Heimskringla - 22.02.1928, Page 3

WINNIPEG 22. FEBRÚAR 192S
HEIMSKRINGLA
S. BLAÐSIÐA
A Strong, Reliable
Business School
MORE THAN 1500ICELANDIC STUDENTS
HAVE ATTENDED THE SUCCESS BUSINESS
COLLEGE OF WINNIPEG SINCE 1909
It will pay you again and again to train in Winnipeg
where employment is at its best and where you can
attend the SUCCESS BUSINESS COLLEGE whose
graduates are given preference by thousands of em-
ployers and where you can step right from school into
a good position as soon as your course is finished. The
SUCCESS BUSINESS COLLEGE, Winnipeg, is a strong,
reliable school—its superior service has resulted in its
annual enrollment greatly exceeding the combined year-
ly attendance of all other Business Colleges in the whole
Province of Manitoba. Open all the year. Enroll at
any Ume. Write for free prospectus.
!
I
leyti. Vér vonum, að kvikmynda-
stjórinn gleymi því ekki, aS Leifur
(heppni er fæddur á Dröngum á Strön-
dum, að því er menn vita réttast.
Og iþað er von allra þeirra, sem
láta sér hugarihaldið um aukna vi8—
ikynning frændþjóöanna austan hafs
og vestan, að Norðmenn sýni þjóð-
ernisarfi vorum meiri sannigirni héð-
an af en hingað til, sýni þjóS þeirri
er nefnast Islendingar réttlæti og
viðurkenni hana sjálfstæðan aSila.
Oss finst þeim standa það nær en
ýmsum öðrutn þjóSuim. Og vinar—
hugur getur ekki fundiS brautir
austan um haf, nema sanngirnishuig
andi vestur yfir.
Igaard.
'YZe&gdíL
BUSINESS COLLEGE, Limited
385'/2 Portage Ave.—Winnipeg, Man:
————^———■■———————
Leifur hinn Norski milIi greint-_Setjum vo aö ^ta
Þvn miSur er það eigi fátítt, að
frændur vorir NorSmenn eigni sér
og sinni þjóð þá menn noræna, sem
bomir eru og barnfæddir hér á
landi, er til þjóSarsóma eru. Eru
þess eigi fá dæmi, aS Norðmenn hafa
eignað sér Snorra Sturluson, enda
þótt ættir hans hefSu öldum saman
alið aldur sinn hér á landi,— mann-
•n, sem skrifaSi sögu Noregskon—
unga, oig hlaut þau laun, aS norskur
konungur lagði fé til höfuSs hon—
um.
Þessi árin er NorSmönnum mjög
hugaS um, aS koma þeim skilningi
inn hjá almennimgi, aS Leifur hinn
heppni hafi veriS norskur maSur.
Innanlands er þessa ekki 'þörf, því
þar veit almenningur ekiki annaS en
aS Leifur hafi norskur veriS. En
víSa erlendis hefir þaS slæðst inn t
meSvitund manna, aS Leifur sé eitt-
hvaS tengdur Islandi. Svo er til
dæmis um Ameríkumenn. En NorS-
nienn gera sér mjög far um að kenna
þeim þá veraldarsögu, aS Leifur
hafi norskur verið, og varast sem
heitan eld aS láta Islands að nokkru
petið J samjbandj viS þantii jnann,
sem t flestu má telja jafnoka þeirra
landkönnuSa, er vér vitum mesta.
AriS 1925 héldu NorSmenn vest—
an hafs hátíSleigt hundraS ára af—
ntæli rtorskra landnema í Ameríku.
ViS þaS tækifæri eSa upp úr því,
hafa veríS reist minnismerki “NorS-
mannsins” Leifs hepna á ýmsum
horgum Bandaríkjanna, og torg og
strasti heitin eftir honum. En Is—
lands var þar aS litlu getiS, sum—
staSar alls ekki og annarstaSar á
þann hátt, aS ekki er viSunandi. Síö—
an hefur “Leifi hinum norska” veriS
haldiö mjög fram af NorSmönnum,
sem láta svo, viSleitni þeirra sé fyrst
fremst gerS, aS kenna Ameríku-
^oönnum þann sannleika aS Columhus
hafi eigi fyrstur manna fundiS vest—
uiheim, heldur “Leifur hinn norski.”
Sanngjarnir menn meS nokkuri
þekkingu vita, aS Columbus fann ekki
Anieríku fyrstur manna. Sömu menn
viSurkenna, aS Leifur hinn heppni
fann Vínland og aS Leifur var Is—
lendingur. I barna‘skólum NorSmanna
er þagað yfir því, aS Leifur hafi
Islendingur veriS, og eru kensluibæk—
urnar þar til vitnis. ÞaS er því
ekki ásetningssynd, er norskur al-
uiugi gerir Iæif norskan. En þeir,
sem flytja sömu kenning oig hafa
ookkra söguiþekking breyta gegn betri
vitund. ÞaS er óráSvendnisleg meS-
ferð söguheimilda, svo eigi sé djúpt
tekiS í árinni.
NorSmenn þeir, er sanngjamir
þykjast í okkar garS, segja dSast
svo. er þeir minnast á þetta á prenti:
NorSmenn og Islendingar sögualdar—
'nnar eri^ eitt, þar verður ekki á
væri rétt, en samt væri brteyfni
I NorSmanna vítaverS, þvi venjan er
