Heimskringla - 26.10.1927, Side 5

WINNIPEG 26. OKTÓBER 1927
HEIMSKRINGLA
6. BLAÐSIÐA.
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
Haust.
Sjá laufin á loftvegum sveima
— sem lífinu sjálfu sé feykt á glæ —
í>au fæddust við húsið mitt heima
og hjöluðu og léku í vorsins blæ.
Eg sá þau í sumar á daginn
við sólgeislann stíga sinn létta dans;
þau voru svo lifandi lagin
og léttfleyg og kvik, eins og hugur manns.
En nú er allt dautt og svo dapurt,
og dáin öll stráin um hæð og laut;
/ví frostið þau nísti svo napurt
og nóttin þau lagði í jarðar skaut.
S. E. Björnsson.
Nei, vér getum ekki að því ( Nú er það aftur á móti aðal-
gc. t, að oss finnst kveða við atriðið að útbreiða sem mest og
töluvert annan, og ekki endilega bezt skilning og þekking bæði
hugðnæmari tón, hjá þessum meðal einstaklinga og sérstak-
tveimur merku íslenzku kenni- lega meðal fólksins yfir höfuð.
Jmönnum í Winnipeg og Reykja- Það sem nauðsynlegast pr að
(vík, heldur en hjá Emest Wil- þekkja er þetta:
Oiam Barnes biskupi í Birming-
ham á Englandi.—-Og er þó séra
Björn vitanlega langtum rýmri
►g skynsamlegri. — Vér getum
þá heldur ekki að því gert — og
Iná hver sem vill kalla það blaut
geðja — að vér berum ólíkt
meiri virðingu fyrir hinni
“gömlu og góðu” trúarjátnngu
séra N. S. Thorlákssonar, með
‘ dauðanum og djöfulsins valdi”,
er hann endar með grein sína,
þá er áður er nefnd. Því í raun
og veru er langtum heilsteypt-
ari skapgerð þess manns og heil
brigðari,, er hreyfir sig ekki úr
hlaðvarpanum, af því að hann
álítur bezt heima, og vill ekki!
leita, heldur en hinna, er meira J sagt, hefir oft verið sagt áður
og minna óðfúsir leggja á stað. af ýmsum öðrum, og margt af
í leitina, en þora ekki lengra; því vita menn, þótt oft gleym-
1. Bygging, störf og eðli Jík-
amans.
2. Óvinir heilsunnar og að-
ferðir þeirra.
3. Varnir gegn þessum óvin-
um og ráð til þess að forðast
þá yfirleitt.
4. Áhrif hugarfarsins á heils-
una.
5. Sérstakar heilbrigðisvarnir
og lækningar.
Hvert þessara atriða er marg
þætt og yfirgripsmikið; skal hér
reynt að skýra þá á sem ein-
faldastan hátt.
Flest af því sem hér verður
burtu en stutt tjóðurband nær,
og verða svo annaðhvort á burtu
ist að breyta samkvæmt því.
Líffærin eru í líkamanum að
í bæjarreyknum á túninu, af . sínu leyti eins og hver einstak-
því þeir vilja ekki til tjóðurhæls-. lingur er í þjóðfélaginu. Þau
ins aftur, eða verða til í túnfæt-| hafa öll ákveðið verk að vinna
inum, á hringsælisflótta heim hvert fyrir sig, en verða jafn-
til tjóðurhælsins aftur, í óráðs-
svima frá pk,elfingunni við ó-
mælsiútsýnið beinleiðis, er
þeim opnaðist, þegar þeir loks
voguðu sér að klöngrast upp á
túngarðinn.
framt að vinna hvert með öðru
og vera samtaka. Ef einhver
limur eða eitthvert líffæri er í
ólagi eða líður, þá líður allur
líkaminn. Þannig er því einnig
varið með þjóðlíkamann, ef vel
er að gáð, þótt þeir séu tiltölu-
lega fáir, sem gefa því gaum.
Til þess að hafa nokkurn
veginn full not af því, sem sagt
Vér vilju mtaka það fram að! verður um sjúkdóma og sjúkra-
vér vildum eigi neita grein hr.' varnir, verður fyrst að fara
‘Þjóðþing”ið á 7. síðu-
S. B. B. hér í bláðnu upptöku,
þar sem Heimskringla er opin
fyrir öllum skoðunum mann-
sl^emmdalausum, (þótt greinin
sé hins vegar að voru áliti að
mestu leyti endileysa frá upp-
hafi til enda, eins og hreinskiln
islega var tekð fram við höfund-
inn, að því er snertir saman-
burð á afrekum pólitísku stór
flokkanna h^r í Canada. Enda
er fróðlegt til samanburðar við
þessa grein, fyrir þá sem hand-
bært hafa, að taka fram “XX.
