Heimskringla - 30.09.1931, Blaðsíða 2

Heimskringla - 30.09.1931, Blaðsíða 2
2. BLAÐSÍÐA HEIMSKRINLA WINNIPEG 30. SEPT. 1931. OPIÐ BRÉF TIL HKR. Svo og yngri sonur Margrétar ---- ! frá fyrra hjóna bandi, sem Tileinkað vinum mínum, Mrs. pétur hét. Var eg þeim báð- Rósu Casper, Blaine Wash. og um samtíða í fl. ár, og þjón- K. N. skáldi á Mountain, N. D. aði þeim á þann hátt, að draga af þeim plögg og þvö fætur þeirra, meðan eg var enn svo ung að eg kunni engar var- hygðarreglur við að hafa. Hef eg því einatt haldið. að holds- veiki mundi fremur arfgeng en 9mittandi — dreg það af tvennu — þrátt fyrir alt sem læknar um það segja. Eyrst því, að faðir minn lét litla holdsveika soninn sofa hjá sér lengst af æfi hans, og fékk þó enga holdsveiki — hefir og að lík- indum sængað með fyrri konu Eg yeit fólk sinni Margréti, sem var holds- Að veik seinni hluta æfi sinnar. Og við tvær telpur þjónuðum þessum holdsveiku piltum á áður nefndan hátt, svo snemma, sem við gátum, án þess að á okkur sæi. Margrét Sveinsdóttir lézt víst skömmu eftir að framanskráð- ur atburður skeði. En til þes* rekur mig alls ekki minni. Annað atriði sem eg man frá þessum tíma og man vel meðan eg var á Hrappstöðum einhverntíma á öðru ári æfi minnar var, að einhverju sinni er hraun voru til matar höfð, var eg að leika mér á bað stofugólfi, og þríf í bein sem hundur var að naga, og vildi víst taka það af honum. Seppi vildi ekki sleppa og beit mig í hendina gegnum handarbakið á vinstri hendi. Hvor höndin það var sem hann beit, man eg fyrir þá sök, að enn ber eg minjar þess. Lækninga aðferð in var og í þessu tilfelli all einkennileg, Qg þess virði að henni sé haldið á lofti. Ein hver vinnukónan greip hand fylli af hári úr baki hund sins og lét ofan í bitið, og / Frh. Eg er fædd árið 1866 — 16 mars, á Hnappstöðum í Víði- dal í Húnavatnssýslu. Eg hef áður getið þess að hvaða leiti eg mundi eftir þessum fæðingar- stað mínum- þó eg færi þaðan a5eins 2. ára og þriggja mán- aða. En eg man eftir nokkrum atriðum sem skéðu á Hnapp- stöðum fyrir þann tíma. Einu, því fyrsta, og þó fremur óljóst þegar eg hef verið um það að vera ársgömul. brosir að þessu og segir: nú sé að kríta liðugt. Og þó er eg vis3 um að þetta er satt. Margrét Sveinsdóttir fyrri kona föður míns var holdsveik. Þegar eg kom í heim þenna hafði hún verið rúmföst í fleiri ár. Eftir Margréti man eg, á þenna hátt. Þegar eg var að byrja að ganga, staulaðist eg fram með rúmi því er hún lá í og studdist við rúmstokkinn. í>á man eg eftir beina berri hendi sem klappaði á litlu hend- ina á rúmstokknum og eig- andi þeirrar handar sagði — þ. e. Margrét, eitthvað það við mig sem svo snart sál bamsins (mína) að eg minnist hennar síðan með velvildarhug. Hvað hún sagði, man eg alls ekki. né minnist eg að hafa séð ann- að af henni en höndina, sem snart mig. Holdsveikis afmynd •uðum ásjónum gleymir enginn, sem einu sinni sér þau. Eg sá slík andlit á íslandi, — því miður, — því hálf bróðir minn Benedict, sonur þeissarar Marg- rétar og föður míns lézt _a? þeim sjúkdóm 18 eða 20 vetra. Sigurdsson, Thorvaldson co. LTD. GENERAL MERCHANTS ÚTSÖLUMENN FYRIR IMPERIAL OIL LIMITED ROYALITE COAL OIL, PREMIER GASOLINE TRACTOR AND LUBRICATING OILS ARBORG Pfaoae 1 RIVERTON