sú, aS þá er rætt er ur.i sameign
tveggja, eru báðir aðilar nefndir, en
ekki annar. Hér telja NorSmenn
sig fyrir eigninni og gleyma með—
eigandanum.
En hvernig komast NorSmenn svo
aS þeirri niSurstöðu, aS þeir og Is—
lendingar hafi veriS eitt á söguöld
og landnámsöld Islands ? ÞaS er
dálítiS fróSlegt aS athuga þetta, og
skal í því samlbandi minst á ummæli
norsks manns, Gulibranson liSsfor-
^ ingja, sem gaf út bók um Islandsför i
fyrra, vegna þess aS þar eru þau
“sönnunargögn” fram borin, sem
flestir hafa á takteinum. Hann telur
afstöðu norskra útflytjenda hingaS
á landnámsöld til “móSuríandsins”
lika afstöSu þeirra manna til ætt—
jarSarinnar, er land nema úti í heimi,
— ©ftast nær innan um frumþjóðir,
til þess aS efla veldi heimaþjóSar-
innar. Hér er sannleiikanum snúið
viS. Mismunurinn á landnámi Is—
lands og flestra annara landa er
einmitt sá, aS norskir menn byigSu
Island til þess aS komast undan á—
hrifum ættjarðarinnar og ríkisvaldi,
en flestir aSrir landnemar byggja
lönd til þess aS breiða út áhrif og
I auika valdsviS heimalandsins. Þetta
| má öllum ljóst vera, — líka þeim, sem
, í neySinni nota þaS sem afsökun fyrir
IþjóSernislegu ofibeldi viS lítilmagna
. smálþjóö.
En söm er þó ættin, munu menn
segja. Allir munu geta tekiö undir
þaS. Og einmitt þess vegna svíSur
Islendinigum sárara en ella mundi.
Oss finst norsk túlkun sögulegra
heimilda stundum á þann veg, eð
segja megi aö komi úr hörSustu átt.
Qg oss finst líka, aS NorSmönnum
ætti aS vera ljós aSstaSa okkar í
iþessu máli. Sjálfir hafa þeir orðiS
fyrir þrí, aS aörar þjóðir helgi sér
þá menn sunta, er þeir eiga. Og þeir
hafa ekki tekiS þrí meS þögn.
Þó aS Islendingar séu fáir og
smáir, er þjóSarmeSvitund þeirra
eiigi svo steinsofandi, aS hún rumski
ekki þegar henni er traSkaS. En
lítilmagninn getur ekki notaS stór-
yröi, heldur skýtur ihann máli sínu
undir dómstól sannigirni og réttlætis—
finningar. Og aS svo stöddu skal
þaS vonað, aS NorSmenn vilji flytja
deilumál sín viS Islendinga, bæSi
þetta og önnur, fyrir þeim dómi.
Norskt blaS frá miSjum desember
segir frá, aS næsta sumar eigi aS
gera kvikmynd er miði að þrí, aS
“slá því föstu” að NorSmaSurinn
Leifur Eiríksson hafi fundiS Amer—
íku en ekki Columbus. ÞaS er von
vor, að Norömenn leiðist aldrei til
þess aö “slá föstum” ósannindum, og
til þess að hafa af þeirri þjóS, sem
er nákomnust allra, þann heiSur sem
hún á — aS minsta kosti aS nokkru
Ný Stjórn í Finnlandi
Hinn 6 , desember síSastliöinn
héldu Finnlendingar hátiölegt tíu ára
afmæli sjálfstæðis síns, og tíu dögum
síSar tók ný stjórn viS völdum í
landinu. Var hún myndu'ð af bænda
flokkunum, udir forstöðu Sunila
búnaSarmálastjóra.og af öðrum kunn-
um mönnum i stjórninni má nefna:
Hjiálmar J. Procopé, sem varS utan—
ríkisráSherra, innanríkisráSherirann
M. Aura, dómsmálaráSherrann J.
Niukkanen.
Fyrstu níu árin, sem Finnlendimg—
ar vóru sjálfstæS þjóö, skiftust þar
á stjórnir borgaraflokkanna. En
seint i fyrrahaust brá svo viS aS
jafnaSarmaSurinn Tanner myndaöi
stjórn, sem setiS hefir þangað til »ú.
Franran af virtist eitt mál frekar
öllum öSrum ráða í stjórnmálunum:
afstaSan til ritlendinga, einkum Rússa
og þar næst Svía. Menn höföu aS
orStaki, aS ráöandi stjórnmálastefna
Finna væri: Rússahatur, og ekkert
annaS. Þrí veröur ekki neitaS, aS
sjá hefir mátt ótvíræS merki um
hræðslu við Rússa undanfarin ár, en
jafnframt hefir veriö ráSandi í Finn—
landi öflug þjóSernishreyfing sem
nálgast hefir ofstæki, og einkum hef -
ir verið beint gegn Svíum og sænsk—
um áhriftim á Finnlandi.
En smám saman hefir þetta þó
breyzt, og flokkaskiftinigin utn þj óS—
málin hefir færst i líkt horf og ann—
arstaöar á morSurlöndum: Stéttar-
'hagsmunir og skoSanir á þgóSarí-
hagsmálum hafa orðiö ráSandi. HiS
fyrsta ytra merki þessa var myndun
jafnaSarmannastjórnarinnar í fyrra.
Því Tanner og stjórn hans lét þess
ótvírætt getiS í stefnusikrá sinni, aS
þjóSernismálin skyldu ekki sett eins
á oddinn og veriö haföi áöur. Var
hann aS visu neyddur til þess, þrí
