Heimskringla - 17.12.1924, Síða 5

WINNIPEG, 17. DES., 1924.
HEIMSKRINGlA
13. BLAÐSÍÐA
Gullfoss Cafe
(fyr Riooney’s Lunch)
629 Sargent Ave.
Hreinlæti og smefckvísi ræðutr J
matiartilbúninigi vorum. Lítið hér
inn og fáið yður að borða.
Köfum einnig altaf á boðstól-
um: kaffi og allskonar bakninga;
tóbak, vindla- svaladrykki og skyr.
“Um þýðingarmikið
málefni er að rœða”.
ur ekkert ágengt sökum fjár-
skorts, fyrr en hann fær auð-
kýfinga í Bandaríkjunum í liö
með sér. Þá er stjórnin fús að
veita honum það sem hann fer
fram á, í óþökk og óleyfi allra
fylkisbúa.
Það er annars mesta furða að
ritstj. skyldi ekki fyrir löngu
vera búinn að efna til samskota
fyrir þenna dánumann, fyrst
hann vissi um þessar kröggur
hans og fyrir hve göfugu máli
hann var að berjast.
I Eftir að McArtliur fær auð-
Við smágrein eina er birtist í kýfingana í félag með sér, nær
1 hann fangi á því fé að engir
smáiðnreksturs-menn þurfa
lengur að ætla sér að fara í
kapp við hann. Hann getur
keypt alt landið. Hið eina sem
hann þarf að skjóta loku fyrir
er, að skóglöndum þessum sé
skift í marga parta, svo að
hætta gæti verið búin því að
ritstjórnardálkum “Hkr.” 4. des
síðastl. “um Ottawastjórnina og
skóglöndin í Manitoba”, skrifar
ritstj. “Lögb.” langar “leiðrétt-
ingar” í síðasta blaði “Lögb.
Segir hann, “að greinin í “Hkr.”
hafi verið svo stórgölluð að ó-
hugsandi sé að láta hana fram
lijá sér fara án þess að leiðrétt-
ar séu stærstu missagnirnar,
sem annars sé nokkuð erfitt
verk því greinin sé lítið annað j
en missagnir
kannske ritstjórinn vilji skýra
frá hvað miklu skóglendi að
Sambandsstjórnin hefir haldið
í sínum vörzlum á þessu svæði,
mætti þá sjá hvað mikið hún
hefir undanþegið með samning-
unum við McArthur.
Ekki ber ritstj. á móti því, að
samningurinn gjöri ráð fyrir að
veita leigendum ótakmörkuð
einkaréttindi til skóglandsins,
enda mun hann og naumast
geta það, en hitt vill hann leið-
sem dæmi um rangfærslu Hkr.
og sanngirni sjórnarinnar. —
Verði honum að góðu. Öll saga
þessa máls ber það með sér, að
um enga sanngirni hefir verið
að ræða, heldur yfirgang og ó-
hlutvendni í garð fylkisbúa, en
gjafmildi og greiðasemi í garð
auðkýfinga og pólitískra vina.
Það lítið sem stjórnin hefir orð-
ið að slaka til í þessu máli, kem
ur til af ótta við almennings-
álitið, og þingmenn vestur-
rétta” sem honum finst vera! landsins. Af stærri dygðum
Úr bænum.
Ættfræðingurinn og skáldið
Kristján Ásgeir Ben’diktsson
lézt að Ginjli mánudagsmorg-
uninn 15. þ. m„ 65 ára að aldri
Jarðarförin fer fram á fimtu
daginn 18. þ. m. kl, 2 e. h. frá
útfararstofu A. S. Bárdals. Lík-
ið verður jarðsett í Brookside
kirkjugarði.
fólgiö í orðum “Hkr.” að ekki sé
þeim félögum leyft að fella skóg
á heimilisréttarlandi bænda, né
á stórfljótunum, eða á graslend
inu, eða á Indíánavötnum, eða
Elgjarvatni eða Goðavötnum
eða Winnipegosis-vatni eða
Winnipeg-vatni, og ætti það að
vera fylkisbúum nokkur hugg-
un að svo miklu fái þeir þó að
halda, og gott er þetta fyrir
einhver færi til verks og byði í i keiluna.
einhvern skógarpartinn á móti II. Satt segir ritstj. það vera,
honum. Fjörutíu þúsund fer- en þó ósatt líka, að samningur-
mílurnar verða allar að vera í inn gjöri ráð fyrir að leigjendur
Treystandi er honum til erf-|elnu ,aS'. getur enginn borgi ríkinu $1.00 á fermíluna,
iðu verkanna, þegar til þess Serst keppinautur, og það fær J því þeir eiga að borga $1.00 á
hann stjórnina til að veita sér, i fermífuna á ári í 50 ár, og auk
kemur að leiðrétta missagnir og
skýra fyrir fólki sannleikann.
