Heimskringla - 17.12.1924, Page 1

---------------■'"*
VERÐLAUN GEFXN FTRIR I
COUPONS OO UMBtrÐIR
Wlnnlpeg.

VERÐLAUN GEFIN FYRIR
COUPONS OG UMBUÐIR
Sendllt eftlr vertillsta tll Royal
Crown Soap I.td„ 664 Maln St.
Wlnnlpeg.
XXXIX. ARGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIf)VIKUDAGINN 17. DES„ 1924.
NÚMER 12.
ÁR-ROÐI.
I.
Ennþá lifir blessuð birtan, kær!
Búin til þess ljós og yl að kynda —
Nóttin gleypti sömu sól í gær
Sem nú stafar nýá>rs-roða um tinda.
Lýsing miðar, myrkrin standa ei kyr,
Mannkynsdagur er úr nótt, að rakna
Það er nú, sem þúsund sinnum fyr,
í>rá og skyn af illum draum’ að vakna.
Eins og lengst á hæstu hnjúkum sést
Heiðrík sól úr bygðum allra landa,
Þeir sem vissu og vildu manna bezt,
Veður-móðu gleymskri upp-úr standa.
Nakinn sannleik þeir sem þorðu að sjá,
Þoku-gúlpum ofar ljós af degi.
Vissu, að leiðir lífsins þekkjast á
Ljóssins birtu, en næturskuggum eigi.
Vissu, að ein er alskygn: ljóssins þrá,
Og um nætur sér hvar liggur voði.
Djörf og næm, svo nefna kann og sjá:
Nöðru-kyn í leigu-gesta boði.
Ratar brautir sínar, eins og sú
Sól, er lýsir allra-veðra degi.
Þekkir insta þátt í sinni trú:
Þörf til góðs! en skattpeninginn eigi.
II.
Nýárs-guð, með geisladýrð um brár,
Gengur fjöllin, niður hingað sendur —
Sérhver dagur fyllir eilíf ár —
Ofar myrkrum ljóssins veröld stendur.
Margt þó vari ský og skugga-hlið,
Skímulaus þó enn sé náttmyrk jörðin,
Fullbirting sér þögul þolir við
Þar til dagur ljómar on’ í skörðin!
Stephan G.
Washingtonför.
Eftir Dr. M. B. HaUdórsson.
Frh.
úr. Eliot byrjaöi ræðu sína á því
aÓ óska aö þessi kirkja mætti veröa
hlið himnaríkis hverjum sem hana
i'ti, hvort sem hann kæmi inn í
hana eöa ekki, — kvaö hann hinni
J’ngri kynslóö Ameríku mundi hent.
ast> ef hún ætti að fást til aö gefa
hristindóminum nokkurn gaum, sem
f*star trúarjátningar, en því fleiri
Verk aö vinna, enda væri kristindóm-
wrinn ekki innifalinn í orðum einum,
heldur kraftur sem streymdi gegn.
vm líf manna, eins og rafmagn gegn
11 m málm.
Hvort kirkjuleg starfsemi Iwrgaöi
s'S ? — Ekki þeim, er alt mettu til
'auna eða ágóða, heldur hinum, sqm
heptu áfram og uppáviö. Nefndi
hann í þessu sambandi menn þá, er
siÖastliöiö sumar létu líf sitt í til.
rauninni til aö klifra upp á Everest
tmdinn, þó þar uppi væri enga dem.
anta að finna; ekkert anna'ö en ís og
klungur og það ’— aö hafa komist
nPP á hæsta tind veraldar.
ÖIl var ræöan hin sköruglegasta, og
var mér mikil ánægja aö hlusta á
þenna göfuga foringja hins harð.
^nuna flokks manna, er nú í hundr.
