Heimskringla - 19.10.1927, Blaðsíða 4

4. BLAÐSÍÐA.
HBIMSKRIN GLA
WINNIPEG 19. OKT. 1927..
ffcitnskringla
(gtofnnV 188(1)
Kcmnr dt 1 hverjnm mlStlkudril
EIGENDUR:
VIKING PRESS, LTD.
853 ob 855 SARGE5T AVE . WHVNIPEG
TALSIMI: 8« 53T
V«rB blaBslns er $3.00 ftrgangurinn borg-
lst fyrlrfram. Allar borg^nlr sendlst
THE VIKING PliEES LTD.
BIGEÚS HALLDÓRS frá Höfnum
Iiltstjórl.
PtnnAskrltt tll blntlnlnsi
TBB VIKING PKESS, I,td., Bol 3105
ITtnndskrlft tll rlt»t)«rnn*i
EDITOR HEIMSKRINGGA, Boi 3105
WINNIPEG, MAN.
“Heimskrlngla is published by
The Vlklne Prenn Ltd.
and printed by
pjTY PRINTING A PIIBI.ISHING CO.
853-855 Snrcent Aee.. WlnnlpeB. Man.
Telephone: .86 53 7
WINNIPEG, MAN., 19 OKTÓBER 1927
Iþróttirnar og 1930.
Mörlandanum hefir oft verið brugðið
um tómlæti, og ekki að ástæðulausu. —
Margt er líkt með skyldum, enda virð-
umst vér Islendingar oft einna æfðastir
í því að “muddle through”, eins og frægt
er orðið með Englendingum, hefjast ekki
handa til undirbúnings fyr en á elleftu
stundu.
Afarmikið er talað og hugsað um þjóð-
hátíðina miklu 1930, og sjálfsagt ekki til-
tölulega minna hérna megin hafsins en
heima. Alla langar til þess að hún megi
verða sem veglegust.
En nú er tíminn orðinn svo naumur, að
ef nokkur vegur á af oss Vestur-lslend-
ingum að standa, er þess alvarleg og bráð
þörf, að menn fari að ákveða með sér
hvað helzt megi til þess gera. Heims-
kringla flutti í fyrra ítarlega og ágæta
grein eftir séra Rögnvald Pétursson um
heimferðina, og varð sú grein til nefnd-
arstofnunar, og mun sú nefnd þegar hafa
töluvert gert. Nú flytur Heimskringla
aðilum tillögur þess manns, er vafalaust
er færastur að dæma um líkurnar fyrir því
að sú hugmynd, er greinin fjallar um,
geti náð fram að ganga. En hann sendi
Heimskringlu svohljóðandi:
Aætlun.
um stofnun og þjálfun íþróttaflokks með-
,.al Vestur-íslendinga, er að markmiði..
hefði heimferðina 1930 til að keppa
á öllum sviðum íþrótta, leikfimi
og glímu við íslendinga heima.
I. Hugmyndin sjálf.
í seinni tíð hefir iítillega verið minnst á
það meðal Vestur-íslendinga, að hin vænt
anlega heimíör 1930 jTði ekki fullkomin,
nema því aðeins að leikfimisflokkur, er
jafnframt væri glímu- og íþróttaflokkur.
væri með í förinni. Það er enginn efi
á því, að ef landar fjölmenna heim það
ár, þá munu þeir fiytja með sér, sjálfrátt
og ósjálfrátt, þau áhrif menningar og
þroska, er þeir hafa orðið fyrir hér vestra
síðan þeir tóku sér bólfestu hér. Þeir
munu telja það skyldu sína, að þátttaka
þeirra í hátíðahaldinu verði sem marg-
víslegust, til að sýna Isiendingum heima,
hvað þeir séu hér orðnir, í hverju þeir
hafi helzt tekið breytingum þenna tíma
hér. Ræðumenn þeirra, skáld og lista-
leggja fram fyrir ættjörðina allt það, er
þeir hafa bezt að bjóða héðan úr vestrinu.
Ættu þá íþróttamennirnir úr þessari álfu,
er svo víðfræg er fyrir líkamsmennt og í-
þróttir, að vera þeir einu er sætu hjá?
