Heimskringla - 26.03.1930, Blaðsíða 5
WIINNIPEG, 26. MARZ, 1930
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSÍÐA
Salmagundi
Hérnieft erti ti.ldar nokkrar bækur
sem eru vel þess viröi aö vera lesnar
af öllutn almenningi sem kominn er
bi vits og ára. Að þremur fyrst-
tóldu undanskildum, sem fjalla urn
tildrög og upptök styrjaldarinnar
miklu og pólitísku bliöina, eru þær
allar um 'háttu og atburöi á vigvöll-
um, aðallega á Frakklandi-'
Roots and Causcs of tlie Wars,
eftir John S. Ewart, kanadiskan sér-
f'æðing í alheimslögum. Lang-rót-
tækust slíkra bóka.
The IVorld Crisis og Tlic After-
iHath, eftir Winston Churchill, brezka
floíamálaráðherrann.
My Twcnty-fiie Ycars, eftir Lord
Hrey, brezka utanríkisráölherrann.
AIl quict on thc Western Front,
®ftir Erich Maria Remarque, þýzkan
I'ðsmann. Tilkomumesta bókin um
Þetta efni.
Lé Fcu (Under Fire), og Tlius and
Tkus, eftir Henri Barbusse, franskan
I’ðsmann, og nafnkunnan rithöfund.
FarcivcII to Arnts, eftir Ernesl
Hemingway, afherískan sjálfboða i
'iði ítala. Öglevmanleg mynd af
fiótta ítalska her sins.
Cod Havc M crcy on Us, (Drottinn,
tniskunna þú oss), eftir W. T. Scanlan,
undirforingja i Bandaríkjahernum á
Frakklandi.
kYar, eftir Ludwir Renn, þýskan
'iðsmann.
Rcvnlt in thc Dcscrt, eftir T. E.
Lawrence. enskan hersi.
All Our Vestcrdays, eftir H. M.
Tomlinson, amerískan fregnritara.
Sf.Sf.Sf.
Flestar munu þær vera sannar frá-
saRnir um menn og a'burði, eins og
þeir -voru og skeðu, á vígvöllum sthíðs-
lnS|(uik1a. Og eins og þessar bæktir
sýna, mun lif liðsmannsins í skotgröf-
nnum hafa verið með nokkuð öðrum
liætti en flestar heimasætur gerðu sér
1 hugarlund. og þá ekki siður frá-
f)rugðið þvi. sem allflestir hermenn
attu von á, áður en farið var af stað.
I*aer sýna ■s ríöið í nekt sinni, með öll-
um þess hörmungum og brjálæði.
Nokkuð er gyllingin á herþjónustu að
mast hjá flestum um það að á vígvöll
Leniur. Hvað þar tekur við er efni
^ssara bóka, og ætti lestur þeirra að
fera hugvekja hverjum meðalgreind-
Um manni, sem ekki er svo andlega
n*rsýnn, að hann ekki fái séð skóginu
fyrir trjám. Á tímum friðar, er oss
sagt, ættum vér að búa oss undir stríð
(“>n times of peace prepare for war”).
Lað virðist eki úr vegi að undirbúa
s,g andlega gegn áföllum og hættu.
eI ske kynni að ófriðarbliku drægi
^’rir sól. Má draga i efa, að önnur
aðferð til eflingar friðar, sé álhrifa-
tneiri en sú, að almenningur fái skilið
**vað stríð i eðli sínu er, og þvt er
lestur slikra bóka ékki aðeins hjálp-
legur heldur Og nauðsynlegur ihverj-
um þeim, sem vita vill hið sanna og
rét a uni þessi ntál — L. F.
Siifurbrúðkaup
Mr. og Mrs. Thórðar ísfjörð
Gitnli, Man.
Laugardaginn 1. marz 1930, var
haldið samsæti í samfkomuhúsi byggð-
arinnar í tilefni af því, að þá voru
ihiónin Mr. Thórður ísfjörð og Mar-
grét kona hans, búin að vera i hjóna-
‘bandi í 25 ár. Yfjr 100 manns var
þarna samankomið, til að votta þeim
að verðugu sitt vináttuþel, á þessu 25
ára giftingarafmæli þeirra. Mr.
