Heimskringla - 18.12.1929, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 18. DES., 1929
HEIMSKRINGLA
13. BLAÐSÍÐA
| Haustnætur hugsanir
1
Þa5 morgnar í mannheimum.........
Árróöinn teygir langa ljósfingur upp
á austurloftiö og bjarmar skýin.
Nætur-úðinn glitrar eins og gimsteina
ábreiða á grænu igrasi. Angandi
'gTÓður-ilmur fyllir svalandi morgun-
loftið og ástarsöngur 6tal fugla syng
ur eins og seiðandi sóprano-raddir í
gegnum laufnið skóganna.
Frummaðurinn bregður blundi og
starir undrandi á dagsins dýrð. Hann
einn af öllum dýrum merkurinnar
átti sér augu, sem horfðu til himins,
honum einum hafði gefist .gáfa til
að undrast fegurð foldar; hann einn
hafði tungu, sem gat túlkað tilfinn-
ingar hjartans og hugkvæmd sálar fyr
ir þeim, er höfðu hæfileika til að
skilja Og gáfu til að nema.
Maðurinn var búinn að taka mikl-
um þroska á síðustu sex þúsund öld-
um. Hann hafði nurnið hljóðbrigði
náttúrunnar og hermdi nú eftir fugl-
um og fosstnn og dýrum og dauðuni
hlutum. Þannig myndaðist smám
saman málið á tungu hans, sem flutti
hugsanir frá sál til sálar. Honutíi
hafði lærst að tálga tinnu-steina og
gera sér að vopnum í veiðimennsku
og ófriði. Af slíkum vopnum hefir
allmikið fundist i gömlum haugum
viðsvegar um heim, en þó einna mest
í Damnörku. Veiðimaðurinn sá af
tilviljun hvernig eldingin kveikti t
þurru haustlaufi og fann hlýjandi
geisla leggja frá blikandi báli. Þessi
reynsla gekk aldrei úr hútga hans, og
eitt sinn er hann barði steinflís að
spjótsoddi, með blágrýtissteini, lifn-
aði neisti. Hann reyndi aftur og
hafði nú þurt lauf við hendina. Fyrsta
vísindatilraun mannsandans tókst og
mannkynið ornaöi sér við eldinn, í
hellrunum, sem voru heimkynni
frum-feðra vorra.
Flokkur manna sat að snæðingi eft-
ir veiðiför. Ketflyksa féll á glæð-
urnar án þess eftir því yrði tekið til
næsta máls en þá revndist bráðin lost-
ætari og auöétnari en hráætið. Eftir
það tóku menn að nota eldinn til
eldamennsku. Athugull ættarhöfð-
ingi sá hvernig leirinn harðnaði und-
ir eldinum og aö þessi brendi leir
geymdi regnvatnið. Þessi maður
varð fyrsti verksmiðjustjóri veraldar
og gerðist leirkerasmiður.
Allur verknaður er menntandi, en
verksmiðjuiðnaðurinn þó sérstaklega.
Hann knýr mann til skilnings á orsök
og afleiðing. Forfeður vorir voru,
inn, sótti einhvern úr hennar ætt.
Skömmu seinna, dag nokkurn í
hinum inndæla ágústmántiði, kont
Ferdinand heim frá landmælinga-
störfum, úr Norðurskógunttm. Hann
kom fölur og sjúkur af banvænni ó-
hreysti i lungunum og jafnskjótt og
frtun sá hann vissi hún að nú ætti
sonur sinn að deyja.
■Nú var hann þá á förum, þessi
góði sonur, sem aldrei hafði valdið
er þessi saga gerðist, börn að þroska,
en þeir voru eins og önnur börn —
fullir af undrun og spurningum.
