Heimskringla - 18.01.1933, Page 7

WINNIPEG 18. JAN. 1933.
HEIMSKRINGLA
7. SIÐA.
ENDURMINNIN G AR
Eftir Fr. Guðmundsson.
Frh.
Aldrei hefir eiginmaðurinn
átt í svo miklu stríði, vi ðskuld-
heimtumenn og óblíðu náttúr-
unnar, aldrei liggur svo illa á
börnunum, aldrei er gestur svo
illa á sig kominn, að ekki verm-
ist óðara hajrtaþelið, og lýsi á
hugsanirnar, áð ekki finnist
strax náttúran blíðari og menn-
irnir betri með slíkar konur
fyrir augunum; þá kannast all-
ir af hjarta við heimilisfrið-
helgi, nema luntaraskítir og
skelmar.
Þegar eg kom heim til íslands
sumarið 1919, þá lifðu þessar
geðgóðu stallsystur á næsta bæ
hvor við aðra, hjá sonum sín-
um. Voru þær þá komnar fast
að níræðu, og hitti eg þá svo
á að báðar voru í rúminu. —
Amþrúður hafði legið marga
daga og verið þungt haldin um
tíma, en var á góðum bata-
vegi. Kristín hafði verið minna
veik og var líka á batavegi. Eg
var fjórar nætur á heimili Am-
þrúðar, og langaði mig til að
sjá Kristínu og hennar fólk, en
það var ekki hrist út úr erm-
inni. Þótt ekki væri nema ein
meðal bæjarleið á milli, þá var
það heil dagleið á vondum vegi
í kringum fjall, ef nota átti hest
til þeirrar ferðar. En fara mátti
gangandi beina leið á milli bæj-
anna eftir stórgrýtisfjöru undir
fjallinu, ef brimlaust var og
setið um lágsævi. Og skamt frá
bæ Kristínar þurfti að hand-
fanga sig á keðju upp og ofan
fjörubakkan. Þetta er í raun-
inni glæfraleið, en eins og ofur-
lítill æfintýrablær hvíli yfir
henni. Eg sat nú um álitlegt.
tækifæri til þess að fara beina
leið gangandi á milli bæjanna,
og ferðin hepnaðist vel. En ef
það liggur fyrir ykkur, sem bú-
ið hér á sléttunum, að eitthvert
ykkar gangi þessa sömu fjöru,
þá vil eg ráðleggja ykkur að
hafa sem minst fyrir því, að
setja á ykkur klettana ofan við
ykkur og lengst upp í fjallinu,
því þeir sýnast allir jafnlíklegir
Innköllunarmenn Heimskringlu:
I CANADA:
Arnes.................................. F. Finnbogason
Amaranth .......................-.... J- B. Halldórsson
Antler...................................Magnús Tait
Árborg ................................G. O. Einarsson
Baldur...............................Sigtr. Sigvaldason
Beckville ............................ Björn Þórðarson
Belmont ..........v....................... G- J- Oleson
Bredenbury................................H. O. Loptsson
Brown.............................. Thorst. J. Gíslason
Calgary............................. Grímur S. Grímsson
Churchbridge........................Magnús Hinriksson
Cypress River.....................................Páll Anderson
Dafoe, Sask., ......................... S. S. Anderson
Ebor Station......................................Asm. Johnson
^ifros......................' • • . • J- H. Goodmundsson
Eriksdale .............................. Ólafur Hallsson
Foam Lake.........................................John Janusson
Gimli............................................... K. Kjemested
Geysir............................................Tím. Böðvarsson
Glenboro.................................G. J. Oleson
Hayland.............................. Sig. B. Helgasou
Hecla................................Jóhann K. Johnson
Hnausa......... Gestur S. Vídal
Hove............................ . . Andrés Skagfeld
Húsavík.................... John Kernested
Innisfail .......................... Hannes J. Húnfjörð
Kandahar ...............!.............. S. S. Anderson
Keewatin...........................................Sam Magnússon
Kristnes............................... Rósm. Árnason
Langruth, Man...................................... B. Eyjólfsson
Leslie...................... . Th. Guðmundsson
Lundar .................................. Sig. Jónsson
Markerville ......................... Hannes J. Húnfjörð
Mozart, Sask..................................... Jens Elíasson
Oak Point.................... . . Andrés Skagfeld
Otto, Man................................. Björn Hördal
Piney..................................S. S. Anderson
Poplar Park.......................................Sig. Sigurðsson
Red Deer ........................... Hannes J. Húnfjörð
Reykjavík................................. Árni Pálsson
Riverton ............................ Björn Hjörleifsson
Silver Bay .......................... ólafur Hallsson
Selkirk.................................. Jón Ólafsson
Siglunes................................ Guðm. Jónsson
Steep Rock ............................... Fred Snædal
Stony Hill, Man........................... Björn Hördal
Swan River............................Halldór Egilsson
Tantallon.............................Guðm. Ólafsson
Thornhill...........................Thorst. J. Gíslason
Víðir...................................Aug. Einarsson
Vogar..................................Guðm. Jónssort
Vancouver, B. C .....................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis................-.........
