Heimskringla - 14.09.1932, Page 2

2 BLAÐSÍÐA
ri e i m s k r i r; c :
WINNIPEG 14. SEPT. 1932
LÍF EÐA DAUÐI
Tilveru réttur mannsins et
upprunalega bygður á einfaldri
frumreglu, sem hvert barn kann
en hún er þessi: “Einu sinni
einn er einn.’’ Um aldir alda
hafa einstaklingarnir siglt æfi-
sjóinn undir fána hennar að
strönd elífðarinnar, — sem í
einlægni sagt, er enn á huldu,
hvort nokkur er til, nema á
óskaheimi mannkynsins, sem
vanalega hefir til grafar geng-
ið með meiri hluta óska sinna
óuppfyltan. Þessi regla gildir
enn í dag, sökum þess að hún
var sett sem lögmál þess valds,
sem réði alt líf í vist á þessum
hnetti. Hvort það er vitsmuna
vald, eða blint vald þýðir ekki
að þreyta hugann við, um það
eru allir jafn ófróðir — og
verða að líkindum lengst.
Það er ástæða til að ætla
að reglan: “Einu sinni einn er
einn’’ hefði þrifist á jörðu hér,
ef mannvitið hefði ekki vilst
hingað inn, — annað hvort
St'KKllA*) BORVAIl
SKALAKttKVR
Vi bolli af feiti
1 bolli af svkri 2 egg
\ bollar af miólk
2 bollar af bakstur mjöli (eöa
1 2-3. bolli af venjulegu hveiti
mjöli)
2 tefkeiöar Magic Baking
Powder
Vi teskeiö salt K teskeiö soda
1 teskeiö vanilla lögur
2 x/% ferhyrningar af bökunar
súkkulaöi.
RenniÖ feitina. bí®ti?S í cvkri^u
smAm saman, bætiö í vel þeyttri
eggja rauöinni. Blandiö þurru
efnunuA vel saman og látiö þau
á víxl ásamt mjólkinni út í fyrri
blönduna. Bætiö þá í vanilla-
leginum og súkkulaðinu upp.
leystu, leggiö þurþeytta eggia-
hvítuija á milli. Bakiö í fitu
bornum skálum viö meöal hita
eöa 375°F. í sem svarar 25 mín-
útur. SmyrjiÖ svo yfir meö sykr-
uöu súkkulaöi.
Ástæðan að
Miss Lillian Loughton’s
Súkklaðsbornar
Skálakökur
utan af öldum ljósvakans —
eða máske sprottið upp úr mold-
inni eins og sumir halda.
Líti maður yfir sögu mann-
kynsins, hlýtur hugsandi maður
yrst að stinga fótum við þá
ályktun, að mannvitið hefði
aldrei átt hér að koma, í sam-
bandi við það eru svo mikil
vansmíði á jörðunni, að það
hefir ekki getað helgað sér hana
sem heimili.
Áður en mannvitið kom í
ljós, var samræmi á milli þeirr-
ar veru, sem maðurinn er kom-
inn frá og frumreglu jarðarinn-
ar. Reglan var fast ákveðin, að
vernda “einu sinni einn er einn”
með því að búa hann út með
sterkum hnefa — þá var hnefa-
rétturinn sjálfsagður, enda jafn-
gamall hnefanum. Fyrir veru á
þessu stigi gat jörðin bæði verið
æimili og móðir. En móðir og
íeimili mannvitsins hefir hún
'nn ekki getað orðið. Þegar
mannvitið vaknaði einn morg-
un við það, að sólin skein beint
í augu þess, var fyrsta hugsunin
sem greip það: “Eg 'er í hættu’’!
Það kreysti hnefann og fann
að hann var sterkur. En það
var samt óánægt, og endurtók
orðin: “Eg er í hættu”! Þá sá
það stein. Það horfði lengi á
steininn og hugsaði. Afleiðingin
af því varð sú að það bjó til
vopn úr steininum eftir ægilega
’nörð hugsana átök.
