Heimskringla - 13.01.1926, Qupperneq 3

WINNIPEG, 13. JAN., 1926.
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSÍÐA.
ekki sekiir fundinn um þær ávirö-
ingar, sem eg vítti þá fyrir, séra
Arna Sigurösson, M.lgnús dósent
Jónsson og Jón biskup Helgason. Eg
hefi sýnt þag í verki, aö eg þori aö
hafa skoð-anir, og hreinskilni mín
hefir J)ótt svo bersögul og afdrátt-
arlaus, aö hún hefir jafnvel valdið
hneikslunum meðal heiðingja. Eg
á ekki heldur neitt hlutabréf í tog-
ara, enda er eg hvorki prestur né
háskólakenn.ari í guðfræði. Og
aldrei hefi eg beðið guð um vel-
kristna verkamenn, sem geri sig á-
nægða með þann lifrarhlut, sem
Thör Jensen úthlutar þeim. Og
eg er ekki heldur biskup.
X/.
Eg veit ekki hvort þér kallið þetta
dóma. Víst er um það, að úr-
skurðir íhaldsdómstóls eru þag ekki.
Og hitt veit eg, að íhaldið kennir
«ss, að Kristur sé, “vegurinn”. Ef
það er rétt, þá ætti yður að skiljast,
að þessi ræða Krists, sem hann
þrumaði yfir íhaldi þeirra tíma og
afturhaldsburgeisum allra alda, eru
þó góður og gildur áfangi á leið-
inni. Og — “Það höfðingjarnir
hafast að, hinir ætla að sér leyfist
það.”
Gamla sagan um bjálkan í auga
bróður míns, sem þér reynið að
vitna upp á mig, kemur mér ekki
við. Eg hefi sýnt yður, að eg verð
drottins húsi, meðan þeir láta' þræl-
-ana skrönglast með sneisafulla ís-
vagna utan við kirkjudyrnar um
borð í togarana sina, sem nú eru að
Teggja af stað í gróðatúr til Eng-
Jands í tijefni af fæðingu frelsar-
ans.
*) Takið til samanburðar barna-
guðsþjónustur Knud Zimsens i K.
F. U. M. og framferði hans í bæj-
armálum. Athugið einnig lygar
og rógburð íhaldsins um andstæð-
ingana, t. d. að jafnaðarmenn á Isa-
firði séu að setja bæinn á höfuðið,
og að Jón Baldvinsson sé búinn að
sölsa undir sig hlutabréfin í Alþýðu-
brauðgerðinni, og gætið þess jafn-
framt, að sjálfir hafa rógberar þess-
ir nálega sett heilt þjóðféLag á höf-
nðið og rakað að sér miljónum úr
vasa almennings.
**) Sbr. úrslitin á Krossanesn
hneykslinu, guðlastsmálið og sýkn-
um sem lifa á því að selja ólöglegt
un hæðstaréttar á brennívinslækn-
áfengi, o. s. frv, o. s. frv., o. s. frv.
alveg óendanlega.
***) Ofsóknir og spámannamorð
hefir verig eitt af tignustu merkjum
íhaldsins á öllum öldurn, bæði stjórn-
nrálaíhaldsins og trúmálaíhaldsins,
Jón Magnússon, Jón Þorláksson,
Magnús Guðmundsson, Jón biskup
Helgason, Magnús dósent Jónsson,
Hior Jensen og Garðar Gíslason
hinna görnlu Gyðinga deyddú Jesú
Krist á krossi. Þeir krossfestu og
meistarann Krishna. Mani kross-
festu þeir einnig.
Þeir ofsóttu Múhameð, Dante,
Lúther, Galílei, Heine, Shelley,
Strindberg, Annie Besant, Einstein
og dr. Nicolaj.
Frú de Stael, Mesmer, Descartes,
Viqtor Hugo, Karl Marx og Emil
Zola urðu að flýja úr landi. Arist-
arkos gerðu þeir útlægan.
Dostojevskij, Ernst Toller, Georg
Gross, Bakunin, Bertrand Russel,
dr. J. J. Darnpe, Holstein greifa,
Mcvliére, Maxirn Gorki, Jensen bisk-
up, Hörup, Eugen Debs og Upton
Sinclair vörpuðu þeir í myrkva-
stofur. Þeir settu og Krapotkin
fursta og Lenin í dýflissur, og síðan
urðu þeir landflótta, Richard Wagn-
er dæmdu þeir til dauða.
Þeir grýttu Jóhannes skírara og
Stéán pislarvott eins og óargadýr.
Postulana Pétur, Pál og Andrés
drápu þeir eins og illræðismenn.