Winnipeg Beach.........................John Kernested
Wynyard................................F. Kristjánsson
I BANDARfKJUNUM:
Akra ..................................Jón K. Einarsson
Bantry................................. E. J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash...................... John W. Johnson
Blaine, Wash.............................. K. Goodman
Cavalier ............................ Jón K. Einarsson
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg..............................Hannes Björnsson
Garðar................................S. M. Breiðfjörð
Grafton...............................Mrs. E. Eastman
Hallson .. ............................Jón K. Einarsson
Ivanhoe.................................G. A. Dalmailn
Milton..................................F. G. Vatnsdai
Minneota...................................G. A. Dalmann
Mountain..............................Hannes Björnsson
Pembina..............................Þorbjöm Bjarnarson
Point Roberts.......................... Ingvar Goodman
Seattle, Wash........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold ............................’.. Jón K. Einarsson
Upham................................ E. J. Breiðfjörð
TheViking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba
til að koma einmitt þegar mað-
ur lítur til þeirra. V)g mér sýnd-
ist að fleiri af steinunum í fjör-
unni bera það með sér, að
skamt væri milil stórskotanna.
Þegar eg hafði heilsað Krist-
ínu, spurði hún fyrst:
“Hvernig líður Amþrúði?’’
Og þegar eg sagði henni að
hún væri á góðum batavegi, þá
sagði hún: “Mikil ánægja er
mér sú frétt, og ann eg henni
þó umskiftanna, ljóssins og feg-
urðarinnar og blíðunnar. Við
töluðum lengi saman. Hún var
hress og alklædd, en lúrði uppi
í rúmi sínu. Mikið hafði henni
j farið aftur líkamlega, en sálin
| fanst mér öllu skýrari en áður.
| Hún minti mig á, að eg hefði
sagt við sig að hún væri ekki
laus við hjátrú. Hún hafði kom-
ið inn í herbergi okkar hjón-
anna á Syðralóni seint á kvöldi,
og eg var að hátta, hafði klætt
mig úr skónum og annari-
| buxnaskálminni, og var að
j draga af mér sokkinn á sama
j fæti, þegar hún kom inn. —
|Hún sagðist hafa sagt: “Ham-
| ingjan hjálpi þér, maður, þú
jhefir klætt þig úr láninu.” Af
því eg hafði engu rótað á hin-
um fætinum. Eg hafði hlegið
og sagst skyldi bæta úr því í
fyrramálið, og klæða þá alveg
annan fótinn fyrst. En hún
sagði að ekki dygði það, því að
þá klæddi eg mig í ólánið. Eg
hafði aftur hlegið og sagt að
hún væri hjátrúarfull, ef hún
gæti ekki rökstutt þetta rugl.
Þá sagðist hún hafa sagt, að ef
eg væri gestur á heimili þar sem
in reynslu, en af þvi að eg er
sannfærður um að menn geta
tamið sér létta lund, þá langar
mig til að lyfta undir þá til- j
raun, með því að segja nokkrar
sögur af geðislku einstakra
samtíðarmanna minna.
1 mínu nágrenni bjuggu tveir
bændur á sömu jörðinni. Annar
þeirra var mikið eldri en hinn
og voru þeir allmikið skyldir.