Væri ekki nær að þeir færu að dæmi
hinna og þá um leið að dæmi forfeðranna.
er fóru frá heimkynnum sínum til ætt-
landsins, til þess að sýna þar hreysti sína
og vinna frægð og frama. Það væri nokk
ur ósigur menning ianda hér yfirleitt, ef
íþróttamennirnir — líkamlegu afreks-
mennirnir — yrðu eftirbátar og treystu
sér ekki að keppa við Frónsbúa. Það er
þó hætt við að svo fari, verði ei fljótt haf-
ist handa til þess að sameina hina dreifðu
og lítt beizluðu krafta, er finnast meðal
landa hér á sviði líkamsmenningar. — í
von um að íslandsför vestur-íslenzkra
íþróttamanna verði framkvæmanleg, og
til þess einnig að hún megi verða þjóðar-
brotinu hér vestra til sóma, verða hér
settar fram tillögur, er að því lúta, að
þetta megi takast.
II. Undirbúningur og starfstilhögun.
Fyrsta sporið í þessa átt er að stofna
íþróttafélög í sem flestum byggöum
landa. Þau félög ættu sér vafalaust
lengri framtíð fyrir höndum en til 1930.
Þau eru eins nauðsynleg þar eftir sem
þangað til, fyrir menning sveitanna. —
Fyrsta verk þeirra væri að safna að sér
öllum efnilegustu íþróttamönnum innan
hverrar byggðar, svo að kraftar þeirra
væru ekki lengur faldir, eins og nú á sér
stað. Byrjunin er þegar hafin með náms-
skeiðshaldi og félagsmyndun í Norður
Dakota sumarið 1926, og eins með starfi
Sleipnis í Winnipeg sumarið 1927 . En
um áframhald í þessa átt hef eg hugsað
mér þessa aðferð:
Eg vildi mega taka mér ferð á hendur
út. um byggðir landa, halda þar fyrirlestra
um þessi efni og hvetja þá til að stofna
íþróttafélög, og ef ástæður leyfðu, dvelja
um tíma í hverri byggð og koma á í-
þróttanámsskeiði. Er því væri lokið, væri
mér fyllilega ljóst, hverjir líklegastir væru
til þátttöku í heimferðarflokkinn, með
meiri æfingu.. Á þennan hátt langar
mig til að velja menn úr sem flestum fé-
lögum, frá sem flestum byggðum, einn eða
tvo, þá allra beztu úr hverri. Þessir
menn, er ganga ættu undir nafni hver
síns félags (eða byggðar) mynduðu svo
einn flokk, eina heild, og tækju til ó-
spilltra málanna við líkamsþjálfun í hent
ugu plássi, segjum Winnipeg, og æfðu sig
stöðugt í leikfimi, glímu, stökkum og
köstum, þar til flokkurinn væri svo þjálf
aður að hann þætti fullboðlegur til sýn-
inga, og enginn vafi væri á að hann þyldi
samkeppni Frónsbúa. Hentugastur tími
til að stofnsetja félögin og halda náms-
skeið, væri sumarið og haustið 1928, helzt
ekkí seinna, því ekki er til setunnar boð-
ið með þjálfun, ef vel á að fara. Flokk-
urinn ætti því að geta tekið til æfinga um
áramót 1928—29. Eftir sem áður ættu
hin nýstofnuðu félög að halda áfram starfi
með fullum krafti, og þyrftu þau nauðsyn
lega að mynda með sér sambandsstjórn.
