Heimskringla - 17.08.1932, Qupperneq 8

8 BLAÐSIÐA
HblMSKRlNGLA
WINNIPEG 17. ÁGÚST 1932.
Urvals fatnaður
KARLMANNA
á hinu sanngjarnasta verði
bíður yðar í verzlun—
Humphries Ltd.
223 Portage Ave.
við Liggett’s hjá N otre Dame
FJÆR OG NÆR.
Séra Ragnar E. Kvaran flytur
guðsþjónustu á sunndaginn kem
ur, 21 ágúst á heimili Mr. J. A.
Reykdal í Kandahar kl. 2. e. h.
og í samkomuhúsinu í Grandy-
bygð kl. 5. e. h. Verða þetta
síðustu guðsþjónusturnar á þess
um stöðum á sumrinu.
* * *
í bréfi til Dr. Rögnv. Péturs-
sonar frá séra Benjamín Kristj-
ánssyni, dagsettu 12 ágúst, segir
að Mr. og Mrs. Kristjánsson
hafi þann dag stigið á
skipsfjöl í Montreal. Einnig að
t'erðin hafi gengið ágætlega til
þessa og að þeim líði hið bezta.
Biðja þau að bera vinum kveðj-
ur sínar.
* * *
Séra Ragnar E. Kvaran flytur
erindi í Wynyard undir umsjá
þjóðræknisdeildarinnar þar um
“Róttækar þjóðmálastefnur’’ á
laugardaginn kl. 8.30 e. h. Öll-
um er heimilt að hlýða á erindið
endurgjaldslaust.
* * *
Ólafur Pétursson fasteignasali
kom til Winnipeg í gær úr ís-
lands för. Hann kvað ástæður
manna heima eftir öllum von-
um og afla góðan, um það leyti,
er hann lagði af stað. Það sem
mest háði íslandi nú væru við-
skifta-erfiðleikar við önnur lönd
vegna lágengis íslenzkra þen-
inga.
* ¥ *
Hús óskast til leigu, helst í
eða við Árborg eða Riverton.
Smájörð með góðu íbúðarhúsi
gæti komið til greina.
Sendið greinilegar upplýsing-
ar til Heimskringlu sem fyrst
og merkið á umslagið “Býii’’.
ROSE
THEATRE
Thursday—Friday
She Wanted A
MILLIONAIRE
FREE DINNERWARE
To the Ladies Every
Thurs. and Fri. Nights
CARL THORLAKSON
úrsmiður
627 Sargent Ave., Winnipeg
Sími: 27 117. Heima 24 141
J. A.
JOHANNSON
Garage and Repatr Service
Banning and Sargent
Sími 33573
Heima sími 87136
Expert Repair and Complete
Garage Service
Gas, Oiis, Extras, Tires.
Batteries, Etc.
Gróa Magnússon, kona Magn-
úsar Magnússonar trésmiðs í
Winnipeg dó s. 1. fimtudag að
heimili þeirra hjóna 660 Home
St. Hin látna var 58 ára. Jarð-
arförin fór fram frá Fyrstu lút-
ersku kirkju á Victor stræti s.
1. laugar^ag.
* * *
í kvæðinu “Auðn’’ eftir Yndo
sem birtist í Hkr. 27 júlí varð
prentvilla í niðurlagi einnar vís-
unnar. Þar stendur: “Við metn-
aðar sjúgandi glóð”, en á að
vera, “við metnaðar spúandi
glóð.”
* * *
Fólk sem er á Gimli eða
kemur þar, er beðið að minnast
þess, að Mrs. B. Thordarson sel-
ur heimatilbúinn mat í næstu
dyrum við Telephone bygging-
una, þar sem gengið er ofaná
bryggju. Einnig selur hún kaffi
og máltíðir.
* ¥ ¥
Guðmundur Pálsson frá Ash-
ern, Man., var staddur í bænum
tvo daga fyrir helgina.
* ¥ *
íslendingadagur í Utah.
íslendingdagur var haldinn í
Geneva listigarðinum við Utah
stöðuvatnið 6. ágúst. Þar komu
saman um 700 íslendingar, niðj-
ar þeirra, vinir og vandamenn.
Margir sem einu sinni áttu
heima í Utah, en sem nú eru
búsettir í öðrum ríkjum Banda-
ríkjanna og Canada voru við-
staddir við hátíðina og hittu þar
irændur oa vini, er þeir höfðu
ekki seð í mörg ár.