Húsakynni á bæ þeirra voru
gömul og fornfáleg. En konur
þessara bænda voru samvaldar
hreinlætis- og myndarhúsfreyj-
ur, sem héldu öllu tárhreinu,
húsunum jafnt og hlutunum og
öllu, er þær snertu á. Sjálfar
voru þær æfinlega fallega til
fara, glaðar í lund og gaman og
gott að heimsækja þær, enda
líktist heimilið með þeirra um-
sjón pg handbragði gömlu höfð-
ingjasetri. 1 fljótu bragði leiðast
menn til að halda það að gömlu
torfbæirnir með moldargólfun-
um í framhýsum hafi hlotið að
vera rykugir og fullir af fúlu
og óhollu lofti. En þeir sem
heimsóttu iðulega þessar kon-
ur, hefði þó lærst að skilja það,
að slíkur óþrifnaður var ekki
óhjákvæmilegur. Það var strax
auðséð, að þessar konur
gleymdu ekki að sópa moldar-
gólfin og að ýra þau áður í
vatni, svo ekkert ryk átti sér
stað; og þó ekki meira vatni
en svo, að öll voru gólfin gler-
hörð eins og steinstieypa væri.
fiændur þessara kvenna voru
ávalt vel til fara, og alt heimil-
isfólk. Ef maður svo kom í fjár-
hús og önnur úthýsi, þar sem
j enginn þekti mig, og afklæddi j bændurnir gengu einir um, þá
mig þannig, þá héldu allir ^að j var sama hreinlætið á að líta og
eg væri óreglumaður, og það | hirtnin á öllum stöðum. En hvað
væri ólán. Eg hafði þakkað | var þá athugavert við þetta skín
henni fyrir og sýknað hana af
hjátrúnni. Þannig lékum við
okkur um stund. Að skilnaði
gaf hún mér nýja og hlýja ull-
arsokka; og þá fór eg aftur yfir
til Arnþrúðar. — “Hvemig líð-
ur Kristínu minni?” var það
fyrsta, sem Amþrúður spurði
eftir, þegar þar var komið, og
þegar eg hafði lýst því, sagði
hún: “Það er ekki gleðigeisla-
laust heimilið hennar, á meðan
augunum hennar er ekki lokað.
“Sér tríðir vesæll maður,”
segir eitt íslenzkt máltæki.
Öllum tegundum af skapferli
hefi eg kynst um mína daga,
alt frá því hlægilega til þess
raunalega. Og oft er geðvonzk-
an bygð á svo fáfengilegum á-
stæðum, að það leynir sér ekki
andi heimili? Já, þetta, sem
var aðalerindið þangað heim
núna, að bændumir sjálfir voru
æfiniega troðfullir af fýlu, ekki
fýlulykt, en fýlulund. Fljótlega
fór þó að moltna úr þeim, þeg-
ar gestir voru komnir, þó naum-
ast nema það væru einhverjir
heldri gestir, eins og það var
kallað. Annar þeirra sérstak-
lega var svo magnaður að hann
át ekki tímum saman á daginn,
eins og annað fólk ,en laumað-
ist fram í búr á nóttunni, þegar
hann hélt að allir svæfu, og reif
þá í síg þangað til hann stóð á
þani. Það held eg að hann hafi
verið að sfríða konunni með
þessu, og þótti þó skelfing vænt
um hana. En hann hélt að
hann væri að sanna eitthvað
N laf ns PJ iöl Id - 1

Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Bld*
Skrlfstofusími: 23674
Stundar sérstaklega lungnaajðk
dóma.
Br a* finna á skrifstofu kl 10—12
f. h. og 2—6 e. h.
Heimill: 46 Alloway Ava.
Talalmli »31.%N
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
Lögfrœðingur
702 Confcderation Life Bldf.
Talsími 97 024
DR A. BLONDAL
602 Medical Arts Bldg
Talsiml: 22 296
Stundar sérstaklega kvensjúkdóma
og barnasjúkdðma. — Ah httta:
kl. 10—12 « h. og 3—6 e. h.
