Heimskringla - 18.04.1928, Page 7

WINNIPEG 18. APRÍL 1928
HEIMSKRIN QLA
7. BLAÐSIÐA
Fljótasta og áreióanlegasta meóal-
lt5 vió bakverkjum og öllum nýrna-
og blöörusjúkdómum, er GIN PILLS.
Þær bæta heilsuna meö því aö lag-
færa nýrun, svo aö þau leysi sitt rétta
verk, aö sígja eitrinu úr blóbinu.
50c askjan hiá lyfsala yöar.
136.
Almanak —
(Frh. frá 5. bls.)
Þag er bezt aö líta á bók Þórstínu,
og sjá hve sanmgjörn þessi ummæli
eru. Við sjáum ])á fyrst bvað hún
hefir að segja um séra Friðrik. A
bls. 63 er sagt meðal annars: “Starf
séra Friðriks sem leiðtoga, er því
nær ónietanlegt. Ungur oig fuH-ur af
andlegu og líkamlegu fjöri kemur
hann til nýlendumanna, eftir að hafa
drukkið djúpt af lindum menningar-
iar austur ' Badaríkjuum og um tvö
ár í Noreigi. Hann var starfsmála-
maður með afbrigðum og áhrifamik-
ill, ekki einasta sem prédikari og fé-
laglífs-frumkvöðull, heldur sem kenn-
ari og rithöfundur.” Svo er seinna í
bókinni (bls. 137) prentuð hin gull-
fallega saga séra Friðriks: “Jólin i
bjálkakofanum”, er út kom í Lög-
bergi. Samt segir séra K. K. O. að
að séra Friðriks sé ekki minnst sem
ritíhöfundar. Þetta mundi hafa ver-
ið kallaður stóri-sanuleikur á Norður-
landi og i norðurbvggðum Dakota-
nýlendunnar, og mundi hafa verið á-
litið að fáurn nema geistlegum vær.i
hæft um munn að hafa.
Þá er að minnast á séra Jónas. A
bls. 64 er þannig komisit til orða um
fiéra Jónas: ‘“Að margra áliti er
hann sá skarpgáfaðasti prestur með-
al Vestur-Islendinga”. A bls. 85 byrj-
ar fimti kafli bókarinnar með kvæði
eftir séra Jónas. Samt, ef dæmi ætti
eftir orðum séra K. K. O., er séra
Jónas ekki talinn skáldmæltur.
Um séra Hans Thorgrimsen er sagt
á bls. 64: “Hans sérstöku sönghæfi-
leikar vekja gleði og aðdáun hjá öll-
um þeim, sem á hann hlusta, og hefir
hann-gert mi.kið til að glæða áhu'ga á
þeirri lisit, einkum hjá ungmennum.”
Hvað meira var hæfilegt um þetta
starf að rita? Trautt mundi séra
Hans kjósa smjaður eða flúrlistar-
hrós tim sönghæfileika sina. Sannleik-
urinn mun honum nægilegur, og er
hann blátt áfram sagíW í þessum fáu
línum. Tilgangurinn með þannig lag-
aðri krítík á bók Þórstínu virðist auð-
sær. Ritgerð séra K. K. O. klingir
út með þeim orðum, er auglýsa hann,
og mun eg seinna víkja að því.
Eg er á iþvi, að rétt sé það hjá séra
K. K. O. að fleira hefði áitt að telj-
ast upp i f jórða kaf-la bókarinnar:
/Dakóta-lslendingar í opinberum störf
um. En að telja alla þá, sem ein-
hverjum opinberum störfum hafa
þjónað, var ekki hugsanlegt. Pláss-
ið igat ekki leyft það. En hin marg-
endurtekna hugmynd séra K. K. O.
um, hverjir ættu að vera sýndir með
stórum myndum og hverjir með smá-
um, get eg ekki annað sagt en að sé
í hæsta máta hlægileg. Að það stækki
eða minnki manninn að nokkru lej-iti,
hvort mvndin af honum er smá eða
stór, iget eg ekki skilið. Ekki get eg
heldur skilið það, a8 það sé óviðeig-
andi, þó sami maðurinn sé sýndur
með öðrum í bókinni,þóiþað valdi tvf -
tekning á mynd hans, og finnst mér
óþarft fyrir nokkurn að sjá ofsjón-
um yfir slíku. Ekki eru það nú held-
ur svo margir, að orð sé á gerandi,
sem verða fyrir þessu í bók Þórstínu.
