Heimskringla - 08.03.1933, Blaðsíða 6

«. 8ÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WTNNIPBG, 8. MARZ 1933
JÓN STRAND
Saga eftir
PAUL TRENT.
Þýdd af
G. P. MAGNGSSON.
“Væri ekki réttara að hann tæki út sína
hegningu hjá þeim, sem hefir vald til að
dæma í svona málum.”
Cobden hló kulda, kæruleysiS hlátur.
“I>á skalt þú líka vera verkfæri guðs,”
sagði hann um leið og hann tók ljósmynd upp
úr stokknum. “Skoðaðu þessa ljósmynd, Jón.
Er þetta ekki elskulegt andlit? !>essi stúlka,
sem myndinn er af, var Mirian sem eg, elskaði
svo innilega. Hún var í eðli sínu svo hrein-
hjörtuð og saklaus. En Southwold _ breytti
henni í Magdalen, — í útskafaða stúlku. Og
hún dó í daunillum bjálka kofa — úr hungri.
Jón! get eg ekki fengið þig til að bera nokk-
urn hluta þess haturs er eg ber til South-
wolds?”
“Það er óttalegt að hugsa til þess, að
vísvitandi gera tilraun til, að eyðileggja nokk-
urn mann.”
“En hann er ekki maður! Hann er dýr.
Enginn maður hefði getað gert það, sem hann
hefir gert. Og ef þú verður ekki fyrri til, þá
hefir hann þig eyðilagðann áður en langt um
líður. Verðskuldar hann nokkra meðaumkun?
Þú bregst mér ekki, dregur minn.”
Jón stóðst ekki áskorun fósturföður síns
lengur.
“Southwold verðskuldar hegningu og hana
grimmilega, og ef eg get orðið valdandi þess,
að hann falli þá skal eg verða það”, sagði Jón
heiftuglega, og strax er hann hafði slept orð-
unum greip Cobden hendi hans í sínar og
þrysti innilega. \
“Eg vissi altaf að mér var óhætt að byggja
vonir mínar á þér, Jón. Getur þú nú láð mér
þó eg bæði þig að treysta ekki Southwold?”
“Nei, eg skil það nú og eg er þér þakk-
látur fyrir að hafa aðvarað mig,” sagði Jón
hugsi.
XV11 Kapítuli.
Nokkru síðar fór Jón til herbergja sinna.
Hann var utan við sig af að hugsa þessa sorg-
ar sögu, en ást hans á Oobden óx við að heyra
hvað hann saklaus hafði orðið að líða mikið
ranglæti af Southwold. Honum fanst það
nærri ómögulegt, að maður sá, sem nú skipaði
æðsta sess landsins væri sekur um slíkan
glæp. En hann trúði sögu fóstra síns alger-
lega og var því ekki neinn vafi á að hún væri
Bönn. |
Hann settist við skriftir nokkra stund áður
hann fór í rúmið. Honum gekk ekki vel að
sofna því atburðir sögunnar komu sífelt fram
í huga hans. Næsta morgun reis hann árla
én samt voru þau komin ofan á undan hon-
um, Joyce og gamli Cobden, og voru þess al-
búin að leggja upp í sína morgungöngu.
“Við ætlum að taka okkur göngu túr út í
ferska loftið,” sagði Cobden. “Svo ætlar
Joyce að vinna með þér í kosninga bardagan-
um, og eg að hjálpa til, það sem eg get.”
Klukkustundu síðar voru þau öll komin
upp í bíl og lögð af stað til Midham. Jón var
þar á nokkrum fundum og flutti ræður. Joyce
var á þeim fundum með honum, og tók Jón
sérstaklega eftir því, hvað hún veitti ræðum
hans nána eftirtekt.
Þau höfðu þrjú dagverð saman á matsölu
húsi þar í litlu þorpi. Eftir miðdaginn átti
hann að fara til verkstæðanna og tala þar á
fundi er boðað hafði verið til af verkamönnum.