Þetta var fyrsta skekkjan í
rumreglunni. — Afstaða manns
is var breytt frá náttúrunni.
Með uppfynding stein vopns-
ins, var mannvitinu opnuð út-
sýn til framþróunar, sem vann í
andstöðu við frumreglu jarðar-
nnar æ því meir sem lengra var
farið. Þó var frumreglan svo
sterk að mannvitið gat ekki
dept henni og siglt sinn eigin
sjó. Hefði það reynt það, hefðu
afdrif þess orðið söm og jarðar-
innar, ef hún hefði henst út af
braut sinni og hrapað um alla
eilífð. Reglan var nógu sterk
il að halda, þó að skekkjunum
fjölgaði. Hún var eins og akk-
?risfesti sem engir brotsjóar
Slíta. En skekkjan orsakaði
þjáningar. Heilt haf af bálum
böls og nauða, velti brimsköfl-
um sorgar og dauða að strönd
mannvitsins. Og þegar mann-
vitið ætlaði að gugna, kom
frumreglan og sagði: “Lífið er
svo mikils virði, að það verður
að halda áfram hvað sem á
gengur.
* * *
eru þjóðfrægar.
“Eg nota Magic
Baking Powder”,
isegir Miss Lillian
'Loughton, fæðu og
matreiðslu sérfræð-
ingur við Canadian
Magazine. “Og hvað mér heppn-
ast vel öll bökun þakka eg að
mestu efnisgæðum þess krafti
og jafnaðargæðum.Eg laga allar
mínar forskriftir eftir Magic og
mæli með því fyrir alla bakn-
ingu er þarfnast lyfti dufts.’’
Hið mikla hrós Miss Lough-
ton er í samræmi við álit ann-
ara canadiskra fæðu og mat-
reiðslu sérfræðinga. Meginþorri
þeirra notar eingöngu Magic
sökum þess það veitir árangur
við alla bökun.
Canadiskar húsmæöur kjósa Maaric
helzt. Enda er meira selt af því en
öllu ööru dufti til samans.
ÓKEYPIS MATREIÐSLIBÓK — Þegar
þér bakiö heima hjá yöur. kemur sér
vel aö hafa Majfic Cook Book. er hefir
aö innihalda forskriftir svo tugum
skiftir fyrir allskonar ilmsætar bakn-
ingar. SkrifiÖ til Standard Brands
Ltd., Fraser Ave. & Liberty St., Tor-
onto, Ont.
*Lau*t viíJ álfin”
I>eMMÍ MtaöhiefliiKr
A hverjmn bauk
er yflní tryRKinjf
fyrlr . þvf . aö
M a g I c Raking
I*ovviler er laust
vlö rtlfm »g önn-
ur Nkaðleg efnl.
BúiÖ til í Canada.
Mannvitið varð herra jarðar-
innar. Það hélt sífelt lengra og
lengra inn í myrkvið þekkingar-
leysis, og kveikti á óteljandi
lömpum þekkingar. En örðug-
leikarnir eltu það. Myrkviðurinn
reif utan af því fötin og tætti
holdið ^af beinunum. Heill her
af óvinum á báðar hliðar.
Heimskan stóð eins og tví-
breiður ístrupjakkur þvert í veg-
inum, baðaði út spikfeitum hönd
unum og bölvaði eins og naut.
öllu þessu skeytti vitið ekki,
en hélt ákveðið leiðar sinnar.
En þegar það var orðið úr vinda
á kvöldin, og hugði að taka á
sig náðir, sat sjálfselskan í
greinum trjánna og starði á
það lostafullum, brennand ást-
ríðu augum. Hún var svo fög-
ur í blóðrauðu kvöld skininu,
að allur svefn hvarf og þreytan
gleymdist. Það horfði án afláts’
í þessi kolsvörtu augu sem glitr-
uðu eins og dýrustu demantar.
Þau voru djúp sem úthafið og
dýpið var gagnsætt. Og allar
unaðstundir lífsins stigu dans í
djúpinu með hreifingum hábor-
innar listar.