Phone 1 HNAUSA l'honf 51» King 14 MANITOBA, CANADA. FIRE PREVENTION WEEK OCTOBER ^th to -JQth 1931 OCTOBER ^th to -J Qth 1931 BLREAYJ OF I.AROR AlfD FIKK PRRVKIfTIOJf BRANCH Fire Causes Untold Sufferíng Manitoba’s Fire Loss for 1930 Twenty-Nine (29) HUMAN LIVES $2,746,304 IN PROPERTY DESTROYED Everybody Can Help Make Manitoba Fireproof by Guarding Against Fire HON. W. R. CLUBB, Minister of Public Works and Fire Prevention Branch. E. McGRATH, Provincial Fire Commissioner, Winnipegf. batt svo um höndina, með þeim ummælum, að hunds hár væri bezta lækning við hundsbiti. Ekki mun það þó hafa reynst bráð bót, því eg bar hend- ina í fatla lengi á eftir. — hvað lengi, man eg ekki. En eg man að einhverju sinni löngu seinna var dreginn graftar- nagli úr henni. Orðið graftar- nagli varð mér fyrir það ó- gleymanlegt. Eg sé hann i huganum enn ieins og eg sá hann þá. Sumir kunna nú að spyrja: Hvers konar matur voru þessi hraun? Það voru bein- in úr stórgrip, sem þannig voru nefnd í þá daga. Kjötið var skorið utan af þeim svo vel sem varð og saltað niður í tunnur, en beinin með því er eftir varð, reykt upp í eldhús- ræfri, og síðar soðin. Þótti það sem þannig var rekyt á- gætis matur. Eftir ýmsu öðru man eg og frá þeim árum, svo sem sól- skininu á ánni, eins og fyr segir, svo og því, að piltar færðu okkur Hildi — Hildur var stjúpsystir mín — dóttir Sæ- unnar Þorleifsdóttir prófasts frá Hvammi í Hvammsveit og fyrra manns hennar—skeljaV sem þeir fundu á eyrunum með Ánni. Voru það helztu leik- föng okkar í þá daga, og kær- ari af því, að um svo fátt var að velja, en lieikföng þau, sem börnum eru nú færð úr búðun- um, þó þau kostuðu minna — aðeins hugulsemi þeirra sem gáfu. Og þá kem eg að því, hvers- vegna eg mundi svo vel eftir Hamri. Þegar faðir minn flutti frá Hrappstöðum, var eg á þriðja ári frá því um miðjan mars veturinn áður. En hann flutti sig að vorlagi líklega í maí. Eg hefi þá verið sem næst tveggja ára og tveggja til þriggja mánaða. Það var búið um okkur Hildi í sinni kist unni hvora. yog við fluttar á sama hesti. Faðir minn hefir farið yfir Haltavörðuheiði að næturlagi, og við komið á syðri brúnina snemma morguns. Það sem eg man sérstaklega eftir frá þessu ferðalagi var, að fyr- ir ofan okkur á heiðinni eða hieiðarbrúninni sá eg |e|natt hilla undir eitthvað, sem méi fanst vera mundu klifbera klakk ar. Ekki gat eg þó giskað á tilhvers þeir væru þarna, uppi á hábrún. Hildur svaf í sinni kistu og fólkið var hálfsofandi og þegjandalegt — sennilega þreytt og sifjað eftir heillar nætur ferðalag, svo eg gat engann spurt um þetta fyrir brigði — velti því bara fyrir mér í huganum. Klyfja hestarnir voru hnýttir hver aftan í ann- an — líklega í taglið hver á öðrum, á þann hátt sem dr. Steingrímur lýsti ekki alls fyrir löngu. Um það hafði eg engin heilabrot í þá daga. En lestin var löng og fór hægt. Fólkið reið á víð og dreif, sumir á undan, aðrir á eftir en ieinhver piltanna var þó oftast nærri hesti þeim er við vorum fluttir á. Þegar við fórum ofan brekk- urnar man eg, að baggi hrökk upp af klakk og valt ofan hlíðina. Hlupu tveir vinnu- menn þegar af baki og eltu baggann, en lestin og fólk alt beið á meðan. Einhver giekk undir staka baggann, sem eftir var og hélt