Samkoman var fjölbreytt og
skemtiieg. íslenzki söngkórinn
frá Spanish Fork skemti fólk-
inu vel með því að syngja kvæði
og söngva föðurlandsins. Hin
nafnkuuna Ellen Jameson söng
nokkra emsöngva bæði á ensku
og íslensku. Jameson bræðurn-
ir, og Jameson systurnar og
fleiri sungu enska söngva og
spiluðu á ýmisleg hljóðfæri. Loft
ur Bjarnason frá Salt Lake City
hélt stutta ræðu á íslenzku á
meðal annars mintist hann á
það, að þeir íslendingar sem
fyrstir komu til Spanish Fork
hefðu verið hinir fyrstu af þjóð
vorri til | css að festa sér lönd
og stofna íslenzka nýlendu inn-
an Bandaríkjanna. “Það eru
nú 66 ár síðan fyrsti hópurinn
kom. Þeir eru allir dánir en
börn og barnaböm þeirra búa
hér vel f hinum fögru dölum
klettafjallanna.”
Eftir hádegi skemti unga
fólkiö sér með leikum og ýms-
um íþróttum en hið eldra fólk
sat í hópum og talaði um föður
landið fræga og framtíð þess.
Sumir kváðu vísur, aðrir sögðu
sögur, en allir skemtu sér vel.
Hátíðin endaði með dans um
kvöldið.
¥ * *
TIL SÖLU
Miðstöðvanhiitunarvél, næstum
eins góð og ný. Brennir við. —
Hitar stórt hús. Ofninn er Nr.
50 “New Idea”. Ennfremur
“Pipeless Furnace”, jafngóður
og nýr. — Spyrjið um verð
hjá C. Goodman & Co., Toronto
og Notre Dame.
sendiherrann það m. a. sérstak-
lega vfram, að hann teldi að
markaður fyrir íslenskan salt-
fisk (þurfisk) gæti aukist þar
mjög mikið, þegar verstu krepp-
unni væri aflétt. — Mbl.
HVAR
VERÐUM
VÉR Á
MORGUN?
2.5 milj. kílómetra lengra úti
í himingeimnum heldur en í dag
Eftir Bruno H. Burgel.
BrasilíumarkaSurinn.
Sendaherra Dana í Brasilíu,
Frantz Boeck var fyrir nokkru
á ferð í Höfn. Birti “Politiken”
frásögn eftir hann um verslunar
skilyrði við Brasilíumenn. Tók
Jóns Bjarnasonar
Academy
652 Home St., Winnipeg.
* *
Talsími 38 309
Miðskólanum að meðtöldum 12. bekk
* * *
HIÐ 20. STARFSÁR HEFST
MIÐVIKUDAGINN 14. SEPT.
R. MARTEINSSON
skólastjóri
Flugmaðurinn Spelterine, sem
varð frægur fyrir það að fljúga
fyrstur manna yfir Alpafjöll, í
flugbelg, hefir gefið góða lýs-
ingu á því flugi og hvernig hann
Ienti í kafniðaþoku. Segist hann
aldrei hafa komist í meiri vanda
en þá. Umhverfis flugbelginn
var þokan hvít og þykk eins og
ullarbingur, enga hreyfingu var
hægt að merkja. “Hækkaði
flugbelgurinn eða lækkaði? Var
hann kyr, eða þeyttist hann á-
fram? Barst hann í austur eða
vestur, suður eða norður? Það
var engu líkara en flugbelgur-
inn væri einn á sveimi í hyldýpi
himingeimsins. Óvissan um
það hvernig úr mundi rætast,
hin hræðilega einvera, drepandi
þögnin og óttinn við það að rek-
ast alt í einu á einhverja fjalls-
gnípu, ætlaði að lama mig.”
Enginn skyldi rengja hann
um það. En fæsta órar víst fyr-
ir, að það er líkt ástatt fyrir oss
öllum eins og honum. Vér eig-
um heima á hnetti, sem þeytist
með flughraða gegnum ómælis-
geiminn, enginn veit hvert. Og
það eru óteljandi hættur á þess-
ari leið.
Nýjustu rannsóknir á stjarna-
grúanum, hreyfingum þeirra og
afstöðu sólkerfis vors til þeirra,
hafa sýnt oss að ferðalag jarð-
arinnar er miklu margbreyttara
heldur en vér höfðum álitið. Og
satt að segja vitum vér ekkerr
um það hvar í himingeimnum
jörðin verður stödd á morgun,
eða að ári um þetta leyti.