Svo breiddi hún út faðminn
og mannvitið hljóp í hann létt
og fimlega eins og tvítugur ungl
ingur, og dreymdi um algleymis
nautn, — sem þyrstir æ því
meir ,sem meir er drukkið.
Þegar vitið vaknaði morgun-
inn eftir, var vilji þess klofinn.
síðan hefir mannvitið ýmist
komið fram í gerfi engils ljóss-
ins eða djöfulsins.
Hörð hefir orustan verið milli
klofninganna. Oft hafa þó
kómið stundir sem engill ljóss-
ins sýnist hafa ætlað að sigra
og gera jörðina að heimili sínu.
— Mannvitið á í endurminning-
um sínum gimsteina sem aldrei
fölna þó að brim tímans sverfi
þá. — “Djöfullinn fór með Krist
upp á ofurhátt fjall og sýndi
honum öll ríki veraldarinnar og
þeirra dýrð og sagði: “Þetta alt
skal eg gefa þér, ef þú fellur
fram og. tilbiður mig’’. En
Kristur svaraði: “Vík frá mér
Satan! Drotni einum áttu að
þjóna.” — Þar þýddi ekki sjálfs-
elskunni að góla galdra sína.
Gengt sh'kri andans stærð, urðu
töfrar hennar að hégóma og
hismi.
Ótal dæmi skyld þessu má
finna, sem lýsa eins og stjörnur
á himni um langa og kalda vetr-
arnótt mannvitsins.
En horfi maður á hinn klofn-
inginn verður fljótt Ijóst að i
hinum herbúðunum hefir einnig
verið unnið að kappi. Þar get-
ur að líta heilt haf af saklausu
blóði fávitanna. í því blóðhafi
baða sig fullir af lostagræðgi
kóngar og keisarar prestar og
páfar og óteljandi óþjóðalýður
annar. Á veggina er máluð með
giltum stöfum af mikilli list
nöfn þessara náunga. Þegar
maður lítur upp, gefur að líta:
“Napoleon mikli’’ með risaletri.
Manni verður flökurt og lokar
augunum til þess að sjá ekki
fleiri nöfn.
* * #
Það virðist engum vafa undir-
orpið að orustan milli klofninga
mannv. hefir verið jöfn á báðar
hliðar. Enginn heildar vinning-
ur hvorugu megin, fram að
stríðinu 1914. Þá losnuðu öll
ill öfl úr læðingi. Og þó var
lýgin verst. Hún var svo ó-
svífin að segja að stríðið væri
heilagt þjóðernisstríð. — Þá
misti kirkjan síðasta pening úr
pússi sínu og getur aldrei fram-
ar litið upp á réttlætið öðru-
vísi en eins og saka maður,
fyrir þátttöku sína í þeirri glæp-
samlegu lýgi. Og lýgin lét ekki
þar við sitja.
Hún var svo forhert að telja
fólki trú um að eftir það stríð
kæmi guðsríki á jörðina, ein-
mitt þegar alt var á leið út í
djöful og dauða eins og nú er
fram komið.
Nú er það kunnugt orðið að
stríðið var verslunarstríð, hóað
saman af lægstu hvötum ást-
ríðu æstra gullþræla, — með
það fasta “plan” fyrir augum
að ná takmarkalausu valdi yfir
öllum verðmætum veraldar og
um leið að gera lýðinn að á-
nauðugum betlandi skriðdýrum.
Eg gat þess í byrjun þessa
greinarkorns að fyrsta skekkjan
í sambandi mannsins við náttúr
una hefði komið þegar hann
fann upp stein vopnið. Það er
löng aldaröð á milli steinvopns-
ins og véla aldarinnar sem nú
ríkir. Jafn langt er frákast
mannsins orðið nú frá sínu upp-
runalega ástandi.