Sókrates byrluðu þeir eitur. Þeir
lögðu blessun sína yfir morðið á
Jeanne d’Arc.
Micael Servet, Savonarola, Jóhann
Huss, Giordano Bruno brendu þeir.
Thomas More hálshuggu þeir. Þeir
drápu Thomas Munzer. Marat
sviftu þeir æru og mannorði um
Þér ætlið, að ekki tjái að gera
þá kröfu til nokkurs dauðlegs
manns, að hann feti í fótspor Jesú
Krists. Eg er yður sammála. Eg
hefi aldrei gert þá kröfu til nokkurs
dauðle^s manns. Eg hefi jafnvel
aldrei krafist neins annars af and-
Iegum leiðtogum en að þeir ástundi
hversdagslegustu siðareglur. Til
þeirra, sem takast á hendur ,.ð pré-
dika trú og skoðanir, hefi eg gert þá
einu kröfu, að þeir hefðu sjálfir trú
og skoðanir og þyrðu að sýna hvort-
tveggja í verkum sínum. Og eg
hefi talið það frámunalegt siðleysi,
að prelátar kirkju og kristindóms
væru hluthafar í gróðafélögum. Það
er alt og surnt. En kallið þér það
að feta i fótspor Jesú Krists, að
maður hefir trúarsannfæringu, þor-
ir að segja meiningu sína og getur
neitað sér um að hrifsa. til sín arð-
inn af vinnu annara? Kristur hefir
að minsta kosti lagt þeim margfalt
tíma og eilífð og drápu hann síðan.
Og þeir skutu Lincoln, Jean Jaurés,
Rathenau, Liebknecht og Rósu Lux-
emburg. Þetta eru að eins örfá
sýnishorn af ofsóknum og spámanna-
slátrun ihaldsins, en þannig mætti
telja óendanlega. Alt er fólk
þetta meðal voldugasta og tignasta
aðals í andans ríki, sem nokkurn
tíma hefir stigið fótum sínum í duft
þessarar jarðar. A'lt kom það
hingað til þess að brjóta fjötra í-
haldsins, — til þess að gera mann-
heitn vitrari, fegurri og göfugri. Alt
var það myrt eða ofsótt af íhaldinu.
Og alt var það myrt eða ofsótt
vegna þess, að höfuðóvinur íhalds-
ins er og hefir alt af verið aukin
vizka, vaxandi fegurð og meiri
manngöfgi.
Kennið þér ekki í brjóst um sjálf-
an yður, þegar þér minnist þess, að
þér hafið gerst þjónn og skoðana-
bróðir þeirra andans höfðingja, sem
hafa grýtt og ofsótt spámennina?
Finst yður þag ekki of berstrípað
dómgreindarleysi, að þér lítill karl,
skulið hafa gerst siðameisari póli-
tiskra andstæðinga yðar, meðan þér
s.iálfur eruð skoðanabróðir og tals-
maður þeirra majina og þeirrar lífs-
skoðunar, sem ofsækja, inyrða,
drepa og tortíma vitsmuna- og sið-
ferðis-öflum mannkynsins'?
Vér Islendingar höfum ekki átt
marga spámenn eða spekinga, En
oss hafa samt fæðst merkilegir menn,
sem voru ofsóttir, sveltir eða fyrir-
'litnir a.f íhaldi og “sómariiönnum”
srmtíðar sinnar. Jón Guðmunds-
son hinn lærði var eltur eins og ó-
argadýr landshornanna millum af
afturhaldsklerkum og ihaldsembætt-
ismönnum þeirra tima.
Skúli fógeti var ofsóttur af íhaldi
sinna tíma, einokunarkaupmönnum
og þröngsýnum embættislýð. Nú
hefir einhver álíka þröngsýnn i-
haldsmaður kunnað’ svo illa að sjá
sóma sínum borgið, að hann hefir
skirt einn togarann sinn eftir Skúla
fógeta.
Norðlenskt íhald' fór svo myndar-
lega að ráði sínu við Daða Nielsson
hinn fróða, að hann beið.að lokum
ibana af eftir langvinna og þjáning-
arfulla baráttu við myrkur, kulda og
örbirgð.
Bólu-Hjálmar svelti skagfirzkt' i-
hald í fjárhúskofa og lét grafa hann
sem “sneitarlim”. Nú ‘hælir d-
haldið þessti ódæma kraftaskáldi á
hvert reipi og skreytir bókaskápa
sína með ljóðmælum hans í gyltu
bandj.
Sigurður Breiðfjörð svalt í hel hjá
íhaldsburgeisunum i Reykjavík.
