Heimskringla - 11.06.1924, Blaðsíða 4

4. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 11. JÚNl, 1924.
heimskrinqla'
(Itofaal 18M)
Kmbiv At 8 hveriara mitlTlkaiftogl
Elgoodun
THE VIKJLNG PÍŒSS, LTD.
Ni •* K65 9ARGENT AVE., WINRIPEO,
Talalmit IT-ESST
Tw* bUMu «r N M *rK>ncarlin> bwg-
M 17 rir fram. AJlar borcanlr aaaillat
rMaaanal VlaHalaa.
SIGFCS HALLDÓRS frá Höfnum
Ritstjóri.
HÁVARÐUR ELÍASSON,
Ráðsmaður.
UtanAakrlft ttt blaValaai
THE VIKING PRESS, Ltd>, Box 3105
Wlaalpef, Maa.
CtaaAokrlft til ritatJAraaa
EDITOK H^^SKmNGLA, Box 3105
Wlanlpog, Maa.
The “Heimskrlngla’* is printed and pub-
lished by The Viking Press JAd., 853-865
Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba.
Telephone: N 6537
WINNIPEG, MANITOBA, II. JÚNÍ, 1924.
Winnipeg fimtug.
Á miðvikudaginn 18. júní fer fram skrúð
akstur og og skrúðganga hér í borginni, sem
einn Iþáttur í hátíðahaldinu til minningar um
50 árin, sem liðin eru frá þeim tíma, að
Winnipeg komst í borgatölu.
Skrúðfylkingunni verður skift niður i
ýmsar deildir og verða veitt þrenn verð-
laun innan hverrar deildar, mismunandi há,
fyrir þau vagnfleyin, er fegurst og frumleg-
ast eru skreytt og fyrirkomið. Hæst verð-
laun verða gefin innan sögudeildinnar. Auk
sögudeildar er ákveðið að hafa verksmiðju-
og verzlunardeild, iðndeild (handverksmenn)
flutningadeild, bæjardeild, almenna deild
(skift í tvent, vagn- og hestdeild) og svo
deild er sýni ýms atriði, aðallega gaman
söm, frá fyrri tímum.
Það er talið sjálfsagt að ýmlsir þjóð-
flokkar hér í borginni taki þátt í þessari
skrúðfylkingu, sem sérstakt þjóðarbrot, Að
undanskildum Bretum, Frökkum og Mennon-
ítum, munu Islendingar vera elzti þjóðflokk-
urinn í þessu fylki. Væri því ekki vanza-
laust fyrir oss að taka engan þátt í hátíða-
haldi þessa dags.
Það mun vera alment álit Islendinga
sjálfra, og nú orðið alment viðurkent af
brezika stofninum hér, að Islendingar taki
fram öllum öðrum þjóðflokkum, er hér hafa
sezt að, í flestu því er telja má til borgara-
legra dygða og dugnaðar. Vér vitum að
þetta er enginn innantómur lúðurblástur fyr-
ir sjálfum oss, því vér höfum iðuglega séð
þetta látið í ljósi af Bretum hér í riti, og
heyrt Það í viðræðum við þá, fláttskapar-
laust.
Að fara að telja upp einstakiega eitt-
hvað af ölluml þeim dæmum er fyrir hendi
liggja til þess að færa sönnur á réttmæti
þessa álits, yrði hér of 'langt mál, enda ó-
þarft, því allir skynbærir Vestur-íslending-
ar vita betur, og meira um þann fjölda and-
legra atgervismanna og kvenna er í þessu
landi eru af íslenzkumi kynstofni — í hlut-
falli við aðrar þjóðir — en vér gerum, er
of stutt höfum verið hér, til þess að kynnast
sögu kynflokksins svo rælkilega* sem æski-
legt væri. En um líkamlegt atgervi ungu
kynslóðarinnar hér getum vér borið það
vitni, Þar sem vér höfum noldkuð víða far-
ið, að það virðist vera í bezta lagi. Það
má yfirleitt segja um íslenzk ungmenni hér,
að þau eru svo úr grasi vaxinn, að norræina
kynstofninum er sómi að. Og aðeins heima
ó gamJa landinu og í Skandinavíu minnumst
vér að hafa séð slíka kynsíóð. Og þarf þá
annarsstaðar hvergi til að jafna. Og ekki
stendur eldra og elsta fólkið stéttarbræðr-
um sínum og jafnöldrum meðal annara þjóð-
flokka meir að baki.