ár hafa staöiö fremstir í fylkingu
þeirra er barist hafa fyrir frjálsum
hugsunum í trúarefnum; altaf með
jafn mjallhvítar og hreinar hendur
þrátt fyrir allan bardagann og ó-
þverrann sem að þeim hefir veriö kast
a®>’ jafnvel stundum af þeim, sem
aÖ einhverju leyti hafa veriö aö feta
1 fótspor þeirra. Engan trúarflokk
veit ég göfugri, því enginn þeirra
hefir gaumgæfilegar reynt aö sjá í
Segnum helgiglýjuna er aldirnar hafa
hlaðið að meistaranum mikla, og aö
sk|Ija hans undraverðu persónu; sjá
frá hans sjónarsviði, htigsa eins og
hann hugsaöi, trúa því sem hann
trúði; og engir nieta hann meira né
dást aö honuin, þó fæstir þeirra
felli sig við þá hugmynd, aö sjálf sal
alheimsins hafi nokkurntíma búiö í
mannlegum líkama.
Eftir messu fór fram vígsla kirkj.
unna, látlaus en áhrifamiki! athöfn.
Eg fór snemma á fætur mánudags.
morguninn, og hraðaði mér á lækn..
ingastöðvar ameríska hersins, en
fann þar öllu lokað. Var Mr. Wall-
ace sectretary of agriculture nýdá.
inn, og var útför hans frá Hvíta-
húsinu þenna morgun, þessvegna var
bllum stjórnarskrifstofum lokað til
kl. 1. e. h. Varð ég fyrir bragöið af
skemtiferð, sem þeirn er komiS höfð *:
til kirkjuvígslunnar var fyrirbúin
seinnipart dagsins.
Stjórnir hers og flota hafa til um.
ráða tvær afarstórar byggingar sína
hver, meðfram B. stræti vestarlega,
og var ég nú þangað kominn, þar
beint á móti er Potamac Park og
minnismerki Lincolns aðeins lítinn
spöl í burtu. Fór ég nú þangaö.
Minnismerki Lincolns (Lincoln
Memorial) er talið fegursta og til.
komumesta minismerki sem ennþá
hefir veriö bygt (aö undanteknu
snildarverkinu Taj Mahal, sem Shah
Jehan Indverjakonungur lét byggja
yfir drotningu sina, mig minnir á
16. öld). Það er marmarabþ'g^ing,
sem stendur eins og áður hefir verið
sagt, vestarlega í Potamac Park, ör.
skamt frá Potamac ánni, og í beinni
línu austur og vestur viö kapitolið
og Washington stöpulinn, sem stend.
ut á hæð mitt á milli hinna tveggja,
og er ein míla milli kapitolsins og
stöpulsins, og önnur frá stöplinum til
minnismerkisins. En rvorðuir af
stöpulinum, um fjórðung mílu, er
Hvitahúsið. Framhliöin snýr í aust-
ur og er ferkantaö stööuvatn fram.
undan. Mun sú gullfallega indverska
hugmynd ekki vera notuð annars.
staðar á vesturlöndum.
Fyrst er ferkantaður grunnur og
eru tröppur upp aö austan, þá er
súlnaröð alt í kring frá grunni upp
að þakskeggi, og er mjór gangur
milli súlnanna og veggja. Veggir
eru á þrjá vegu en aðeins aö nokkru
leyti aö austan, því þar er breiður
inngangur, sem engin hurö er fyrir.
Þak er nærri flatt en á þakskeggi inn
anum úthöggna blómsveiga eru nöfn
ríkjanna fjörutíu og átta. M^an eg
nú ekki röð þeirra.
Inni er salur lítið eitt lengri frá
noröri til suðurs, og er risavaxið lík.
neski Lincolns sitjandi á stól fyrir
vesturgólfi og snýr móti dyrum, en
uppi yfir á veggnum er yfirskrift.
in: ‘Tn this chamber as well as in the
hearts of his countrymen, for whom
he preserved the Union, is the
rnemory of Lincoln enshrined for.
ever”. Á norðurhlið er úthöggin-
síöari innsetningaræöan, en þar uppi
'. i:r er mynd e" tál-.nyr sameiningu
ríkjanna eftir innanrikisstriðið, en á
suðurvegg er Gettysburg.ræðan,
(Þessar tvær þykja beztar af ræðum
Lincolns, og eru taldar meðal gim.
steina hinna miklu bókmenta
enskunar), en uppi yfir
uppi yfir mynd sem sýnir Frelsis.
gyöjuna brjóta hlekkina af þrælunum.