Eg minnist aóeins þessara: Skáldsins
Stephans G. Stephanssonar, landkönn-
tinarmannsins og rithöfundarins fræga
Vilhjálms Stefánssonar, séra Hans
Thorgríinsens og séra Rögnvaldar
Péturssonar. Hvernig myndir þær,
sem séra K. K. O. er alltaf að aug-
lýsa hneykslan sína yfir, hafa getað
haít svona sterk áhrif á hann, erof-
vaxið mínum skilnin'gi; eg hygg að sú
krítík hefði mátt missast og er hún
tæplega svaraverð. Geta orðin á bls.
37 í ritgerð hans skýrt það? Þar
segir hann : “Ekki er ljóst hvers vegna
að séra Friðrik J. Bergmann er ekki
að minnsta kosti gert jafnhátt und-
ir höfði og séra Rögnvaldi Péturs-
syni, og talinn rithöfundur og jafn-
vel sagnfræðingur, auk þess að vera
preStur”.
Séra Friðrik er auðvitað talinn
þetta í bókinni, eins og eg hefi áð-1
ur bent á, en það vill séra K. K. O.
ekki kannast við, til þess að geta náð
til'gangi sínum með að gera saman-
burðinn sem áhrifamestan.
Sjötti kaf'li bókarinnar er látinn-
óáreittur. Innihald hans er endur-
prentuð ritgerð eftir séra Pál Thor-
láksson, skrifuð af séra B. Pétu-rs-
syni, eftiir ummadlum séra Páilfe á
banabeðinum. Endurprentuð saga séra
Friðriks J. Bergmanns, “Jólin í
Bjálkakofanum” og Bréf, skrifað
af Jóni Jónassyni lækni, frá Syðsta-
vatni í Skagafirði. Þessi kafli bókar-
innar mun að flestra dómi vera svo
merkur, að jafnvel hann einn mundi
gefa bókinni það gildi, sem Vilihjálm-
ur Stefánsson minnist á í ummælum
sinum.
Þá er að benda á unnnæli séra K.
K. O. um síðasta kafla bókarinnar,
sem er afar yfingripsmikill og nær yf-
ir tvo þriðju bókarinnar, eins og hann
bendir á. Þetta er saga allra frum-
hyggjara nýlendunnar, sem Miss
Jackson gat náð í, i tæka tíð til prerít-
unar. Að þessu starfi hafði hún unn-
ið í þrjú ár, ferðast fram og aftur um
alla byggðina og haft bréfaviðskifti,
sem námu mörgum hundruðum, við
hygfgöarlbúa. Sumir þeirra veittu
henni aðstoð upp á ýmsan handa
máta. Aðrir vildu lítt sinna slíku
vedki. Einn maöur hafði safnað
miklu ver.ki og skrifað upp fjölda
æfiminninga, en því miður gat það
ekki orðið svo íljótt reiðubúið, að
Miss Jackson sæi sér fært að biða
eftir því nieð prentun bókarinnar. Það
vantar því fjölda marga í þenna þátt
sem þar ættu að vera, en úr því hefir
Miss Jackson hugsað sér að bæta, með
þvi að gefa út viðbæti og leiðrétting-
ar við þessa útkomnu bók, og má þvi
Miss ’Jackson vera séra K. K. O.