Guðmundur Fjelsted stýrði samsætinu.
Var fyrst samspiB Mr. Franklin Olson
Iék á slaghörpu, en á fiðlu spiluðu
Mr. Ólafur Thorsteinsson söngkenn-
ari frá Húsavík og Mrs. Aðaliheiður
Bjarnason á Gimli. I>etta eru alt
igóðir spilarar, enda var samspilið á-
gætt; söntuleiðis söng Mrs. Pauline
Etnarsson á Gimli sóló, og má óefað
telja nteð betri söngkonum ; hefir ntjög
hreina og viðfeldna rödd. Sömu-
leiðis var lesið upp kvæði eftir Mr.
Guðjón Hjaltalín, Winnipeg og með-
fylgjandi lukkuósk til Mr. og Mrs.
ísfjörð. Hinn vanalegi brúðkaups-
sáimttr var sunginn: "Hve go‘t og
fagurt og indælt er.” Svo liélt Mr.
G. Fjelsted góða og mjög viðeigandi
ræðu til silfurbrúðhjónanna, og af-
henti þeim að því loknu gjafir frá
börnttm og sikyldtTtennum, sent vorit
bæði þeini verðmætar og viðeigandi,
og svo 1 ika peninga frá vinum þeirra
r.ær og fjær. Mrs.' Sigríður Einars-
sonflutti Mrs. ísfjörð þakklætis ávarp
frá kvenfélagskonttm og sömuleiðis
fyrir eigin persónu. fyrir lipurð og
I Tijálpfýsi, því Mrs. ísfjörð hefir oft
I orðið aö vinna nteð veikum kröftum.
1 Kvennfélagsikonur, bæði úr byagðar-
! laginu, og eins konur frá Gimli, önn-
; uðust allar veitingar og það var í
fylsta mátta vel af hendi leyst, og
I ekkert til sparað, að láta öllunt liða
1 sc-m bezt.
Fiðluspil þeirra Mr. O. Thors eins-
1 son og Mrs. Aðalheiðar Bjarnason var
; endurtekið hvað eftir annað. Það
hljómaði vel í eyrum áheyrenda. En
að endaðri þeirri skemtiskrá. og áður
enn sezt var undir borð, þakkaði silt-
urbrúðguntinn með vel völdum orð-
uiT: fvrir þessi vinahót og gjafir, fvrir
sig og konu sítia. Það sem sérstak-
lega gjörir þetta stefnumót ánægju-
legt, er að Mr. og Mrs. ísfjörð eru
svo vinsæl hér í þessu plássi, sem þau
hafa búið í svo sem óslitið allan tím-
ann. Þá verður þettað í hugum
manna aðeins óblandin þakklætisvið-
urkenning fyrir liðinn samverutíma.
Mrs. ísfjörð hefir verið mjög Iheilsu-
tæp, en sjaldan hefir Thórður haft
svo mikið að gjöra, að hann hafi ekki
haft tíma til að greiða annars götu
Vr---- ---j
^ WARNER BROS. ^
Spectacular
SINGING
í hvivetna.-. Þau kalla heimili sitt
Fjón. Að endingu má geta þess, að
eftir að hafa skemt sér við söng og
srmræður, langt fram á nótt, fóru
allir glaðir h'eim til sín, með 'hlýjar
endurminningar, og þá ósik, að mega
nióta Tihórðar og Margrétar ísfjörð
sem lengst.
F.inn af samkveemisgestunum.
At the Rose Theatre, Mon., Tues., Wed., Next Week.
Birtan og ylurinn
Eg er nýkominn heim. úr langri
ferð og það er af hlifð við ritstjórann,
að ég ekki bið Tímann fyrir ferðasög-
una, því rúmið er takmarkað, en
margir vilja fá inni. Hefir þó sitt
hvað fyrir borið á landleiðinni frá
Diúpavogi til Reykjavíkur, sem ég
hefði haft gaman af að segja frá.
í Austur Skaftafellssýslu liggja
sumar afskekktustu sveitir þessa
latids milli hafs og hæstu jökla, milli
stórvatna og óralangra eyðisanda.