Ef þér væruð spurður að þvi,
hvar þér munduð vera staddur
á morgun, þá svöruðuð þér má-
ske: Á morgun fer eg frá Berjin
til Parísar, sem er eitthvað 1000
km. vestar en Berlín, og því
verð eg staddur svona langt frá
Berlín. Þetta er ósköp ljóst og
einfalt, meðan vér miðum að-
eins við yfirborð jarðar. En
gæti maðurinn í tunglinu séð til
ferða yðar, þá er öðru máli að
gegna frá hans sjónarmiði. Sá,
sem ferðast með hraðlestinni
frá Berlín til París, fer um 80
km. leið á klst. og álítur að
með þessum hraða berist hann
vestur á bóginn. En maðurinn
í tunglinu yrði á öðru máli (þ.
e. a. s. ef hann sæi til ferða
hraðlestarinnar) . Hann mundi
halda því fram, að lestin færi
mörgum sinnum hraðara til
austurs, því að í þá átt snýst
jörðin um möndul sinn. Að
vísu fer hraðlestin með 80 kíló-
metra hraða til vestur, en vegna
snúings jarðarinnar færist hún
þrátt fyrir það um rúmlega
1,000 km. til austurs á sama
tíma. Eigin hraði lestarinnar
til vesturs er ekki nema örlít-
ið brot á móts við þann ofsa-
hraða sem fleygir henni til aust-
urs.
En málið verður enn flóknara
þegar þess er gætt, að jörðin
snýst eigi aðeins um möndul
sinn,heldur þeysir hún jafn-
framt umhverfis sólina með 30
kílómetra hraða á sekúndu. —
Því er það, að um þetta leyti á
morgun eruð þér 2\ miljón kíló-
metra lengra úti í himingeimn-
um, heldur en þér eruð í dag,
og því hefir það lítið að segja
þótt þér ferðist þessa 1,000 km.,
sem eru á milli Berlín og París.
Setjum vér nú svo, að þér
séuð á ferðalagi um koldimma
nótt með hraðlestinni frá Berlín
og að lestin væri öll uppljómuð
svo að hún liti út eins og ljós-
depill í augum einhvers áhorf-
fara í öfuga átt við lestina með
ólíkt meiri hraða heldur en lest- \
in hefir.
Þarna höfum vér nú nefnt
þrjár hreyfingar: hraða lestar-
innar, snúning jarðarinnar um
möndul sinn og hringsól hennar
um sólina. Og þetta getum vér
alt skilið. En málið fer að
verða flóknara þegar vér getum
þess, að sólin vor, sem jörðin
sýnst um, stendur ekki kyr.
Það er sem sé alls ekki satt
sem oss er kent í skólunum að
jörðin fari einu sinni á ári um-
hverfis sólina og ár eftir ár
eftir hinni sömu braut.
í himingeimnum stendur eng-
in sól né stjarna kyr. Og sól
vor er líka á ferðalagi. StjÖrnu-
fræðingarnir hafa reiknað það
nákvæmlega, að sólin þeytist á-
fram með 20 km. hraða á sek-
úndu og stefnir beint á fegur-
stu stjömu- himinsins, Vega.
Og auðvitað verður jörðin og
alt sólkerfið að elta hana, og
á því getum vér séð að jörðin
fer ekki altaf eftir hinni sömu
braut umhverfis sólina heldur er
braut henrtar eins og gormur.
Þér skuluð taka tein og vefja vír
utan um hann þannig, að einn
sentimetri sé milli hvers vafn-
ings, og þegar þér dragið þenn-
an gorm ofan af teininum, þá
er hann ímynd jarðbrautarinn-
ar. Beygjurnar sýna hvernig
jörðin gengur umhverfis sól-
ina, en lengdin á gorminum sýn-
ir hvernig hún verður að elta
sólina.
Vér erum altaf á fleygiferð
og alt sem hér á jörðu er. Vér
verðum að fylgjast með jörð-
inni og afleiðingin er sú, að
eftir eitt ár erum vér komnir
631 miljón kílómetra frá þeim
stað, sem vér erum nú á. Til
næstu fastastjörnu eru 34 biljón
kílómetrar. Ef hún steæði kyr
myndum vér fljúga beint á
hana, og rekast á hana eftir
54,000 ár!
Nýjustu rannsóknir sýna líka
að sólin fer ekki beina braut,
heldur í boga og snýst sennilega
um einhvern miðdepil. Og á-
samt henni og sólkerfi hennar
snúast önnur sólkerfi um þenn-
an miðdepil og mynda þannig
eina heild af miljónum sólna, og
sú heild er svo afskaplega stór,
að vér getum alls ekki gert oss
það í hugarlund (þvermál henn-
ar yrði að reikna í hundruðum
þúsunda biljóna kílómetra.) Og
þá er það skiljanlegt að ystu
sólirnar eru margar miljónir
ára að fara eina hringferð um
þennan miðdepil.