“Hér er um þýðingarmikið mál-
efn að ræða”, segir ritstj., og
svo er víst, og má það furðu
gegna að eigi skyldi liann koma
auga á það fyrri. né segja neitt
um það fyrr en “Hkr.” var bú-
in að skýra mönnum frá því,
þar sem liðinn er þó rúmur
mánuður síðan að það kom til
alvarlegraáj umræðu í blöðun-
um og á Oddvita-þinginu í
Brandon. En svo verða nú
“Lögbergs” lesendur ekki ó-
fróðir um það lengur, því nú
segir hann sögu málsins og á
þessa leið:
“J. D. McArthur, kunnur
timburverzlunarmaður og stór-
akkorðsmaður, hefir verið að
reyna að koma á stofn pappírs-
gerðarverksmiðju hér í Mani-
toba, en skort fé til þess. Hefir
fátæklingur þessi barist fyrir
þessari hugsjón í fleiri áa- og
fylkisbúum verið kunnugt um
erfiðleikana sem hann hefir átt
við að stríða”. En “nú á þessu
ári rættist fram úr fjármála-
vandræðunum fyrir lionum á
þann hátt að liann fékk loforð
fyrir nægu stofnfé frá félögum
eða einstaklingum í Bandaríkj-
unum, en með þeim skilyrðum
og því ákvæði hefir hún ekki
fengist til að breyta, þrátt fyrir
andmæli, sem næst allra fylkis-
búa.
Ritstj. segir að “Hkr.” hafi
“tínt upp alla galla samnings-
ins.” Þess vegna verður hann
að taka til máls og “leiðrétta”
— líklega áhrifin, sem vitneskj-
an um gallana kann að skapa.
Sú skylda virðist hvíla á rit-
stjóra-embættinu að “Lögb.” —
að breiða yfir brestina.
Og ekki verður honum skota-
skuld úr “leiðréttingunum” Ó-
segjanlega er það gott að vera
svo hagur frá náttúrunnar
liendi að geta sjálfur smíðað
sér sannleika eftir þörfum í
hvert sinn er til hans þarf að
taka, eða á honum að halda.
Þeir menn þurfa ekki að vera
að fletta upp á skýrslum ekki
að lesa, eða að leggja á minn-
ið, sem þessum hæfileika eru
gæddir. Þeir hafa alt.
Einkum eru það þrjú atriði í
Hrk.-greininni, sem ritstjórinn
setur sér að leiðrétta og flokk-
ar á þessa leið:
I. ósatt segir hann það vera,
að skóglandið sem McArthur og
félögunum að sunnan sé veitt-
ur ótakmarkaður einkaréttur
hefir hún ekki að státa.
Um hinn mikla gróða, og hið
háa kaupgjald, sem þetta til-
vonandi pappírsverkstæði á að
gefa af sér, og ritstjóranum
reiknast til miljóna, skal ekk-
ert sagt. Það lætur að líkind-
um að hann viti mjög lítið um
það. Engin áætlun hefir enn
verið birt af hlutaðeigendum
um starfrækslu þessa fyrirtæk-
is, né skýrt frá, hvað margir
menn verði vistaðir eða hvaða
kaup þeim verði goldið. Þessi
útreikningur hans er því alveg
út í bláinn, og bygður á ímynd-
an einni.
Um þá staöhæfingu hans, að
“um fram alt beri að fá starfs-
40c á hvert “cord” af öðrum fé, þar sem hægt sé að fá það,
viðartegundum. Þó fari þessi þó að borga verði fyrir það”,
þess háan timburskatt sem
nemi 80c á greniviðar “cord” en
að hann trygði fyrirtæki þessu ' til, nái alla leið norður að Hud-
3,000,000 “cords” af við til papp j son’s-flóa, því land það er bætt
írsgjörðar. Þetta var engan ! hafi verið við fylkið 1912, eftir
veginn hægt nema að fá leigu- ! að stjórnarskiftin voru í Ott-
rétt á landi innan Manitobafylk- awa hafi numið 168,000 fermíl-
um, en það sjái þó hver mað-
timburskattur eftir því hvaða til
boð fáist á uppboðinu, en svo
geti stjórnarráðið breytt því
eftir vild. Hér er alveg um ein-
staka “leiðréttingu” að ræða. í
hinum upprunalega samningi er
hvergi gert ráð fyrir neinu
slíku. Einka umboðið átti að
standa til 5 ára, en ekki 50 ára.
og fyrir það áttu leigjendur að
gjalda sem svaraði $1.00 á míl-
una. Að þeim árum liðnum áttu
þeir að vera búnir að velja sér
úr þessu svæði 6,000 fermílur
er þeir fengu á framhaldandi
leigu, fyrir samskonargjald.