Enda þó't íbúar þessara sveita séu
einangraðir i meira lagi fer fjarri því
að þeir beri neinn einangrunarsvip og
hvað ýmsar verklegar framkvæmdir
sr.ertir, eru sumar sveitir þar á undan
öðrum. Til dæmis i Suðursveit ihefir
verið unnið að jarðbótum á hverj-
l\ti einasta bæ, sumarið sem leið, og
niun ekki hægt að segja slikt hið sama
um neina aðra sveit á landi ihér.
En framkvæmdir þær sem ganga
rnest i augu þeirra sem ferðast unt
þar eystra, í skamntdeginu, eru 1 jós
07 hitaveiturAar. Einkum hafa Ör-
æfingar og Síðumenn sýnt mikinn
dugnað og hugvit á þessu sviði. Raf-
Ijósin skína þar skær og björt yfir
bæjunum og sjást langt að. Og þeir
sem ferðast unt þessar slóðir þegar
dagar eru orðnir skamntir, finna
g’öggt hve mikil bót er að rafveitun-
um fyrir bændur þar.
Eftirtektarverðast við þessar raf-
veitur Skaftfellinga er það, að þeir
hafa sjálfir ‘sett þær upp og alveg
sparað sér hina dýru aðstoð Ihinna
lærðu verkfræöinga og viröast hafa'
leyst verk þeirra prýðilega af ihendi.
Meira að segja hafa þeir smið'að
margt til rafstöðvanna sjálfir, t. d.
jafn vandasama liluti og “túrbínurn-
ar.” Fyrs u túrbinu sína keyptu.Or-
æfingar þó frá útlöndum og gáfu 3000
krónur fvrir. En nú srniöar Helgi
Arason á Fagurhólsntýri jafnstóra og,
jafnvandaða túrbínu fyrir 700 krónur.
Það er gaman að koma i smiðju
þess manns, fyrir neðan klettabeltið,
þar sem sagan segir að Blesi hafi stað-
ið jökullhlaupið .af sér á einni snösinni.
— Strandaða togara rífur Helgi í
sundur og flytur járnið heim og not-
ar það í túrbínur og fleira. í smiðju
þeirri er Reginn nýja tímans að verki
og frá honunt koma vopnin sem fær
eru unt að útrýma ntyrkri og kulda úr
íslenzkri sveit og mega verða til ótrú-
lega ntikillar blessunar. En þó raf-
veitumenn Skaftfellinga eigi allt lof
skilið, þá ætlaði ég mér ekki að lofa
neinn þeirra sérstaklega í þessari
grein. En ntenn eins og Bjartíí á
Hólnti, Helgi á Mýri, .Sigfús á Geir-
landi og Guðntundur í Vík í Mýrdal,
eru víkingar ltins nýja tíma; kuldinn
og myrkrið, sem mest hafa þjáð og
þjakað íslendinga í þúsund ár, verða
að lúta í lægra haldi fyrir þsssuni
mönnum.
Ljós- og hitaveitur eru það sem
islenzkum bændum riður ntest á að
fá sent fyrst, og ættu án efti að ganga
á undan flestum öðrum verklegunt
framförum.
“Nú getuni við snúið okkur að
jarðræktinni og stækkað túnin,”
sögðu Öræfingar, “þvt nú þurfum við
ekki lengur að brenna áburðinunt.”
AIls eru nú 12 rafstöðvar í Öræf-
unt og aðeins einn bær eftir þar ó-
raflýstur. Eru aðeins 3 heimili eftir
í sveitinni, sem ekki hafa not af raf-
magni. Frá 2—6 Iþúsund krónur
hefir hver stöð kostað. Stöðvarnar
12 framleiða 96 hestöfl alls, og orkan
er öll notuð. Allar reynast stöðvarn-
a. traustar og starfa nótt og dag.
í öðrum sveitum eystra eru ntenn
sinnig Iangt á veg koninir með ljós-
og hitaveitur og er harla einkennilegt
að hugsa til þess, að afskekktustu og
einangruðustu sveitir landsins skuli
gattga á undan í’iþessu máli, sent snert-
ir velferð þjóðarinnar ef til vill meir
en flest önnur.