En vegna alls þessa, er það nauðsynlegt,
að þátttáka vor í þessari hátíð, verði hún
nokkur, sé svo að oss sé sómi að. Að vér
sýnuml einungis eitthvað af því bezta sem
vér eiguiri, á smiekklegan hátt. Það var hug-
mynd mannsins, er fyrst hvatti til þátttöku
Islendinga í sögudeild skrúðfylkingarinnar,
sem og þeirra er boðuðu til almenns Islend-
ingafundar um það efni um daginn; og á-
kvað sá fundur að Islendingar skyldu gefa
sig fram til þátttölku. Var Því þar kosin 9
manna nefnd til þess að sjá um þáttökuna.
Skal í stuttu máli hér gerð grein fyrir hvern-
ig fnxmkvöðull þessa móls, hr. Baldvin Bald-
vinsson hefir hugsað sér hana, í stórum drátt-
um, en að mestu leyti má segja að nefndin
hafi fallist á tillögur hans í því efni.
Með svo stuttum fyrirvara að minsta
kosti, höfum vér ekkert að sýna, nema oss
sjálfa. Er það um að gera, að framkoma
vor geti orðið sem prúðust og áhrifamest.
flugmyndin er þá að búa vagn sem vík-
ingaskip, og hafa sem stafnbúa víking með
alvæpni og í öllum herklæðum. Mætti hann
vel skoðast, sem ímynd Leifs hepna, en
hann og skipið sem tákn um kynstofn vorn.
Að baki hans, með litlu millibili kæmi þá
bópur karla og kvenna, eirihverra þeirra er
fyrstir Islendingar stigu fæti í þetta fylki, og
erjuðu jörðina, sem frumbýlingar. Þá
kæmi lítið bil, og þá annar flokkur og skyldi
það vera einvalalið kvenna og manna, bor-
ið og barnfætt hér í fylkinu. Þá kœimi enn
lítið bil, og iþá floikkur barna, eða unglinga,
um og yfir 10 ára, er tókna skyldi þriðju
kynslóðina. Rétt fyrir aftan þann hóp, eða
mitt í honum, skyldi svo sitja ung stúlka,
klædd sem gyðja, og ímynd Canada eða
Manitobafylkis.
Tíminn er orðinn naumur til stefnu, og
því aðeins hægt að búast við glæsilegum á-
rangri að Islendmgar séu nú einu sinni enn
sairihuga og samtaka um heiður sinn. En
til þess að hann ekki fari forgörðuim þarf
tvent: að leggja lítið eitt af m(örkum fjár-
hagslega, og að það fólk er nefndin biður
um að taka þátt í skrúðfylkingunni geri það
með glöðu geði og hiklaust án nokkurra eft-
irgangsmuna. Skal þess getið í því sam-
bandi, að ýmsir af mætustu frumherjunum
hér í Winnipeg hafa þegar fúslega og orða-
laust lofað aðstoð sinni og nærveru á þilfari
víkingaskipsins fyrirhugaða, að baki Leifs
hins heppna. Sjái önnur kynslóðin jafnljóst
sóma sinn og þjóðarinnar, í því, að taka
fljótt og vel í Það, að styðja að þessu, þá
er engin efi á því, að þessi þátttaka vor
verður oss til stórsóma og bezta auglýsing á
þjóðerni voru, er vér eigum kost á að semja.