Sól vor er nú í þessum hópi
og hún snýst um þenna mið-
depil. En hvemig hún hagar
þeirri göngu sinni er mönnum
ekki enn ljóst, en telja þó að
hún muni fara með 300 kíló-
metra hraða á sekúndu og vera
þó margar miljónir ára að kom-
ast einn hring. En þar með er
ekki sagan öll sögð. Öll þessi
stjörnuheild er líka á flugi og
ferð, og stefnir út í ómælisgeym
inn með tíu sinnum meiri hraða
heldur en sólin hefir á braut
sinni!
Hver botnar í þessu? Jörðin
snýst um möndul sinn, hún fer
eftir gormbraut umhverfis sól-
ina, sólin fer eftir annari gorm-
braut umhverfis einhvern mið-
depil í geisistóru stjamakerfi,
og þetta stjarnakerfi flýgur með
hughraða gegnum geiminn. —
Hraðinn er margar þúsundir
kílómetra á sekúndu, og engum
hefir enn tekist að reikna út
braut þessa sólnakerfis.
Hvar verðum vér á morgun?
Einhyers staðar úti í ómælis-
geimnum á einhverjum öðrum
stað en í dag. Og þetta óskap-
lega flug getur áður en varir
borið stjarnkerfið inn í þoku og
rykmekki, sem fylla óendanlega
stór svæði af himingeimnum,
eða þá inn á braut annara sólna
kerfa. — Þá mundi gerbreytast
ljósmagn sólar vorrar og veður-
lag á jörðu hér. Og nýlega
hafa stjömufræðingar komið
fram með þá ágiskun, að jörð
um árekstri milli sólar vorrar
og einhverrar annarar sólar. En
slíkur árekstur öðru sinni gæti
og orðið jörðinni að aldurtila,
því að “alt er á hverfanda
hveli.”—Lesb. Mbl.
16 MILJÓN
LIFANDI MINNISMERKI
í tilefni af 200 ára afmæli
Geirge Washington, fyrsta for-
seta Bandaríkjanna, voru gróð-
ursettar á þessu ári 16 miljón
trjáplöntur víðsvegar um Banda
ríkin til minningar um þenna
þjóðmæring. Fyrir þessu gekst
forseti ameríska trjáræktar-
sambandsins í Washington.
Hann gerði sér von um að þjóð-
in mundi heiðra minningu hins
mikla manns, “föður Banda-
ríkjanna”, með því að gróður-
setja á 200 ára afmæli hans alt
að 10 miljónir trjáplanta, en
þær urðu 16 miljónir.
Engin þjóð, hvorki fyr né síð-
ar, hefir heiðrað minningu nokk
urs þjóðskörungs eins myndar-
lega og Ameríkumenn gerðu í
þetta sinn.
Hér unnu allir sem einn mað-
ur að gróðursetningunni, ung-
ir og gamlir, karlar og konur.
Forseti Bandaríkjanna tók sér
skóflu í hönd eins og aðrir og
gróðursetti Washington-tré fyr-
ir utan Hvíta húsið. Prófessor-
ar, háskólakennarar og aðrir
mentamenn og konur í skólum
og félögum létu ekki sitt eftir
liggja að taka þátt í gróðursetn-
ingunni, að ógleymdum börnum
og kennurum í alþýðusólunum.
Hér er ekki talið með það, sem
ríkið lætur árlega gróðursetja
af trjám. Washington-trén má
því skoða sem viðbót við aðra
trjágræðslu, sem framkvæma
er í Bandaríkjunum. Minning-
artré um Lincoln og aðra ágæt-
ismenn þjóðarinnar eru gróður-
sett á hverju ári.
Það má telja víst, að nálega
hvert einasta mannsbarn í
Bandaríkjunum taki þátt í trjá-
íækt einhverntíma á æfinni, ef
ekki á barnsaldri, þá á fullorð-
insárum. Er auðskilið hvaða á-
hrif þetta hefir á hungsunarhátt
einstaklinganna og þjóðarinnar
í heild sinni. Blöðin styðja líka
með hvatningarorðum viðleitni
manna að prýða og fegra landið
með skógi og öðrum gróðri.