En smiðir Skaftfellinga eru lista-
ntenn á sínu sviöi og þeir hafa sýnt
íslenzkum bændum frant á, að þeir
eru sjálfir færir unt aö breyta lækj-
um og fossum í ljós og yl.
— Það líður óðum að því, að lista-
smiðir þeirra Skaftfellinga ljúki við
að raflýsa og hita býlin í sveitinni
sinni. Fn Þó eiga aðrar sýslur að
r.ota sér hæfileika og þekkingu þess-
ara góðu manna, svo að ekkert hlé
verði í baráttunni við ntyrkrið og
kuldann.
Seint býst ég við að hann líði mér
úr minni, rafljósabjarminn, yfir 'bæj-
unum í Austur- og Vestur-Skaftafells-
sýslum. — Títninn.
Ragnar Ásgcirsson.
Orsakir eldgosa
------
Prófessor W. Anderssen hefir ný-
lega ritað grein í Illustrierte Zeitung
i Leipziig unt orsakir eldgosa. Segir
hann, að mönnunt sé ókunnugt um
hitann í iðrum jarðarínnar, því að
holur þær, sent 'Ixtraðar hafi verið, sé
ekki dýpri en ein ensk míla, og sé það
ekki hlutfallslega meira en skinn-'
spretta á mannslákama. í hinum
dýpstu iholunt eykst hitinn hér unt bil
um eitt stig við hver 100 fet. Ekki
er kunnugt, hvort hitinn vex að santa
skapi, ef dýpra væri borað. En þó
tr það víst, að hiti geislast út úr iðr-
um jarðarinnar og hverfur á yfir-
borðinu. Þess vegna hlýtur sá hiti
að vera allmikill, sem sífelt streymir
út úr jörðinni. Áður var það skoð-
un manna, að jörðin væri altaf að
kólna. Menn giskuðu jafnvel á,
hversu ört hún kólnaði, og drógu af
því kenningar um sögu jarðarinnar
bæði , fortíð og framtíð. En þessi
kenning hefir nú verið allmjög vé-
fetigd, vegna nýrrar þekkingar i
geislunarfræði (radiology). Vér
vitum, að öll geislandi efni skapa í
sífellu hita, og af nragni slákra efna í
vfirborði jarðar má sjá, að þótt þeirra
j-iði ^kki vart í sömu hlutföllum
lengra niður en sjö enskar mílur, þá
yrði af þeim efnurn jafnmikill hiti
ems ogjfhverfur út úr yfirborði jarðar.
En ef þessi efni Standa dýpra í jarð-
skorpunni, þá verður af þeim meiri
hiti en eyðist á yfirlborðinu, og þá ætti
iórðin smám saman að hitna. í Ixík,
sem nýlega er kotnin út í Lundúmtm
og heitir "Radio-activity and Geology”
eftir hinn fræga, enska jarðfræðing
prófessor J. Joly,' er iborin fram mjög
skarpleg kenning á þessum grundvelli
um orsakir eldgosa, og þó margt og
mikið ihafi áður verið ritað um þau
efni, þá eru þær kenningar allar nokk-
uö í lausu lofti. Prófessor Joly seg-
ir. að hinum gcíslandi efnum sé nokk-
uð misskift víðsvegar um jörðuna. í
sumum stöðum verður þeirra mjög
lítið vart, en annars staðar gæ‘ir þeirra
mjög mikið. Þess vegna getur auð-
veldlega viljað svo til, að svo rnikið
geti safnast fyrir af hifa smátt pg
smátt, að hann verði 1200 til 1300
stig, en við þann hita bráðnar basalt.
Bráðið basalt er fyrirferðar meira en
óbráðið basalt. Þess vegna Ihlýtur
bræðslan að valda þrýstingi, sem knýr
hin bráðnu jarðlög út urn sprungur i
jarðskorpunni. Og þessi úfrás, segir
prófessor Joly, er það, sem vér köllum
eldgos. Hvort sem þessi kenning
Jolys reynist rétt eða ekki, þá er það
víst, að geislafræðin vísar á alveg
nýja möiguleika til þess að skýra or-
sakir eldgosa. (Þýtt úr Lit. Digest).
