Heimskringla - 18.04.1928, Síða 5

WINNIPEG 18. APRÍL 1928
HEIMSKRIN GLA
5. BLAÐSIÐA
SllHNCE
•NTNE
COUR.T
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
BirgSir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Cólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
Il'g'gja hæðir nokkrar mílur til norð-
austurs og nefnist Sandhæðir.-----------
Þar var snemma á árum settur póst-
afgreiðslustaður og nefndur Akra.”
Eftir þessari lýsing kveður séra K.
að “það muni vera erfitt fyrir ókunna
að átta sig á að Akra sé bcint* austur
af Hall'son. Sanrileikurinn er að
mestmegjiis vsaldið
flestra frá íslandi.
útflutríingum tnun höfundinum hafa fundist, að
segja í sem styztu máli frá öllum þeim
atlburðum er vöktu sundrung og ó-
Um þriðja kafla bókarinnar “Fé- sarriþykki meðal byggðarbúa. Hverj-
lagsbf”, hefir séra K. K. O. það að um óhlutdrægum, sem les þenna kafla
segja, að “Frásagan er einungis laus-
leg beinagrind”, að “ekki s'é mikið
samræmi í, við þann mikilsverða þ'átt,
blöðum vorum, að fyrir nefndinni,
sem um heimfararmálið fjallar, hati
það eða muni það nokkuru sinm vaka
að gera nokkuraiþá ráðstöfun.semhún
geti álitið að Island megi tjón af
hljóta. Því hefir heldur ekki verið
haldið fram, að líklegt sé að Þjóö
Tæknisfélagið — en þvi á nefndin að
standa skil á gjörðum sínum — mum
nokkuru sinni samþykkja neinar rað-
stafanir, sem það telji Islandi öholl-
ar. Og það er ekki sennileg.t, að á
slíkt tal mundi verða litiö öðru visi
en fávisku, kæmi það fram her eft-
ir.
Hitt er ekki gersamlega óhugsandi,
að fiarlægðin til Islands gæti \.ddiö
þvi, að einlhverjar slikar hugsamr
•kæmust þar á fót. Viröist því auö-,
ætt, aÖ sjálfsögð lausn á þessari hhö
málsins sé sú, að grenslast eftir þvi,
hverriig stjórnarvöld Islands og há
tíðanefnd Aliþingis liti á málið.
En undir þeim úrslkum er það aö
vorum dómi að miklu leyti komiö,
hvernig lita beri á fyrri hlið málsins.
Sé nokkur skuggi af efa um það >
huga hlutaðeigandi manna á Islandi.
að fyrir mönnum hér vaki þær ráöstaf-
anir einar, sem séu gerðar til þess aö
auka sórna þjóðarinnar, þá ci ckki
rétt að þiggja neinn styrk að vorum
dómi. En reynist sá efi ekki til, þa
horfir máliö annan veg við: en samt
sem áður teljum vér sanngjarnt, aö
mönnum félags þess, er vér störfum
i umboði fyrir, sé gefiö tækifæri til
þess að leggja fullnaðarurskurö á
máliö.
Með því að mál þetta 'hefir þegar
vakið nokkuð heitar umræður í blöö-
um vorum, og með því að þaö ei
þannig vaxið, sem vér höfum geit
grein ívrir, þá höfum vér átt tal um
þetta við heimfararnefndina og fariö
þess á leit við hana, að hún varö-
veitti þaö fé, er hún kynni að hafa
veitt viötöku, ósnert, þar til þær upp-
lýsingar væru fengnar, er bent hefir
verið á, að sjálfsagt sé að afla sér.
Jafnframt höfum vér beðið hana aö
halda áfram að afla sér allra annara
upplýsinga, er að heimíararmalinu
lúta, svo að almenningur get' á kost
á nokkurn veginn fullnaðarskýrslu
bráðlega.
Heimfararnefndin hefir orðiö við
þessum tilmælum.- Og hún lætur
þess jafnframt getið, að vegna fjar-
veru allmikils hluta nefndarmanna,
sem utanbæjar búa, hafi hún ekki
Retað tekið endanlegar ákvarðanir
það, aö unt yrði að leita frekari
samninga, sem full ástæða er til aö
búast við að gætu orðið að mun hag-
feldari síðar.
h*ðir þessar hafa upptök sin tæpar Sem þeir séra FriÖrik J- Bergmann,
tvær milur suður frá Hallson og ligtgj -
a þaðan aðallega í norðvestur, og er
því rétt skýrt frá í bók Thorstínu.