honum svo ekki snaraðist hann um hrygg á með an. í bagga þeim sem valt, var einn af þessum stóru svörtu pottum, sem notaðir voru til slátur suðu, ullar þvottar og >esskonar stórræða. Hafði hann verið fyltur af einhverskonar dóti og var sem næst hnött- óttur, þess vegna valt hann svo vel niður brekkuna. Mér sýndist hann herða ferðina eft- ir því sem hann fór lengra, alveg eins og hann væri að storka piltunum. Samt náðu >eir honum og var hann þá grónar hlíðar að ræða. Eftir þetta atvik var ferðinni haldið áfram að Hamri. Þá var sprett af hestum og þeim slept á beit. En fólki boðið til húsa af þeim er fyrir voru, nesti tekið upp úr ferðaskríni og matast. Að því búnu fóru allir að sofa nema eg. Eg hef án efa sofið í kistu minni frá því kvöldið fyrir og fram undir vanalegann fótaferðartíma, því ieg var að eðlisfari kvöldsvæf en árvökul. Þegar því hitt ferðafólkið fór að sofa fór eg út á tún að leika mér, með lítilli stúlku, sem þar var fyrir, og á mínu reki. Túnið var algrænt og glóandi í fíf)um. Bærinn sfcóðl, og stendur enn háfct, og hallaði túni mjög frá honum. Við slitum upp fífla, og veltum okk- ur niður hólinn, og eg man enn þá vel hvað það gekk glatt. Og einmitt þetta varð mér svo minnistætt, að eg þekkti bæ- inn þ. e. túnið eftir 63 ár. Eftir ýmsu öðru man eg úr þessn ferðalagi. Þetta er mér þó minnistæðast: Klakkamir á heiðarbrúninni, sem eg seinna skildi að verið hefðu vörður þær, er vísuðu mönnum leið yfir hieiðina. Potturinn skopp- andi niður hlíðina, og hóllinn mikli í túninu á Hamri, sem við veltum okkur niður eftir. Hver var hún, og hvar er hún nú, hún litla vinkona mín frá þeim árum, sem þarna lék sér með mér? Sumir. sem kunnugir voru þar um slóðir á þeim árum, hafa sagt mér, að stúlka þessi hafi verið söngkonan okkar frú Hall í Wpg., það hygg eg tæplega geta verið, hún hljóti að vera nokkuð yngri en eg — svo ung þá — ef hún var ann- ars fædd — að hún hefði naum- ast getað verið í þeim leik. En hver veit — víða liggja vegamót. Alt þetta m. m. fl. rifjaðist upp fyrir mér, þegar bíllinn hans Péturs þaut fram hjá Hamri, og ólíkt var ferða- lagið þá og nú. Að þessum endurminningum sögðum, höldum við áfram ferðasögunni sumarið 1930. Mér fanst eg verða að segja ykkur þær. Getið þið fyrirgefið þess- ar afturgöngur. Þenna dag þ. e. júlí 26, 1930 komum við að Svignaskarði kringum kl. 12 og höfðum þar maðdagsverð. Eg hef áður lýst Svignaskarði, bæ, búskap og útýsni að nokkru og læt nú þar við 9itja. Ef meira þyrfti með í því efni, má vísa til ferðasögu sr. G. Ámasonar, um Borgarfjörðinn og þau önn- ur héruð er hann heimsótti því, þar er svo vel frá sagt, að um verður ekki bætt. Þá ferðasögu er að finna í blöð- um Hkr. kringum ájramótlfh 1930 og 31. Þeir sem hafa indi af að lesa um ísland, gerðu vel að lesa hana aftur og aftur. tFrá Svignaskarði héldum við sem leið lá yfir Norðurá og inn í Stafholtstung- ur og suður undir brúna á Hvítá. Þar lögðum við lykkju á leið okkar, að ósk Péturs Snælands og konu hans, Sig- ríðar Jónsdóttir frá Fjalli í Sæ- mundarhlíð í Skagafirði. Höfðu þau ásamt annari systur Sig- ríðar. til heimilis í Reykjavík, verið að heimsækja föður sinn og frændur þar norður, og voru nú á heimleið. Lykkjan okkar lá að Síðumúla, þar