Heimskringla - 01.07.1925, Side 1

Heimskringla - 01.07.1925, Side 1
XXXIX. AKGAXGUB. WIXNTP.BG, AIANTTOBA, MIÐVIKUDAGINN 1. JÚLÍ, 1925. NÚMER 40 VERÐLAUN GEFIN FYHIR COUPONS OG lMBCÐIH ROYAt, CftOWN L — SendiC eftir vertSlista til — ROYAL CROWN SOAP LTD.f 654 Main Street Winnipeg. VERÐLAUN GEFIN FYRIR COUPONS OG UMBÚÐIR ROYAU, CROWN — SenditS eftir ver?Slist% til — ROYAL CROWN SOAP LTD.( 654 Main Street Winnipeg. GANADA Bandaríkjafélag það, sem kent er við Seaman, sækir um lc-yfi til þess að vinna pappír úr, skóglendinu fyrir norðan 46. bæjarhérað, og því fyrir sunn- an þau takmörk og vestan við vatnið, sem ekki verður ieigt Manitoba Pulp and Paper fé- laginu. Þar á móti vill Seaman ( ábyrgjast að byggja 250 tonna vnylnu, í tvennu lagi í nágrenni AVinnipegborgar, og leggja til bess $5,000,000. Þó með því skilyrði, að ekki verði bygð iiema 125 tonna mylna í byrjun, unz séð verði, hvort nægur hrá- viður er til fyrir 250 tonna mylnu. Til grundvallar eru á- ætlaðir 2,000,000 cords fyrir bver 100 tonn, er mylnan vinn- ur á dag. Ennfremur fer fé- lagið fram á að þurfa ekki að greiða 20 centa aukaþóknun til stjórnarinnar, nema af því .svæði, sem liggur fyrir sunnan 46. bæjarhérað fyrir vestan Winnipegvatn. Eldur brauzt út í tveim þorp- um, Tara, Ont., og Sylvere, C}ue., aðfaranótt þriðjudagsins. og lá báðum þorpunum við al- gcrðri eyðileggingu um tíma. Skaðinn í Tara er metinn á $50,000, en í Sylvere á $30,000. Yfirráðsmaður Spanish River Pulp and Paper Co., George R. Gray, segir að félagið muni nú sem fyrst byrja að byggja 200 tonna pappírsmylnu hér í Mani- toba. Samningur félagsins er sagt að kominn sé í stjórnar- ráðið til undirskriftar. En rétt or blaðið er að fara til prent, unar, beröt út yfirlýsing frá | fcæjarráðinu hér, að ekkert muni verða af því, að mylnan verði bygð hér á bæjarsvæðinu. Álíta verkfræðingar félagsins ] ekkert autt pláss hér nægilega ’ stórt eða hentugt til þess. Fellibylur gekk yfir Bilby, Alberta, á sunnudaginn var, kl. 3 c.h. Reif hann 80—90 feta tré j upp með rótum og feykti þeim til eins og eldspítum. Nokkur hús eyðilögðust og urðu fyrir skemdum, en mannskaðí varð 'þó ekki. Frá Toronto er símað 27. f. m., að áfrýjunardeild hæsta réttar í Ontario hafi ónýtt alla sektardóma þá, er Home banka- stjórarnir sættu í fyrra hjá Coatesworth héraðsdómara. — Charles A. Barnard var dæmd- ur í 18 mánaða fangelsi, og 6 mánuði að auki, óákveðna. R. P. Gough, vara-formaður, 1 árs fangelsi og 1 ár óákveðið. S. Casey-Wood, 6 mánaða fangelsi og 6 rnánuði óákveðna. J. F. M. Stewart, fjögra mánaða fang- eisi og 4 mánuði óákveðna, og Clarence F. Smith, sex mánaða — Það bregst sjaldan, að efnuðu bófunum leggist eitthvað til. Þrír vopnaðir bófar réðust að riæturverðinum á St. Regis gistihúsinu hér í bæ aðfar^nótt þriðjudagsins milli kl. 3i—4 um morguninn, og neyddu hann til þess að opna peningaskáp gisti- hússins. Að því loknu bundu þeir hann og vikadreng, sem að kom, á höndum og fótum og tæmdu síðan pen^ngaskápinn, en í honurn voru 300—400 dal- i ir í peningum og verðmætum ir.unum, er gestir áttu. Bófarn- ir sluppu. BA NDA RIKIN. KELLOGG OG MEXICO. Að frá skildu láti LaFollettes Irefir ekkert af því, sem gerst hefir í Bandaríkjunum nýlega, vakið eins mikla eftirtekt og yf- irlýsing Kelloggs ríkisritara í sambandi