Það er farið að togna ískyggi
lega mikið á festi þeirri, sem
bundin er í líf akkeri mannsins
á botni sköpunarverksins frá ó-
muna tíð. Og haldi verri klofn-
ingur mannvitsins að ráða á-
fram í meiri hluta, á sama hátt
og hann hefir gert síðan 1914
er full ástæða til að spyrja í
blákaldri alvöru: Er nokkurt
vit í því að vera að halda þessu
mannlífi áfram? Maðurinn er
kominn svo langt frá uppruna
sínum, að hann getur ekki flúið
til baka. Og öfl þau sem nú
ráða í umhverfi því sem mann-
vitið hefir skapað eru að gera
honum lífið að helvíti.
Það eru viðurkend sannindi
að afl þarf til allra fram-
kvæmda. Vélarnar eru nú á
tímum sá aflvaki sem engin tak-
mörk verða sett. Mannsaflið
er að hverfa fyrir þeim, eins og
lítil fluga á bak við fíl.
Eins og kunnugt er, getur ein
vél, sem einn maður stýrir, unn-
ið á við þúsundir manna. Arð-
ráns mennirnir fá allan gróðann
af vinnu þeirra. En miljónirnav
sem enga vél eiga verða al-
vinnu lausir öreigar.
Vélarnar fást að eins fyrir
peninga, en peningarnir eru í
hirslum járnhringja auðvaldsins,
sem liggja utan um jörðina eins
og Miðgarðsormurinn. Innan
i hringjum þessum sitja nokkr-
ir ístmubambar, sem traðka sam
visku og mannréttindi undir fót-
um eins og griðungar blómstur-
völl. Þeir kreista gullið í hörð-
um höndum svo að hnúarnir
hvítna. Þessir menn eru kaldir
í hjarta og mannvit þeirra í
gerfi djöfulsins.
En það eru þeir sem stjórna
veröldinni á bak við tjöldin.
Eg fór einu sinni í fiskiver
norður með Winnipeg-vatni. í
kofanum sem við bjuggum í
fann eg ræfil af riti. í því riti
voru myndir sem mér urðu
minnistæðar.
Taft, sem um eitt skeið var
forseti Bandaríkjanna var sýnd-
ur, með 10—20 kaðla vafða
utan um sig. Aftan við forset-
ann standa jafnmargir ístru-
bambar og kaðlarnir og heldur
hver þeirra í sinn enda, þessir
svín feitu menn, táknuðu helstu
auðfélög Bandaríkjanna. En
fyrir framan forsetann, stendur
hálfnakin kona, augsýnilega
langdreginn af skorti, með dauð
vona barn á handleggnum. Kon-
an horfir bænaraugum á þenn-
an mann, sem hún auðvitað á
leit mann voldugastan og segir:
“‘Miskuna mér herra!”
Taft svaraði: “Gjarnan vildi
eg hjálpa þér kona góð, en
sérðu ekki í hvaða ástandi eg
er?’’ Þetta er einföld saga
stjórnmálanna. Það er engin
önnur stjóm til en auðtröllin —
nema á pappírnum og í ímynd-
un okkar margblektra alþýðu-
manna. Það er hart að verða
að trúa þessu — þó er það
sannleikur. Jafn erfitt er að
átta sig á hinu eftir alt gumið
um framfarir og aukin lífs gæði
og hátt mat á mannslífinu —
nema í stríði — að einstaklings
framtakið er að verða einkis
virði og vonlaust. Að finna
kraftinn í sjálfum sér er þýð-
ingarlaust síðan vélarnar fóru
að vinna fyrir auðvaldið. Og
þá er eg kominn að aðalatrið-
inu. Þar er hátt til lofts og
vítt til veggja því að kjafturinn
nær yfir alla veröldina. — Þar
situr kapitalisminn í hásæti í
konungslegum skrúða, svo dýr-
um, að stáss meyjar tízkunnar
verða blindar ef þær líta hann.
Yfir höfði hans og til beggja
hliða gína .fallbyssukjaftar í
þúsunda tali. Undir sveitir her-
manna hyllir á öllum hæðum.
