Heimskringla - 16.01.1924, Side 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 16. JANOAR, 1924'.
Frá Kína
Eítir Ólaf ólafsson.
Xlugrnynd hafði eg um J)að, að
. til væri land undir sólunni, sem
héti Kína, einkennilegt land, langt
í austri. Eæri ‘*Reykjavíkin“
,þangað skemstu leíð, hafði eg eitt-
hvert hugboð um, að hún yrði sjö
mánuði á leiðinni! Eg geri ekki
ráð fyrir, að eg hafi verið sjöfalt
einfaldari en allir aðrir, en leiðin
til Kína er eflaust skemri en flestir
halda hér heima. Hana fer maður
nú á tæpum einum mánuði, hvort
sem maður fer um England, gegn-
um Súesskurðinn, eða um Ame-
ríku, yfir Kyrrahaf. Og með góðu
skipi er ekki unt að hugsa sér
indælla ferðalag.
ÍEn stígum á land í Kína; þá
liggja fram undan oss vegalengdir
meiri og erfiðari en vér máske hugð-
um- En finnist oss leiðin inn í
land löng og torfær, rifjum þá upp
fyrir oss hvað segir í landafræð-
inni. “Kína er litlu minna en
Evrópa hálf, og 40 sinnum stærra
en ísland. Það er að mestu leyti
hálent" og s. frv.
Enginn vandi er þó að koinast
ferða sinna í Kína, þ. e. a. s- ef
manni liggur ekkert á. Og þá list
hafa Kínverjar lært; með margra
alda reynslu að baki sér vita þeir,
að ekkert þýðir að láta sér liggja
mikið á. Vegirnir eru engu betri en
á dögum Konfúse og víða verri,
fljótahátamir hafa ekki tekið mikl-
um stakkaskiftum, og í hjólbörun-
um ískrar á öllum vegum- Enn þá
hefir enginn efni á að bera á þær.
Vagnamir eru klunnalegir og afar
þungir Og fjaðralausir, og hjólin
gjarðalaus bákn. — Ferðatækin eru
margbreytileg og hafa öll sína kosti
Yfirburðir þeirra koma bezt í ljós,
ef æfa þarf óðláta útlendinga í
kínverskri þoiinmæði.
(Hvernig ferðast maður í Kína?
hefi eg stundum verið spurður ag í
bréfum að heiman. Því er ekki auð
velt að svara f stuttu máli. 1 Kína
hafa samgöngur verið erfiðar frá
aldaöðíi. Vegagerð með nútíma-
sniði var fyrst hafin árið 1914. En
síðustu árin hefir verið sífeldur
innanlandsófriður og ill stjórn
framfarimar því hægfara.
Járnbrautir. Pyrstu járnbraut í
Kína iögðu Engiendingar árið 1876
á milii Shangjiai og Woosung (h.
u- b. 20 km.). En það hefðu þeir
ekki átt að gera að stjórninni forn-
spurðri; því þegar henni var lokið
keypti stjómin hana og lét rffa upp
járnbrautarteinana, eyðiieggja
vagnana og steypa eiinreiðunnm
út í ána. Síðar tókst betur, svo í
fyrra voru kínversku jámbraut-
imar orðnar 11 þús. km. Eiginlcga
eru brautirnar að eins tvær og
liggja báðar út frá Pcking, önnur
til Canton og hin til Shanghai. Höf-
um svo hugfast, að ibúar Kína eru
440 míljónir, eða h. u. b- 40 þús.
fyrir hvern kíómetra járnbraut-
anna. Má af þessu ráða, að mestur
hluti þjóðarinnar hefir aldrei
heyrt stunur eimlestanna né notið
góðs af krafti Jieirra og hraða.
Fljótabátar- Ár eru margar og
miklar í Kína. Víða eru þær hæg-!
farnasta og fjölfarnasta leiðin, og
þá farið með fljótabátum. Ef vel
byrjar og straumur er með, geta
þeir verið fljótir í ferðum, en gegn
stormi eða straumi hafa þeir ekki
við snigli. — Man eg eftir féiaga
mínum f fyrra: með fjölskyldu
sinni fór hann á bát hér upp eftir
i
Hanfljótinu, ætlaði til næstu borg-
ar; þangað var tveggja daga hæg-
ur gagur, en hann var 16 daga á
leiðinni. tHann hrefti auðvitað ó-
veður.