Öll er byggingin eins og' teningur.
inn, þar er engu við aö bæta, en ekk.
ert má missast.
Aldrei eins og nú haföi ég skilið
hvilíkt ómetanlegt dýrmæti Lincoln
er þjóö sinni, því engum getur dulist
aö þessi litli salur er hennar allra
helgasta. Hér eru engar forboös.
auglýsingar er fólk kemur inn (það
er allan daginn og alla daga ársins
að koma inn og fara út) hægt og lotn
itigarfult; flestir taka ofan og enginn
talar nema í hálfum hljóöum. Hér
eru menn og konur af öllum stéttum
og úr öllum áttum, en allir fara eins
aö : standa fyrst og horfa á andlitið,
ófríða en undursamlega, sem svo
undraverðan stimpil hefir sett á þjóð
sína; ganga svo hægt og hljóðlaust
að norðurstafninum, lesa ræöuna og
horfa á myndina sem yfir. er, færa sig
síðan aö suðurstafninum og gjöra þaö
sama, snúa sér svo við og horfa á
líkneskið eftur dálitla stund og fara
mun betri fyrir aö hafa komið.
Eg hafði gjört eins og aðrir og
stóð nú úti á tröppunum og horfði til
austurs, þar sem Washington stöp.
ullinn rís í loft upp, 535 feta hár, grár
hvítur og tignarlegur eins og sá sem
hann er heitinn eftir. Veörið var ynd
islegt, blítt og blæjalogn og sá til
sólar þó skýað væri loft, mér varö
litið niöur á stöðuvatniö og sá þá
að stöpullinn, þó í rnílu fjarlægð,
speglaöi sig í því og náði toppuirnn
fast upp að tröppunum. Fanst mér
þá eins og þar væri Washington sjálf
ur kominn í blárri silkikápu, hvítum j
silkibuxum og sokkum, með þrí.
hyrndan hatt í hendi og hneigja sig
djúpt fyrir svartklædda manninum,
sem meö ótal öörum lét líf sitt til j
þess að ríkið sem hann stofnaði
skyldi ekki klofna né hans mikla
dagsverk verða til ónýtis.
Eg náði mér í “bus” til baka upp
að Hvítahúsinu, þar var saman kom.
inn fjöldi fólks til aö vera viö jarð-
arför secretary Wallace. Aldraöur
maöur i síðum gullhneptum frakka
stóð hér á miðju stræti, Pennsylvanía
avenue, og leiðbeindi umferöinni.
Baðaði hann báðum höndum og sýnd-
! ist hafa skemtun af verkinu. Bra mér
i brún sem ekki hefi átt öðru að venj
ast en langleggjuðum umferðarstjór.
um, sem eru illilegir eins og fanga.
verðir, og sem ekki mega hreyfa höf-
uðin svo ekki heyrist hringlið i
kvörninni. Hafði ég aldrei séö svo
velbúinn og glaölyndan umferöa.
stjóra fyr, enda voru hér á ferö
sambandsstjórar og annað stórmenni.
Mig hálflangaði til að slást í förina
með en treysti mér ekki í mannþröng
ina, fór þvi yfir strætiö i dálítinn
skemtigarð sem þar er og hvíldi mig
Seinnipart dagsins eyddi ég viö
j lækningastöðvar hersins, og var þar
1 vel tekið, fékk ég þar þær upplýsing.
ar sem ég hafði komiö til að fá, og
fór þaðan hinn ánægöasti.
Var ég nú búinn til brottferðar,
nema að ég vildi vera á samkomu
sem haldast átti í All Souls kirkjunni
þetta kvöld. Var Taft dómari einn
ræðunianna; ég vildi ekki missa af
aö sjá hann og heyra. En tími var
naumur og mátti engu muna, aö ég
næði þá í lest áleiðis til Detroit, því
þangað var fetðinni næst heitiö. Eg
lét þó arka aö auðnu og fór, en órótt
var mér Iengi vel, því mér fanst alt
ætla aö dragast of lengi.
Þó var það óþarfi, því það reynd.
ist að ég hafði nægan tima.