Prestar í svörtum hempum með
krossa í höndum standa fyrir
framan hásætið eins og mynda
styttur frá svörtu öldunum og
syngja án afláts eitthvað sem
enginn skilur. í kringum kapi-
talisman og hirð hans, er kist-
um raðað í hring, fullum af
gulli. Hringinn í kring um
kisturnar sitja allir auðmenn
og leika sér að gullinu eins og
fávísir krakkar, henda því yfir
höfuð sér og grípa það aftur
á lofti með fimleika miklum.
Eg virði fyrir mér andlit
kapitalismans og dettur í hug
vísan eftir Grím Thomsen:
“Guðmundur kóngur er kurteis
og hýr — yfir köldu býr. —
Frónar eru sjónir og fölur er
hans hlýr — og feiknstafir
svigna í brosi.’’-------
Utar á völlunum hamast Eld-
gríður vélatrollið mikla og er
ærið stórvirk. Framleiðir hún á
svipstundu alla hluti milli him-
ins og jarðar handa kapit. og
hyski hans — og þó þúsund
sinnum meira en það hefir þörf
fyrir. Öll völundar smíði ver-
aldar sækir hún á fáum sekúnd-
um í dvergastein dular magna.
Skamt frá hirð kapitalismans
standa stjórnmálamenn ríkj-
anna berhöfðaðir með silkihatta
í höndum og horfa auðmjúkir
með óstyrku augnaráði inn í
hringinn, þar sem kapitalsism-
inn situr í hásæti, og gullið
glóir sem auðmennirnir skemta
sér við. Utan við stjórnmála-
mennina tekur við takmarka-
laus víðátta. Þar ráfa miljónir
manna fram og aftur eirðar-
lausir með þungum áhyggju-
svip. Þeir ystu eru hungraðir
og klæðlitlir. — Allir mæna inn
í hringinn. Sumir með biðjandi
augum hundsins, þegar hann
vonast eftir beini. Aðrir með
hatursfullum augum tígrisdýrs-
ins þegar það býr sig undir
stökkið að hramsa bráð sína.
Þriðji hópurinn — og hann er
langstærstur, starir með skiln-
ingslausum augum sauðkindar-
innar á gulldýrðina, og veit
ekkert hvað hann vilL Eitt
aðaleinkenni merkir allan þenn-
an múg — það er ráðaleysi.
Stöku sinnum heyrist þytur.
Svo verður alt hljótt og allir
hlusta. Það sem olli þytnum
var spurning sem einhver nefnd
lagði fyrir stjórnmálamennina á
samt kröfum um endurbætur.
Þegar nefndin kom fram fyrir
stjórnmálamennina, settu þeir
upp silkihattana og urðu fattir
í hrygginn svo bambarnir komu
betur fram, sem sýndu að þeir
höfðu ekki verið aldir til einkis.
Svo settu þeir á sig embættis
svipinn, með öllum þeim fífla-
kækjum sem einkenna alla em-
bættis menn kapitalismans og
þeir eru alkunnir fyrir, og sögð-
ust skildu taka kröfur fólksins
til greina með stjórnvisku rétt-
vísinnar og ráða fram úr þeim.
Svo sneru þeir baki við fjöld-
anum, með stórmannlegri fyrir-
litning, og fóru aftur að horfa
inn í hringinn. Þá tóku þeir
ofan, bognuðu í bakinu og
knjáliðirnir skulfu.
Svo sendu þeir hraðskeyti
með kröfum fólksins upp að há-
sæti kapitalismans. Þegar hann
hafði lesið skjalið brá hann upp
hrifhvítu fílabeins spjaldi með
logagiltu letri á, sem enginn
var læs á nema stjórnmála-
mennirnir. En þýðing letursins
var þessi: “Blekkið múginn með
tvíræðum loforðum, sem aldrei
verða ent ef þau á nokkurn
hátt koma í bága við mínar
fyrirætlanir. Eg borga ykkur
kaup fyrir blekkingar, og treysti
ykkur því til að beita önglana
með tálbeitu.”