aS hreinan meirihluta höfðu jafnaS-
armenn ekki í þinginu, og urðu a'ð
njóta tilstyrks sænsika flokksins, til
þess aS hinir þrir 'borgaralegu finsktt
stjórntnálaflokkar yrðu ekki i meiri-
hluta.
Jafnaðarmannastjórn þessari fór
líkt og samskonar stjórnum í SviþjóS
og Danmörku: hún átti tilveru
sina undir “borgarahjálp” og varS því
aS hafa hægt ttm sig í stefnumálun—
um. Þó hefir hún komiö ýmsttnt
mannúSarmálum í framkvæmd og
hreinsaö til í ýttisu. Lokst kom hún
í minnihluta i tollmáli einu og dró
sig í hlé.
Stærstur hinna borgarlegu flokka
er bændaflokkurinn, og kom því til
ihans kasta aS mynda stjórn. En þaö
varð þrí aSeins mögulegt, að notiö
yrSi stuSnings sænska flokksins.
Bændaflokkurinn er í mörgu sjálfum
sér sundurþykktir, þar mætast bænda-
hagsmunir, frjálslyndi og ýmislegt
fleira, sem ilt er aö samrýma. Bænda—
flokkurínn var hávær í þjóðernis—
málurn og fjandskapaðist mjög viS
sænsk áhrif, en hefir þó orðiS aS
þiggja hjálp sænska flokksins nú, og
þvi er spáð, að þjóðernismálin verði
látin liggja í láginni um sinn. Og
stjórnin hefir oröiS aS fá mann úr
þes'sum flokki í utanrikisráSherra-
sætiS, Hjálmar Procopé. Var hann
valinn einkum vegna iþess, aS hann er
talinn betri fulltrúi á alþjóðasam—
bandsþingum en nokkur 'Finnlend—
ingur annar. (Procopé er eitthvert
frægasta skáld Finna, er nú er á
lífi.)—S. H. f. H.
Auk Procopé, sem tvímælalaust er
kunnasti maöurinn 5 hinni nýju stjórn
núverandi forseti Finnlands,
bænda f lokksins.
aö færast í sömu áttina og þau tóku
aö stefna i hjá jafnaöarmannastjórn
inni: að hagnýtum umbótum innan
lands, en frá þröngsýnni þjóöemis—
'baráttu, sem gagntekið hefir hugi
Finnlendinga á hinu fyrsta skeiði
sjálfstæðis þeirra.
(Vísir.)
Jón Pálsson
ÆFIMINNING.
l’ess var lauslega getiS á síöast-
liðnu vori, aS andast hefði á Betel,
igamalmennahælinu á Gimli, Jón Páls—
son frá Brown P. O. hér í fylkinu.
MeS þrí aS Jón var meS hinum
eldri af vesturförutn og landnáms—
mönnutn t Dakota, hæfir aS geta
hans nokkru nánar, auk þess vel ætt—
aðttr og skynsenidar—og fróðleiks-
maöur, þótt eigi léti hann aS jafnaöi
mikiö á sér bera.
Jón var fæddur á Keldulandi t
SkagafjarSarsýslu 6. marz 1858. —
Foreldrar hans voru Páll bóndi Jóns—
son á Keldulandi og kona hans Rósa
Steinsdóttir frá Tjörnum i Eyjafiröi.
Systkini Páls á Keldulandi, voru
Anna kona Gísla bónda Stefánsson—
ar t Flatatúngu, móðir Jóns t Flata-
tunigu föSur Gísla læknis í Grand
Forks og iþeirra systkina; Dýrleit'
kona Bjarna á Bakka, föSur Eiríks,
föSur Páls fööur Emile Walters mál
ara; María kona Páls bónda Steins—
sonar, móöir Pálma kennara og forn
fræöings í Reykjarík; Páll í Litla—
dal og fleiri.
Jón var yngstur 13 barna foreldra
sinna, missti hann föSur sinn ntjög
ungur, en ólst upp meS ntóöur sinni
til fulltíða aldurs. Hann var heilsu—
tæpur í uppvexti, en bar snentma á
miklum gáfum hjá honum. HefSi
hann verið settur í skóla, ef heilsan
hefði leyft. Rósa ntóSir Jóns var
duignaðarkona meö afbrigSum og
hagsýn, og bjó viS góð efni þrátt
fyrir barnafjöldann, en nokkuS þótti
hún harðlynd; var þó tilfinningarík,
þó eigi léti hún á þrí bera. Sem
dæmi um skapferli hennar má geta
þess, er hún frétti lát manns síns, er
meS þeim hætti bar aö, aS hann
hrapaöi til dauðs á heimleiS, í Merki—
gili í Skagafirði, hafi henni oröiS aS
oröi: Menn hafa áður farið yfir
Merkigil og ekki hrapaS.” Hún sat
viS prjóna sína, er henni var sögS
fréttin, en eftir skamma stund tók
fólk eftir þrí að blóð draup undan
hverri nögl á rínstri hönd hennar.
Haföi hún þá stungiS sig á prjónun
um í geSshræringunni út af láti
manns síns, en ekki hafði hún fleiri
orS um atburðinn. AS ýmsu leyti
líktist Jón móður sinni að skaplyndi,
3000009000000000000000009100900000900000909009000090001 | NAFNSPJOLD I
Emil Johnson Service E/ectric 524 SARGENT AVE- Selja rafmagnsáhöld af öllutn teg. undum. ViBgerCir á Rafmagnsáhöldum, fljótt og vel afgreiddar.
Dr. C. H. VROMAN TANNLÆKNIR Tennur yðar dregnar eða lagaTJ- ar án allra kvala. TALStMI 24 171 505 BOYD BLDG. WINKIPKG