Að fijótabátunum meðtöldum hafa
Kínverjar stærsta skipaflota heims-
ins, en stór og hráðskreið skip eiga
þeir fá. Þúsundum þúsunda þess-
ara báta er dreift um öll fljót og:
allar ársprænur þessa lands. Seinir |
eru þeir í förum, en nothæfir og
mjög þægilegt samgöngutæki þykja
þeir. Léreftssegl, styrkt með
bambursreyr, nota þeir mikið, þeg-
ar þvf verður við komið, en hrað-
inn verður aldrei mikill, því botn-
inn er flatur ens og á íslenzku trogi,1
og hættir því við að hvolfa. Þrjóti
byr þrífa hásetar til bamburs-1
stjaka eða festa reipum í siglutopp-1
inn hlaupa svo á iand og draga á 1
móti straum og stormi. I>að er
þung vinna, þó eru verkföll fátíð.
Eg sigldi með japonsku eimskipi
upp eftir Yangtsefijótinu frá
Shanghai til Hankow, h. u. b. 100 ísl.
mílur, 5 daga ferð. Altaf vorum við
að mæta fljótabátum aila leiðina.
SÖHtuieiðis á Húnfijótinu; upp eft-
ir þvi ferðaðist eg með einum þess-
ara báti viðstöðuiaust f 21 dag; um
ferðin var söm og jöfn alla leið.
Fljótbátarnir eru flestir fremur
litlir, 12—30 feta iangir. í fyrstu
fanst mér byggingarlagið á þeim
ósköp hjákátlegt: mjóir og flat-
botnaðir, með lágum skut og hárri
afturbygging. En maður venst
þeim, og Kfnverjar eru alveg eins
ánægðir með þá og íslendingar eru
með reiðhestana sína.
Fljótabátamir em flestir fremur
meira virði fyrir Kfnverja en reið-
hestar eru fyrir fslendinga, og er
]>á djúpt tekið f árinni. Þeir eru
ekki að eins góður og nauðsynleg-
ur farkostur, heldur og heimili,
því fjöiskyida býr á hverjum bát.
Hér eru fjölskyldur svo þúsundum
j skiftir, sem ekkert annað heimili
; eiga er bátinn sinn, ala aldur sinn
á fljótinu kynslóð eftir kynslóð,
I fiska og flytja fólk og farangur sér
til veðurværis-
Mest er þó af bátum í Suður
Kína. 1910 voru 84 þ.úsund bátar
innritaðir á hafnarskrifstj)funni
í Canton. Ætlað var , að á þeim
byggju 350 þúsund manns; eru þar
! eflaust fieiri bátabúar en í nokk-
urri annari borg í heimi-
Bátabúar í Kína eru auðvitað
; lítt mentaðir, hafa flestir aldrei
gengið í skóla eða lært að lesa né
draga til starfs, enda eru ]>eir ekki
í miklum metum víðast livar, fyrir-
litnir, eins og beiningamenn.
Ruddalegir eru þeir líka, orðijótir
og fram úr hófi óþrifnir. (Óþrifn-
, aður er nú reyndar kínverskur
þjóðlöstur)-
Oft hafá kristniboðar boðað
fagnaðarerindið á fljótabátunum,
og síðan 1909 liefir ]>að verið sér-
j stök grein kristindómsstarfsins í
Kfna. Ferðast nú sumstaðar krisni
^ boðar á stærri báturn upp og nið-
ur fijótin og halda samkomur og
I stofna ])á jafnfrarnt söfnuði og
skóla á fjölförnustu stöðunum.
í Canton á kristniboðið 5 stóra
báta. Á einum þeirra ‘er kirkjá; þar
eru samkoimir haldnar flesta
daga ársins. Söfnuður hefir mynd-
ast, eru meðlimir 61 að tölu, en
nokkuð dreifðir- Á öðrum bát er
sjúkrahús og á tveiinur barnaskól-
ar. Kristilegt félag ungra manna
(K. F. U. M.) í Hon Kong gerir út
allstóran bát, kirkjubát.