“Hvernig líkar þér verkið?” spurði hann
Joyce, er þau voru að neyta dagverðar.
“Henni gengur ljómandi vel,” sagði gamli
Cobden. “Hún talar við kvenfólkið eins og
æfður stjórnmálagarpur.”
“Já, eftir að eg hefi hlustað á ræður hr.
Strands. Eg nota mér ræður hans,” svaraði
Joyce.
Þegar máltíðinni var lokið, lögðu þau af
stað. Cobden uppástóð að Jón sæti í aftara
bílsætinu hjá Joyce, þar sem hann sæist betur,
en sjálfur sagðist hann sitja hjá ökumanni.
Fagnaðar hróp kváðu við úr öllum áttum er
þau óku eftir götunni. Var það glögt merki
um það, hvað Jón var alþýðlegur.
Þau komu til verkstæðanna nokkrar mín-
útur á eftir áætlun, Jón lét aka upp að vagni
er þar stóð og hann sá að honum var ætlað að
standa á meðan hann flytti ræðu sína. Þar
var mikill mannfjöldi saman kominn. Honum
hnykti við, er hann sá að þarna var annar bíll
kominn að vagninum og í honum sat Cora.
Hún sá Jón ekki strax, þar er hún var í
samræðum við samfylgdar mann sinn, hr.
Robert Sylvester. Alt í einu leit hún upp og
sá Jón. augu þeirra mættust.
Sylvester var kominn með annan fótinn
upp á pallinn sem á vagninum var til að standa
á, er hann sá Jón sitjandi þar á pallinum.
Hann hikaði í fyrstu, en hélt svo áfram og
gekk yfir til Jóns og heilsaði honum. Altaf
bættist við mannfjöldann og fagnaðar hrópin
kváðu við.
Jóni fanst sem hann gæti lesið á svip
Sylvester: “Hér færð þú ljótu útreiðina, lags-
maður. Hvað ert þú að gera hingað.” En í
viðtali var hann álúðlegur.
“Hér hlýtur að vera um einhvern mis-
skilning að ræða. Eg átti ekki von á að þér
töluðuð á þessum fundi, hr. Strand,” sagði
Sylvester er hann hafði tekið sér sæti við
hlið Jóns.
“Það hlýitur einnig að verða mín skoðun,
að hér sé um misskilning að ræða. Eg átti
ekki von á að sjá yður og ungfrú Coru hér í
dag. En hvað um það, þér komuð hingað fyr
og flytjið því eðlilega yðar ræðu fyr. Eg bíð
þolinn móður eftir mínu tækifæri að segja það
litla sem eg hefi að segja,” sagði Jón brosandi
um leið og hann stóð upp og sté ofann í bílinn
aftur og settist hjá Joyce.
Cora hafði veitt öllu nákvæmar gætur og
einnig því, að Jón fór ofan af vagninum aftur.
Hún gaf Sylvester bending að koma og tala við
sig.
“Þér verðið að gera yðar bezta nú, þar
sem andstæðingur yðar er viðstaddur. Þér
verðið að sjá svo um, að hvert einasta skeyti
yðar hitti marks, það var annars Ijóta tiltæk-
ið,. að Jón skyldi koma á þenna fund,” sagði
Cora, og var auðséð að henni var mikið niðri
fyrir: hún var föl og varir hennar titruðu.
Sylvester fullvissaði hana um, að hann
mundi gera sitt bezta og lét í veðri vaka að
raunin gerði það ekki svo mikið til þó Jón
væri þarna. Hann treysti sér til að tala hann
niður. Svo fór hann uppá vagninn aftur, en
jafn fljótt sem hann byrjaði að tala, hrópaði
mannfjöldinn: “Okkiír vantar ekkert að hlusta
á þig — það er sama hvort það ert þú eða
Southwold — okkur vantar Strand — farið
niður.”