Gísli Konráðsson flýði undan í-
haldsóníenskunni i Skagafirði.
þyngri skyldur á herðar, sem vilji
fylgja dæmi hans.
Þér nefnið Leo Tölstoj sem fag-
urt dæmi kristilegrar fyrirmyndar.
Þó hafi hann, þessi andlegi skör- j
ungur, fundið sáran til þess, að
honurn tækist ekki að lifa eftir kenn- j
ingum kristindómsins. Þetta dæmi
er ekki hyggilega valið hjá yður.
Eg ber ekki brigður á, að Leo Tol-
stoj hafi fundi sorglega til þess, að
hann skorti mikið á til að geta full-
nægt siðferðiskröfuin Jesú Krists.
En svo langt virðist hann þó hafa
komist í kristilegu líferni, að þorri
presta og preláta kirkjunnar eru
sannkallaðir steinaldarsiðleysingjar í
sanianburði við Leo Tolstoj.
■Leo Tolstoj var af tignum aðals-
ættum og maður vellauðugur. Frá
blautu barnsbeini hafði hann lifað
við gnótt veraldlegra gæða, haldið sig
ríkmannlega- að tiginna manna sið. |
Hann var stórgáfaður, dáður og j
Ihaldsmenn á Alþingi hafa verið |
að reyna að plokka þessar 600 kr. j
af veslings Sighvati Borgfirðingi,
sem honum voru eitt sinn veittar til
merkilegra vísindarökana.
Þröngsýnir íhaldshjátrúarseggir
siguðu hundum á Eirík frá Brúnum
og úthýstu honum og ofsóttu hann á !
allar Iundir.
Jónas Hallgrímsson var svo Titils
metinn af íhaldsskríl samtíðar sinn-!
ar, að “betri borgurum” í Reykja-
vik iþótti “ófínt” að láta sjá sig með
honum á götu. Sextíu árum síð-
ar hreykja þeir upp Iíkneski af þess-
um bolsivika íyrir allra augum í
sjálfum miðbænum alþjóð til and-
legrar fyrirmyndar, og nú á þetta
að hafa verið ódæma gení og sniil-
ingur, segja íhaldsmennirnir oss.
Magnús Eiríksson var hataður,
fyrirlitinn og ofsóttur af ihalds-
þjónum sinnar tiðar. En nú hafa
þeir rétt einu sinni eflt til samskota
og tylt upp brjóstlíkneski af honum.
Gestur Pálsson var hataður og
sveltur af betri borgurum í Reykja-
vík.
Það lá við að þeir rækju séra
Matthias Jochumsson frá prestsem-
bætti, af því að hann var maður víð-
sýnn og langt á undan íhaldsmönnum
þeirrar tíðar í trúmáLaskoðunum.
Þorstein Erlingsson, eitthvert
snjailasta skáldgeni, sem uppi hefir
verið, létu þeir grotna niður heilsu-
lausan við erfiða og illa launaða
tímakenslu, og ihaldsmenn á Alþingi
voru auðvitað Ieigðir til að greiða
atkvæði með skáldstyrk lianda þess-
um “ástinög” þjóðarinnar (eins og
Morgunblaðið lét eitt sinn ástfangna
stújku komast að orði um unnusta
sinn) gegn þvi, að hinir frjálslynd-
ari fórnuðu mannorði sínu fyrir
samskonar styrk handa Valdimar
Briem.
Jón Sigurðsson var* * **) ***) vitanlega mjögj
Ílla séður af íhaldslýð sinnar aldar.;
Afturihaldið setti honum þau ski’-
yrði, að hann yrði að hætta að fást
við stjórnmál, ef þag ætti að veita
honunt rektorsembættið vié latínu-
skólann. En Jón Sigurðsson gerð-
ist aldrei leigusnati. Og hanri
reyndi aldrei að vinna fvrir sér með
því að reyna að telja sjálfunt sér
trú um, að hattn væri íhaldsmaður
— 17. júní ár hvert verða íbúar
höfuðstaðarÍHS að horfa upp á á-
niáttlega skrípamynd af mannlegri
náttúru. Þenna. hátíðlega helgi-
virtur af öllum, sem til hans- þektu,
og hafði hlotið glæsilega heims-
frægð fyrir skáldrit sín. En um
•fimtugsaldur tekur 'hann gagngerð-
um sinnaskiftum og fyllist hrolfi og
viðbjóði á fort^ð sinni. Upp frá
þeirri stundu kostar hann kapps um
að fylgja dæmi Jesú Krists. Hann
klæðist eins og óbreyttur verka-
maður, hefir eina herbergiskompu
ti' ibúðar, vinnur að skósmiði, legg-
ur niður öll heiinboð og veisluhöld,
etur ekki kjöt, drekkur ekki kaffi og
neitar sér um hverskonar heimslegar
nautnir. Allar eignir sínar vill
hann gefa fátækum. En hann fékk
því ekki ráðið fyrir ofríki konu
sinnar, og það fanst honum jafnan
niest á skorta, að hann fylgdi dæini
meistarans. Leo Tolstoj setur
ekki eigur sínar í togaraútgerð til
þess að fá tvo peninga fyrir einn.