Akra pósthús stendur nálægt fimm
milum norðaustur frá Hallson —
mesit til austurs.
ar, og á það mjög vel við í kafla þeint
sem félagsmál eru rædd. Véfeniging
stað'hæfingar séra Rögnvaldar Pét-
urssonar í Tímariti Þjóðræknisfélags-
ins 1919, viðvíkjandi stofnun lestrar-
I stjórnarnefnd Þjóðræknisfélags
ins:
Aðal innflutninlgur í hina svoköll-
uðu Mouse River-ibygð i McHenry
County mun hafa hafíst kringum ár-
ið 1890. Þó vóru vist 3 ntenn komnir
Ragnar E. Kvaran, J. J. Bildfell j þangag áður. I handriti sögu Thor-
stínu, sent er véi.'.að, hefir fvrst
Rögnv. Pétursson, Runólfur Mart-
cinsson, Olafur S. Thorgcirsson,
H. S. Bardal, J. G. JóhannsSon,
Arni EggcrtsSon, J. F. Kristjánsson.
Almanak 0. S. Thor-
geirssonar og
Saga Islendinga í
Norðir Dakota
(Frh.)
Þá er að minnast á umgetning séra
Kristins um fyrsta kaflan.
Fyrsta aðal aðfinnsla hans er að
ntyndin af séra Páli Þorlákssyni sé
of lítil og að hann sé settur með 3
öðrum. Rétt er það, að hann sent
nefndur er faðir bygðarinnar, hefði
átt skilið stærri mynd, ef manngildi
ætti að dænta eftir stærð rnyndár, en
ósmekklegt getur það ekki kallast að
hafa fjóra fyrstu presta bygðarinnar
saman á einni mynd. Viðvíkjandi
myndinni á bls. 28 af vesturförunum
1872, er tnér kunnugt um að tilraun
var gerð að fá öll nöfnin, en þau
vóru ekki fáanleg. Séra Hans Þor-
grímsson skrifaði ég og bað urn nöfn
þessi, en ökkent svar kom. Tíu eru
sýndir á myndinni, sjö af þeiin nöfn-
urn gefin, þrjú vanta. Fimtán vóru
í hóp þeim sem lagði á stað til Vest-
urheims frá Eyrarbakká 13. júní
1872. I hópi þessum vóru tvö börn.
Það vantar því 3 af fullorðna' fólk-
A bls. 34 í Almanaki O. S. Th.
1928, kemst séra K. K. O. þannig að
bókarinnar, mun hugast að hér sé
frá nógu mörgu skýrt, en þeim, sem ; félaga. er ekki göfug 0|g álgerlega ó-
strangir trúarflokksmenn eru, á hverja | verðskudduð og út í hött, þar seirt
hlið sem er, finnst máske 1-íkt Qg séra j enigin gögn eru sýnd til að hrékja
séra Hans Thorgrímsen og séra Jón- K. K. O., að hér hefði átt margt um ^
as A. Sigurðsson, tóku í lífi byggð- að skrifa, en deildar mundu skoðanir
arinnar, að láta þeim öllurn nægja um, hvað ætti upp að takast og hvað
smámyndir á einni blaðstðu með séra ætti kyrt að liggja, og yrði það eftir
Páli, en tvítaka aðra i stærri útgáfu, því hverjir um deildu. Eg er á sömu I orði: “Ekki er minnst á séra Friö-
þo minna komi við sogu”, og að ékki skoöun 0g séra K K q. um það, að rik (F. J. B.) sem höfund eða sagna-
se nn nd af emni einu>tu knkju eöa heppilegt og réttmætt hefði það verið ’ ritara. — I>ess er heldur ekki getiö,
rakin. Ekkert getið um það viðvSkj-J funda- (Dakota) -felogm, er mynd- ^ Rans Thmgtimstmt 0?
and, stofnun mennmgarfélagsins, að ( uðust viðsvegar um byggðina snemma hinu þý8ingarmikia starfi hans i þarf-
emn aðalstofnandi þess, Brynjólfur a arumj _ fiest vist a árunum 1885 ir sönglistar í bygðinni, er gerð skil
ritast 1900, en svo er ofanyfir það
ritað 1890 og hefir prófarkalesarinn
ekki getað áttað sig á hvert var.