Timburskattur nam sama sem
engu, eða um 4c á hvert “cord”.
Ekki var gjört ráð fyrir að hið
svokallaða uppboð breytti að
mun þessu eftirgjaldi, því engir
myndi verða færir um, efna-
lega, að bjóða í svona stórt land
flæmi á móti fátæklingnum Mc-
Arthur. Viljum vér benda rit-
stj. á ritgjörð um þetta er stóð
í “Free Press” 18. nóv. síðastl.
þar sem frá þessu er skýrt.
En hvaðan hefir þá ritstj.
LEIKRIT:
“Spánskar nætur”, ársreikn-
ingur í 4 liðum án fylgiskjala.
Kostar 65c. Þetta leikrit \Tar
sýnt 30 sinnum samfleytt í
janúar og febrúar 1923 í Rvík,
svo mjög þótti til þess koma.
‘“Happið”, gamanleikur eftir Pái
J. Árdal. Kostar 65c. Fáfet lijá
ÓLAFI S. THORGEIRSSYNI.
674 Sargent Ave., Winnipg.
WONDERLAND
“The Kingdom Within”, ynd-
jislegur leikur á sama grund-
velli og “The Miracle Man.,
verður sýndur á Wonderland á
miðviku og fimtudag. Alt frægir
leikendur, svo sem Pauline
Stark, Ernest Torrence og
Gaston Glass. Á föstudag og
laugardag leikur Gladys Walton
>í samkvæmislífs-skripaleík:
“The Near Lady”. Leikur þessi
er bæði fjörugur og skemtileg-
ur. Látið ekki börnin missa af
j sýningunni af Daniel Boone á
j laugardaginn. Svo koma tvær
sérstaklega skemtilegar myndir;
Tom Mix í v‘Ladies To Board”
og Mae MuiTay í “Madam Mid-
night.”
The Winnipeg Business
College,
Óskar í fertugasta og þriðja
ginni hinum mörgu viðskifta-
vinum gleðilegra jóla og nýjárs,
og þakkar þeim fyrir viðskift-
in í öll þau ár. Þeir sem vildu
byrja á hinu nýja námsskeiði
eru mint á, að það byrjar mánu
öaginn 5. janúar. Nýjir lærling-
ar eru innilega velkomnir á
ganúa skólann með nýju kenslu
aðferðunum.
GEV. S. HOUSTON,
Ráðsmaður.
TALSÍMI A 1073.
má sjálfsagt margt segja með
og mót . En hér er eigi um slíkt
að ræða. Hér er ekki verið að
fá starfsfé, lieldur yerið að af-
henda nokkrum auðmönnum
eina auðsuppáprettu landsins,
er almenningi að réttu lagi
heyrir til, fyrir sem næst enga
borgun. Þeir hafa starfsféð,
Þeir ætla hvorki að leigja það
eða láta það úr sínum hönd-
um, heldur ávaxta það, með því
að rýja landið af þeim varn-
ingnum, sem með ári hverju er
að verða dýrmætatíi, eftir því
sem skógar ganga annarsstað-
ar til þurðar. Ósennilegt er að
stjórnin hefði ekki getað gert
ríkinu meira fé úr þessu skóg-
lendi, en með þessum samningi
fæst, hefði liún haft fullan vilja
til. Og einkennileg kenning
virðist það vera, að það sé
hverju landi velferðarskilyrði,
að afhenda auðsuppsprettur sín
ar einstaklingum í hendur, til
þess að láta þá okra með þær,
og ná þannig undirtökunum á
þjóðinni. Með því eru hinir
þessar “leiðréttingar”? Sumar; ríku gerðir ríkari. en hinir fá-
is. Fer Mc Arthur því til Ottawa
stjómarinnar, sem leigurétt hef
ir á þessum skógarlöndum, seg- I fjórðungur þess. Rétt er
ir henni frá öllum ástæðum og að við flatarmál fylkisins
hefir liann smíðað af eigin þörf,
svo sem þá, um 50 ára leigu-
tíma á 40,000 fermílunum, til
þess að gjöra eftirgjaldið álit-
legra, en hinar hefir hann að
nokkru leyti frá þeim breyting-
ur að 40,000 fermílur sé tæpur. um er gjörðar liafa verið
bað hana að láta bjóða upp
skóglendurnar í Manitoba 40000
jfermílur á stærð. Stjórnin
(það brjóstbetri en almenning-
ur í Manitoba, sem þekkti til
vandræða McArthurs) verður
við þeirri bón, og á hið opinbera
uppboð að fara fram 16. þ. m.
kl. 2 e. h.”