HEALTH RESTORED
Læknlngar án ljfja Dr- S. O. Simpson N.D., D-0. D.O, Chronic Diseases Phone: 87 208 Suite 207 Somerset Blk. WINNIPEG, — MAN. 3|S<®0G00©990G©9COO99G0©9999
O Mlts B. V. ISFELD O Plnnlst A Teacber I | O STUDIOi i | O 6ee Alveratone Street. O Phone 137 020 soooooooooooooooooooooooee
^ _n_
Dr. /VI. B. Ha/idorson 401 Boyd Bldn. Skrifstofnsfml: 28 874 Stundar sérstaklesa lunsnasjúk- döma. Er a8 flnn* á skrirstofu kl. 11 u f h. os 2—< #. h. Helmlll: 46 Alloway Avn Talsfmli 33 108
í A. S. BARDAL j | ••lar Ilklclstur og nnnut um at- i j farlr. Allur útbúnatlur «á baatl = j Bnnfremur selur hann aliakonar ! ! mtnnlavarba og leaatetna i t i S48 8HERBHOOKE 8T. j Phonci 88 MT WIÍTíriPBIQ J

TH. JOHNSON, Ormakari og GuILmihui Selur glftingaleyflibrát aaratakt ainyall veltt pðntunum oa vlðrJörðum útan af landl. 284 Maln St. Phone 24 837 w 1 WALTER J. LINDAL BJÖRN STEFANSSON Islenzkir lögfrceSingar 709 Great West Perm. Bldg. Sími: 24 963 356 Main St Hafa einnig skrifstofur aS Lund- ar, Piney, Gimli, Riverton, Man.