Hestarnir kínversku eru á stærð
við vora hesta- T>á nota menn bæði
til keyrslu, ) ábUTðar og reiðlar
Rekist hefi eg hér á rennivakra. á-
gætis reiðhesta, eftir íslenzkum
mælikvarða, en fiestir eru þeir illa
tamdar, útsiitnar drógar. Bestu
hestarnir eru í hernuin. Annars
eiga bara einstöku inenn hest og
leigja hann öðrum sér til veðurvær-
is. En sá er siður í þessu landi, að
eigandinn yfirgefur aldrei hestinn
sinn; þó þú leigir hann og ríðir
til Tfbet, fyigir eigandipn ])ér eins
og trúfastur hundur. Xertu
hlaupum, því hestinum hefir hann
hræddur um að hann sprengi sig á
kent að fara ekki hraðara en haon
með hægu inóti kemst sjálfur.
Asna og múlasna, naut og kýr,
nota Kínverjar mest til dráttar.
Minst hefi eg ofuriítið á vagnana
áður- Ef þeir væru þolanlega góð-
ir, fengist enginn um þótt nautin
séu hægfara og stirð; en það tvent
virðist Kínverjum jafnóhugsan-
legt, að breyta gömlu vögnunum
og eðii uxanna.
Hjólbörurnar hefi eg getið um.
Hvert á land sem farið er, heyrist
ískrið í þeim langar leiðir. Lík-
legt þykir mér, að hjóibörur séu
álíka margar f Kína og íbúar eru;
enn þá hefi eg aldrei mætt hjól-
börum, sem ekki ýli/ af áburðar-
leysi, svo ætla mætti, að í þeim
kvikni af svo áköfum núningi. Oft
eru konur keyrðar í hjóibörum og
t)örn; annars eru hjólbörur'mest
notaðar til vöruflutninga, stundum
margar dagleiðir. — “Richsha"
eru mjög þægilegir handvagnar, og
mikið notaðir í borgum, en að eins
til fóiksflutninga.
í burðarstólum getur maður
ferðast landsendanna á milli- En
það er nokkuð kostnaðarsamt, því
i langferðum eru burðarmenn fjór-
ir; ef þeim svo er töm ópíumnautn
verða dagleiðimar alt of stuttar.
Á ákveðnum tíma verður ópíum-
nautnarmaðurinn að fá sinn skamt
hann ræður sér ekki; hann verð-
ur ag taka eitrið, þegar stundin (er
hann er vanur að neita þess) kem-
ur, hvernig sem stendur á, og þó
hann ætti á hættu að verða hengd-
ur fyrir bragðið.
Liggi leið þín upp til sveita og
inn til fjalla, svo þú hvorki getir
notið góðs af járnbrautum né
fljótabátum, og ef akbrautir eru
engar, er best að þú leigir hest, en
farangurinn verður þú að senda
með burðarmönnunum. Á þeim er
enginn skortur f Kfna; tugir þus-
unda hafa það að atvinnu. Og á
vorum eldgamla hnetti hafa naum-
ast fundist þrautseigari menn en
þessir kínversku burðamenn. Sumir
þeirra ganga hratt liðlangan dag-
inn með um 150 pund á burðar-
stangarendunum.
Hér á slóðum hefir 'flugvélaþytur
aldrei heyrst, ekki heidur járn-
brautaskröit né bifreiða; í Laoho-
kow hafa menn naumast séð reið-
hjói. — En 16 álfalda lest mætti eg
nýlega rétt fyrir utan borgarmúr-
inn. Og daginn eftir, á ieið til
Honan, mættum við 23 vögnum
hlöðnum, í einni lest; var tveimur
feiknastórum uxum beitt fyrir
hvem vagn. Mest dáðist eg þó að
þeirri ])oiinmæði, sem virtist hvíla
yfir þessum langferðamö.nnum. Út
úr ánrægjusvip andlitanna fanst
mér auðlesið: “Við komust ferða
okkar. Ekkert liggur á. Ailar góð-
ar vættir gefi, aði járnbrautirnar
komi aldrei hingað og eyðileggi
landið og atvi,nnuvegina“. Eg
hneigði mig lotningafuliur og
kvaddi-
Beiningamenn. T>egar Norður
álfumaður kemur til Kína í fyrsta
skifti, finst honum harla nýstár-
legt, sem fyrir augun ber. Eitt af
því, sem fyrst vekur eftirtekt hans,
er beiningafóikið, því á það rekur
hann sig alstaðar, á strandferða-
skipunum, á járnbrautunum, á fljót-
unum, í þorpum og borgum, í
krókum og kimum, inn á mUli
fjaila og fram til sævar. .Tafnvei
þegar við komum til stórborgar-
innar’Shanghai, sem nú er orðin
einn helsti menningarstaður lands-
ins, woru bátar beiningamanna
koinnir að skipshhliðinni löngu á
undan hafnsögumanninum.