töfðum við sem næst tveim tímum, og höfðum ágætar viðtökur — og nutum auðvitað nefndra hjóna. Annars mun þar gestrisni land- læg, ei síður en annarstaðar á ísl. Enda er það hið mesta myndarheimili. Þar var verið að rífa gamlann torfbæ og byggja í hans stað vandað og veglegt steinsteypuhús. í síðu múla er stjórnarstarfrækt síma stöð. Þau Sælands hjón eiga heima í Hafnarfirði. Eru þau myndarfólk, og rekur Pétur þar verzlun. Þau voru okkur Mörtu alhelll. enda var þar um grasi ágætir ferðafélagar buðu okkur T I M BU R KAZ,Ð The Empire Sash & Door Co, Ltd. BírgSir: Henry Ave. East Phone: 26 356 Bkrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton verð gæði ánægja. að heimsækja sig á ákveðnum degi. Ákváðum vað að sæta því boði. En úr því varð þó ekki sökum þess, hvað tími minn var þá takmarkaður orð- inn. En margt ógert er eg kveddi íslandi. Sakna eg þess, sem fl. Frá Síðumúla fórum við sömu leið til baka ofan á þjóð- veginn, og yfir Hvftá — á brú — auðvitað. Nú eru flestar ár brúaðar á íslandi, líka læk- ir og gil. Eru stál brýr á öll- um stærri Vatnsföllum, en steinsteypu brýr á þeim smærri. Minni mig rétt, sagði Árni Páls- son í fyrirlestri sínum, hér vestra, að hann hefði farið yfir 60 brýr á leið frá Reykjavík til Blönduóss, stórar og smáar. Ekki taldi eg þær en þær voru margar. Tel eg, að á íslandi gangi vegabætur þær sem þar hafa gerðar verið hin síðari árin, kraftaverki næst. Bílvegir innan heraða. eru nú víðast góðir, og færir á fjöllum, þó vegagerðin þar liggi enn sem komið er aðallega í því, að brúa forarflóa, keldur gil og ár. Þó eru en nokkur smærri gil og lækir óbrúað. Ðftir einni á man eg sem verið var að brúa og bílar urðu enn að vaða. Það var Dalsá í Víðidal í Húnav.s. í þá á var eg einusinni nærri farin til fulls, þegar eg var enn þá unglingur heima. Eg var send frá Jörfa fram að Þórukoti að vorlagi. Fór suður yfir ána á ís og skafli rétt fyrir ofan þar sem brúin nú er. Þegar eg kom til baka var áin búin að brjóta af sér ísbrúna í miðj- unni og vall nú áfram kolgræn og straumhörð milli skara. Þama stökk eg yfir, en sá um leið og að eg myndi tæplega ná hinum bakkanum, svo eg henti mér áfram fæturnir fóru í ána, en megin hluti minn lenti þó á bakkanum, og þar klór- aði eg mig upp. Engum sagði eg þá frá þessari glæfraför og engin sérstök áhrif hafði hún á mig þá. Það var, eins og neskurinn kemst svo vel að orði all in the days work og því ekki um að fást. En víst var þar mjórra muna vant. Nú gat eg hlegið að Dalsá, þegar bíllinn sem bar mig öslaði hana eins og ekkert væri um að vera, enda var hún nú vatnslítil eins og vanalega um það leiti árs, og undir þeim kringumstæðum óð eg hana oft í æsku minni, en þótti hún þó allajafna ill yfir- ferða, því botninn er allstaðar stakksteinóttur og áin straum- mikii. Á heiðum og fjöllum þeim er eg nú ferðaðist um, eru vegabætur. auk áðurnefndra brúagerða lítið annað, en að stærsta grjóti hefir verið frá rutt. En einatt eru menn/ að vinna. að vegabótum og vega- gerð um land alt, svo ætla má, að innan skamms verði vegir á íslandi sæmilega góðir, þ. e. bílvegir, því um aðra eða annarskonar vegi er nú ekki talað. Má nærri geta hvaða þýðingu það hefir fyrir þjóð- ina, er menn geta ferðast frá einu landshorni