við Mexico. Ern dómar manna bæði innan lands og þá ekki síður utan, mjög ó- vægilegir í garð hans fyrir þá yfirlýsingu. Þykir hún vera svo ónærfærin og svo berlega heimtufrek, að þess séu varla dæmi á milli tveggja sjálfstæðra ríkja, ef ekki á beinlínis að stofna til ófriðar. Telja menn þó víst, að það sé ekki meining- ín hjá Kellogg að stofna til ó- friðar, þó ennþá sé róið að því látlaust, sérstaklega af hálfu olíuhákarla, eins og t. d. Do- heny og Sinclair, sem allir kann ast við. / ( Yfirlýsingin. “Samband vort við Mexico 01’ vinsamlegt, en samt eru ýms ar ástæður ekki vel viðunan- legar, og vér vonumst eftir og búumst við því, að mexikanska stjórnin skili aftur eignurn, er ólöglega hafa verið gerðar upp- tækar, og greiði amerískum borgurum skaðabætur. Mikið af amerískum eignum hefir verið gert upptækt, þvert oían í landbúnaðarlögin, án þess að skaðabætur hafi komið fyrir, og aðrar eignir verið svo að segja eyðilagðar. Mr. Shef- field (ameríski sendiherrann í Mexico) hefir stjórn sína al- gerlega að baki sér, og vér krefjumst þess, að amerískir borgarar njóti hæfilegrar vernd unar samkvæmt alþjóðarétti. “Eg hefi séð blaðafregnir um það, að ný stjórnarbylting væri yfirvofandi í Mexico. Eg vona að þetta sé ekki satt. “Það er ætlun Bandaríkja- stjórnarinnar, að beitast fyrir því, að alt fari fram samkvæmt landslögum og stjórnarskrá, en það skal tekið fram, að ef Mex- icostjórnin ekki verndar líf og réttindi Ameríkumanna, sem þar búa samkvæmt alþjóða- rétti og siðvenjum, þá er einsk- is stuðnings lengur að vænta frá Bandaríkjastjórninni....... “Stjórnin í Mexico er nú við prófborðið frammi fyrir öllum heiminum.” — Einn af merkustu blaða- mönnum Bandaríkjanna, komst svc að orði, að það hefði verið Kellogg sjálfur, sem hefði geng- ið til prófs í stjórnvísi (diplo- macy) og alþjóðakurteisi, og fallið hroðalega við prófið. i r \ 1 STJORNMAL FRÁ ÝMSUM AFRETT LÖN DU M. IR. < c UPPSKERUBRESTUR? Landbúnaðar ráðuneytið hef- ir nú gert júníáætlun sína um hveitiuppskeruna í Bapdárflkj- nnum. Er búist við að hún muni nema aðeins 661,000,000 rnæla. En það er minsta uppskera, sem komið hefir í 8 ár, og ekki meira en landið sjálft þarf og ef til vill tæplega það. Fari svo að Bandaríkin þurfi að flytja inn hveiti, þá eru menn þar mjög smeikir um, að Canada muni taka geipilega hefnd og skrúfa hveitiverðið upp úr öllu valdi. MANNALÁT OG SLYSFARIR , Senator Ladd. Fimtudaginn 18. júr(í, sama daginn og LaFollette öldunga- ráðsmaður var til hvíldar lagð- ur, andaðist Edwin Tremont Ladd öldungaráðsmaður, að Baltimore. Hann var eihn af merkustu mönnum framsóknar flokksins annar en LaFollette. Hann var fæddur í Maine-ríki. Lagði stund á efnafræði og var° prófessor við landbúnaðarhá- skóla Norður Dakota, og kosinn til öldungaráðsins 1920. Jarðskjálfti. Á mánudagsmorguninn var, kl. 6.45 f. h., gekk harður jarð- skjálftkippur yfir Suður-Cali- forníuríki. Harðastur var hann í borginni Santa Barbara og þar nálægt. Gengu kippir án afláts þar í fullar 20 mínútur. Var þá fjöldi húsa hrunílíli og ýmsar aðrar stórskemdir á- orðnar. Síðan riðu yfir kippir við og við allan mánudaginn og fram á þriðjudagsmorgun, er síðast fréttist. Fyrstu kippirn- ir munu hafa verið harðastir, og er talið að 13 manns hafi far- ist í rústunum; 23 særst alvar- lega, og