II. Þjálfun.
Eg geri ráð fyrir að eg gæti sett saman
ágætan Islandsferðarflokk með tveimur
mönnum úr hinum sjö nærliggjandi stærri
byggðum Islendinga, sem hér segir: Win-
nipeg; 2; Selkirk, 2; Nýja ísland, 2;
Lundar 2; Argyle 2; Vatnabyggðir 2;
Norður Dakota 2. Þenna 14 manna flokk
vildí eg æfa á sem fuilkomnastan hátt,
og ekki eingöngu með heimförina fyrir
augum, heldur og einnig framtíð þátttak-
endi. Þannig myndi eg gefa þeim tilsögn
í íþrótta- og fimleikakennslu, svo að þeir,
að förinni lokinni, gætu tekið upp það
starf ef þeim sýndist. Yrði það eflaust til
styrktar hinum starfandi félögum út um
óyggðirnar, ef þessir mienn kæmu og
tækju að sér íþróttakennsluna að ferð-
inni lokinni. Eitt langar mig til að benda
sérstaklega á: Þegar stórþjóðin kallar á
syni sína til herþjónustu, þá fer allur
fjöldinn mótmælalaust, þótt leiðin liggi
oft út í opinn dauðann. Nú kallar ís-
lenzka þjóðbrotið hér vestra á syni sína,
ekki til þess að senda þá á vígvöll, heldur
til þess að halda uppi sæmd þjóðarbrots-
ins í friðsamlegum kappraunum. Þar sem
kallið er ei kröfuharðara, er það ómaks-
ins vert fyrir unga og hrausta landa, að
leggja fram þann tíma og fyrirhöfn, er
það krefur. Þess má geta, að þeir menn,
er innritast í þennan flokk, og munu sjálf
sagt vita hvað þeir eru að gera, mega alls
ekki bregðast er á hólminn er komið. —
Um þjálfunina sjálfa er það að segja, að
áherzla yrði lögð á hið bezta líkamsæf-
ingakerfi, er nú þekkist, því þar með feng
ist einnig undirstaða undir glímu og aðrar
íþróttir er vera vildi. Aðrir yrðu ekki
teknir í flokkinn en þeir, er vissa væri fyr
ir að gætu orðið góðir leikfimismenn og
á sama tíma góðir gMmumenn. Þessir
menn ættu einnig að geta undirbúið sig
til þess að taka þátt í köstum og stökk-
um, ef til þess kæmi, að þeir lentu í þann-
ig löguðum kappraunum heima á gamla
landinu.
IV. Kostnaður.
Hér kemur að þeirri hlið þessa máls,
sem flestir bera kvíðboga fyrir, sem er
kostnaðurinn. Eg lít svo á, að þessu
megi þannig fyrir koma, að kostnaður
verði alls enginn, þegar allt kemur til alls,
miklu fremur að ágóði verði, ef þessu
verður stjórnað eins og eg hefi hugsað
mér, á “business”-legum grundvelli. —
Hugmynd mín er alls ekki sú, að ganga
manna á milli til þess að biðja um fjár-
hagslegan styrk, heldur sú, að taka lán,
í því trausti að þetta verði, eins og eg
hef ætlað, að arðberandi fyrirtæki, Bregð
ist þær vonir, er eg hefi um lántöku,
næsta ár, þá er eg hræddur um að þetta
lendi allt við orðin tóm. Peningaupphæð
sú, er eg held að eg þyrfti að hafa í upp>
hafi, til þess að hleypa þessu af stokk-
unum, geri eg ráð fyrir að yrði frá 8—10
þúsund dollarar. Þessi upphæð yrði, í
einu orði sagt að standa straum af flokkn
um, þar til að hann væri farinn að vinna
fyrir sér. Aðalútgjaldaliðirnir yrðu:
Leiga fyrir vel útbúinn leikfimissal, bún-
ingar; renta á láni og framfærsla flokks-
ins (fæðispeningar og þess háttar). Ef
almennur áhugi væri fyrir þessu, gæti vel
komið til njála að hægt væri að létta und
ir kostnaðinn með því að veita flokks-
mönnum hagkvæma vinnu þann tíma, er
þeir gæfu sig eingöngu við æfingum. —
Þegar flokkurinn væri búinn að æfa sig
stöðugt í fjóra mánuði (1. jan. til 30.
apríl 1929), geri eg ráð fyrir, að hægt
væri að fara reynsluferð út um íslenzku
byggðirnar fyrir mánaðartíma eða svo, og
ættu inntektir að standa vel straum af
útgjöldum flokksins þann mánuð. Að öll-
um líkindum yrði strax þar á eftir höfð
stórsýning hér í Winnipeg; að því búnu
vildi eg gefa flokknum um tveggja mán-
aða frí yfir sumarið, og taka aftur til ó-
spilltra málanna með ágústbyrjun og æfa
í tvo til þrjá mánuði. Að því búnu færi
eg í ferð með flokkinn um Bandaríkin, í
því skyni að hafa upp peninga til að borga
lánið, og þá upp í fargjaldið yfir hafið.