“Þetta er á stuttu máli” saga
þessa máls”, segir ritstj., “og
hafa blöð þessa bæjar ekkert
haft út á tilraunir McArthurs að
setja, fyrr en að uppkast að
leigusamningum þessum var
gert og kom fyrir almennings-
sjónir. Þá fóru bæði einstakl-
ingar félög og blöð að gjöra at-
athugasemdir við þá, en þö
einkum blaðið “Free Press”. En
aðalkjarninn í athugasemdum
þess blaðs er sá, að Manitoba-
stjórnin en ekki stjórnin í Ott-
awa ætti að hafa ráð yfir skóg-
lendum fylkisins og annari nátt
úruauðlegð þess og bendir enn-
fremur á ýmislegt sem athuga-
vert sé í sambandi við þessa
v*ntanlegu leigusamninga. ÞÁ
CALLA TfNIR “HKR.” UPP.
það,
var
bætt 168,000 fermílum eða sem
næst því, en var það alt úrvals
skógur? “Hkr.” gat aðeins um
skóginn á þessu svæði en ekki
fylkisviðbótina nýju. Land
þetta er ekki alt skógi vaxið, og
því síður að allur sá skógur sé
markaðsvara eða nothæfur til
sögunar og pappírsgeröar, svo
samningunum “síðan að “Hkr.”
greinin var skrifuð, en stjórnin
var neydd til að gjöra, með al-
mennum samtökum bæja, sveita
og stjórnar, hér í fylkinu. En
ekki getur hann þess að þetta
tæku fátækari. Flestar siðað-
ar þjóðir hafa viljað varast þau
víti nú á seinni tíð.-------
Um greinina í Hkr. 4. desem-
ber er það að segja, að hún var
ekki skrifuð sem pólitísk á-
deila, heldur sem frétt. Öll
blööin hér í fylkinu höfðu leyft
sér að skýra lesendum sínum
frá þessu sanmingsbraski stjórn
arinnar, og flestöll tekið í sama
strenginn. Áleit Hkr. þvf að
breytingar við upprunalega hún hfði fullan rett tn Þess að
Svo mikla hrein-! s,e&a ieseiutum sinum tra Því,
seu
sammnginn. ----- ----- ,, .
skilni og sannleiksást þarf ekki jan Þess Það ytmg að
að sýna í rithætti.
valda. Engu máli var stefnt á
að sambandsstjórnin gæti sleg-1 legi taki burtu rétt smámylnu
ið eign sinni á hann. Með stærð ■ eigenda til viðartekju á þessu
gegir ritstjírinn að séu
III. Að samningurinn upphaf-I hendur ritstjóranum með grein-
■ mni, rak hann því engin nauð
inni á svæðinu á nú að villa
mönnum sjónar á samningsat-
riðunum. Á svæði þessu liggja
mörg stórvötn, sem talin eru
með þegar um flatarmál er að
ræða, en þau eru ekki skógi
vaxin. Þar liggja til dæmis
efra og neðra Indíána-vatn,
Elgjarvatn, Goðavötn, helming-
ur Winnipeg-vatns, helnúngur
Winnipegosis-vatns, er öll til
sarnans nema tugum þúsunda
fermílna. Auk þess eru þar ó-
teljandi smávötn, sem menn
naumast munu vita stærðir á,
því land er þar víða ómælt, enn
sem komið er. Þá taka við fljót
og flóar á stórum svæðum,
kjarr og graslendi og smáskóg-
Lesandanum nætetum rennur ar (sem eigi eru taldir markaðs-
t'l rifja hin miklu bágindi Mc-
Árthurs, þessa liugsjóna og
mannvinar, eftir því sem ritstj.