Þetta er þvi 9læm prentvilla sem þörf
var á að leiðrétta.
A hina illræmdu verzlun Haralds
Thorssonar er óþarft að minnast og
ekki ætti séra K. að mæla henni bót.
Heppilegast mun að hún, og aðstoö sú
sem henni var veitt af sumum máls-
metandi Islendingum í þá daga,
gleymist sem fyrst, þvi það er við-
kvæmt mál fyrir sumum, sem enn
muna vel eftir mörgu, er fram fór
. í þá daga.
Clþarft mun höfundi Dakóta sög-
unnar hafa þótt, að margtelja sömu
verzlunarmennina og hefir því látið sér
nægja að geta um þá á einum stað
hvar þeir lengst vóru við verzlun,
þessvegna er Pétur Skjöld aðeins
talinn á HaWson, en ekki að Edin-
Ixirg, oig svo er með fleiri. Mun
þetta varla kasta stórum skugga á
frásögnina.
Um athugasemd séra K. við annan
kafla bókarinnar “Yfirlit yfir búnað
tslcnd'inga í Noráur Dakóta” skrifað-
ur af fjórum bændum í bygðinni,
ætla ég ekki að eyða mörgum orðum.
Þekking þessara manna á högun
bygðáiibúa gettir enginn mótmælt.
Hægt hefði þar verið ýmsu við að
bæita ef plássið hefði leyft. En að
deila um verðmæti á fé og verzlunar-
vöru bvgðarbúa á vissum tímabi'lum
er óþarft og kastar engu nýju ljósi
yfir sögu bygðarinnar. 'Stórar
Brynjólfsson : “hafi haldið uppi lestr-'
j um á sunnudögum í Vídalíns postillu,!,
-1890. I>essi félög áttu mikinn 'þáitt með þremur línum.
. . ir eiga bændur þessir skilið fyrir að
ínu a myndina. I þvi eru erfiðleik-!, t , .c v , c. ,
. . . . jhata skrifað kaflaþennanog mun van-
arnir folgnir, að vita hverjir þessir ( . . . , ,
, J I fengin Ijosari hugmynd uni bunað
3 voru, sem ekki eru á myndinni, og t ,
J B Islendinga 1 bygðmm en kafli þessi
efast ég um að nokkur geti nú sagt
ttm það.
gefur. Þó e'kki væri nema að athuga
myndirnar sem sýndar eru i þessum
Rétt mun það vera að 1880 hafi ^ kafla og bera þær saman við frum-
aðalflutningar Islendinga til Dakóta býlismyndina að framan, gæfi það
frá Shawano-sýslu hafist, þó Þorlák- j aUljjósa hugmynd um framrfarirmr
ur Jónasson og synir hans flyttu árið á tímaibilinu. Óþarft var af séra
áðttr, eins og getið er um í bók Thor- K. að slíta orðin, “að vera ánægðir
stínu á bls. 29, og er þetta þarfleg með kjör sín” út úr miðri setningu
leiðrétting, en um villu þá sem séra og láta þau tákna allt aðra þýðinig
K. bendir á, að aðeins Eiríkur Berg- j en þau gera, í sambandi þvd sem þatt
um ýmsar mikilvægar hliðar á starfi j mann, af þeim sem taldir eru upp að eru brúkuð í bók Thorstínu. Eftir
sinu. Nefndin býst við að þessir út-. hafi flutt fyrst til Minnesota hafi aö hafa skýrt frá aö íslenzka þjóðin
anbæjar menn — Mr. W. H. Paulson, j nokkru sinni stígið fæti í Shawano- á Islandi hafi'verið búin að fá sjálfs-
þtngmaður, Mr. J. Thorson, þingmað-
Ur, Mr. Gunnar Björnson, ritstjóri,
°g Mr. Guðm. Grímsson, dómari
tnuni flestir eöa allir geta mætt á
forræði og verzlunarfrelsun, eftir
margra alda kúgunarokur, þegar vest-
urfararflutningar hófust, bætir höf-
county, og “sé þessi missögn leiðrétt
í æfiágripum Jóns Brandssonar og
föður síns seinna í bókinni, og hefði
því verið "t lófa lagt fyrir höfundinn J undirinn þessu við. —“Af ofangreind-
fundi i næsta ntanuði, og aö þ_im j að leiðrétta þeitta, ’ er nokku'ö um ástæðum vóru Islendingar yfir
fundi afstöönum nuini nefndin lata annað ntál. Til þess að varast að höfuð fátækir, er vesturfarir hófust.