Einnig myndi flokkurinn verða góð aug-
lýsing fyrir íslendinga og myndi verða
lögð sérstök áherzla á að kynna glímuna
meðal Bandaríkjaþjóðarinnar. Þet.ta ferða
lag geri eg ráð fyrir að stæði yfir til marz-
loka 1930. Úr þessu ferðalagi, hefi eg
áætlað, að inntektir næmu hér um bil
helmingi meiru en lánið væri; því auðveld
lega hægt að borga það, og leggja af stað
heimleiðis, vel útbúinn fjárhagslega. Á
leiðinni heim vildi eg mega koma viö sem
víðast, sérstaklega á Norðurlöndum, því
tími væri nógur. Heppilegast væri að
fara sem leið liggur til Bergen, og fara
víðar austur á bóginn, um Noreg og Sví-
þjóð, síðan til Kaupmannahafnar og fleiri
staða í Danmörku. Þessi kafli ferðalags-
ins er eg viss um að myndi bera sig. —
Þessu ætti að vera lokið í maílok, og væri
þá heppilegur tími að fara beint heim til
íslands frá Danmörku. Yrði flokkurinn
þá á íslandi þann tíma, er aðalhátíðahöld-
in færu fram, og tæki sinn þátt í þeim í-
þróttum, er samið væri um að hann
keppti í. Þar að auki myndi flokkurinn
fara hringferð um landið og setja upp
sýningu í öllum helztu kaupstöðum. Á
útleið væri vel til fundið að flokkurinn
stanzaði í Englandi og Skotland og hefði
sýningar á nokkrum stöðum. Er til baka
væri komið, myndi verða sett upp önnur
sýning í Winnipeg, og þar með yrði starfi
flokksins lokið. Gæti þá hver farið til
síns heimkynnis, og tekið upp það starf,
er hverjum um sig sýndist. En þá, sem
vildu leggja fyrir sig íþróttakennslu, yrði
eg búinn að undirbúa svo, að þeir gætu
tekið að sér leikfimis- og íþróttakennsiu
hvar sem væri. Væri þá þessari pílagríms
för lokið. Ef vel tækist, ætti hún að verða
Vestur-íslendingum og löndum í heild, til
vegsauka; og um þátttakendur sjálfa er
það að segja, að ferðin myndi verða þeim
á allan hátt til uppbyggingar og skemtun-
ar. Þer myndu fá tækifæri til að fara
víða og sjá mikið af heiminum; og það
sem mest er um vert, þeir yrðu fyrir ís-
lenzkum áhrifum og flyttu þau með sér
til baka vestur, svo að sýnileg áhrif væru
kannske hugsanleg. Mikil nauðsyn er
það fyrir Vestur-íslendinga, að af þessari
för verði, og að hún heppnist. Ef ián fæst
til að byrja með, er hálfur sigurinn feng-
inn.
H. S.
Vængir.
Eftir Mary Carolyn Davies
Lífið getur gefið marga vængi:
galsavængi, fjörs og unaðsvængi,
rökkurvængi, svása sólskinsvængi.
Svífum, fljúgum, þiggjum alla vængi;
neitum engum, notum alla vængi,
nóg er loftið, þenjum alla vængi. —
Þó að sumum þeirra’, er reyna vængi,
þrjóti kraftur, falli’ og brjóti vængi,
þá er heimska að hræðast.alla vængi.
Líf og gæfa gefi’ oss ótal vængi,
gleðivængi, starfs- og orkuvængi;
bjarta, stóra, hvíta hlátursvængi,
himinbreiða ljóss- og sigurvængi,
milda, þíða, mjúka friðarvængi.
Morgunsólin skapi oss geislavængi.
Stefnum hátt með þúsund þanda vængi,
þreytum flug með alla iífsins vængi,
fljúgum, notum alia, alla vængi.
Sig. Júl. Jóhannesson þýddi.
Ný bók.