* * *
Eg fann til óstöðvandi löng-
unar að hverfa sem skjótast af
þessu leiksviði. Meining Gríms:
“Kalinn á hjarta þaðan slapp
eg,” flögraði í höfðinu á mér
eins og fugl sem lemur rúðu
með vængjunum en kemst ekki
út. i
Alt í einu hljóp maður upp
á stein skamt frá mér. Eg sá
að hann ætlaði að halda ræðu.
Eg athugaði manninn. Hann
var nær því alls nakinn. Skortur
og harðrétti höfðu eins og rid
hæfileika hans í rúnir þær sem
einkendu andlit hans frá þús-
Þá er Chantecler sá cíga-
rettu pappír sem þér ættuð
að nota. Þúsundir skynsamra
reykjenda hafa komist að
þvi, að úr þessum betri
pappír eru vafðir betri vindl-
ingar.
Reynið Chantecler pappir
120 blöð á 5c.
VINDLINGA PAPPIR
undum brendar i eldi reynslunn-
ar — það var eins og sál hans
kæmi út, og starði fyrir framan
mig með líkamann í baksýn.
Fjöldinn gaf honum lítinn
gaum. Þó staðnæmdust nokkr
ir menn við steininn og biðu
átekta með vantrúar glott á vör-
um .
Maðurinn byrjaði athöfn sína
með því að reka hnefann svo
hart niður í steininn, að skinnið
brast á öllum hnúum.
Svo hélt hann uppi alblóðugri
hendinni og sagði: “Sárt brenna
fingurnir, en sárara brennur
hjartað.” “Góðir hálsar! Eg
var einu sinni ungur. Þá fanst
mér öll veröldin vinur minn.
Eg trúði ekki gamla fólkinu,
sem sagði að jörð þessi væri
táradalur. Eg þóttist vita bet-
ur.
Nú veit eg að það flutti rétt
mál. Vei þeim ungu! Þeir vita
ekki neitt fyr en þeir fara að
eldast. Lífið sjálft—eða reynsl-
an er sá eini skóli sem nokk-
urt vit er í. En sá galli er á
honum að hann kemur of seint.
— Öll tækifæri farin hjá! Mér
fanst þegar eg var ungur að eg
vera svo stór og glaður, að eg
geta tekið alla veröldina í faðm-
nn og sýnt henni ástaratlot eins
og unnustu.
Svo varð eg prestur. Eg
hélt að eg mundi lyfta veröld-
inni á hærra stig með því að
prédika mínar eigin skoðanir,
sem í raun réttri voru í sam-
ræmi við Krist og aðra bestu
menn þjóðanna. En mér til
mikillar undrunar kom kirkjan
fjúkandi reið og sagði að eg
ynni á móti sér. Hún færði auð-
vitað engar ástæður fyrir sínu
máli frekar en hún er vön. —
Svo rak hún mig. Þá sá eg í
fyrsta sinn í úlfseyru veraldar-
innar.
Seinna sá eg ófreskjuna alla.
Lang beztu
kaupin . .
nokkru sinni boðin af
MOFFAT’S
Jafnvel á þessm afsláttar tímum,
vert51agit5 er alveg sérstakt. Þessl
undursama
“COMPACT”
gertS, hefir fjölda margt til síns
ágætis. Hún er fyrirferöarlítil,
hefir 4 eldhólf postulíns lagðan
bökunarofn, ábyggilegan hitamæli
á ofnlnum, þessutan fylgir henni
Moffat ábyrgð.
Skoðið þessa gerð á Hydro
Aðeins $89.50 í peningum sýningarstofunni, eða símið
eðn SM.riO f iiÍðiirliorKun
#4.00 fi mðniiðl.
848132
Hverjuin knupenda að <Com|•act,
yflr Meptembermfinuð verður gef-
iiin f kaupliætl ketill eða 2 atelk-
ara pöiiiiur, lagtiar belnlltum eða
hvftum Knarael.
MUNIЗað kaupendur þess-
ara rafeldstóa fá $18 afslátt-
tnn á vírlagningar og innsetn-
ingar kostnaðinum.
Cfty ofWmnfpeá