Dagskrá var sú ánægjulegasta, og
var öll “broad casted”. Flutti prestur
safnaðarins ávarp til hinna fjærver.
andi áheyrenda. Var þá sunginn
sálmur, þar næst las prestur upp sælu.
boðin og flutti bæn, baö aö síöustu
alla sem heyrðu mál sitt aö lesa meö
sér “Faðir vor” upphátt. Þá fluttu
ýmsir ræður og var háyfirdómari
Taft síðastur.
William Hovard Taft ber andlega
og líkamlega höfuð og heröar yfir
flesta menn. Ef'hann nú einn á lífi,
þeirra manna sem nokkurntima hefir
borið gæfu til aö öölast tvö æöstu en
bættin sem þjóð hans hefir að veita
fyrir utan ótal önnur trúnaðar verk
sem hann hefir verið valinn til a?
framkvæma. Hann er vel ern enr
og hraustlegur í útliti. Hélt hann nr
stutta tölu um útlitið i heiminum, oc
kvað þaö aldrei hafa verið betra fær
nrj ástandið batnandi meö degi hverj.
um.
Konunga skal hafa til frægðar er
ekki langlífis, sagði Magnús konung.
ur berbeinn. Þetta sýn.
ist rætast á hinum ókrýndu konung.
um Ameríku, þó ekki sé stjórnartíð
löng, og ekki falli þar í orustum. Mr,
Taft er þar undantekning eins og i
mörgu ööru, hann sýnist ætlaður ti!
bæöi frægðar og langlifis.
Þegar skemtuninni var lokið, fékl
ég mér vagn í snatri og komst á
járnbrautarstöðvarnar i tæka tíð. Ní
var kotnin rigning og niöamyrkur
svo jafnvel strætisljósin sýndust lít.
iö stærri en kattarauga, en í suöri lit.
ið eitt til vesturs, hófst úr þessu kol.
svarta hafi, uppljómaður turn kapi.
tolsins, með þeirri tign, ró og prýö
sem algjörð samsvörun ein getui
gefið. Hann er á degi eða nóttu þaí
fyrsta sem maður sér, þegar komií
er út úr járnbrautarstöðinni, og hií
síöasta þegar farið er þangaö inn, oj
ætíö minnir hann á hin ógleymanlegt
orö Garfields, þegar hann daginn eft.
ir að Lincoln var myrtur, stöövað
upphlaupið í New York með einn
setningu. Sagan segir oss frá a?
múgurinn hafi streymt eins og fram.
hlaupin jökulsá niður eftir Fiftl
Avenue og enginn hafi ráðið vi?
neitt. Þá hafi einn maður komi'!
gangandi á móti með ekki annaö a?
vopni en ameriska flaggið sem blakt
á stuttri stöng yfir höfði honttm
Þegar hann mætti múgnum, hél
hann upp hægri hönd sinni, og ment
stönsuðu, þögnttðu. Það sem maðtir
Inn, sem var Garfield isagöi var
“God reigns, and the Govemment ii
Washington still lives” — upphlaupií
hætti, og rnenn fóru heim til sin.
Yes, God reigns, —. and is no
mocked.
ÞAKKLÆTI.
Hér með votta eg mitt inr
legasta þakklæti öllum þeii
sem á einhvern hátt tóku þá
í kjörum mínum og minna v
fráfall mannsins míns sál. I
nefni engin nöfn, en sá veit þt
■jSem alla hluttekning launar
Lundar des. 15. 1924
Sigrún Thorgrímsso
Jón Runólfsson, skáld
er gefið hefir út nýja kvæðabók “Þögul Leiftur”, sem getið
er um á öðrum stað hér í blaðinu.
Slitur.
Lesendur “Heimskr.” munu
með ánægju hafa lesið nokkr-
ar greinir er birst hafa í blað-
inu eftir L. F., undir fyrirsögn-
inni “Salmagundi”.
Tvent dró atliygli mína að
þessum greinum í fyrstu: fyrir-
sögnin — sem ég reyndar ekki
skildi, og varð að spyrja
Webster um — og liitt, að höf.
batt ekki bagga sína á vísu fjöld
ans, í hugsun og framsetningi.