Joseph McCabe: Er anda-
trúin byggð á svikum? —-
Gagngerð rannsókn á sönn
unum Arthur Conan Doy-
le‘s og annara. Þýtt hefir
Guðmw Árnason. )Winni-
peg. Kostnaðarmaður: Jón
Tomasson. Prentuð hjá
The City Printing & Pub-
lishing Company. — Bókin
er 212 blaðsíður. Verð
$1.50.
Ef bók þessi hefði verið gefin
út á íslandi, þá myndi heilmik-
ið hafa verið um hana ritað og
rætt — og rifist. En eins og
hérna megin er högum háttað,
þá er þögnin, steindauð og köld,
einu launin, sem öll andleg við-
leitni fær, nú á þessum síðustu
myndunartímum saltstólpans
(c: allt ísienzkt hér að breytast
í salt jarðar). Og eina bergmál
ið, er andleg mál framkaiia hér,
að því er eg man bezt, er þegar
söfnuðurnir hafa upp trúarjátn-
inguna sína eftir prestunum
sínum.
Mr. McCabe er ekki myrkur
í máli. Hann gerir allar kenn-
ingar rannsóknarmanna og spiri
tista, annaðhvort að barnaskap
eða trúðleik, og telur flest fyrir
brigði miðlanna blekkingar ,á
einn eða annan hátt. Rekur
hann sögu spiritismans frá 1848
fram til síðustu ára. Minnist
allra merkustu miðlanna, sem
mest hefir hampað verið, skýrir
frá svikum þeirra, er upp hafa
komist, og líkunum fyrir blekk-
ingum, þar sem þeir hafa ei
verið að þeim staðnir.
Það hefir óneitanlega verið
ritað meir á íslenzku með spiri-
tismanum en á móti honum.
Eru sumar meðhaldsbækur hans
all skemtilegar, og nokkrar rit-
aðar af töluverðri list og skáld-
iegum æfintýrablæ, sem eðli-
legt er, þar sem atburðirnir ger-
ast í hinum ósýnilega heimi, eða
í himnaríki, eins og við kölluð-
um betri bústað dáinna manna
í gamia daga. Eg fæ ei betur
séð, en þeir íslendingar, sem
láta sig mál þettaTniklu varða,
og lesa meðhaldið, ættu einnig
að kynna sér mótstöðuna, hjá
Joseph McCabe, til samanburð
ar og hugleiðinga. Þetta mun
hafa vakað fyrir útgefandanum,
Jóni prentara Tómassyni. Hef-
ir hann áður gefið út “Kapp-
ræðu um sannindi spiritism-
ans”, milll þeirra kappanna,
Josephs McCabe, fyrverandi
prests og prófessors, rithöfund-
ar og fyrirlesara, höfundar bók-
ar þeirrar, sen? hér hefir verið
minnst á, og Sir Arthur Conan
Doyle, læknis og skáldsagnahöf
undar, fyrirlesara og málsvara
spiritismans. Er sú kappræða
hin röggsamlegasta á báðar,
þýdd af Sigtr. Ágústssyni.
Þýðing séra Guðm. Árnason-
ar á bókinni er góð, og eru marg
ir kaflar hennar skemtilegir, þar
sem lýst er hinum margvíslegu
og sniðugu brellum miðlanna.
En annars er bókin alvörubók.
og einhver állra þyngsta ádeila
á spiritismann, sem enn hefir
birzt. Raunar var hinn ágæti
missýningamaður, Houdini, sem
á síðustu árum sínum var búinn
að hefja sig upp í það tignar-
sæti að nefnast vísindamaður,
oft búinn að veita spiritístum
stór slög og þung, og lék óspart
listir andanna með göldrum sín-
um, og stóð sig engu síður en
þeir “himnesku”, sannaði svik
miðla ótal sinnum, og svaraði
skýrt og skorinort fyrirspurn-
um þeirra, er að andaopinberun
hölluðust, í tímaritum Banda-
ríkjanna, og skrifaði sjáifur
bækur um þetta efni, eins og t.
d. “A Magician Among the Spir-
its”. — Ein spurningin til Hou-
dini hijóðaði svo: ‘í’Cæri Hou-
dini! Þér segist viija koma upp
um svikamiðla. En eru þá ekki
h'ka til sannir miðiar, er stand-
ast hveria þá raun, sem fyrir þá
er lögð?”