Öldina” frá hendi greinarhöfund
ar sjálfs í kosningunum 1925.
--------------x--------
Heilbrigði.
i.
Það er mikils virði að fá bót
meina sinna þegar veikindi ber
að höndum; en þó er það meira
virði að geta varist sjúkdómum
og þurfa sem minnst á lækning
um að halda.
Áður var það svo að segja hin
eina köllum læknanna að gera
sitt til þess að draga úr þján
ingum og þrautum, berjast eftir
mætti gegn sjúkdómum, leftir
að þeir höfðu náð tökum á fólk
inu.
nokkrum orðum um helztu at-
riði líkamsbyggingarinnar og
aðal líffærin. Til þess að geta
farið skynsamlega með vélar og
gert við þær ef þær bila, er
fyrsta skilyrðið að þekkja nokk
urn veginn byggingu þeirra og
vita hvernig hinir ýmsu partar
vinna, hver út af fyrir sig og
allir í einingu. Þannig er því var
ið með líkamann; þekking á
starfi hans og byggingu er frum
skilyrði þess að geta verndað
hann sem bezt og farið skyn-
samlega með hann.
Fjölda margir sjúkdómar stafa
af því, að ekki hefir verið gætt
heilsunnar sem vera bar, fram-
eftir æfinni. Þegar fólk er ungt
og hraust, misbýður það heils-
unni á ýmsan hátt og geldur
þess á síðari árum. Náttúru-
lögmálið lætur ekki að sér
hæða; því sem fólk sáir í æsk-
unni og fyrri hluta æfi sinnar,
það uppsker það þegar árin
fjölga. Sá sem ekki les eða lær
ir neitt meðan hann er ungur,
hann verður fávís og illa að sér
í ellinni.
varir — og það oft án þess að
við hana verði gert.
Heilsan er bezti fjársjóður
hvers manns. Menn sækjast eft-
ir auðæfum, en hvers virði eru
þau þegar heilsuna brestur?.
Menn sækjast eftir metorðum,
en þau eru lítils virði þegar
heilsan fer.
Og yfirleitt eru það ekki harð
ar kröfur, sem náttúran gerir
til vor, í því skyni að vernda
heilsuna. Boðorð hennar eru
flest sanngjörn og auðhaldin —
hitt er satt, að hún hegnir venju
lega vægðarlaust, þegar þau eru
brotin.
Frh.
Sig. Júl. Jóh.

Frá fslandi.
Akureyri 19. ág.
Fæddir, fermdir, dánir, m. m.
Árið 1926 fæddust 3013 börn á
íslandi, þar af 69 andvana. —
Fermd voru 1692 ungmenni. —
Hjónavígslur alls 616. Alls dóu
á árinu 1122 manneskjur. —
Altarisgestir voru 5430, eða 9%
fermdra þjóðkirkjumanna. Eng-
in altarisganga fór fram í 6
prestaköllum. — Tala þjónandi
presta var 107, þá prestastefn-
an kom saman í vor og 2 að-
stoðarprestar. Prestaköll eru
111 alls, en 5 prestlaus. Af
prestaköllum sem nú eru, eiga
þrjii að falla úr sögunni við
næstu prestaskifti, samkvæmt
lögum frá 1907. Verða presta-
köllin þá alls 108, en embættin
109 (2 við dómkirkjuna).
SLITLU börnin
• - í
i
Þeir öldruðu, þeir veiku og blindu, þeir |
i
kripluðu
i
i
verður aðsjá um
i
!
Suðaustanátt er nú hvern dag
með svo miklum hlýindum, að
tæplega þykir einleikið og eru
uppi getgátur um það, að eld-
gos muni valda. En ekki hafa
borist neinar slíkar fréttir. —
Sunnanlands eru nokkrar rign-
ingar.
Áður en blaðið fór í pressuna
l^itaði það fregna frá Reykja-
hlíð í Mývatnssveit, hvort jarð-
eldar myndu vera uppi. Fékk
blaðið þær upplýsingar, að bæði
reykur og eldur hefðu sést í
suðurátt. Hafði jafnvel orðið
vart við öskufall í fyrradag. —
Hitt var eigi víst hvort eldur
sá væri í Dyngjufjöllum eða
Vatnajökli.
(Dagur.)
Rvík 13. sept.
Hljómsveitastjórn Jóns Leifs.
—Hann hefir nú haft heila tylft
af merkilegum þýzkum hljóm-
sveitum undir höndum, og stjórn
að sumum þeirra hvað eftir ann
að á hljómleikum víðsvegar um
Þýzkaland, — við bezta orðstír
eins og kunnugt er. Þannig hef-
ir Jón Leifs aflað sér sjaldgæfr-
ar og mjög margvíslegrar
reynslu í orkesturstjórn, en það
hefir orðið til þess, að hann hef-
ir tekið upp nýja stefnu í þess-
ari grein hljómlistarinnar, þ. e.