s©gist frá. Þessi bláffátæki
stórakkorðsmaður” er að berj-
ast fyrir því í mörg ár, að ná
undir sig eigulegasta og bezta
skóglandinu í Manitoba en verð
vara). Að öllu þessu frátöldu
mun óhætt mega segja að ekki
sé eftir meira en sem svari 40,
000 fermílna af stórskógi not-
hæfum til viðartekju og pappírs
gjörðar, eða svo leit blaðið
“Free Press” á, er það tók til
rnáíls um þessa samninga. Eða
svæði,
ósannindi. Á móti þessari stað-
hæfingu mælir samningurinn
sjálfur, og hið opna bréf Mc-
Arthurs. Býðst McArthur til
að leggja þeim til afruð það,
sem hann hefir nú yfir að ráða,
í staðinn, og telur þeim vanda-
lítið að færa sig um fleiri hundr
uð rnílur. En einnútt þetta at-
riði var það, sem einna mestum
andmælum sætti; hefir því
stjórnin eigi þorað annað en að
breyta þessu, svö að ekki verð-
ur viðartekjurétturinn tekinn
af þessum mylnueigendum sem
stendur, þó því sé livergi heitið
að hann skuli framlengdur að
útrunnum leigutímanum. Um
þetta voru engir samningar
fengnir, er Hkr. greinin var
skrifuð, þó kominn væri þá
fram, eins og getið var um, eins
konar miðlunarsamningur, er
enginn gerði sig ánægðan með.
Um að þetta séu breytingar,
getur ritstjórinn ekki, en þykist
góður af að geta bent á þær ,r
«■*
til þess að taka þar fram í,
nema náttúruhvötin ein, — eða
sú grilla, sem hann hefir gengið
með nú í seinni tíð, að hann
eigl að stýra báðum blöðunum.
Sannast að segja trúum vér
ekki öðru, en að lesendum Lög-
bergs sé farið að finnast það
eitthvað einkennilegt, að efni
allra ritstjórnargreinanna skuli
hann þurfa að sækja í einhverja
grein, er staðið hefir í Hkr., og
ekkert hafa sjálfur fram að
bera blað eftir blað, annað en
tilsiðanir og typtunaryrði, sem
enginn tekur mark á. Blöðin
mættu alveg eins vera eitt eins
og tvö, ef þessu á að fara fram
í það endalausa.
Um mál þetta ætlum vér ekki
að eyða fleiri orðum. Áður en
grein þessi birtist verður búið
að ganga frá samningunum,
uppboðið um garð gengið, eign-
ir fylkisins af hendi látnar,
gjöfin gefin og gröfin grafin.

ISLENZKnSPIL
Eg hefi fengið til sölu nokkra pakka af
ljómandi fallegum íslenzkum spilum. Eru
þau gylt á hornum og mynd af Gullfossi aft-
an á hverju spili. Auk þess eru á framhlið
á ásunum þessar myndir: Þingvellir, Hall-
ormsstaðaskógur, Akureyri, ísafjörður. —
Þetta er mjög viðkunnanleg, en jafnframt
ódýr jóla- eða nýárssending til íslenzkra vina
eða kunningja. Spilin kosta $1.50, að með-
töldu burðargjaldi.
Þeir, sem vilja eignast þessi spil, ættu að
senda mér pöntun og andvirðið tafarlaust,
því þau verða ekki lengi á boðstólum.
MAGNUS PETERSONl
313 HORACE ST. NORWOOD, MAN.
TALSÍMI: N 1643.
Nýkomið í Bókaverzlun
HJÁLMARS GÍSLASONAR, 637 SARGENT AVENUE.
Óðinn, XX. árgangur, verð............$1.60
Morgunn, V. árgangur................. 2.60
16., 17., 18. og 19. árgangur Óðins fást 3 $1.15 hver.
evt
Skírn Heilags Anda.
Er hún fáanleg?
Samkomur verða væntanlega haldnar á eftirfylgj-
andi stöðum, til að athuga þetta háleita mál:
Sunnudaginn 28. desember kl. 8 e. h.:
í FLLL GOSPEL MISSION HALL, 639 Alverstone St
Nýársdagskveld klukkan 8 e. h.:
í FUNDARSAL FYRSTU LÚTERSKU KIKJUNNAR.
Skýringar verða gefnar og vitnisburðir bornir fram.
Allir velkomnir! — Fyllið fundarsalinn!
“Meistarinn er hér og vill finna þig”, Joh. 11: 28.
WINNIPEG, 15. desember, 1924.
ÁRNI SVEINBJÖRNSSON.
JON RUNOLFSSON:
ÞÖGUL LEIFTUR.
Þessi nýútkomna kvæðabók er hin PRÝÐILEG-
ASTA JÓLAGJÖF. Bókin er nær 300 bls. og inniheld-
ur þýðingu á hinu heimsfræga kvæði Tennysons Enoch
Arden. Pappír, prentun og allur frágangur er hinn
prýðilegasti. Bókin kostar aðeins $2.00, og verður send
kaupendum fyrir það verð, burðargjaldslaust, hvert á
land sem vill. Aðalútsölumaður bókarinnar er:
SKÚLI HJÖRLEIFSSON,
Riverton, Man.