um 100 manns minna. Skaðinn er álitinn lágt metinn á $25,000,000. Herkví hefir verið sett urn borgina, til þess að hindra rán og gripdeildir. Alþjóðasambandið. “GASAGANGUR”. í fyrra mánuði sátu þeir vísu menn í Geneva á ráðstefnu til þess að “gera stríð útlæg” úr heiminum, eins og Lloyd George og ýmsir aðrir myndarmenn hafa svo fagurlega að orði kornist. Skyldi nú fyrsta stig- ið til þess vera það, að banna vopnasölu ríkja á milli. En þá 1 mintust menu þess að Banda-! ríkin*) höfðu áður neitað að skrifa undir líkan samning í St. I Germain, af umhyggjusemi fyr- ir þeim í öðrurn ríkjum, er upp- reisn vildu gera til frelsis (t. d. Mexico? ). Töldu þau að rang- látt væri að útiloka þá menn frá vopnakaupum. Tillögur ýmsra ríkja. 1) Theodore E. Burton, frá Ohio, bar frarn þá tillögu, fyriri himd Bandaríkjanna, að banna' skyldi útflutning á “kæfandi” j (asphyxiating) leiturgösum, ogj samkyns vökvum, efnum eða tækjum”. Frakkland, Brazilía, IVúland, ítalía, Ungverjaland, Kína og Japan, voru samþykk tillögunni. Hinar þjóðirnar á móti, eða hlutlausar. Tillagan sett í nefnd. 2) Brezku fulltrúarnir gerðu tillögu um aðl undanskilja frá *) 55 þjóöir eru i sambandinu. En þenna fund sátu 4 aö auki: U. S. A., Þýzkaland, Tyrkland og Egyptaland. útflutningsbanni, herskip, neð- ansjávarbáta, loftskip, flugvél- ar og tanka, sem alt væri fyrir- ferðarmeira en svo, að hægt væri að selja það leynilega. Væri því tiltölulega auðvelt að takmarka framleiðslu þeirra. Vísað til nefndar. 3) Pólland vildi láta banna innflutning sýkla (bacteria) til nota á ófriðartímum. Vísað til nefndar. 4) Ungverjaland lagði til, að öll tæki til þess að verjast gasi, skyldu undanþegin eftirliti. Vís- að til nefndar. Ágreiningur. Mikill ágreiningur reis út af Bandaríkjatillögunni um það að banna að nota gas í hern- aði. Þeir, sem andvígir voru gasinu, gáfu þá alkunnu á- stæðu, að notkun þess sé hin ónrannúðlegasta. Þeir sem fylgjandi voru notkun þess, báru fram spáhnýja ástæðu, sem sé, að gas sé, þvert á móti því, sem almenningur hefir að þessu haldið, mannúðlegra hernaðar- vopn en flest eða öll önnur þau, er notuð eru. • Rökfærslu sína sottu gasmennirnir aðallega til hins heimsfræga lífefnafræð- irigs, próf. J. B. S. Haldane í Cambridge. Hjefir hann nýlega ritað bók er heitir “Callinicus vörn fyrir efnablönduhernað” (chemical warfare). Hefir rök- færsla þessarar bókar og skýr- ingar vakið svo ákafa eftirtekt um allan heim, að ástæða þyk- ir til þess að gefa hér stutt yf- irlit yfir innihald hennar. Samkvæmt skýringum jprcýf. Haldane eru til fernskonar gas- tcgundir: 1) Óertandi (non-irritant) gastegundir, sem eitra lungun, ef miklu af þeim er andað að sér. Grírnur, útbúnar sem gas- verjur, eru öruggar gegn þeim. og því alveg hætt að nota þær í hernaði. 2) Táragastegundir, er ekki eru banvænar nema í ákaflega sterkri blöndu, en depra sjónina um stund, ef blandan er sæmi- lega sterk. Mjög auðvelt að verjast þeim með gasverju og augnaskýlurn (goggles). 3) Eiturreykir (poisonous snrokes), aðallega arsenik- blöndur. Þyntir orsaka þeir hnerra. Sterk blanda veldur á- köfum sársauka, líkt og þegar manni svelgist á fersku vatni á sundi, en vitanlega miklu sterk- ark. Þessu fylgir áköf skelfing og örvæntingartilfinning. Þess- ar reykblöndur eru sjaldan ban- vanar, en ákaflega erfitt að verjast þeirn, þar eð þær srnjúga gegnunl flestar gasverjur. 