(Frainh. frá 7. síðu)
dag stika ihaldsburgeisar og leigu-1
truntur þeirra skrautbúnir upp í
kirkjugarð, syngja þar uppreisnar-
söngva, leggja stóreflis blómsveig á
leiði Jóns Sigurðssonar og þruma
dýsætar lofræður um þetta byltingar-
sinnaða mikilmenni, sem hefði held-
ur kosið að berjast fyrir göfugum
málstað í fátækt og basli en hafa of-
an af fyrir sér í þjónustu íhaldsins.
Öseldur áheyrandi freistast næstuin
til að halda, að þessa stundina fái
iþeirra æðri maður yfirbugað íhalds-
eðlið og leygulygarann. En undir
eins og þeir eru slopnir út um sálu-
hliðið, eru þeir orðnir sama íhaldið
og sömu samvizkuprangararnir, sem
Jón heitinn átti alla. sína æfi í höggi
við. Og ínni í mistrinu í miðbæn-
um og á síldarplaninu niðri við
höfnina heldur auðurinn áfram að
verða meiri og tneiri og leiguþjón-
arnir fleiri og fleiri og hrossakaup- J
in virðingarverðari og virðingar- j
verðari. Og minningin um Jón
Sigurðsson gleymist, þar til mis-
skilningurinn knýr þá prúðbúna upp
í kirkjugarg næsta 17. júni til þess
að vitna á móti sjálfum sér og
skreyta leiði hinna réttlátu, eins og j
Kristut; orðar það.
Þetta er ófullkomið ágrip aá sögu
hins blóðuga alheims slátrara. I-
haldið er hið heimska, eigingjarna
og siðspilta afl í mannheimi. Það
er tregðan í hinu andlega alheims-
'lögmáli. Það er værðarmók
villudýrsins, sem hefir etið offylli
sina af dauðum hræjum. Það leit-
ast við að viðhalda lífi sínu með
því að risa gegn hverri nýrri trú og j
þekkingu, sem er höfuðóvinurinn, er j
það á látlaust i höggi við, Það J
reisir logagylt musteri yfir hinn j
gamla Krist á krossinum og segir i
börnum sinum innfjálgar sögur af |
spekingnum ferúnó á bálinu, en á i
meðan krossfestir það Krist sam-
tíðar sinnar og kyndir bál undir
hverjum nýjunt Brúnó. Enginn
ihaldsmaður hefir skilið samtið sina.
Loðvara og húðir
Búit5 ytSur snemma undir lo'Bvöru-
tímann. Skrifiö eftir ókeypis vertS
lista meö mynijum yfir gildrur og
önnur tækt. Hæsta vertS borgatS
fyrlr skinn, hútiir, hrosshár o. s.
frv. Sendiö tafarlaust. Vér æskj-
um bréfaviöskifta.
SYDNEY I. ROBINSON
AtSalskrifstofa:
1700-lX Broad St.
Dept. A Regiua, Sask.
ICAS OC RAFMACN ootrt i
f
?
T
T
t
t
t
t
v
t
T
ÓKEYPIS INNLEIÐING A GASI I HÚS YÐAR.
Við höfum ágætt úrval ar gaseldavélum, sem við
ábyrgjumst að þér verðið ánægðir með.
Cefið auga sýningu okkar á Gaw.Vatnshitunar.
tækjum og öðru
Winnipeg Electric Co.
ELECTRIC RAILWAY CHAMBERS (fyrsta gólfi.) ■
f
I
y
?
t
t
t
t
t
t
x
t
t
♦♦♦
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyíja
Dr< S. G. Simpson N.D., D.O. D.O,
Chronic Diseases
Phon®: N 7208
Suite 207 Somerset Blk.
WINNIPEG, — MAN.
ii
Dr. /VI. B. Ha/ldorson
401 Boyd Bld*.
Skrifstofusiml: A 8674.
Stundar sérstaklega lungnasjúk-
dóma.
Br aB flnna & skrifstofu kl. 11—1J
t h. og 2—6 e. h.
Heimlli: 46 AUoway Ava.