Hvað olli öllum fyrirbrigðum náttúr-
unnar, breytingu og þroska, hreyfingu
og hljónii ? Frá hverju stafaði þessi
ntikla breyting dags og nætur? Hvað
kom skóginum til að skjálfa og blöð-
ttnum til að bærast í þeynum? Var
ekki sem þungur andardráttur bærist
að vitum “villimannsins” (Guð fyrir-
gefi tnér og öðrum villimönnum vorra
tíma, að kalla þessa sakleysingja
villimenn). Var ekki sem ósýnileg
hönd hreyfði trén? Jú, það voru
áreiðanlega til einhverjar íbúandi
náttúruverur í hólunt og hæ^Sum, inn-
an í trjánum, uppi á himninum. Þær
voru oftast ósýnilegar, eins og þær
væru að leika einhvern dularfullan
feluleik; en samt, endrum og sinnum,
höfðtt ntenn séð, í hálfrökkri myrk-
viðanna, eða langt úti í fjarska, undir
fölunt mána, kynlegar myndir á
sveimi.
Þessar ttndraverur voru gerendur
allra þeirra fyrirbrigða, setn menn
undruðust, en fengu ekki skilið. Þær
voru máttugri en menn og hlutu því
lotningu þeirra. Um þær sköpuðust
ótal æfintýri og sögur. Þær sögur
geymast enn í goðasögnunt hinna
gömlu þjóða, og frá þeint tíma stafa
þjóðsögur vörar utn huldufólk í björg
utn og álfa i hólunt.
Þetta vortt vísindi frmnþjóðanna,
það er að segja, rökrétt,—eftir þekk-
ingu þeirra tíma—ályktun ihugsandi
tjtanna um orsakir staðreynda. Hin
sífrjóa tmyndun barnsins, setn engar
hömlur lieftu, ortu svo óendanlegar
útgáfur utn æfistarf þessara vætta.
Þessi skáldskapur feðranna varð að
trúfræðí barnanna. Þannig tirðit
trúarbrögðin til í fyrstu og þannig
birtast þau ettn hjá frumstæðustu
þjóðutn jarðarinnar.
En leiðir ekki þvílík þekking til
algerörar guðsafneitunar ? Það væri
álíka skynsamlegt að neita tilvern
guðs af þvi að vorir fyrstu foreldr-
ar höfðtt mjöig barnalega guðshug-
mynd, eins og að segia að jarðstjarn-
an Urantts væri ekki til einungis af
því fornþjóðir höfðu ófullkomna
þekkingu i stjörnufræði.
Eg hripa máske eitthvað meira tttn
líkt efni, ef ástæður leyfa í vetur.
Blaine, 28. nóv., 1929.
staldrað við frant yfir kvartilaskiftin.
herti ltann upp hugann og gekk eina
nóttina heint að bænutn. Honutn
var kunnugt utn, að þar var þeim að
mæta, setn þoldu hungur og neyð án
| ess að drepa niður gleði sinni. H'ví
skyldu þau þá ekki eittnig gleðjast
við kotnu hans?
Hann gekk hljóðlega upp tnalar-
götuna og varp dimtnuin skugga yfir
grasbalann, þar sent næturdöggin
glitraði í tunglskininu. Eigi kom
hann eins og reifur uppskerumaður
með blóm i hattinum og handlegginn
utan um mitti ástmeyjar sinnar.
Hann kont boginn eins og örvasa
vesalingur og faldi Ijáinn í skikkju-
föllum sínunt, en uglur og leður-
blökur sveimuðti allt í kring um
hann.
Þá nótt heyrði frúin á Berga, sem
lá vakandi í sæng sinni, að bankað
var á gluggann og hún reis upp í
rekkjunni og spurði:
“Hver er það, sem bankar?”
Og sagan segir að dauðinn hafi
svarað henni og sagt:
“Það er dauðinn, setn bankar.”
Þá fór hún á fætur, opnaði glugg-
ann og sá leðurblökur og ttglttr
sveirna um i tunglskininu en dauðantt
sá hún hvergi.
“Kom þú,” sagði hún í hálfttm
hljóðum. Lausnarengill og vinttr !
Hvers vegna hefir þér dvalist svo
lengi ? Eg hefi hrópað og beðið.
Kotn þú og frelsaðu son minn!”
Þá leið dauðinn inn í bæinn, glað-
Ur eins og vesalings frávikinn kott-
ungur, sem í örvasa elli fær kórónttna
aftur, glaður eins og barn, sem fer til
leika.
Daginn eftir settist frúin við sæng
sonar síns.og íór að tala við hann
um sælu framliðinna anda og dýrðar-
lif þeirra.
“Þeir vinna og starfa,” mælti hún.