þakklát f_vrir allar þær leiðbeiningar
og leiðréttin'gar, er hann lændir á í
ritgerð sinni um þenna kafla bókar-
innar. En hæpið hygg eg það vera,
að leiðréttingar á æfiminningum, sem
prentaðar eru eftir ei'gin handritum
hlutaðeigenda, séu réttmætar á sum-
um stöðum. Surnar af villum þeim
sem bent er á af séra K. K. O., eru
prentvillur eða orð sem hafa fallið
úr, í prófarkalestri, eins og t. d. á
bls. 334, orðið tengdafólk i sitað syst-
kina. A bls. 389 í annari línu eru
þrjú orð misst úr handriti; á að lesast
þannig: “dóttir Jóhannesar bónda á
Stóru-Laugum, systir Oddnýjar komt
Magnúsar Jónssonar frumbyggjara á
Fjóni í Nýja Islandi”. Orðin “syst-
ir Oddnýjar konu’’ o. s. frv., hafa
fal'Iið úr, er því prentað systir Magn-
úsar Jónssonar, o. s. frv. A bls. 398
Tolmer i staðinn fyrir Folmer; prent
eða skrifvilla, T fyrir F. A bls. 401 :
Nýja Islandi í staðinn fyrir gamla
íslandi, ritvilla. A bls. 434: Jóihann
fyrir Jóhannes; cs sleppt úr, óefað
prentvilla. A bls. 421: Jónsson fyrir
Jónasson, a fallið úr; sama á bls. 372
nfl. Jónsdóttir í stað Jónasdóttir. —
Allt þetta og margdi fleira eru smá-
villur, sem leiðréttast þurfa, og hefir
séra K. K. O. unnið þarft verk með
að benda á þær. Taka hefði samt
mátt til 'greina og benda á fyrst, erfið
leika þá sem Miss Þórstína Jackson
hafði við að stríða við útgáfu verks
þessa, þar sem hún varð sjálf, kring-
umstæðna vegna að fara tíl Iglands
áður en bókin var hálfprentuð, og
varð því að fá prófarkir lesnar af
öðrum. Qkunnugleiki þess, sem það
gerði,hefir óefað valdið mörgum þeim
villum, sem í bókinni finnast. Að öðru
ieyti hefði mátt taka það til greina,
hvað margir trössuðu eða voru ófús-
ir til að gefa þær upplýsingar, sem
nauðsyn krafði, við samningu á slíku
verki. Einnig hefði verið ekki úr vegi
að geta þess, að af möngum þusundum
af frásögnum og staðhæfingum, ár-
tölum og nöfnum, sem finnast í þess-
um kafla bókarinnar, eru aðeins rúm-
ar 30, sem séra K. K. O. bendir á, að
rangt sé með farið, og mættu þó sum-
ar aðfinnslur hans frekar kallasit hár-
toganir en nokkuð annað. Eru þær
framsettar þannig að þær vekja ann-
aðhvort ótrú á höfundi bókarinnar,
eða þær eru beint út hlægilegar, eins
og t. d. að finna að því (bls. 217), að
geta ekki um að Nikulás Jónsson að
Hallson “hafði verið hálfbróðir séra
Jóns Bjarnasonar” í Winnijæg, eða
þá að þessi eða hinn hefði verið
skáldmœltur !
Eitt annað er það, sem virðist vekja
hneykslun séra K.K.O.; þ. e. að sum-
ir af þeim, sem getið er um, séu sett-
ir í röng bvggðarlög. Um þetta geta
verið skiftar skoðanir. Hvað eg til
veit, var en'gin nákvæm lína dregin
milli pósthúsa eða byggðarlaga. T. d.
voru sumir, er heima áttu nær Akra-
pósthúsi en Hallson. er höfðu Hallson
fyrir póstlhús. ma má segja um
marga af hinum póstafgreiðslu-
stöðunum. Einni.g er mér kunnugt
um það, að sumir af þeim sem heima
áttu neðan við Pembina fjallgarðs-
ins, töldu sig tilheyrandi fjallsbygð-
inni en ekki Garðar eöa Mountain-
bygð. Það var því næsta óþarft að
'gera sér rellu út úr slíku, eins og
séra K. virðist gera t.d. með Grím
Thordarson, Þorkel Magnússon o.s.
frv..