Hér í LaohokoW (verslunarbær
f Mið-Kína) eru íbiTar tæplega 100
])ús., en beiningamenn rúmiega 2
þúsundir. Enn þá hefi eg aldrei
komið svo út á götu hér, að eg hafi
ekki mætt einum eða fleirum bein-
ingamönnum- Máske eigið þið
bágt með að trÚB því, sem eg segi
ykkur frá (beiningamannafélögum
hér.
Fátt er um góðan félagsskap í
Kína, en beiningamannafélög eru
]>ar á hverjum einasta bæ og borg-
um og sveltum. Þessi félög kjósa
sér formann, betlarakonung, sem
oft er einvaldur. Séu fleiri félög en
eitt í bænum eða borginni, hluta
betlarakonungarnir ríkið í sundur
og ráða yfir ákveðnum svæðum.
Senda þeir svo “þegna" sína út um
allan bæ, og sjá vel urn, að þeir
gleymi ekki neinni götunni, sneiði
ekki fram hjá einu einasta húsi og
allra síst búðunum.
Þetta er heldur enginn smáræðis
félagssakpur. Dæmi eru til, að
betiarakonungur í Kfna hafi haft
undir sér 10 þús- þegna. Vanalega
eru mörg hundruð meðlimir í
liverju félagi.
Þegar illa árar, eins og t. d. í
fyrra, eru betlararnir hreinasta
piága, einkanlega í bæjunum. I>ví
ómögulegt er heldur að láta þá frá
séra fara, án þess að gefa þeim
eitthvað. I>að er siður, skylda og
“lög't, sem aimenningsálitið hefir
helgað. Og þolinmóðari og þrálát-
ari beiningamenn en í Kína, er ó-
mögulegt að hugsa sér- En þeir
láta séra líka nægja og fara á-
nægðir frá þér, þó þú fleygir í þá
að eins einum cash (1/5 úr eyri),
eða brendum skófum og mygluðum
brauðmolum, sem íslenzkir hundar
/nrundu ekki snerta við.
Beiningamenn f Kína hafa ágætt
lag á að biðja; smjaðuryrði,
skjall og fagurgala leggur á móti
þér eins og sætan eim, löngu áður
en þú sér þá. En látirðu ekkert af
hendi rakna, getur vel verið, að
bölbænimar umlyki þig eins og
eiturmekkir. — Oft liggja þeir á
miðjum alfaraveginum, svo feginn
fleygirðu í þá nokkrum aurum, til
þess að komast framhjá.
Þegar illa árar, fjöigar beininga-
mönnum ákaflega, oft eru þeir þá
áleitnir, stundum hættulegir, eink-
anlega fyrir okkur útlendinga; því
hér halda allir að við séum stór-
ríkir.
Á hátíðunum í fyrra fylgdi eg
tveimur útlendum konum gegnum
aðalgötu bæjarins, eeint um kvöld;
með naumindum komumst við
heim, h. u. b- 200 beiningamenn ætl-
uðu að umkringja okkur.
Með einu móti geta þó búsettir
menn í (Kína komist hjá beininga-
lýðnum, — með því að gjalda
“konunginum” skatt! Og það gera
ailflestir kaupmenn, a. m. k. hér
í Laohokow, sem iila er vig að hafa
búðirnar fullar af þess konar
fólki- Formanni heiningamanna-
félagsins borga þeir oft 1000—4000
cash um mánuðinn og fá skriflegt
móttökuskýrteini, sem þeir líma á
búðardyrnar, og beiningamenn
ganga lotningafullir framhjá, komi
]>eir auga á ]>að.