Þess vegna má enginn maíur og e^gin kona
er nefndin leitar til um persónulega þátt-
töku, segja nei við þeirri beiðni, nema ó-
umflýjanleg nauðsyn krefji.
Kostnaðurinn við það, að gera þetta
sómasamlega úr garði er áætlað að verði að
minsta kosti $300.00. Verður leitað sam-
, skota meðal Islendinga, til þess að greiða
' þann kostnað. Hafa þegar safnast $100.
00. Verða gjaflistar birtir í næstu blöðum.
Ef allir Islendingar hér eru einhuga um að
leggja eitthvað af mörkum, þarf ekki nema
svo litla upphæð frá hverjum, að engann
munar um. Þeir sem vilja leggja einhvern
skerf til Þessa fyrirtækis eru beðnir að senda
peninga til ritstjóra annarshvers blaðsins,
“Heimskringlu” eða “Lögbergs”.
Þess skal getið, að ef einhverjir vilja
fylgjast með í skrúðfylkingunni í sínum eig-
in bílum, eða vögnum, þá verða þeir að
prýða þá, og hlíta úrskurði nefndar þeirr-
ar er kosin hefir verið, að sjá um skrúð-
gönguna. Með hverjum vagni mega ganga
50 manns, ef vilja.
Allir verða að vera komnir á vissan stað
í skrúðfylkingu f síðasta lagi kl. I eftir há-
degi.
Fylkt verður í hhðargötunum milli
Broadway og Portage Avenu, vestanvið
Main Street, að vestanverðu og horft m(ót
suðri. Haldið verður á stað frá horninu á
Main Street og Broadway, og svo haldið eft-
ir Main Street frá Broadway að Burrows
Avenue, snúið við þar, og farið til baka eft-
ir Main Street og Portage Avenue, haldið
vestur Portage Avenue að Sherbrooke Street,
suður Sherbrooke að Broadway, og svo aust-
ur Broadway, og á þann stað þar sem fylkt
var. Þar skiljast menn svo og heldur hver
til síns heima.
Stampasmíði.
Ein er sú list, er herra aðalritstjóran -
um mun ekki síður lagin en aðrar íÞróttir,
og oss hefir láðst að geta um undanfarið,
en það er smíðaíþróttin. Hefir herra aðal-
ritstjórinn nú tnribrað saman heljarmikinn
stamp niðri á vinnustofu “Lögbergs”, fylt
hann ilmvatni þeirrar stofnunar, og kveðst
hafa rekið oss á hann með ritsnild sinni.
(Oss líður þar, I. s. g., bærilega). Aldrei
hefir hún borið glæsilegri, en þó um leið
yfirlætisminni ávexti, en í síðasta tölriblaði
“Lögbergs”, en ávöxtur aðal-ritsriildarinn-
ar er þar ritstjóraspjall er nefnist “Ritstjóri
Heimskringlu á stampinum”. Getum vér ekki
stilt oss um að prenta upp fyrstu grein þess
erindis, bæði sem ljómandi dœmi um við-
brigðilegar gáfur og málsnild herra aðal-
ritstjórans, sem og vegna þess, að hann þar
lemur mærðartimbrið saman svo hund-
sterklega, að hvorki vér, né irtargir oss gáf-
aðri menn, er vér höfum spurt ráða, erum
vissir um að skilja meiningar hinna ýms'.’
setninga til fulls. En inngangsklausan hljóð-
ar svor
“I síðasta tölriblaði Heimskringlu stend-
ur löng grein, ritin af ritstjóranum þeim, sem
snældugangurinn er nú orðinn tamastur, sem
að öllu sjálfráðu á að hafa það til síns á-
gætis, að bera brigður á ritstjórnarhæfileika
vora, en sem tekst þó ekki giftusamlegar
en svo, að hver maður semi greinina les, sér
gjörla, að hún er vindhögg eitt í því efni,
en opiriberar aftur Þeim mun átakanlegar
samvizkubit ritstjóra Heimskringlu út af
framhleypni þeirri og fruntaskap, sem hann
er orðinn uppvís að í samibandi við deilu-
mál vor út af hag og ástandi Canada og sér-
staklega Manitobafylkis.”