Dr. Kr. J. Austraann WYNYARD SASK —
dr. j. stefáívsson aif MEDICAL ART9 BLBA Homl Kennedy og Grakem. Standar tlastnn ••(>>-, •yran-, ■«f- om kvrrkn-aJOkdOaaa. hltta fr» kL 11 tU 11 t k •« kl. 8 tl 5 *• h. TaUImli 21 834 HelmlII: 638 McMUlan Ave. 43 691
DR. A. B1.ÖNDAL •02 Medlcal Arta Bld*. Talslml. 22 296 Stundar sérstaklega kvensjúkddma og barnasjúkdöma. — AtJ hltta: kl. 10—12 f. h. og 3—6 e. h Helmlll: 806 Vlctor St.—Slml 28 180
G. S. Thorvaldson, B.A., LL.B. LögfræSingur 709 Electric Raiiway Chamber Talsími: 87 371

J. J. SWANSON & CO. Umlted R R N T A 1, 8 INSDRANOR H H A L RSTATR MORTGA G R 8 600 Pnrla Bulldlns. Wlnnlpea, Man.

Telephone: 21 613 J. Christopherson, Islenzkur lögfrœSingur 845 Somerset Blk. Winnipeg, Man.

Dr. B. H. OLSON 218-220 Medtcal Arts Bld*. Cor. Graham and Kennedy It Phone: 21 834 VlStalstiml: 11—12 og 1—6.1« Helmtll: 921 Sherburn 8t. WINNIPEG, MAN.

Carl Thorlakson UrsmiSur Allar pantanir meS pósti afgreidd- ar tafarlaust og nákvæmlega. — Sendiö úr ySar til aðgerSa. Thomas Jewelry Co. 666 Sargent Ave. — Sími 34 152

Bristol Fish & Chip Shop HIf> GAMLA OG ÞEKKTA KING’S bexta fferS Vér Hcndum helm tll yttar frá kl 11 f. h. tll 12 e h Fiskur 10c Kartöflur 10c 540 Rllice Ave.» tornl Lancilde Sí MI: 37 455

| Dr. Sig. Jul. Johannesson í | stundar almennar lækningar. 532 Sherburn Street, Talsími: 30 877

= ’ j Talslmli 28 88S DR. J. G. SNIDAL TANNLtRKNIR •14 Bumeraet Blaekt Portac* Ave. WINNIPBU ■ fd
hann var dulur um öll tilfinningamál
sín og skoSanir, oröhagur í svörum,
minnugur og skemtinn i vinahóp. —
Hann hafði ríka löngun til sjálfstæS
is og vildi í engu vera upp á aöra
komin. Hann var vel aS sér, las
\ örmulinn allan af bókuin, íslenzkum
| og á NorSurlandamálum. Mestar
| mætur nrun hann þó hafa haft á
| fornaldarbóknmenntunum, og engan
Islending mat hann meira til forna
! en Halldór Snorrason.
SumariS 1883 flutti Jón meö móS
* us sína vestur um haf. Vóru þau í
fyrri vesturfarahópnum og fylgdist
hann meS frænda sínum Jóni heitn—
um Gíslasyni frá Flatatungu. Settust
þau mæðgin aS viS Hallson, tók Jón
þar Iand og bjó þar lengst af, þang
aS til að móöir hans andaSist, 93 ára
1 gömul áriS 1907. Var Jón þá um
fimtugt. Seldi hann þá bú sitt syöra
' og flutti í íslenzloi nýlenduna viS
Brown, keypti þar land er allt var í
skógi. Ruddi hann þaS og kom því
öllu í akur og þótti vel gert af manni
á hans aldri. Eftir aS hann kom
þangað norður, átti hann lengst af
heima hjá frændum sínum, Þorsteini
Gíslasyni kaupmanni á Brown og
Jóni bróður hans.
Frá þeim tínra aS Jón kom vestur
og allt til sextugs aldurs var hann
viS allgóSa heilsu, en eftir þaS tók
heilsan aS þverra og minniS jafn—
framt. AfréSi hann þá aS leita vistar
á gamalmennaheimilinu, er hann
fann aS starfsþolinu var lokiö. Fór
hann þangaS rúmu ári áöur en hann
andaðist, 12 maí 1927. Hann var
jarösunginn á Gimli þann 13. sama
mánaöar og greftraður í grafreit
Gimlibæjar.
Ættingi og vinur.