á ættarmeiði þjóðar vorrar, og
meðvitundin um það ætti að vera
fult endurgjald þess fjár, sem fram
er lagt.
En þetta mál hefir fleiri hliðar
— Garðurinn á jafnframt að vera
minnismerki fullveldis þess, er vér
fengum viðurkent 1. desember 1918
Það á sitt 5 ára afmæli í dag, og
þess er minst af löndum vorum
Khöfn, ekkf siður en hér. Og und-
arlegir værum vér íslendingar, ef
vér vildum eigi minnast með fögn-
uði þess dags, er deilan við
frændþjóð vora var jöfnuð í bróð-
erni, með réttlætið fyrir leiðar:
stjörnu- Sá dagur á að vera frægur
ekki aðeins í sögu íslendinga og
Dana, heldur og í sögu ails mann-
kynsi|ns. Hann á að skína sem
ljós í myrkri og moldviðri þeirrar
aldar, er stórþjóðir berast á bana-
spót og trúa á mátt djöfullegra
morðvopna. En Stúde'ntagarður-
inn á líka að vera minnismierki um
réttiæti þjóðar vorrar við íslenzka
stúdenta, sem eru eina stéttin, er
beðið hefir tjón við það, að vér
fengum fullveldið. Þeir mistu
Garðstyrkinn, er íslenzkir stú-
dentar höfðu notið öldum saman,
og hafa ekkert fengið í staðinn.
Þó hafa þeir jafnan staðið fremstir
í fylkingu fyrir sjálfstæði þjóðar
sinnar.
Altaf er beiningalýðurinn illa til
fara, og það fram úr öllu hófi.
Brjóstumkennanlegastir eru aum-
ingjarnir blindu, höltu og vönuðu.
En beiningamannaleiðin er einu
framtíðarhorfurnar fyrir flest blint
fólk og fatlað í Kína. Blindra-
hæli (eða skóla) hafa kristniboðs-
félögin stofnað, alls 29. Þau þyrfju
að vera mikið fieiri og margfalt
stærri.
— Eimreiðin-
---------XXX----------
Ræða
Guðmundar prófessors Finnboga-
sonar á svölum Alþingishúss-
ins 1. desember 1923.
Þó að stúdentagarðsnefndin
leyfi sér í dag að beina huga yðar
að nauðsyn íslenzks stúdenta-
garðs, þá veit hiTn vel, að fjár-
hagur margra en nú þröngur og
að ýmsir menn í þessum bæ eiga
sízt aflögum frá nauðsynjum sín-
um. En það er fjarri oss, að ætlast
til þess, að nokkur maður gefi
sinn síðasta skilding til stúdenta-
garðsins. Yér snúum oss til þeirra
manna einna, er einhverju verja
hvort sem er ti) þeirra hluta er
ekki verða taldir til lífsnauðsynja
og geta því eitthvað iátið af hendi
rakna, sér og sínum að meinalausu-
Þeim mönnum viijum vér benda á,
að hér er mólefni, er þeim mætti
verða gleði og sómi að styðja, hve
lítill sem skerfur ])eirra kann að
verða. Nauðsyn Rtíulentagarðs
hefir áður verið iýst í ræðu og riti,
og eg þekki íslendinga svo, að eg
veit þeim er ljóst, hve fagurt ]>að
er að greiða götu námsmannanna.
Eg hygg, að það verði með sanni
sagt, að í engum löndum iriœti
efnilegir fátækir stúdentar meiri
góðvild einstakra manna og oft al-
veg vandaiausra, en einmátt hér á
landi. Það er eingöngu þeirri
góðviid að ]>akka, að margir blá
fátækir efnismenn fá lokið námi
sínu, hvort heldur er við háskóla
vorn eða erlendis; því að allur
fjöidi stúdenta vorra berst áfram
með þunga skuldabyrði á baki.