Vér viljumi biðja lesendur blaðsins að
lesa þessa grein vel. Lesa hana svo aftur.
Lesa hana svo aftur með verulegri athygli.
. Lesa hana svo ennþá einu sinni. Haldi ein-
hver góðfús og gáfaður lesandi, að þvi
búnu, að hann hafi brotið þar hverja setn-
ingu til mergjar, sérstaklega þessa sýnilega
djúphugsuðu lýsingu á oss, “ritstjóranum
þeimi, .... sem að öllu sjálfráðu á að hafa
það til síns ágæbs, að bera brigður á rit-
stjórnarhæfileika vora”, þá viljum vér biðja
þann sama vinsamlega að senda oss þýðing-
una. Munum vér þá festa hana ásamt frum-
ritinu uppi yfir rúmi voru, að vér fyrst meg-
um á hana líta á miorgnana og síðast á kvöld-
in.
Annars er engu líkara en að herra aðal-
ritstjórinn sé hálfergilegur. Af hverju, myndi
nú margur spyrja. Tæplega getur Það þó
verið yfir þeim gllælsilega sigri, er hann hef-
ir borið frá borði í vorum viðskiftuml, er
endaði með því, að hann tylti oss ofan á síð-
ustu listsmíði sína, stampinn með ilmlvatn-
inu lögbergska. Nei, það geta tæplega ver-
ið nema tvær ástæður til þess.
Hin fyrri sú, að hann virðist ímynda
sér, að vér höfum verið að “öllu sjálfráðu”,
að bera brigður á ritstjórnarhæfileika herra
aðalritstjórans.
“Eg sló þá á mitt Iær
er eg sá þetta”.
Hvfílíkt hugmyndaflug! En um leið, hvílík-
ur sorglegur misskilningur! Að efast um
slíkan hlut! Vér þykjumst vita, að heira
aðalrits'tjórinn mluni þegar vera fallinn frá
þessari hugmynd sinni, og komum vér þá að
hinni ástæðunni, er oss þykir miklu senni-
legri, eftir því sem herra aðalritstjóranum far
ast orð um þann hlut.
Ásteytingarsteinninn miun vera sá, að vér
undireins og tölur Þær voru véfengdar, er
vér höfðum tekið upp úr MacLean’s Maga-
zine, viðvíkjandi kornuppskeru Manitoba-
fylkis, leituðum skýringar hjá tímaritinu,
hvaðan þær tolur væru teknar, birtumi svar
þess, og játuðum' hreinskilnislega og vífi-
lengjulaust, að herra aðalritstjórinn hefði
haft rétt fyrir sér í því efni. Vér gerðum
það meira að segja ótilknúðir af öðrum
mönnum,. Herra aðalritstjórinn ætti manna
bezt að vita, að það er erfitt, að knýja
menn til þess að kannast við, að mútstöðú-
maðurinn hafi / nokkurntímri rétt fyrir sér,
nema þá kannske með aðstoð Iagastafsins.
Herra aðalritstjóranum verður það að minsta
kosti aldrei á, það vér til vitum. Ef ein-
hverjum “verður það á”, að játa að njót-
stöðumaðurinn hafi rétt fyrir sér í
einhverju atriði, þá kallar herra aðal-
ritstjórinn það, að sá maður “éti ofan í sig’ .
Herra aðalritstjóranum, er afarilla við að
kannast við það, Þó mótstjöðumaður hans
hafi í deilunum borið sannleikann á borð.
Honum er svo afarilla við þann rétt í hönd-
um mótstöðumanns síns, að hann missir al-
gerlega lystina á honum, og snýr sér und-
an, með viðbjóð og hryllingi; með megnustu
ógleði. Mun honum finnast, að vér óvhða
ritstjórastéttina með þannig löguðum viður-
kennin|um.