Talaimi: Sh. 8I6H.
TH. JOHNSON,
Ormakari og GullamiAur
Selur giftlngaleyflsbrtt
ff«rst&kt atbycrll veltt pöntunuK
og vlTJrJöröum útan af landl.
364 M&in St. Phenj A 4587
Dr. B. H. OLSON
216-220 Medlcal Arts Bldg.
Cor. Graham and Kennedy st.
Phone: A-7067
ViBtalstimi: 11—12 og l_g.80
Heimili: 921 Sherhurn St.
WINNIPEG, MAN.
arni g. egertsson
íslenzkur lögfrœðingur,
hefir heimild til þess að flytja mál
bæði i Mankoba og Saskatchewan.
Skrifstofa: WYNYARD, SASK.
dr. a. blondal
818 Somerset Bldg.
Talsimi N 6410
Stundar sérstaklega kvensjúk-
dóma og barna-sjúkdóma. Atl hitta
kl. 10—12 f. h. og 3—6 e. h
Helmili: 806 Victor St,—Simi A SlSð

W. i. Lindal J_ H. Li
B. Stefánsson
ialenzkir lögfraeðing&r
708—709 Great West
Permanent Building
366 MAIN STR.
Talaími A4963
tímum:
un> mánuBL
mánaSar.
hverjum.
Stefán Sölvason
Teacher oí Piano
Ste. 17 Emily Apts.
Dr. K. J. Backman
Specialist in Skin Diseases
404 Aventie Block, 265 Portage
s Phone: A 1091
Res. Phone: N 8538
Hours: 2—6.
J. H. Stitt . G. S. Tliorvaldson
Stitt & Thorvaldson
Lögfr. og málafærslumenn.
807 Union Trust Bldg.
IV innipeg.
Talsími: A 4586
Kr.J. Austmann
M.A., M.D., L.M.C.C.
Skrifstofa: 724l/2 Sargent Ave.
Viðtalstímar: 4.30 til 6 e. h.
og eftir samkomulagi.
Heimasími: B. 7288
Skrifstofusími: B 6006
MRS B. V. tSFEL,D
Planlnt A Tenchor
STUDIO*
666 AlverNtone Street.
Phnnes II 7020

EMIL JOHNSON - A. THOMAS
Service Electric
524 SARGENT AVE-
Selja rafmagnsáhöld af öllum teg.
undum.
Viðgerðir á Rafmagnsáhöldum,
fljótt og vel afgreiddar.
Talsími: B-1507. Heimasími: A-7286
, J
Tal.fmli 4SS8* dr. J. G. snidal 'fAlVNLIEKMR «14 Somervet Bleck Port&gc Ave. WINNIPBu
-■ 1
DR. J. STEFÁNSSON 21« HGDICAL ARTS BI.B&. Hornl Kennedy og Grth.a. Standar rlngSncu »(■•-, •yna-. ■ef- o« kverk«-eJ«kd*mij“^ '* Wtt« fr* kL 11 IU 11 1 k •f U. S ti I r k Q Talelml A 8581. It.-lmlt I Rlwer Ave. JJJl 1

DR. C- H. VROMAN Tannlœknir Tennur yðar dregnai eða l.g- aðar a-n allra kvala Tal»ími A 4171 505 Boyd Bldg. Winnipe*
-■ -i fr-"
Látið oss vita um bújarðir, semll þér hafið til sölu. J. J. SWANS0N & C0. 1 611 Paris Bldg. j Winnipeg. ' Phone: A 6340 |
M ’ •
_ DA/NTRY’S drug STORE Meðala sérfræðingw. “Vörugæði og fljót afgreitsla" eru einkunnarorð vor. Horni Sargent og Liptoa. Phone: Sherb. 1166.
1 lll rp'
Mrs. Swainson 627 Sargent Ave. hefir avalt fyrirliggjandi úrvals- birgðir af nýtízku kvenhöttum. Hún er eina íslenzka konan, sem slíka verzlun rekur í WinnipegJ Islendingar! Látið Mrs. Swain- son njóta viðskifta yðar. j

A. S. BARDAL selor likkistur og cnnact um flt- farlr. Allur útbún&öur sA bestt Ennfremur selur hann allekonar mlnnUvarOa og legetelna i_t 848 SHERBROOKE ST. , W 8«07 WIMMIPRQ

Arthur Furney Teacher of Violin 932 Ingersoll Street PHONE: N 9405.

Professor Scott. Sími N-8106 Nýjasti vals, Fox Trot ofl. Kensla $5,00 290 Portage Ave., Yfir Lyceum. L 4