Skuldabyrði, sem góðir menn
hjálpa þeim til að bera, og oft af
litlum efnum. Þetta ér ' eitt af
mörgu, er sýnir, hve mikið gott
býr í brjósti þjóðar vorrar, en eng
inn kostur hennar finst mér fegri
en ástin á menningu, er einnig
kemur fram í/því, að styðja þá, er
leita sér mdntunar- 1 Stúdenta-
garðurinn miðar að því, að létta
stúdentum Og þeim, semi þá styðja
hina erfiðu baráttu tið þröngan
fjárhag. Hann miðar að því marki,
sem vér aldrei megum missa sjónar
á, og lífsskiiyrði er fyrir þroska
þjóðlffs vors, að hver vel gefinn
maður þessarar þjóðar geti náð
þeim mentaþriska er hæfileikar
hans leyfa, hvprt sem hann er
fæddur af fátækum foreldrum eða
ríkum. Þeir, sem! gefa til Stú-
dentagarðsins, hlúa þar með að
þroska sumra fegurstu kvistanna
Stúdentagarðurinn ætti loks
sérstakiega að vera áhugamál
Reykvíkinga- Hann á að verða
einn þátturinn í höfuðdjásni R-
víkur. Haon á að verða ejitt feg-
ursta stórhýsi í háborg liöfuðstað-
arins, háborginni, sem á að rísa upp
við Skólavörðuna, þar sem fjarsýn-
ið er fegurst. Háskóli, Stúdenta-
garður, Listasafn, Þjóðminja- og
Náttúrugripasafn, á að rísa þar um
hverfis veglegt torg, og sú háborg
á ag bera í aldir fram frægð þeirra
kynslóða, er hana reisa. Hún á að
verða tákn íslenzkt anda, hugsuð
og skreytt af bestu listamönnum
vorum. Vér verðum að skilja það,
að til andlegrar heilbrigði hverrar
])jóðar heyrir, að hún hafi fyrir
augum sér varanleg verk, sem hún
hefir sjálf skapað, og innblásin eru
af anda hennar. Að öðrum kosti
verður líf hennar eins og regn, sem
^ rennur í sand, í stað þess að verða
“móða fögur,
sem brunar að flæði fram-
iStórhýsi, steinhýsi, hafa frá alda-
öðii verið einn af þeim farvegum,
sem andi þjóðanna streymdi um
frá einni kynslóð til annarar,
frjóvgandi og lífgjöfull. Yér höf-
um til skamms tíma engan annan
átt en mólið. Af því stafar margt
af vorum meinum.
Eg sagði, að hér ætti að risa há-
borg. Einu sinn var borg, sem átti
sér háborg, er Ijómann hefir lagt af
um víða veröld, hálfan þriðja tug
aida. Frá brotnum súlum stafa
enn geislar guðlegar andagiftar-
Perikles lét reisa hóborg. Akropolis
A])enuborgar til að gjaida guðun-
um þakkir fyrir sjálfstæði grískn
þjóðarinnar, er hún varði til sigurs
í Persastríðunum, og lyfti þjóðar-
andanum á hæsta stig, er ná mátti.
Þar slögu hjörtun í sigurglaðri
meðvitund um mátt og tign þjóð-
arinnar, og hver sem hafði eitt-
hvað unnið að meistaraverkunum
á Akropoli.s, var talinn göfgari eft-
ir en áður. Jafnvel eykirnir, sem
dregig höfðu að marmarann í Par-
þenonhofið, gengu síðan í launa-
skyni á beztu beitilöndum borgar-
innar.
Vitrir menn hafa^.látið sér sæma
að iíkja Forn-íslendingum við
Forn-Grikki. Lengra verður ekki
til jafnað. En getum vér kinnroða-
laust hugsað um samlíkinguna?
Getum vér hugsað oss naprara háð
en að bera Reykjavík nú saman
við Aþenuborg Periklesar? Og þó
segja þeir, sem það hafa séð, að
útsýn frá Akropolis sé ekki frá
náttúrunnarhcndi stórum fegri en
hún getur verið frá Skólavörðunni.
Vér eigum grundvöll undir há-
borg. Reisum hana því sem fyrst
Rtefnum þangað því, sem best er
í íslenzkum huga og höndum, og
sjáum hve langt það nær. Reisum
háborgim> sem tákn og mínnis-
varða sannarlegs sjálfstæðis, sem
á upptök sín og aðalbrunn í manns
sálunuro og hvergf annarstaðar.