Annars míinnir þessi Ijómandi ritstjóm-
argrein herra aðalritstjórans, engu síður en
hinar fyrri, oss á kafla þann í Friðþjófssögu,
er segir frá sleðaferð Hrings konungs og
drotningar hans. Beittu þau hestum fyrir
sleðann og keyrðu sem harðast yfir gljáís-
inn, en Friðþjófur hinn fræikni, lék sér á
skautum alt í kringum sleðann. Var hann
svo skjótur, að þó að hestamir færu sem óð-
ast þá hnitaði hann hvem hringinn á fætur
öðrum, í kring um sleðann, og hafði þó næg-
an tíma til þess að skreyta hringina með
ýmislegu útflúri, svo sem nafni sínu og
drotningar samanbundnu, og öðru þvílíku,
er ungir menn og ástfangnir láta helzt eftir
sig sjást.
Líku iriáli finst oss gegna er vér virðum
fyrir oss kærleiksatlot herra aðalritstjór-
ans við sannleikann. Sannleikurinn reynir
að þramma beina stefnu, eins og hann er
vanur, hvar sem hann er, en herra aðal-
ritstjórinn, skautar alt í kring um hann yfir
ritstjórnardál'kana, með Því ofurkappi sann-
leikselskunnar, og svo flughröðum hunda-
kúnstum, útflúrs og orðfimi, að hann
að síðustu veit varla, hvert hann stendur á
hölfði eða fótum, eða hvar sanrileikurínn
muni staddur. Væri herra aðalritstjórinn
ekki iweð þeim undrum fæddur, að sann-
leikurinn, eins og ósjálfrátt hamaði sig upp
að honum í sífellu, og sennilega að eilífu,
vætri hann líklega alveg búinn að missa af
honum út í buskann.
Annars er herra aðallritstjórinn ekkert
að fara út í röksemtdarfærslur um aðaldeilu-
efni vort. Mun hann ætla að bíða irieð það
unz hann hefir safnað nægum gögnum s?ínu
rriáli til stuðnings í orlofi 9Ínu úti á Lund-
ar, hjá dr. Sig. Júl. Jóhannessyni. Þó legg-
ur hann fram þriár spurningar viðvíkiandi
arðberandi og óarðberandi skuldum. Hljóða
þær þannig:
“Veiit ritstjóri Lögbekgs annars ncíkk-
urn skapaðan hlut um þetta? Vita stjórn-
ir eða stjórnmála- og fésýslumenn vestan
hafs nokkra rninstu vitund um slíkt? Veit
eiginlega nokkur lifandi ræfiJsrola um bau
mál nema snældu-ritstjórinn á Heims-
kringlu.”
Vér getum aðeins svarað þess-
um spurningum fyrir hönd vor
sjálfs. Verða lesendur að svara
fyrir sig.
Við fyrstu spurningunni er því
að svara, að vér höfum satt að
segja ekki hugmynd um það. Við
annari spurningunni, að vér telj-
um það vafalaust, þó vér ékki
höfum kynt oss það nákvæmlega.
Við þriðju spumingunni (cvörrim
vér afdráttarlaust já, enda er það
samikvæmt því, er vér tókumi fram
um daginn.
Annars stingur mjög í stúf við
hinar fyrri lýsingar á oss í þess-
ari megingrein herra aðalritstjór-
ans. Áður vorum vér valmenni
og gáfnaljós, eða eitthvað annað
í þá átt jafnágætt; (vér munumj
ekki bókstaflega öll hólsyrðin) nú
erum vér Iíkur “óstýrilátum ang-
urgapa” og í fari voru finnur
hann “fleðulega uppgerð”, og
sumiar greinar vorar eru “ekkert
annað en útúrsnúningur og ó-
geðslega rembingsleg langloka”
og vér erum þar orðnir “uppvísir
að fruntaskap og franvhleypni”,
uiri leið og vér “þjáumst af sairt-
vizíkubiti”. Á skammiri stund
skipast veður í lofti!