—Vísir.
Frá Islandi
Rvík. 15. fe*x
Tíðarfarið vikuna sem leið hefir
verið milt en stormasamt. Vestan-
lar.ds hefir verið úrfellasamt en flesta
i dagana þurrt og bjart autanlands.
Hlákan sem byrjaði fyrir síðustu
helg^, ^hélst^að rnes‘u óslilin til mið-
I vikudags, oftast með 6—7 st. hita. \
i fimtudag gekk á nieð útsynningséljuna
vestan lands og norðan, en^aðfaranótt
föstudags brbá til norðanáttar með Si
—7 st. frosti á Norður- og Austur-
landi, en 2-—3 st. frosti sunnanlands..
Eftir 'hlákuna var snjór að miklu leytí
horfinn af láglendi en með norðanátt-
inni hefir gert dálí'ið föl um allt
Norður- og Austurland. — Gæftir
hafa verið mjö.g slærnar alla vikuna.
í Sandgerði mun t. d. aldrei ihafa verið>
sótur sjór þessa viku. Hefir ýmist
úfinn sjór eða stormur hamlað.
—Tíminn^
ff<soo®oooo5Ci«ooooooooocooooasseooeooooooooooosooooo!
NEALS STORES
“WHERE ECONOMY RULES”
TEA—Blue Kibbon,
l.lb. pkt..................................
POTATOES—Green Mountain variety, graded Canada
No. 1 fancy. 8 lbs................'........
MILD CURED HADDIE 1 () Per bcx r? r
FILLETS, per lb......L£C (15 lbs.) ......... ípJL. I O
DOMESTIC SHORTENING—
(limit of 3 pounds)—-Ub. carton .........
FLOUR—Snowdrop, (TA . 24_lb.
7-lb. sack ........ cL C* sack .........
PRUNES—Sunmaid Santa Clara, med. size.
2-lb. pkt. ........................._____
PINEAPPLE—Dishco Singapore Sliced, No. 2 tin
(limit of 3 tins). Per tin .............!
CORN—Glenrose Brand Ontario White Crosby,
No. 2 size tin. 2 tins ..................
PEAS—Dewkist Sieve 4, Ontario, choice quality.
No. 2 size tin; 2 tins ..............
CREAMETTES—
Regular 8_oz. pkt....................
SHREDDED WHEAT—
. Regular pkt.............................
BUTTER—'*Pride of the West Fancy Creamery,
(ljmit of 3 lbs.) 1-lb. brick ...........
EGGS— Fresh
Fresh Firsts ....... uFl
Extras
56c
25c
14c
95c
33c
lOc
25c
27c
7c
lOc
39c
32c
44
AND MANY OTHERS
n
733 Wellington (við Beverley) 717 Sargent Ave.
759 Notre Dame Ave. 666 Sargent (horni Agnes St.)
bseoðQCðecooeoeooðQCðsosocoscoððeooðooðosoosocccosoox
ÁframhaM af sölu á sérstaklega
niðursettu verði
Raf-þvottavél
Sparnaður $21.00 (rá vanaverði
Framleiðendur þessara velþekktu þvottavéla
hafa fært verð þeirra niður, til þess að minka flutn-
inginn yfir i hina nýju byggingu sína. Leyfi hefir
einnig verið gefið til þess að færa verð niður á öllum
óseldum byrgðum í Canada frá $165.00 til $144.00.
Coffield er gyrator type þvottavél — hreinsar
ágætlega, vinnur svo liðugt og þvær svo fljótt, að hún
eyðir lítilli orku. í>arf nærri ekkert eftirlit, aðeins
að olíubera einn stað einu sinni á ári! Ballinn er
nikkelaður. Vélinni fylgir vinda og mótor. Allar
gears innilokaðar. Aðeins stuttan tíma — meðan
byrgðirnar endast:
Fyrir peninga út í hönd
5144*00
I4n fAh nl«‘Kt meí) mikn
borjc ii ii
TIo flrn flbyrgh A hverrl vél.
Spyrjl* eftir voru frip
eftirllti.
Á Rafsýningar eyjunni á þriðja gólfi — í miðri búð
EATON C?
LIMITED