung.
betta gerir út umi það, að draum-
ar Maríu drotningar af Rúmaníu
rætist. En þeir voru í þvf fólgnir,
að tengja sem flest Balkanríkin
saman með blóðtengdum. Eliza-
beth drotning er dóttir hennar, og
önnur börn hennar eru gift kon-
ungafólki í Baikanríkjunum-
Hughes og Rússland.
Fyrir nokkru fóru Rússar fram
á ]>að við Bandaríkin, að þau
hefðu fund með fulltrúum Soviet
stjórnarinnar, viðvíkjandi því, að
viðurkenna Rússland. Huglíes rit-
ai*i Bandaríkjanna svaraði máli
Rússlands á þann veg meðal ann-
ans, að það væri ekki hægt fyrir
Bandaríkin að gera neitt í þessu
efni, eins lengi og Rússland síyddi
að því að útbreiða koujimunisnia í
Bandarfkjunum og Stu^laði með
því að byltingu þar- Þetta í svari
Hughes, eins og ]>að var prcntað i
blöðunum, hefir Tcihitcherin utan-
ríkismála ráðherra Soviet stjórnar-
innar krafist, að Bughes tæki aft-
ur, eða iegði efnið fyrir óvilhalla
dómstóla, til að sjá hvað satt væri
í þvf. Annars segist Tchitnherin
ekki trúa, að þetta sé ófalsað svar
við þvf er Rússar fóru fram á. En
Hughe« neitar að„ birta svarNitt eða
taka nokkuð aftur í þvf, eða láta
dómstóla gera vit um það, hvort
það hafi sannleik að geyma eða
ekki- Er þetta eins ákveðin áskor-
un ty Hughes og hægt er að hugsa
sér, og að þegja hana fram af sér
getur Hughes tæplega staðið sig
við. "
Rússar og Bretar-
I>egar Baldwinsstjórnin er frá
völdum, þykir líklegt að Bretland
viðurkenni Rússland. Hefir mála-
leitan staðið yfir um þetta undan-
farið og lofast Rússar til að greiða
Bretum herskuldir sínar, sem nema
655 miljónum sterlingspunda, ef
af þessu yerði. Auðvitað gerir
Rússland um leið kröfur til skuld-
ar hjá sambandsþjóðunum fyrir
. þátttökuna í stríðinu með þeim. En
þó Bretland greiði sinn hluta af
þeirri skuld, á það samt nokkuð
inni hjá Rússlandi- Rússland
þarfnast lán, sem önnur lönd til
þess að koma nauðsynlegum um-
bótum á heima hjá sér, en slík lán
fást ekki nema þvf aðeins, að
landið sé Tiðurkent af þjóðinni,
sem beðin er um lánsfé.
Ný uppgötvun.
Nýlega er sagt, að lækning hafi
verig uppgötx-ug ^við sýki f kjafti
og fótum á nautpeningi. Á Eng-
iandi kveður nú sem stendur mjög
mikið að veiki þessari og bíða eig-
endur búpeningsins afar mikið
tjón við það. Geriliinn, sem veik-
inni veldur, hefir verið uppgötvað-
ur, og lækningin er innsprautun,
nokkurskonar bólusetning. Sá er
uppgötvunina gerðt, er þýzkuT
prófessor, Pféiler að nafni, og er
það ekk'i fyrsta vísinda-þrautin er
Ujóðverjar hafa ráðið f þarfir
hoimsins,
Frá Indlandi.
Megnt ósamlyndi, kvað eigfe sér
stað milli Breta á Indlandi og
Afghanista. Orsökin er sú, að i
nánd við norðvestur landamæri
Indlapds hafa Indverjar verið að
gera Bretum ýmsar skráveifur, og
hafa myrt nokkra enska menn þar;
hafa sto brugðið sér yfir landa-
mærin og hafast við í Afghanistan.
Krefjast Bretar nú að menn þessir
séu frameeldlir, en Afghanistar
neita. Er ástandið sagt mjög al-
varlegt þar eystra, sem stendur, út
at þessu, og óttast margir að til
uppreistar dragi.
Ford hættur viö framboö sitt.
Henry Ford hefir lýst því yfir, að
hann sæki ekki um forseta stöðuna
við næsætu kosningar í Banda-
rikjunum. Hann segir að hann
styðji Cooljdge forseta og detti
ekki í hug að sækja á móti honum*
Ford lét á sér heyra fyrir nokkru
síðan, að ef Coolidge gengi vel frafni
í að sjá vfnbannslögunum hlýtt,
væri hann með honum. Hann brá
sér og nýlega á fund forseta og
mun þá hafa ákveðið þetta.
Von fyrir Henderson ennþá.
Arthur Henderson er fullyrt að
sækja muni um Hanley þingsætið
ef Harper Parker, sem kosinn var
skyldi þurfa að segja af sér, vegna
heilsubrests. Hende-rson er leið-
togi vorkanmnna og beið ósigur í
sínu kjöidæmi við kosningamar
nýafstöðnu á Englandi.
Sir Ackland Geddes á batavegi.
Sir Ackland Greddes hefir verið á
Englandi um tfma, vegna heilsu-
brests. Er sagt, að heilsa hans haf
það bátnað, að hann gerí ráð fyr
ir að sigla bráðlega til Bandaríkj
anna og taka þar við starfi sínu
sem sendiherra Breta.
Engin friöarverölaun.
%
Nefndin sem sér um útbýtingu
Nobels friðarverðlaunanna, hefir
ákveðið að gefa engin friðarverð-
laun í ár. Nefndinni verður ekki
hallmælt neitt fyrir þetta.
' Uppreist í Turkestan. >s
Bylting er sagt, að sé hafinn í
Turkestan á móti Soviet stjórninni.
Hafa hermenn frá Rússlandi verið
sendir þangað til að bæla uppþotið
niður-
Konfar á þingi
Átta konur sitja á þingi Breta,
er það kemur næst samian-