Það ber sem sagt meira á siða-
vandaranum hjartafróma, en
mannfélags- og fjármálaspekingn-
um f jölvitra, í þessu sfðasta krafta-
vtírki Lerra aðalritstjórans. Þó
má ekki gleyma því, að iwálmynda
fræðingurihn launvitjri girðir siig
irtegingjörðum, og rékur höfuðið
upp úr orðabókarhlaðanumi, við
aðalritstjóraborðið. Hefir hann
nú fyrir utan ýms önnur afreks-
verk, færst það í fang, að slá upp
í bæði Cleasby og Fritzner, og
gert þá merkilegu uppgötvun, að
þeir séu sammála um það, að
“orðið orka sé samistofna við
orðin yrkja, verk o. s. frv.” Já,
vér erum nú svo sem alveg grall-
aralausir! Þýkist hann nú hér-
með fyllilega hafa sannað að
“orkuafl” eigi ''ekkfert skylt við
tvítekning (tautologi). Hvílíkt ó-
endanlegt starfssvið opnar ekki
hugvit herra aðalritstjórans þarna
í víðlendum iriálfræðisvísindanna.
Það skyldi nú aldrei vera, að
orðið afl sé samstofna við orðið
afli, er nú er venjulega not'að1 í
merkingunni fiskiafli? Og hvílík-
ar undursamlegar orðmyndir
hlýtur ekki að rriega leiða af því,
með “orkuafls” aðferðinni. Orð-
hagir lesendur ættu að spreyta sig
á því sér til dægrastyttingar.
Hexra aðalritstjórinn kveður
oss hafa haft í heitingum við sig
Ek’ki minnunust vér þess og von-
um að sú ógæfa hendi oss aldre’.
Þó segist hann unna oss þess full-
komlega og minnast “umi leið
gamla málsháttarins, að oft verð-
ur heimskur maður heitingum
feginn”.
Ekki fáum vér skilið,—og erum
þó ritstjóri “Heimskringlu” vifi
alritstjórinn þyrfti endilega að
verða svo sárfeginn þó vér hefð-
um í heitingum við hann. Oss
finst satt að segja að afarmenn-
ið ætti að láta sér í léttu rúmi liggja
þó ritstjóri “Heimskringlu” veifi
snældusnúðs (eða “hnúðs”) hal-
anum, eins og herra aðalritstjórinn
svo meinfyndnislega og einkar-
heppilega kemst að orði.
------------0-------------
“ísland tekur upp ó-
breytta lifnaðarháttu
og bannar influtning á
klœðnaði og skófatnaði”
Grein með ]>&ssari fyrirsögn stóð
nýskeð (6. maí), í stórblaðinu ame-
níska, “The New York World”. Er
hún rituð út af samlþykt Alþingis
er takmarkar innkaup fná útlönd-
um á ýmsum útlendum vörum. Var
samlþykt sú gerð til þesis að reyna
að reisa við gengi íslenzku krón-
unnar með því að koma á fót meira
viðskiftajafnvægi við útlönd en ver
ið hefir, og fá landsm'enn til að nota
sem meist það sem 'heima fæst, og
framleitt er af þeim sjálfum. Grein-
in er sertd hlaðinu með sérstöku
skeyti frá “The World’s Bureau”, í
Washington, D. C. Kennir þar
skilningsleysis á menningar ástandi
þjóðarinnar er segja má að furðu
gegni. Fréttin hljóðar á þessa leið:
Dodd’s nýmapillur eru bezta
nvmameðaliS. I-ækna og gigt
bakverk, hjartabilun( þvagteppu.
og önnur veikindi, sem stafa frá
nýrunum. — Dodd’s Kidney Pilk
kosta 50c askjan eða 6 öskjur fyr.
■r S2.50, og fást hjá öllum lyfsöl-
um eSa frá The Dodd’s MedkW
Co.. Ltd., Toronto, Ont.