til annars á einum degi — þvert yfir landið. Hvítá, var mér sagt að að- skildi Borgarfjarðar og Mýrar- sýsiu, en að Borgarfjörður liggi í báðum —. Næsti áfangastaður okkar var Reykholt, þar sem Snorri Sturluson bjó lengi, og dó, að ráðum Gissurar. Við geng- um að Snorralaug. — Virtist mér hún myndi ei ólík því er Snorri skildi við hana. Að minnsta kosti voru enn stein- sætin hringinn í krink. A5 öðru leiti var þar að mun ó- þverralegt umhverfis. Karl einn þvoði óhreinar strigabræk- ur í Lauginni. Máske sakar það ekki, því enn rennur lækur úr henni, og annar í hana frá Skriflu gömlu, því þaðan kemur vatnið í laugina. Þangað geng- um við og. Með fram lækjum þessum vex njóli hár og þrótt- mikill, sem og annað gras- sem einatt er grænt sökum hit- ans frá hverunum, sem aldrei frýs yfir — auðvitað. í Reykjaholti er bær gamall mjög og hrörlegur til að sjá. En þar var nú verið að byggja unglinga skóla úr steinsteypu. miklar og vandaðar byggingar. Haft var það til frásagna, að verkfræðingur sá, er fyrir þess- um byggingum réði, hefði byrj- að á fjósi og hlöðu. Var það vel á veg komið, er einhver komst að þeirrí mjög svo heppilegu niðurstöðu, að byggingar þess- ar væru á röngum stað — n. 1. fegursta blettinum, sem til er í allri Reykholts landareign. En það var, á afarmiklum hól, og var þaðan útsýn hin bezta — auðvitað sökum hæðarinnar. Hafði hóllinn á parti verið grafinn niður að jafnhæð fyrir neðan hann — þ. e. jafnsléttu við umhverfið og skyldi hlað- an koma þar niður. Var gólf- ið þegar steypt og veggir allir upp að efstu hæð hólsins. Var alt þetta orðið æri kostnaðar- samt. Nú þurfti að breyta öllu þessu, eða miklu, því ekki þótti hlýða að sökkva skólanum ofan í dýpi þetta, en þó skyldi hann nú þar koma sem fjós og hlaða var áður fyrirhuguð og að miklu leyti gert. Kölluðu gár- ungar þetta því kúaskólann eða eitthvað þesskonar. Ekki gerð- um við vart við okkur í Reyk- holti, að öðru en því er nú er frá sagt. Frh. ENDURMINNINGAR. Eftir Fr. Guðmundsson. Frh. Sá er annar skólabróðir minn, sem mér leikur hugur á að nefna í þessu sambandi, en það er varaforseti neðri deild- ar Alþingis, Þorleifur bóndi Jónsson á Hólum í Homafirði. Hann hefir líkast til verið tveim tii þrem árum yngri en eg, ljómandi laglegur piltur, við- mótsblíður og altaf glaður og góður, eins og andlitið lofaði því að hann skyldi ekki verða fyrir. Eg hafði verið kosinn umsjónarmaður í bekknum, og eg man það glögt, að mér datt aldrei Leifur í hug í sambandi við strákapör, sem komu til minna kasta eða afskifta. Hann bar þá ekkert með sér, sem benti á forystuhæfileika, eng- ann ákveðinn vilja, ekkiert ráð- ríki, altaf góður og allsstaðar velkominn. Það var langt á milli okkar Þorleifs í Hólum eftir að við vorum orðnir bænd- ur uppi í sveit. enda sáumst við aldrei fyr en eg kom heim til íslands árið 1919, þá sat hann á þingi og eg sá hann nokkurn veginn daglega í fimm vikur, sem eg var þá í Reykjavík. — Hann hafði ekki einungis hækk að og þreknað, heldur og mót- ast á hann karlmannlegur og ákveðinn framtakssvipur. Þann ig geta meðfæddir hæfileikar unglinganna falist fyrir sjón og raun annara út í frá fram eftir öllum aldri, og koma má-

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.