En síðast er það vitnisburður
L. F. í 11. tbl. “Heimskringlu”,
sem er þess verður að festur sé
í minni. Ungum — 12 ára —
er L. F. hálfþröngvað til að lesa
Péturs postillu, Njálu, Grettis-
sögu o. s. frv. Postillan var hon
um erfið, en íslendingasögurn-
ar náðu tökum á hug hans, sem
vænta mátti, — slík eru áhrif
þeirra á hugi greindra unglinga.
En aðalatriðið er þetta: L. F.
lærði að lesa íslenzku, — eign-
aðist lykil að fjársjóðum ís-
lenzkra snillinga, er ella myndu
honum lokaðir enn þann dag í
dag. Þann heim opnuðu íslend-
ingasögurnar drengnum, er síð-
ar varð til að lokka hann til
sniðgöngu við þá sérhlífni fjölda
manna, að láta aðra lesa — og
og hugsa — fyrir sig, menn,
sem ekki voru læsari en svo, að
þeim yfirsást kjarninn í því, sem
bezt var mælt og kveöið á ís-
lenzka tungu. — Og að loknum
“lestri” þyrluðu upp óverðskuld
uðum sleggjudómum um menn
og málefni. —
'Fleiri vestur-ísl. ungmenni en
L. F. myndu er stundir líða,
verða þakklát fyrir þá lestrar-
kenslu, er gæfi þeim kost á af
eigin ramleik að “uppgötva”
Stephan G., kynnast honum eins
og hann er á söngvalandinu:
vitur, orðhagur, mannúðlegur
og ávalt sannleikanum trúr —
og bætti um leið að nokkru þá
bláþræði, er nú finnast á lestr-
arkunnáttu margra hinna eldri
íslendinga hér vestra,
Á.
----0----
Ur bænum.
Séra Rögnvaldur Pétursson
messar í félagshúsinu að River-
ton, sunnudaginn 21. þ. m. kl.
2 e. h.
Góðir lesendur sögunnar
“Litla stúlkan hans”, eru beðn-
ir velvirðingar á, að í þessu
eintaki er byrjað á 13. kapítula
í stað 11. — Þessi villa stafar af
vangá á prentsmiðjunni og var
ekki tekið eftir henni fyr en svo
að ómögulegt var að leiðrétta
í þessu blaði. — Næst verður
birt það sem úr hefir fallið.
Hjónavfgslur framkvæmdar
af séra Rúnólfi Marteinssyni, að
493 Lipton Str., miðvikudag-
inn 10. des., þau Christian
Johnson frá Sinclair, Man., og
Ragnhildur Einarsson frá Lund-
ar, Man. Heimili þeirra verður
að Sinclair. Föstudaginn 12.
des., þau Harry Johnson og
Lily Blossom Johnson, bæði til
heimiiis í Winnipeg. Heimili
þeirra hér í borginni.
IFTRSTA SKIFTI
í sögu þessa lands hefir ÍSLENDINGUR verið dæmdur
til dauða. Dómnum verður fullnægt áður en tveir mánuðir eru
liðnir, ef ekkert verður aðgert. Eftir Hegnum, sem hafa bor-
ist frá einni deild Þjóðræknisfélagsins, og einum íslenzkum
lögmanni, neitar þessi íslendingur fastlega að vera sekur. En
hann er umkomulaus og fátækur óhappamaður, og hefir því
litla eða enga vörn fengið, og verið sakfeldur samkvæmt mjög
vafasömum líkum. Samkvæmt áskorunum hefir stjórnarnefnd
Þjóðæknisfélagsins ákveðið að boða
í Goodtemplara-húsinu á Sargent ave., föstudagskvöldið
þessa mánaðar, klukkan 8 síðdegis. — Leggist ekki þenna ft
undir hofuð. Hafið ekki á samvizkunni að hafa ekkert reynt
að bjarga landa yðar, sem ef til vill er saklaus. — Auk be<
máls verður og tekið fyrir annað mál er varðar heiður íslem
þjóðarbrotsins her vestanhafs.
STJÓRNARNEFND ÞJóÐRÆKNISFJELASINS.