“island hefir ákveðið að taka upp
óbreytta liifnaðanháttu og Ihverfa
nú til baka til hins einfalda lífs
frummenningarinnar, áður en mann-
kyninu lærðist að láta vélar og iðn-
stofurnar bæta úr þörfum íínuin.
Aðairæðismaður vor, Marion
Leteher í Kaupmannahöfn, hefir nú
samjstundis sient verzlunarmája-
deildinni ágrip af lögum er gilda
eiga i tvö ár, og atfgreidd hafa ver-
ið af íslenzka þinginu, er stórum
auka við tölu þeirra hluta, er eigi
má flytja inn í landið.
Tilhúinn kiæðnaður og skófiatn-
aður er nú iagður undir hann. 3>eg-
ar þær ibyrgðir af skófatnaði þrjóta
'er nú eru til, verða íhiiarnir að
takia upp hina íslenzku loðnu sels-
skinsskó. Sem næst er hannaður
innf.lutningur á allri vefnaðar-
vöru svo að vaðmáls- Og prjóna-
fatnaður verður senn móðins.
Þiá er og sett á hannskrána, lall-
ar tegundir hrauða, smjör og
margarine, ostur, saltað sviínakjöt,
saltað kjöt nýtt svínakjöt, langar,
egg aldini, leðurvarningur, olíur,
sápa, húsgögn, myndir, hreyfi-
myndaáhöld, úr, klukkur, mótor-
hjól, hifreiðar og alt gull og silfur
skraut og glingur.
Ixig þessi voru afgreidd sem spor
í áttina til að íieiaa við .gengi ís-
ilenzku krónunnar.”
---------XXX---------
Söngment í sveitum.
Eitt merki þess, hve skilningur
manna er smásaman að ibreytast á
félagsmálum Islendingia hér í landi,
er sá vaknandi áhugi sem virðist
vera víða í sveitum fyrir að auka
söngmlent í bygðariögunum, mönn-
um til gagns, uppbyggingar og
skemtunar. Fyrir viðburðanna
rás, hefir svo farið, að langnuest af
tilraunum manna til þess að vinna
eitthvað sameiginlega, hafa verið
bundnar við 'kirkjumálin. Á því
getur ekki ’heldur naumast nokkur
vafi leikið, lað ef duglegir og á-
hugasamir menn 'hafðu ekki frá
öndverðu haldið vakandi áhugan-
um fyrir þeim málum, þá væri með
öllu horfin tilfinning allra þeirra
manna fyrir því, að þeir ættu
nokkuð sameiginiegt, sem flrænd-
ur og sérstakur kynstofn. 3>að er
kunnugt og margreynt mál, að
þeir íslendingar, sem ekki hafa liát-
ið sig þau mál neitt varða, hafa
undiarlega fljótt horfið inn í þok-
una og gleymst og sjálfir gleymt,
að þeir væru íslenzkir menn að upp-
runa. Það er einnig kunnugt, að
margir gáfaðir og mikilhæfir menn
vor á meðal, hjafa vísvitandi og
með opnum augum viljiað hvetja til
þei-rrar hreytingar — að við legðum
niður allar bollaieggingar og hug-
leiðingar um samvinnu á grundveHli
þjóðstofnsins. Ennþá hefir almenn-
ingur ekki viljað hlusta á þær naflck
ir í neinni alvöru. Þrátt fyrir alt,
hefir 'heilhrigð dómgreind manna
verið drýgri, sú dómgreind, sem
fullyrti, að það væri landinu og
sjálfum mönnunum betra, að þeir
gætu látið sér að einhverju leyti
ant um einhverja menn — í þesisu
tilfelli islienzku þjóðina hér í landi
— h'eidur en alls enga. Og vafa-
iaust lifir sú skoðun töluvert lengi
enn, að við munum ekki græða
neitt á því, að slíta sainfylgdina.
Hitt er vafalauet ekki síður rétt,
að við verðum að fara að víkka út
að auðga okkar félagslegu viðifangs-