4) Þokugastegundir (vapor gases). Aðeins ein var notuð í ófriðnum mikla; sinnepsgas- ið. Það brennir á-kaflega og verkar lengi. af því að það smýg ur auðveldlega inn í flesta hluti og gufar seint upp. Hjafi því verið veitt yfir eitthvert svæði, þá er ómögulegt að taka sér þar bólfestu, a. m. k. í heila viku á eftir. Sé blandan rnjög sterk, eins og t. d. í ófriðnum, þá er dauðinn vís, hafi menn ekki gasverju; en þótt 150,00 manns í brezka hernum yrðu fyrir því, þá dó þó tæplega einn rnaður af hverjum 40, og 1 af hverjum 200 varð farlama alla æfi. Próf. Haldane ályktar nú af þessu, að gas sé langtum mann- úðlegra vopn en sprengikúlurn- ar (sem líka eru efnablöndun- armorðtól), sem drepa 1 af hverjum 3. En Haldane segir aö þjóðirnar óttist heldur ekki svo mjög þær blöndur, er nú þekkjast, heldur það, að aðrar miklu geigvænlegri kunni að finnast. Þess vegna hafi Wash- ingtonfunduyinn skuldbundjð U. S. A., Bretland, Frakkland (skrifaði ekki undir), ítalíu og Japan til þess að nota ekki eit- urgas hver á móti annari. “En” — bætir prófessorinn við — “að vísu leyfa þær að nota önnur eins mannúðarvopn og byssu- stingina, sprengikúlurnar (sem tæta lifandi holdið í dulur) og i tur.durkúlurnar! (incendiary fcornbs)”. Haldane kveður þann ó^ta við gastegundir, sem eyðileggi borg ir og drepi heila herskara, hafa við mjög lítil líkindi að styðj- ast. Eðli gastegundanna sé tvennskonar: þungfært (heavy) og hverfult (volatile). Hinum fyrri (að mestu leyti þokugas- tegundir) sé auðvelt að verjast rueð viðarkoli, sem sýgur þær í sig og heldur þeim, hvernig sem þær eru samsettar efnafræðis- lega . Hinar síðari séu fæstar eitraðar, og vamir til við þeim öllum, sem þektar eru. Urn ertandi reykblöndur sé nokkuð öðru máli að gegna, og vel megi vera að finna megi geigvænlegri tegundir af þeim en nú eru þektar, en jafnvíst sé, að vörn verði þá við þeim fund- in. En hvað sem þessu líði, þá sé markmið gasnotkunar í hernaði ekki fyrst og fremst að drepa eða limlesta óvinina, heldur gera þeim trafala með því að neyða þá til að setja á sig grímurnar, lama mótstöðu- kraft þeirra, og hrekja þá af vigvellinum með því að gegn- sýra hann með þeirri ólyfjan, að hermennirnir ekki fái haldist þar við. Gasið segir hann að sé ónýtt til þess að eyðileggja borgir, ef menn einungis hafi vit á- því að halda sér rólegum og verði ekki æðisgengnir af liræðslu, af þeirri einföldu ástæðu, að loft- lierbergi séu gasheld, svo fram- ar lega að ekki sé lagt í þau, svo að loftstraumur að utan berist inn. Sprengikúlur verði altaf langtum hættulegri. Þar að auki þuúfi ákaflega mergð af fiugvélum til þess að dreifa gasi yfir borgir, sem liggja á'bak við bardagasvæðið, svo að nokkru haldi komi, að tiltölulega lítil varnartæki þurfi í borginni til þess að sundra þeim. Mexico. Plutarco Elias Calles, forseti mexicanska lýðveldisins lét ekki standa á svari sínu gegn yfir- lýsingu Kelloggs ríkiskanzlara, sem getið er hér að framan. Hann kvaðst álíta þessa yfir- lýsingu fullkomna móðgun í garð Mexicostjórnarinnar. Hún gæti vart skilist öðruvísi en sem hótun gegn fullveldi Mexico. Hann kvaðst algerlega vísa heim aftur þeirri óréttmætu á- sökun, að Bandaríkjaborgarar, sem hlýddu landslögum sem aðrir