Hetmlll: «06 Vlctor St. Siml 28 130
W. J. LINDAL, K.C.
BJÖRN STEFANSSON
ISLENZKIR LOOFRÆÐINOAB
á oðru gólfi
S25 Main Street
Talsími: 97 621
Hafa einnig skrifstofur «8
Lundar og Gimli og eru þar
að hitta, fyrsta miðvikudag 1
hverjum mánuði.
Dr. J. Stefansson
31$ MBDICAL ARTS BLDG
Horni Kennedy og Oraham
Stundar rlngöngu aujgtea- eyraa-
nef- og kverka-ajflkdðma
Kr atl hltta frá kt. 11—12 f. h.
og kl. 8—6 e. h
Talnfmft: 21SS4
Helmlll: 638 McMlllan Ave 42691
Telephone: 21 613
J. Christopherson,
tslenzkur Lögfrœðingur
845 SOMBRSET BLK.
Winnipeg, :: M anitoha.
DR. L. A. SIGURDSON
216-220 Medlcal Arts Bldg.
Phone 21 834 Office timar 2-4
Heimili • 104 Home St.
Phone 72 409
Dr. A. B. INGIMUNDSON
Tannlæknir
602 MEDICAL AHTS BLDG.
Simi: 22 296 Heimilis: 46 054
A. S. BARDAL
selur llkklstur og annast um útfar-
lr. Allur útbúnaCur sá bemtt.
Bnnfremur selur hann allskonar
mlnnisvartla og legstelna.
843 SHERBROOKB ST.
Phonet <107 VVIMIPM
Símið pantanir yðar
Roberts Drug Stores
Limited
Abyggilegir lyfsalar
Fyrsta flokks afgreiðsla.
Níu búðir — Sargent and
Sherbrooke búð—Sími 27 057
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
DH. S. G. SIHPSON, N.D., D.O., D.O.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIPEG —MAN.
'I
að ekkert er reynt til þess að j með þessu, sem lá þversum í
stjórna skapinu. Greindir og, skapi hans sjálfs. Nú liggur
góðir menn gleyma að hugsa
um afleiðingar geðilskunnar út
á við og inn á við. Og engin
skynsemi kemst að. Það skift-
ir miklu, hvernig við notum
næst að halda að þessi geðfýla
bændanna hafi legið eins og
martröð á konunum, en þeirra
gleðibragð bar það ekki með
sér, nema þær hafi vanið það
tímann, hvort við notum hann. á sig eins og verju, tii þess að
vel, notum hann alls ekki eða ! viðhalda heimilisánægju. Bænd-
notum han nbeinlínis illa. En j urnir voru aldrei verulega reið-
heimurinn er ekki altaf réttur ir, og báðir voru þeir vandað-
dómari í þessum sökum. En1 ir greindarmenn, og vildu í
hver er sjálfum sér næstur og j rauninni ekki vamm sitt vita
veit bezt hvað með honum ger- ! í neinu, þó þeir væru daglega
’ ist. Og enginn ætti að svíkja að gera sér til minkunnar með
! sjálfan sig með því að liggja! þessari ólund. Báðir voru þeir
iðjulaus og látast vera að reikna undur þægilegir, ef þá heim-
út nauðsynlegar fyrirætlanir,, sóttu gestir, sem voru þeim
sér og öðrum til sældarbóta,! kærir, eða þegar þeir voru gest-
þegar hann er aðeins að láta ir hjá öðrum. Það var skrítið
eftir heimskulegum geðsmuna- að sjá, þegar þeir gengu hvor
dutlungum. Ef eg hefi eignast hjá öðrum á heimilinu, þá bar
hugsjón, sem mér er kær, og svipur þeirra það með sér, að
feg veit að hún er ekki algeng, 'þeir undruðust hvor fyrir sig
þá fæ eg löngun til þess að yfir fýlunni í hinum, og brugðu
láta hana í ljós í ritgerð eða jafnvel upp háðsglotti. Nærri
kvæði. Svo byrja eg á því verki má geta að þessir menn hefðu
og sit eða ligg þegjandi, og það getað vanið sig af ólundunni,
er ekkert ljótt eða vont við það eins og þeirra heimilishagur
í sjálfu sér, heldur það gagn- var ánægjulegur fyrir utan þá
stæða, ef liugsjónin er nokkurs sjálfa.