“Og listamenn eru þeir, sonur minn.
stórmiklir listamenn! Þegar þú
kemur til þeirra. hvað heldttr þú að
þtt myndir helzt vilja verða? Ein-
hver myndhöggvarinn, sem án þess
að nota meitil býr til rósir og liljur,
eða þá einn a-f frömuðttm aftanroð-
ans ? Og þegar sólin htúgur svo
til viðar í allri dýrð sinni, þá sit ég
einhversstaðar og hugsa. Þetta var
verk Ferdinants.
Hugsaðu þér, góði drengurinn
ntinn, hvað mikið er að sjá og margt
að starfa. Hugsaðu þér öll fræin.
setn blása þarf lífi í á vorin, alla
vindana, sem stjórna þarf og draum-
ana sem senda þarf á stað? Og
hugsaðtt þér allar langferðirnar gegn
um himingeiminn frá einum heint til
annars.
Httgsaðu ttm ntig, góði tninn, þegar
þú ert að horfa á og skoða alla þessa
yndislegu fegurð. Hún vesalings
móðir þín, hefir aldrei séð neitt annað
en Vermland.
En einn daginn ferð þú inn til
drottins og biður hann að gefa þér
einhvern smáhrtöttinn, setn veltir sér
i himingeiiunum, og hann gefur þér
hann. Og þegar þú færð hann, er
hann kaldttr og dimmur með háutn
hömrurn og hyldýpisgjám og hvorki
eru þar blóm eða dýr. En þú ferð
að starfa á þeirri stjörnu, sem guð
heftr gefið þér. Þú færir henni
Ijós og yl og loft og fh-tur * þangað
blóm og næturgala og fráneygar
fjallageitur. Þú Iætur fossa steyp-
ast ofan í gjárnar, byggir fjöllin og
sáúr slétturnar hárauðutn rósutn. Q£
svo þegar ég dev, Ferdinant, þegar
sál mín hrellist vegna langferðarinn-
ar, sem hún á fyrir höndttm, og er
full angistar út af því að verða að
kveðja átthagana, þá situr þú og
biður ntin titan við gluggann í vagni
með paradísfuglum fyrir, í glóandi
gullvagni, Ferdinant minn.
Og ntin vesalings hrelda sál fær
að stíga upp í vagninn þinn, fær að
sitja þar við hliðina á þér, í háveg-
um, eins og drottning. Svo ökum
við urn himingeiminn, fram hjá ótal
Logalöndum og þegar við nálgumst
þessa himnesku bústaði og þeir ertt
hver öðrum indælli, þá spyr ég í fá-
kænsku minni: “Eigum við aö búa
hér eða þar ?”
En þú brosir með sjálfum þér og
hvetur flugeykina. Loks komunt
við á þann hnöttinn sem minnstur er,
en fallegastur þeirra allra og þar
nemttm við staðar við logagylta höll
og þú býður ntér inn í ltina eilífu
bústaði gleðinnar.
Þar er gnótt allra fanga, fatabúr-
in full og bétkaskáparnir. Þar byrg-
ir ekki greniskógurinn fyrir náttúru-
fegurðina eins og hér á Berga, held-
ur sjáttm við út yfir mikla aldin-
garða og sólfáðar sléttur, og þúsund
ár verða sem einn dagttr.”
Þannig dó Ferdinant, hrifinn af
björtum draumum og brosti við fögn-
uði framtiðarinnar.
Hinn föli vinur minn, lausnareng-
The Swift Canadian Co.
—------------------------------Limited
Sendir öllum viðskiftamönnum sínum Kveðju sína
og árnar þeim Gleðilegra Jóla
Premium
Hams and Bacon
Eru öllum kærkomnar jólagjafir
The Swift Canadian Co.
----- LIMITED ---
Winnipeg, Man.
H. E. Johnson.
og liðsforinginn fullyrti að eng- foreldrum sínunt minnstu hryggðar.
a hefði búið i gestastofunni langa-
tgi. En kona liðsforingjans þagði
varð litverp við. því að þetta hvíta
Ungi maðurinn átti að kveðja unaö
og gleöi jarðarinnar, hina fögru og
ástríku brúði sína, hina auðtigu bú-
nteð skærutn loga, var vant að garða og drynjandi járnsmiðjur, sern
þegar lausnarengillinn, dauð-
hefði orðið hans eign.