Vöxum við það ap skapa varan-
lega hluti, f stað þess að elta feig-
RICH IN VITÁMINES
MAKE PERFECT BREAD
an stundarhagnað og fánýtt glys,
Hin einu mannaverk, sem vara, eru
háar og heilbrigðar hugsjónir, mót-
aðar í málið, steininn, stálið-
Byrjum á Stúdentagarðinum.
Eg veit það vel, að við eigunrr
engan Perikles, en nóg af andfætl-
ingum hans. Vér kjósum jafnvel á
þing menn, sem tútna af fjármála-
vitsku Og sjá þó engin önnur betri
ráð við fjármálakreppu þjóðar
vorrar en þau, að fella niður eina
eða fleiri deildir af hinum litla
liáskóla vorum, rífa upp þennan
menningarvísi, sem þj(óð vor hefir
gróðursett með góðum vonum —
einmitt þegar hann er farinn að
festa rætur og bera ávöxt. Trúið
ekki slíkum spámönnum, og hafið
það til marks, að vatnið kemlur
ekki í pfpur þeirra, ef haustrign-
ingar bregðast, því að þeir leita
altaf til brunnsins, sem næstur er,
og sjá ekki lengra. Minnist þess,
að þér eruð ekki þrælaættar og
að þjóð vor hefir lifað fram á
þennan dag fyrir það eitt, að hiTn
hafði “konungshjarta”, þó með
“kotungsefnum” væri. 1 ljósi þeirr-
ar hugsunar mun markmiðið"ákýr-
ast, og þér munuð þrá að sjá há-
borgina rísa sem fyrst í fullri feg-
urð-
Þá leggið þér stein í Stúdenta-
garðinn. — (Lögr.)
---------xx----------
Æfisaga Gröndals
Tvlær merkilegar ælisögur liafa
komið út nú hvort árið eftir ann-
að — Matthíasar í fyrra og Grön-
dals nú í haust. En mierkilegastar
eru þær fyrir það, að þessir tveir
menn segja sjólfir frá lífi sfnu
— einkum, listeðli, baráttu og sigr-
um, og þá ekki síður fyrir hitt, að
Matthías og Gröndal voru um langt
skeið þeir fslendingar, sem mikið
var deilt um og vörpuðu einkenni-
legu ljósi á þjóðlíf vort — en ólíku
eftir því, sem skapgerð þeirra var
hvors rfm sig-
Þessar æfisögur eru líka að flestu
leyti jafnólíkar og mennirnir vor.u
sem rituðu þær. Matthías er al-
varlegur víðast í frásögn sinni.
kurteis og prúður, skygnist hátt
og víða og opnar sál síná að fullu
fyrir lesendum. En Gröndal læt-
ur gamminn geysa — er ýmist al-
varlegur, fyndinn, grófur eða fág-
aður, svo að sumt f æfisögunni
minnir á stílinn f “Heljarslóðaror-
ustu” hans. Hann sker ekki við
neglur sér stóryrði um menn né
málefni, hopar hvergi frá því, sem
hann vill segja. Stíllinn á æfisög-
unni er Gröndal sjálfur.
Eins og gefur að skilja, er marg-
báttaður og merkilegur fróðleikur
samankominn íþessari bók, því lýs-
ing Gröndals nær yfir langt ára-
bil — alt frá dögum föður hans á
Bessastöðum til vorra daga- Hann
segir ítarlega og skemtilega frá
átthögum sínum, Álftanesinu,
skólalífinu á Bessastöðum um hans
daga þar, Hafnarlífi stúdenta, þeg-
ar hann tók þátt í því, Reykjavík
áður fyr, og svo fjölda manna
nafnfrægum og ónafnkendum þar
á meðal Djunka, undirrótinni eða
uppspretturmi að “Heljar'slóðaror-
ustu”. Efnið er því mikið. En á
flest af því, sem Gröndal segir frá,
lítur hann sínum augum. — Ymisir
af þektustu mönnum þjóðarinnar
fá ómilda dóma, blöðin engu væg-
ari, og á menningarstraumana, sem
hingað voru að brjótast, fyrir og
um aldamótin síðustu, lítur hann
smáum augum. Hann stendur einn
og ber vopn á flest. En þó hann