virði. En hvað sem því líður, þá Þá var og bóndi einn í minni
er eg að vinna mér og mínu sveit svo skapmikill og lang-
heimili ógagn með þessu, ef eg rækinn, að hann var bálreiður
get ekki um a ðeg sé vant við kanske tvo til þrjá daga í einu,
kominn dálitla stund, því annars og það án þess að nokkur mað-
halda menn að illa liggi á mér, ur á heimilinu vissi orsökina.
og eg skapa mér óverðuga and- Hann var vel greindur maður
úð. og mikill herra sinnis síns,
Það er ekki ætlun mín að sagði aldrei ljótt orð hvað reið-
lýsa öllum tegundum af skap- ur sem hann var, en mikið
vonzku, sem eg hefi kynst um meiningaþung. Sínum var hann
dagana, eða kannast við af eig- ávalt verstur þegar svona lá á
honum: vandalaust fólk og sér-
staklega ef það voru einhverjir
ræflar, þá komu skapsmunir
húsþóndans lítið fram við það.
Konan og börnin voru hrædd
við hann, þegar svona stóð á.
Ekki að hann gerði þeim neitt
mein, en þau gátu ekkert gert
svo að honum líkaði. — Hann
hrifsaði alt, sem að honum
var rétt, og afhenti eins og eit-
ur það sem hann lét af mörk-
um.
Einu sinni sem oftar var eg
á ferð á vetrarlagi, og kom þá
þar heim á hlaðið, ætlaði þó
ekkert að stanza, en konan kom
út og bað mig að koma inn og
reyna að tala við manninn sinn
svolitla stund, það lægi svo
iila á honum, að enginn gleði-
geisli kæmist inn á heimilið. Eg
kom inn. Ekki anzaði húsbónd-
inn heyranlega þegar eg heils-
aði honum, og hendina þurfti
eg að sækja að síðunni á hon-
um til að fá að taka í hana.
Að öðru leyti vorum við góðir
kunningjar. Hann hafði kom-
ið inn úr fjárhúsum og sezt á
rúmið sitt og hállaði sér upp
að rúmbríkinni. Það hryglaði
í honum eins og hann hefði
þungt kvef, svo ólgaði ilskan í
honum.
“Nú, það er Ijóta kvefið, sem
þú hefir fengið.” Ekkert svar.
Svo talaði eg um tíðarfarið,
skepnuhöld, heilsufar manna,
álög, útsvör, samgöngur, verzl-
un og siði í landinu. Nei, ekkert
svar. Eg sá að hér dugði ekkert
kák. “Þú skulir leyfa andskot-
anum að starfa svona innbyrð-
is í sjálfum þér. Veiztu ekki að
þú ert með þessu ástæðulausa
háttalagi að spilla lífsgleði og
jafnvel fækka lífdögum konunn-
ar þinnar og barnanna, og sjálfs
þín líffærum slíturðu með þessu
athæfi, meira en örgustu þræla-
vinnu. Þú hefir ekki eina ein-
ustu skynsamlega ástæðu til,
sem þú getur réttlætt þetta
háttalag með. Og enga minstu
Frh. á 8. bls.
MARGARET DALMAN
TBACHGR OP PIANO
»»4 RANNING 8T.
PHONE: 26 420
Dr. A. V. Johnson
fslenzkur Tannlæknir.
212 Curry Bldg., Winnipeg
Gegnt pósthúsinu.
Simi: 96 210. HeimUis: S3S2S
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
BaniinKf and Fnrnltnre Horte*
762 VICTOB ST.
SIMI 24.500
Annast allskonar flutnlnga fraxn
og aftur um bæinn.
J. T. THORSON, K. C.
lalfiiiknr IIIkfræflliiKor
Skrifstofa: 411 PARIS BLDQ.
Sími: 96 933
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —:— Sask.
iHl.lnili 28 889
DR. J. G. SNIDAL
TANNldACKNIR
614 Somerset Block
Portage Avenoe WINNIPMil
BRYNJ THORLAKSSON
Söngatjóri
StUlir Pianoa ng Orgel
Simi 38 345. 594 Alveratotee 8t.