Fyndni séra K. er merkileg eins og
við má búast en þó hálf einkennileg
eins og þar sem hann getur um að
séra Jónas (A. Sigurðsson), hafi unn-
ið það þrekvirki* að stofna nýjan
söfnuð vestur af Hallson, er nefnist
“Péturssöfnuður,” og bætir siðan við,
“Þann Péturssöfnuð fann ég aldrei
í Dakóta, en annan Péturssöfnuð
þekbti ég vel, og er hann beint norð-
ur af Hallson.” Það er mjög leiðin-
legt hafi séra K. eytt löngum tíma í
að leita uppi þennan Péturssöfnuð
vestur áf Hallson, sem ekki var til.
Hefði honum í leit þessari viljað það
happ til, sent góðum hirðir, að rekast
norður á bóginn, svo lent hefði norð-
vestur af Hallson, hefði 'hann líkleg-
ast rekist á einhvern sem tilheyrði
Péturssöfnuði er átti kir'kjusókn að
kirkju þeirri er stóð í beina átt norð-
ur af Hallson og var eign Péturs-
safnaðar.
Vantraustsiyfirlýsing sú er séra
K. gerir í enda ritgerðar sinn-
ar, yfir höfundi bókarinnar er tæp-
lega þess verð að minnast hennar,
því svoleiðis yfirlýsing er aðeins pri-
vat áliit þess sem hana gerir og vana-
lega óvefðskulduð áðdróttun i garð
höfundar þess sem um er verið að
ræða. Benda mætti samt séra K. á
að aðrir ekki síður tnálsmetandi menn
en hann sjálfur er, hafa látið allt
aðra skoðun í ljós á frásagnarithæfi -
leikum Miss Thorstínu Jackson.
Meðal þessa manna má telja Einar
skáld Benediktsson, Guðmund skáld
Friðjónsson frá Sandi, dr. Sig. Júl.
Jóhannesson og marga fleiri.
ísland sæmdi Miss Thorstínu Jack-
son heiðursmerki fyrir starf hennar.
Væri það ekki vel viðeigandi • að
Dakóta Islendingar minntust hennar á
fimmtíu ára afmælishátíð sinni á
komandi sumri á einlhvern viðeigandi
hátt?
Eitt gætu þeir að minnsita kosti
gert og það er, að greiða svo fyrir
‘Leturbreyting min—Höf.
IHUGSIÐ YÐURlj
ÆTl'Ð VÖN.DUÐ VARA OG'
ÞO SPARNAÐUR
Vor-tízka
Karlmanna og Unglinga
SNIÐ — VÖIRUVONDUN
VERÐMÆTI
Föt, sem verðmætaglögigi r rnenn
eru ánægðir með
seld á
$25, $30, $35
AUKABUXUR EF OSKAÐ ER
Þar sem varanleg ánægja fylgir
öllum viðskiftum
SCANLAN & McCOMB
Betri Karlmannaföt
PORTAGE VIÐ CARLTON
söl • bókar þeirrar sem samin Var í
þeim tilgangi, að vernda frá djúpi
gleymslkunnar landnema hennar, —
að höfundur hennar biði ekki stóran
fjármunalegan skaða fyrir alla sína
fyrirhöfn.
Bókin er áreiðanlega þess virði að
vera keypt og komast á bókahyllurnar
á hverju einasta heimili, og einnig
að vera lesin, blað fyrir blað, og
skilin eftir sem erfðafé til íslenzkra
afkomanda, sem fróðlegt mun
þykja að fletta ihenni upp og sjá hvað
þar er sagt um forfeður sína og
hversu þeir vóru að útliti.
Winipeg 25. marz 1928.