Loks er hinn föli vinur minn hafði
illinn dauðinn, hafði aldrei séð neitt
jafn dásamlegt. Að visu#var einnig
grátið við banabeð Ferdinants Uggla,
en sjúklirvgturinn sjálfttr brosti við
manninum með ljáinn og móðir hans
hlustaði á helstrið hans eins og inn-
dæla sönglist. Hún var á nálunt urn
að dattðanum myndi fatast að lúka
verki síntt, en þegar hann var and-
aður komu tár t augu hennar, en
það voru gleðitár, sem hrundu ofan
á stirðnaða ásjónu sonarins.
Aldrei hafði hinum föla vini ntín-
um verið sýnd önnur eins virðing
og við jarðarför Ferdinants Uggla.
Ef hann hefði þorað að láta sjá sig,
þá hefði hann kotnið i fjaðurskrýdd- J
um vagni og gtillsaumaðri skikkju og
dansað á undan likfvl,gdinni upp að
sáluhliðinu, en nú sat hann, gamli
einstæðingurinn i hnipri þarna á
kirkjugarðsveggnum. og horfði á lik-
fylgdina, sem var að koma.
Og það var einkennileg líkfylgd,
sem kom! Himininn var reifaður
ljósutn skýjum, og sólin skein yfir
akrana setn stóðu skrýddir löngum
röðuni af rúgstökkum. Fullþroska
eplin glóðu í aldingarði prófastsins
o,g t jurtagarði hringjarans Ijómuðu
negulblóm og georgínur.
Það var ttndarleg líkfylgd, seni
var að konta ofan lindigöngin! Á
ttndan blómskreyttri kistunni fóru
falleg börn og dreifðu blómunt á veg-
inn. Enginn bar sorgarklæði eða
dökkar slæöur, því móðirin hafði
viljað svo vera láta, að honum sem
dó glaðttr skyldi engin sorgbitin lík-
fylgd fylgja til hinstu hvíldar, heldur
glæsileg brúðfylgd.
Næst kistunni gekk Anna Stjernhök
hin fagra og tígulega brúður hins
látna. Hún hafði krýnt sig brúðar-
kórónunni, vafið sig brúðartrafinu og
klæðst brúðarskarti úr mjallhvítu
silki nteð'lönguin slóða. í því skarti
fór hún til að vlgjast gröfinni, brúð-
gutnanutn, sem þar beið rotnunarinn-
ar. A eftir ltenni komu langar rað-
ir af myndarlegutn stórbændum nteð
konur sínar. Hinar fríðu og tignu
frúr kontu hlaðhúnar með blikandi
tnen og mjólkurhvít perluhálsbönd
og armbönd úr gulli. Fjaðrirnar á
höfuðfötunum þeirra hreyktu sér
liátt á tnilli silkiofinna kniplinga og
gnæfðu upp úr hringlokkunum og unt
axlir þeirra liðuðust fingervu silki-
sjölin, seni þær höfðu fengið að
brúðangjöf, niður yfir silkikjólana.
Og karlarnir kotnu í mestu viðhafnar-
fötunúm, nteð geisimikil hálshnýti, í
kragaháum, aðskornum kjólum, með
logagylta hnappa og í stífum guð-
vefjarvestum, eða vestuni úr útsaum-
uðu flaueli. Þannig var brúðar-
fylgdin, enda hafði frúin á Berga
viljað svo vera láta.
Frh. á 15. síðu
GILL/S QUARR/ES
KALK OG STEIN:
I STÖRAR OG SMÁAR BYGGINGAR
Vér óskunt hinum ntörgu íslenzku viðskiftamönnum vor-
um gleðílegra jóla og þökkum þeim fyrir viðskiftin á
sumrinu.
Markmið allra ætti að vera að efla heimaiðnað á næsta
ári, svo sem frekast má verða. Það farsælir mönnum
framtíðina og gerir Kanada að hagsælu landi.
TELEPHONE: 28 896
Richard & Spruce St. Winnipeg
Man.
“Verzlunin Gömul og Vel Kynt.”