Þeir, sem alast upp við trjá-
rækt og skilja gildi hennar og
gagn fyrir land og lýð, verða
skógarvinir, en ekki skógarf jend
ur. Þeir gera ekki tilraun til að
spilla girðingum um friðlýst
skóglendi; þeir skemma engin
mannvirki af ásetningi, sem
eiga að vernda skóg; þeir rífa
ekki upp og slíta skógarhríslur
að gamni sínu; þeir beita ekki
skepnum á skóglendi, sem vit-
anlegt er að gera skóginum ó-
metanlegt tjón, o. s. frv. Þeir
SKilja, að það er svipað og að
slókkva eld í húsum, að varð-
veita skóg frá skemdum.
*
MESSUR OG FUNDIR
( kirkju Sambandssafnaðar
Messur: — á hverjum sunnudegl
kl. 7. e. h.
Safnaðarnefndin: Fundir 2. og 4.
fimtudagskveld í hverjum
mánuði.
Hjálpamefndin. Fundir fyrsta
mánudagskveld í hverjum
mánuði.
Kvenfélagið: Fundir annan þriðju-
dag hvers mánaðar, kl. 8 að
kveldlnu.
Söngflokkurinn. Æfingar á hverju
fimtudagskveldi.
Sunnudagaskólinn: — A hverjum
sunnudegi, kl. 11 f. h.
Með slíkri trjáræktarstarf-
semi lifir mikilmennið um ó-
komnar aldir hjá þjóð sinni, þó
að hann sá fallinn í valinn.
Ef íslendingat líta nær sér,
þegar þeir hafa eygt trjárækt-
arstarf heillar þjóðar í annari
heimsálfu, komast þeir fljótt að
raun um, að ekkert svipað ge*--
ist hér á landi. Enda sýnir
framkoma margra einstaklinga
hér, að þeir fará gersamlega á
mis við þau menningaráhrif,
sem leitt geta af trjáræktar-
starfsemi.
Menn virðast ekki standa í
mikilli þakkarskuld við landið
eða hina beztu menn þess. Um
all-langt árabil undanfarið hefir
tíðkast sú venja, að leggja blóm
sveig á leiði Jóns Sigurðssonar
forseta afmælisdag hans 17.
júní ár hvert. Eftir nokkra
klukkutíma eru blómin visin og
dauð og ekkert eftir, sem minn-
ir á þessa athöfn er frá líður.
Manni verður á að spyrja: Á
forsetinn ekki meiri ítök í hug-
um fjöldans? Á hann ekki
merkari viðurkenningu skilið en
þessa? Væri ekki rétt að skifta
nú alveg um aðferð? Taka ár-
lega upp almennan trjáræktar-
dag í hverju héraði landsins og
í öllum skólum, æðri sem lægri,
í minningu um Jón Sigurðsson
forseta, í staðinn fyrir að leggja
sveig á leiði hans. Og ræðunni,
sem jafnan er flutt á afmælis
dag hans, í Reykjavík, útvarp-
að, breytt í hvatningarorð til
þjóðarinnar um að gróðursetja
tré og vernda skóga.
íþróttamenn sem hingað til
hafa sýnt leiki sína 17. júní
ættu nú að breyta til næsta ár
og heiðra minningu forsetans
þann dag, eða annan hentugri,
með því að gróðursetja trjá-
plöntur — Jóns Sigurðssonar-
tré. — G. D. —Alþb.
Háskólinn í Leeds hefir gefið
út skýrslu um íslenzka bóka-
safnið, sem háskólinn á . Grund
völlurinn að bókasafni þessu var
lagður 1929, er háskólinn í
Leeds með fjárhagslegri aðstoð
I Sir Edwins Airey keypti bóka-
I safn Boga Th. Melsteds, um
hálft sjötta þúsund bóka og
bæklinga. í safninu eru nú
samtals um 7,700 bindi. Bóka-
vörður við safnið er nú R. Offor.
anda á annari stjörnu, en hann
sæi ekki jörðina sjálfa, þá mundi vor og hinar aðrar reikistjörnur
honum sýnast þess. ljósdepilleigi tilveru sína að þakka slík-
Genex Oyster Or
EFTIRLÆTI ÍÞRóTTAMANNA.
VATNSHELD — BROTHELD — RYKHELD
Genex Oyster eru 17 steina Chromium lögð úlnliðs-úr
og fylgir þeim Chromium lögð úlnliðsfesti. ..Tölur og
vísirar Ijósar í myrkri.
Það má bera þau á sér á sundi,
í steypibaði, við golfleiki, róður,
hvar sem er — til þess eru
“Oyster” úrin búin til og gegn
því ábyrgst.
1 Gullfangadeild á aðalgólfi við Donald.
$25.00
<*T. EATON C?
LIMITED