í hljómsvejtarstjórn og hljóm.
sveitarleik, en það má heita, að
hann hafi nú starfað í þessa
átt síðan hann fór af íslandi
síðast fyrir einu ári. f fám orð-
um sagt heldur hann því fram,
að þess listgrein sé enn ekki orð
in fullþroska, standi eitthvað á
líku stigi nú eins og t. d. píanó-
leikur fyrir daga Franz Liszts;
en til þess að orkesturleikur og
orkesturstjórn nái að þroskast
áfram, þá þurfi að fara aðrar
leiðir en farnar hafi verið hing-
að til, bæði í öllu skipulagi
hljómsyeitai, í l&tarfsaðferðum.
stjórnmáta og í öllum undirbún
ingi. Ýmsir merkir þýzkir lista-
menn styðja Jón Leifs í viðleitni
hans. Eins hafa bæði dagblöð!
og músíktímarif í Þýzkalandi
flutt greinir um þetta og þessu
til stuðnings. T .d. flutti tíma-
ritið ‘‘Das Orchester”, sem gef-
ið er út af ríkissambandi þýzkra
hljómsvelta, nýlega eina slika
Hinir ólánssömu í stærri Winnipegborg, án
alls tillits til trúarskoðana eða þjóðflokka, eru
fæddir, klæddir, hýstir, veitt læknishjálp, gladdir
og huggaðir af 26 líknarstofnunum, sem eru að-
. njótendur Federated Budget.
Hver ein af þessum líknarstofnunum hefir
visst verk að framkvæma og gerir það ákjósan-
lega og nákvæmlega og hagsýnislega.
/Sjóð verður að stofna til þess að gera það
mögulegt fyrir stofnanir þessar að halda áfram
líknarverki sínu yfir árið 1928.
Viljið þér hjálpa? Viljið þér aðstoða Budget?
Gerið yðar skyldu
Gefið höfðinglega
s«
y.
10.
11.
12*
12.
14*
15.
16-
17.
1S-
1».
20-
21.
22-
24.
25*
26.
Stofnanir sem
styrktar eru
llenedlotino Orphanaico.
('anadlan Nnftoual InMtitute for
tho Rlind.
< hildron*M Ald Socioty
<hildron*M lluroau
< hildroiiM liomo
t*hiidron*M HoMpital
<on valoMoont HoMpital
Fodoroatod lludKot
Home of tho <>ood Shophord and
St AjcnoN Prlory
Homo Welfare AnMOoÍatlon
Infant'N Homo
JewlNh Old Folkn Homo
J«*v\lsh OrphanaKre jand Child-
ron*M Ald
Jonn of Aro Homo
KlndorKarton Sottlomont Amm’bí
KnouloK Homo for Roya
Mother’N AMMOoiatÍon
Old Folkn Home
Provldenee Sholtor
St Ronifaoe Orphanafce and Oid
FolkM Homo
St. JoMOphM Orphanago
Vtotorla HoMpltal
Viotorlan Orilor of NurHoa
WinnipoK Gonoral Hoapital
A M C A
Y W C A
I
|
í
• !
I
,Cr
I
í
í
i
í
> i
FEDERATED BUDGET
6th ANNUAL CAMPAIGN
.Nov. I. 2. 3. and 4.
Jón Leifs hefir í hyggju að
koma 1930 til Islands með
hljómsveit, sem væri samansett
og æfð eftir þeim kröfum, sem
hann hefir nú gert. Hann gerir
sér vonir um, að með því móti
muni nást fullkomnun i orkest.
urmeðferð tónverka. en náðst
og eins og hún sjálf segir, er eg
síma til hennar: “Því miður er
langt frá því víst, hvort nokk-
uð verður af heildarútgáfu rita
mannsins míns sáluga, og eg
hefi ennþá ekki átt tal við Ein-
ar Olgeirsson eða félaga hans
um þetta. Fregnin er alveg úr
hefir hingað til. Megum við Is- j lausu lofti, og var ætlun mín, að
lendingar fagna þessu, og er ekki yrði um þetta talað, fyfr
ekki að efa það, að við munum! en víst væri hrort nokkuð yrði
ekki liggja á liði okkar til þess úr þessu eða ekki. í liandriti
að styðja slíka för hingað á þús. liggur ekki mikið eftir Jóhann.”
und
ins.
ára afmæli íslenzka ríkis-
— Listvinur.
(Vísir.)
Þorf. Kr.
Khöfn í sept.
Rvík 26. sept.