B. Pctursson.
Frá íslenzkum
Guðfræðinemum
Þótt við guðfræðinemar séum sinn
á hvoru horni Chicagoborgar, draga
þó sameiginleg mál okkur nærri hvor
öðrum. Við erum allir Islendingar
í framandi landi, 'guðfræðinemar og
eigum að minnstakosti eitt dýrmætt
sameiginlegt mál — íslenzka kirkju
vestaníhafs. — Það mál var þess vald-
andi, að við mættumst að heimili
eins guðfræðinemans, G. B. Guð-
mundssonar, 24. febr. síðastl., til þess
að kynnast nánar hvor öðrum. Þessi
kynning okkar varð til þess að fél-
agsskapur var stofnaður og nefndur
“The Icelandic Theological Students
Association.”
Eg veit ekki til að fyr hafi verið
stofnað til slíks félagsskapar, svo
sjálfsagður sem hann iþó sýnist vera;
hefir ef til vill valdið því fjarlægð
og fæð guðfræðisnetuenda.
Nú er það von stofnenda félagsins,
að hver sá stúdent, íslenzkur eða af
íslenzkum ættum, sem stundar guð-
fræðinám og ber fyrir brjósti íslenzka
kirkju vestanhafs, megi með ánægju
tilheyra félagsskapnum hverri trú-
málastefnu sem hann kann að fylgja,
og að hann megi á þann hátt öðlast
fyllri skilning á kristilegri samúð og
kalalausri skoðanafestu stéttarbræðra
sinna, sem síðar 'leiði til blessunarríkr-
ar starfsemi í kirkjum Islendinga hvar
sem er í Norður Ameríku.
Frekari upplýsingar geta menn
fen'gið hjá skrifara félagsins G. B.
Guðmundssyni, 2300 North Ave..
Ohicago, eða E. H. Fáfnis, Lutheran
Seminary, Maywood, Illinois.
Fvrir skömmu síðan sátum við
mót guðfræðinema hér í Chicago.
Mættu þar 256 nemendur frá 13
kirkjuskólum í Chicago og grend.
Fyrirlestra fluttu prófessorar frá
ýmsum skólum, trúboðar og presta,
fylgjandi mismunandi trúarstefnum.
Okkur gafst því tækifæri á að 'kynn-
ast bræðrum okkar, sem leituðu í
sömu átt; þótt þeir kysu annan veg
en við. Umræðufundir stúdenta virt-
ust færa okkur nær hvor öðrum, og
við fórum heim ríkari af sikilningi
á hinum ýmsu trúarsvæðum, ríkari
af bróðurkærleika.
Dagana 27-28. desember síðastl.
sat ég annað mót í Detroit, Mich. Þar
mættu á fjórða hundrað fulltrúar
guðfræðinema frá 90 mismunandi
trúarstofnunum í Bandarikjunum og
Canada. Dagana á eftir, upp til 1.
janúar 1928 mætti ég einnig á tiunda
þingi “The Student Volunteer Move-
ment” ásamt rúmum fjögur þúsund
stúdentum frá háskólum og presta-
skólum Norður Ameríku. Vóru þar
einnig mættir fulltrúar frá öillum trú-
'boðssvAðum iheimsins.
I>essar hreyfin'gar sýna glögglega
að við erum að vakna til meðvitundar
um að samvinnu er krafist af okkur.
Við erum að skilja æ betur, að vopn
þau er við höfum borið á andstæð-
inga vora, ern tvíeggjuð og særa þvi
sjá'lfa oss nær þvi eins mikið og mót-
stöðumennina. Jesús sagði: “þeir sem
til sverðs gripa mun farast fyrir
sverði.” Okkur ber því að rétta
hvor öðrum bróðurhönd og leitast
við að skilja hver annan; með þvi
móti einn týnum við ekki lifi okkar.
—Egill H. Fáfnis■
Hitt og þetta.
Þýzkur dráttaTbátur 'sekkur og 12
mcnn drukna.
Norska gufuskipið "Mauriita” frá
Bergen, strandaði fyrir nókkru í
Miðjarðarhafi, en náðist af 'grunni
og var þýzkur dráttarbátur fenginn
til þess að koma því heim til Nor-
egs.