menn, væru beittir nokkr- um órétti í Mexico. Bezta sönn- un þess væri sú sameiginlega nefnd, sem sett hefði verið af báðum ríkjunum, til þess að dæma um skaðabætur. Hann áfeldist ríkisritarann fyrir að láta sér þau orð um munn fara, að Bandaríkin vildu af alefli stuðla til þess að halda góðri reglú í Mexico, í sömu andránni og hann notaði ósannar flugu- fregnir úr blöðunum til þess að setja fram hálfgerðar hótanir, ef lífi og limum Bandaríkja- manna í Mexico yrði nokkur hætta búin. “Þetta er,” segir forsetinn, “hótun gegn fullveldi Mexico-ríkis, sem vér hljótum af alefli að mótmæla, því vér viðurkennum ekki rétt nokkurs ríkis til þess að hlutast til um innanríkismál vor að einu eða neinu leyti, og erum algerlega ófúsir til þess að leyfa nokkurri annari þjóð að blanda sér í inn- anríkismálefni vor.” Þá bendir forsetinn á það, að því hafi verið játað af Banda- ríkjanna háflfu, að Sheffield sendiherra hafi fengið tækifæri til þess að sjá urn að ekki væri hallað á Bandaríkjamenn í Mexico. Hefði sendiherrann því enga ástæðu til þess að kvarta undan ójöfnuði í þessa átt. Forsetinn endaði yfirlýsingu sína á þessa leið: “Eg lýsi yfir því, að stjórn mín, sem vel kann skilgreiningu á þeim skyldum, er á henni hvíla samkvæmt alþjóðarétti, er fastákveðin í því að gegna þeim til hlítar. En hún er með engu móti viljug til þess að ját- ast undir það, að nokkur önn- ur stjórn geti skapað þegnum sínum sérstök einkaréttindi í þessu landi, og heldur ekki mun hún þola nokkur útlend afskifti sem koma í bága við fullveldi Mexicoríkis.” Danmörk. FASCISTAR í DANMÖRKU. Aðfaranótt 27. maí komu Fascistar allmiklum götuóspekt um á í Kaupmannahöfn, eftir því sem dönsk blöð herma. Fascistar í Höfn eru mjög fá- mennir; flokkur þeirra áhrifa- laus með öllu. En þeir gera við og við ýmiskonar tilraunir til að láta á sér bera, með funda- höldum og þvíumlíku. í vetur sem leið tóku þeir sér einkenn- isbúning, svartar skyrtur, eins og þeir hafa liðsmenn Mussolini á ítalíu. Hafa þeir við og við gengið fylktu liði um götur borgarinnar í einkennisbúningi þessum. Venjan hefir verið sú, hve- nær gem Fascistar hafa eitt- hvað látið á sér bæra, þá hafa kommúnistar komið á vettvang. Hefir þá ýmist lent í áflogum eða óbóta skömmum. En öðr- um “stjórnmálamönnum” finst eigi ómaksins vert að sinna Fascistum, senr flestir eru eigi langt yfir fermingaraldur. En áður umgetna nótt kvað meira en áður að Fascistum þessurn. Gengu þeir í einskon- ar “kröfugöngu” eftir aðalgöt- unum, “Strikinu”, með áleturs- spjöld. Voru meðal annars á! þeim örfunarorð til byltingar. Er þeir komu á Ráðhússpláss- ið, mættu þeir nokkrum komm- únistum, er réðust að ^reim, sem áletursspjöldin báru og rifu þau í sundur. Tóku Fascistar þá til gúmmíkylfna og börðu allöflug lega frá* sér. En kommúnist- arnir voru of fáir, til þess að Fascistar gætu einskorðað bar- smíðar sínar við þá eina, og lömdu þeir því nokkra vegfar- endur “utanflokka”. Um 500 manns tóku þátt í á- flogunum. Þeim lauk þannig, að Fascistar lögðu á flótta, því andúð almennings snerist gegn þeim, þar sem þeir þóttu upp- hafsmennirnir, með því að þeir höfðu tekið þessa ‘kröfugöngu’ upp hjá sér. Tveir lágu ósjálfbjarga eftir ir bardagann en 18 voru teknir fastir.

x

Heimskringla

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.