Þolhlaupsafrek. — í gasr hljóp
Magnús Guðbjörnsson í annað
Rit Jóhanns Sigurjónssonar. skifti frá Kambabrún og hingað
—Fyrir nokkru var grein í “Poli niður í bæinn. Lagði hann af
tiken” eftir Finn Hoffmann, og stað frá 40 km. (um 25 enskar
er sagt frá því, að íslendingar í mílur) steininum í Kömbum að
grein á fyrstu síðu. Og nú birt
Það er eins með heilsuna; sé J jr víðlesnasta músíkblaðið “All-
engin rækt lögð við hana fram gemeine Musikzeítung” (Berlfn7
j eftir aldri, þá bilar hún fyr en íanga ritgerð eftir Jón Leifs um
þetta efni. | .
Höfn ætli að gangast fyrir því,
— meðal annars með því að
skora á Bókmenntafélagið (?)
— að rit Jóhanns Sigurjónsson-
ar yrðu gefin út í heild, og þá
einnig þau rit, er liggja eftir
liann í handriti. Einnig stóð
þar að Haraldur leikari Björns-
son væri að lesa yfir handrit af
leikriti eftir Jóhann, er væri_ó-
prentað. Reykjavíkurblöðin hafa
nú flutt þessa fregn eftir skeyti
til sendiherra Dana á Islandi og
engra frekari upplýsinga leitað.
Þó að það skifti í sjálfu sér ekki
miklu máli, hvort þess fregn
væri sönn eða ekki, skal eg þo
upplýsa — einkum fyrir eftir-
tfmann — að úlfaldi hefir hér
verið gerður úr mýflugu. Frú
Ingeborg Sigurjónsson hafði að
vísu beðið Harald Björnsson að
líta yfir leikrit, er liggur óprent
að eftir Jóhann, og ennfremur
hafði komið til mála, að Einar
Olgeirsson ritstjóri og einhver
með honum, sem kvað vera að
bollaleggja nýtt bókaútgáfufé-
lag, ef til vill gæfu eitthvað út
af ritum Jóhanns, en engra
samninga hefir þó verið leitað
ganga 10 og kom hingað kl.
12.30; hann var á leiðinni 3
klukkustundir, 4 mínútur og 40
sekúndur. í fyrra var hann 3
klukkustundir og 10 mínútur
Veðrið var frekar gott í gær, en
þó nokkuð kalt og gola á móti.
Vonandi verða einhverjir fleiri
næsta sumar, sem hlaupa þessa
leið, svo að Magnús hafi við
einhvern að keppa, en hlaupi
ekki áfram í kapp við sjálfan
sig.
(Alþ.bl.)
Jón S. Bergmann.
skáld.
Einn kveður jarðheim í dag
og annar á morgun. Það er
þekkt saga.
Jón Bergmann er horfinn.
Hann andaðist á sjúkrahúsi
Landakots 9. þ. m. (sept.). Var
hann fæddur að Króksstöðum
í Miðfirði 30. apríl 1874.
Jón Bergmann hlaut skáld-
um slíkt við frú Sigurjónsson, gáfu í vöggugjöf. Er hann löngu
o
þjoðkunnur orðinn fyrir hag-
mælsku og bragfimi. Munu
sumar stökur hans lifa lengi á
vörum þjóðarinnar.
Fannst Jóni tíðum að hann
hefði verið olnbogabarn ham-
ingjunar. Var ekki ætíð sem
mýkst undir fæti hans. Og þegib
hefði hann að eiga laðandi
heimili að staðaldíi.
Kvað hann um þetta, en bar
sig karlmannlega:
Eg er fremur fótasár;
forna þrekið brestur;
eg hefi sífellt seytján ár
sofnað næturgestur.
Gleðin var alltaf öðruhvoru í
förinni, þó að hún væri mis-
munandi unaðsrík. Vonin sló
bjarma á vegu hans. Og trú
hans á dulin öfl veittu honum
þrótt.
Hann Ijóðar:
/
Vonin gefur lífi lit,
lyftir skuggatjöldum,
hún er eins og árdagsglit
yfir báruföldum.
Þó að leiðin virðist vönd,
vertu aldrei hryggur;
það er eins og hulin hönd
hjálpi, er mest á liggur.
Jón Bergmann var ádeilu-
skáld. Deildi hacn hispurs-
laust á samtíðarmenn sína. Var
hann fáorður mjög, en frábær-
lega gagnorður. Þannig leit
hann á flokksdeilur og frelsis-
hjal:
Aldrei frelsisskúma skraT
skapar menning vígi,
meðan hugur heimskast af
hatri og flokkalýgi.
Kátleg var stjórnmálaverzlun
íslenzkra forystumanna í aug-
um Jóns Bergmanns:
(Frh. á 7. bls.)