Um tirna fréttist ekkert til skipanni,
en svo kom “Maurita” til Flemsjö,
sem er fyrir norðan Alasund. Hefðu
skipin fengið ofsarok og vilst, og
dráttarbáturinn sem hét “Albatros”
sokkið. Á “Albatros” vóru 12 menn,
allt Þjóðverjar: fórust þeir allir.
Hrcss gamalmcnni.
I gamalmennahæli Hjálpræðishers-
sins á Bute-eyju við Bretland, vórit
nýlega gefin saman í hjónaband tvó
gamalmenni. Var brúðin 80 ára, en
ibrúðguminn 74 án^. Þau (höfðu
kynst þarna á hælinu.
l’ar hann vitlausf
Nýlega kom það fyrir i Englandi,
að maður að nafni Thomas Brigh-
mann gerði óskunda í höll aðalmanns
eins: mölvaði spegil og veliti um jurt-
apottum. Var kallað-til lögreglunnar
og komu tveir lögreglumenn á vett-
vang. En einmitt um þetta leyti vóru
vatnavextirnir á Englandi, og var
höllin skamt frá ánni Trent, er flæddi
langt upp á bakkana. Þegar mað-
urinn varð var við lögregluna, óð
hann út bakkana og að þar, sem
fljótið æddi fram, og fleygði sér þar
til sunds. Lögreglumennirnir ösluðu
á eftir að fljótinu, og sáu þá að mað-
urinn, sem var frábærilega syndur,
var að reyna að hafa.sig úr fljótinu
aftur. Tókst honum það, en töluvert
neðar.
“Eg segi bara að þér eruð syndur,”
R0YAL
YEAST
CAKES
GERIR
AFBRAGÐ
HEIMATIL-
BÚIÐ
BRAUÐ.
sag’ði annar lögregluþjónninn.
“Já, ég hefi nú aldrei komist i það
að synda fyr” svaraði maðurinn.
Það var farið með hann á spítala.
Holdveikismeðalið uýja.
Blaðið Weekly Scotsman segir, að
vísindamenn geri sér vonir um, að
á einum áratug muni takast að út-
rýma holdsveikinni. Svo miklar von-
ir gera þeir sér um árangur af notkun
hins nýja iholdsveikis meðals. Ætlað
er að fjórar miljónir manna í heim-
inum hafi holdsveiki.
—Alþýðublaðið.
Astæðan til að þér þurfið
þenna CHEVR0LET flutningsbíl
Hinn ódýrasti “Ton-mílu” flutningur í víðri
veröld, (það er flutningur á ton-þyngd mílu
vegar) er ástæðan fyrir því að allir er nota
þurfu flutningabíla, sækjast eftir “Chevrolet
Ton Truck.” Ofan á þennan sparnað bæt-
ist traustleikinn og flýtirinn; hvortveggja sér-
stakt svo að slíkt hefir ekki borist áður er um
ódýra flutningabíla er að ræða; Bíllinn er
traustur, snotur og rennilegur fram yfir það
sem hægt hefh’ verið að gera sér hugmynd
um.
Hvort sem þér þurfið 'heldur flutningabí'l til skjótra
ferða eða útsendinga eða stöðugra þyngslaflutninga
eftir misjöfnum brautum - - - þá fáið þér ekki annan
er betur er til þess lagaður, en fjársparnaðar Ghev-
rolet Ton Truck Chassis. Pantið hann hjá Chevrolet
umiboðssölum.
Thc G. M. A. C. . . . General Motors borgunarskilmál-
ar veita yður tœkifarri til að eignast Chezrolct.
Ton Truck ^ ^ O ^ Commorclal
Chassis W WW Chassls $470
I
Verð miðað við verksmiðjuverð í Oshawa
Þar við bætist flutnin'gsgrindin.
Roadster delivery $625. Roadster express $650.
Stjórnarskattur og auka hjólgjörð að auki.
CHEWOLET
McRae & Griffith, Winnipeg, Man
Consolidated Motors Limited, Winn ipeg, Man.
S. Sigfusson, Lundar, Man.
PRODUCT O^ GENEEAL MOTORS OF CANADA, IJMITED