a nienning til sín heyra aö Hl.ind |þeii sem ritgerð hans læsu, fengju 1 en um ]ei8 sparsamir, vinnttgefnir og
um á almennum fundi i Winnipeg. ekki ranga hugmynd um höfundinn Og ánœgðir wcð kjör sín ;* þjóðin lifði
Um leið og vér birtum almenningi 1 þaÖ værl ekkl onakvæmi hiröuleysi i allánægjulegu Hfi, og var ekki pínd o,g
þetta, viljum vér benda mönnum á, iaf hans kendl a,Rer,eRa um aö kenna , kvalin, hrakin og hrjáð af pest þeirri
aS það færi ekki vel á því — væri, hefÖ’ sera K' matt hæta þVI V,S’ j sem lifir hér í landi og nefnist “auð-
ekki fcurteist gagnvart hérlendum j samkvæmt þvi sem höfundurinn hef- vald” og “kúgun”, “áigirnd” og “doll-
stjórnarvöldum, stjórn og Atþingis- j 'r skýrt mer fra ~ aö hann <séra j aradýrkun”, eftir því hvar sú pest
nefnd Islands, né mönnum í heim-! K>) hafi ver'S beðinn um og lofað nær taki á þjóðHkamanumv. — Mér
fararnefndinni___ef sú vanstilling | hÍa,P’ viðvíkjandi ýmsu er áhrærir j virðist þessi lýsing ekki benda á. að
birtist í blöðum vorrum, sern því ntiö-
ur hefir komið fyrir út af þessu máli.
Sanngjarnast væri að hlé yrði á um-
r:eðum um það í opinberutn blöðum,
þar til þær upplýsingar fengjust, er
a,,t veltur á.
bókina. I nærfelt tvö ár hafi ekkert ^ orðin séu nein fjarstæða, því það væri
fengist þó marg ítraðar tilraunir sannarleg fávizka, að hugsa sér nokk
væru til þess gerðar, utan þetta um- urn í því ásigkomulagi, að hann vildi
getna æfiágrip sem kom til prent- ekki hæta kjör sín, ef hann fengi trú
smiðjunnar þegar bókin var að hálfu
leyti prentuð, og þessvegna var auð-
vitað ómögulegt að leiðrétta þessa
villu, sem í sjálfu sér er smámunir ein-
Að endingu skal þessa getið: Vér (ir, eins og margt fleira sem síðar mun
bent verða á.
.... .. . . , . , , í andlegri vaknimr og menntunarlþrá
fyrir þa er viklu konta saman 1 privat! “ I
húsi ar hlýða á hann, jafnvel eftir að æskulýösins’ °B flestir’ et ekki a,,ir
séra Hans Thorgrímsen var seztur að af Þeim Dakota-Islendingum, sem
te,jum það ekki rétt, og jafnvel al-
VeS rangt frá fjárhagslegu sjónar-
ttúði. sem talað hefir verið um í
einni greininni, aö einhverju skipa-
fé,agi væri nh þeT.ar faiig rnálið i
hendur til fullrar meöferðar héðan
af- Með þvi Væru loku skotið fyrir
á að breyting á þá verandi fyrirkomu-
lagi á högum ihans gæti valdið því. —
Vetturfara flutningar þurftu því ekki
að hefjast vegna óánægju með þáver-
andi kjör, heldur miklu frekar veigtia
þess, að fólk, sem af landi flutti,
j hafði fengið trú á. að framtíðin yrði
Þaö mun naumast vera hægt að , enn glæsiiegri t Ameríku en á Islandi.
kalla það mildara orði en háttoganir , Enda munu ýmsar aðrar orsakir en
þegar séra K. læst furða sig á lýs- h^jn óánægja með kjör sín, hafa
ingu á legu sandhæðanna í bók Thor- j
stínu (bls. 25, 26, alman. O. Th. 1928' 1
“Mitt á milli Hallson og Mountain *fæturbreyting mín.-nHöf.