Svar Houdini er á þessa leið:
“Skeð getur að þeir séu tii, en
w DODDS
KIDNEY
PILLS
H E U M /v-r I
lí*HT’S DlS
“•abeteS
DODD’S nýmapillur eru bezta
nýrnameðalið. Lækna og gigt,
bakverki, hjartabilun, þvag-
teppu, og önnur veikindi, sem
stafa frá nýrunum. — Dodd’s
Kidney Pills kosta 50c askjan.
eða 6 öskjur fyrir $2.50, og fáat
hjá ölluro lyfsögum, eða frá
The Dodds Medicine Co., Ltd.
Toronto, Ontario.
þeir hafa aldrei orðið á vegi mín
um. Til að sýna yður, hve erf-
itt er að ná í áreiðanlegan mið-
il, þá skulum við fara aftur í
tímann til ársins 1857, þegar
“Boston Courier” bauð $500
hverjum miðli, sem gæti staðist
gaumgæfilega rannsókn. Slík
boð hafa verið endurtekin síðan
hvað eftir annað, og þar á með-
al $60.000, sem Henry Sybert
ánafnaði Pennsylvania háskól-
anum. í síðastliðin 60 ár hafa
næstum $100,000 með öllu og
cllu, staðið til boða hverjum
þeim miðli, sem gæti staðist
ítrustu rannsókn, en engum hef
ir ennþá verið úthlutuð nein
verðlaun fyrir að standast slíka
raun.”
“Andatrúin”, eins og Islend-
ingar nefna jafnast þetta “fikt”
við framliðinna manna sálir,
hefir orðið mörgum Landanum
góð kvöldskemtun, og nokkrum
raunabætur. En eg er nú svo
gamaldags í mér að álíta, að
þeim mönnum, sem þurfa, enn
þá á himnaríki og lielvíti að
halda, sé eins holt að trúa á
þau í fjarlægð gömlu merkingar
innar, eins og flytja þau inn í
dagstofur sínar og svefnher-
bergi — jafnvel þótt uppvakn-
ingin væri möguleg.
Enginn taki þó orð mín á
þann veg, að eg sé að meinast
við sálfræðilegum rannsóknum
á ódauðleikamálunum fremur
en í aðrar áttir, sem þekkingar-
þorsti mannsandans leitar. En
það er sannfæring mín, að anda
rannsóknirnar séu aðeins með-
færi þeirra fáu manna, sem hafa
helgað líf sitt sálfræðinni og
líffræðinnj, en ekki hvers og
eins fáráðlingsins, sem í blindri
ofurtrú dáleiðir sig í dvala, læt-
ur borðfæturnar svara sér, eða
stafrófsborðið ségja sér sögur
— að ekki sé minnst á falsspá-
menn þá og Bragða-Máusa, sem
blekkja fólkið af fégirnd eða
frægðarvon, eins og allur só.
fjöldi miðla, er Joseph McCabe
telur upp og skýrir svo gaum-
gæfilega frá.
McCabe áiítur að þessi “anda
opinberun” sé “að nokkru leyti
ný tilraun til þess að fá núlif-
andi kynslóð til að hverfa aftur
til trúarbragðanna; að nokkru
leyti tilraun til að snúa huga
verkalýðsins frá stjónimálum
og fjármálum þessa lieims; og
að nokkru leyti nýtjt uppþot
þeirrar takmarkaiausu trúgirni.
sem hefir verið samfara hverri
nýrri hreyfingu andatrúarinnar
síðan 1848. Samskonar tímabil
var á sjötta tug nítjándu aldar-
innar, þegar andatrúin breiddist
út um heiminn; aftur á áttunda
tugnum, þegar líkamningarnar
komust á gang. Þær voru heft
ar snemma á áttunda tugnum
með því, að svikum var komið
upp al^taðar, og það er ekki fyr
en nú á síðustu tímum, að anda
trúin hefir aftur farið að rétta
við. Hinn hörmulegi æsingur
geðsh) æringanna, sem istríðið
hafði í för með sér, hefir örvað
hana aftur og trúgirnin blossað
upp í bili.”
Til þess að lesendur þessara
orða kynnist höfundi bokarinn-
ar betur, læt eg örstutta lýsingu