í bvgðinni.” Slík yfirsjón af sögu-
ritara, að gleyma að geta um jafn-
þýðingarmikla söigulega viðburði má
heita ófyrirgefanleg! Það hefir þó
hlotið að eiga ekki neinn smáan þátt
i myndun Menningarfélaigsins, að
Brynjólfur hélt uppi sunnudagalestr-
um í Vfdalíns postillu. Þeim sem bezt
þekktu til menningarfélagsins, hlýt-
ur að skiljast þetta, jafnvel þó stefna
þess væri ekki í samræmi við Vída-
líns postillu.
Að saga safnaðastofnana sé ekki
rakin, er óefað satt, en heppilegast
*Leturbreyting mín—Höf.
viðurkenning t menningarstarfinu hef-
ir hlotnast, tilheyrðu einihverju af þess
um félögum, eða sóttu þá fundi þeirra.
Um önnur félög, sem stuttlega er
minnst á í bók Þórstinu, á bls. 69, eins
og t. d. lesírarfélög, goodtemplara-
félög, söngfélög o. s. frv, hygg eg
nógu greinilega bent á. Þó þau öll
færu i framfaraáttina, hefði verið ó-1 1 tgjöld.
. ,. v .... , . 1 Borgað til 4 leikflokka,
hugsandt aö segja sogu hvers þetrra |
ö sJ s F j $37 hverjum .............. $148.00
út af fyrir sig. Myndir af fyrstu | Annar kostnaSur .... .... 256.37 $404.37
kirkjuþingsmönnum og fvrsta ís-1 ________________
lenzka hornleikaraflokknum, eru sýnd-1....! sjóði .... ..... $263.15
Fjárhagsskýrsla Ldksainbandsins.
Agóði af samkepni
1927 -- ...........$114.77
Inntektir af samkepni
1928 ............... 552.75
------ $667.5T
Of Used Cars I’m a
critical judge,
Against fakers I
bold a strong
grudge.
Tbe standards I
set
Must be rigidly
met.
From tbis verdict I
simply won’t
budge.
—Okay Karr.
Call toOrder
Þegar þér komið til þess að kaupa góðan notaðan bíl,
þá borgar sig fyrir yður að líta eftir O. K. merkinu á
bílnum sem þér veljið. Það er bezta ráðið til þess að
þekkja úr þá bíla er umhyggjusamlega hafa verið valdir
úr og sanngjarnlega metnir til verðs. Notaðir bílar,
sem bera O. K. merkið frá Chevrolet (af hvaða gerð
sem þeir eru) svíkja yður ekki á verðinu. Merkið ber
með sér í hvaða standi bíllin er, og skýrir algerlega rétt
frá því. Lítið inn og sjáið'þetta sem er á boðstólum:—
O. K. 228
Ghev. Sedan, 1927 ......$725
Ohev. Sedan, 1926 ......$650
Cltev. Sedan, 1926 ....,..$625
Chev. Coach, 1927 ......$650
Chev. Coach, 1927 ........$675
Chev. Coach, 1926 .... -....$540
Chev. Coach, 1926 ......$575
Chev. Touring, 1926 ......$425
Chev. Touring, 1925 .....$400
Chev. Spec. Touring, 1927 $540
Chev. Coupe, 1927 ........$650
Chev. Cottpe, 1927 ...... $625
Chev. Coupe, 1926 ........$540
Chev. Coupe, 1926 ......--$550
DCA
mth an f}K thatComts
McRAE & GRIFFITH, LINITED
761 Corydon Avenue
Phone 42 347
309 Cumberland Avenue
Phone 24 821
Lítið eftir sérstökum Okay kjörkaupum á sérstökum bls.