Hávaðinn varð altaf meiri og meiri. Syl-
vester reyndi hvað eftir annað að láta heyra
til sín, en árangurslaust.
Joyce var farin að takast á loft í sæti sínu
af áhuga og ánægju. Andlit hennar var upp-
ljómað af brosi. “Er ekki þetta alveg ljóm-
andi gott?” sagði hún við Cobden.
En Cobden hristi höfuðið og lagði hönd
sína á hennar.
“Kæra Joyce,” sagði hann, “lærð þú af
Coru. Sýndu gleði þína ekki svona Ijóslega.
Það er ekki nema eðlilegt að þú sért glöð, en
lát ekki aðra sjá, að þú sért það.”
Joyce sá að honum var alvara og hún
roðnaði ögn í kinnum. En hún skildi þýðingu
orða hans og hún varð hugsandi.
Enn var Sylvester að reyna að láta heyra
til sín, en sökum hávaðans, sem heldur fór
vaxandi, heyrðust orð hans naumast út fyrir
vagnhliðina.
Jón sat í bílnum og var ráðleysislegur á
svipinn. Alt í einu stendur hann upp og reisir
upp aðra hönd sína. Allra augu störðu nú á
hann og hávaðinn smá minkaði unz komin var
dauða þögn.
“Vinir mínir!” byrjaði hann, og rödd hans
var hrein og skýr, “mér líkar að öllum sé
gefið tækifæri á að láta í ljós skoðanir sínar,
hverjar sem þær eru, en þér eruð ekki að gefa
andstæðing mínum tækifæri nú. Eg vil því
biðja yður, að gera mér þann sérstaka greiða,
að hafa lágt um yður meðan hann flytur sitt
mál. Mér fyrir mitt leyti er mjög umhugað
um að heyra hvað hann hefir að segja. —
Heyra hvaða ástæðu hann flytur fram fyrir
því, að hann er hér staddur í dag sem umsækj-
andi í Midham, þegar þeirri forvitni minni hefir
verið full nægt, mun eg fá tækifæri til að fara
um það mál nokkrum orðum. Vinir mínir!
Gerið það fyrir mín orð, að gefa þessum manni
tækifæri á að gera grein fyrir sjálfum sér hér
í dag.”
Orð Jóns höfðu tilætluð áhrif og Sylvester
brosti til Jóns sem þakklætis vott sinn.
“Það var vel gert af hr. Strand, að koma
mér þannig til hjálpar og eg er honum þakk-
látur fyrir það. Þér þekkið hann öll en eg ér
yður ókunnugur.”
“Okkur vantar ekki að þekja þig — til
hvers hefir þú komið hingað — hver sendi þig
— við höfum ekki beðið þig að koma og okkur
vantar þig alls ekki”, heyrðist kallað frá mann.
þrönginni, og svo byrjaði hávaðinn aftur og
hélst þar til Jón stóð á fætur í annað sinn.
“Eg er hér kominn til þess, að segja yður
ástæðuna fyrir því, að eg sæki um kosningu
hér í Midham. f virkilegleika tilheyrum vér
hr. Strand einum og sama flokki í stjórnmálum
og ef hann hefði efnt þau loforð er hann gaf
yður kjósendum sínum fyrir síðustu kosning-
ar, og ef hann hefði ekki svikið flokk sinn, þá
hefði enginn óskað fremur eftir því, að hann
yrði endurkosinn nú, en eg sjálfur. Persónu-
lega hefi eg ekkert á móti manninum að segja,
en eg hefi skyldu að inna af hendi við minn
flokk. Það er sökum þess, að hann hefir svik-
ið stjórnina, að þessar kosningar eru nauð-
synlegar. Og sökum þeirra sVika hans höfðuð
þér verkamenn verið sviftir því, að frumvarp
komist gegn um þingið, er mundi hafa bætt
hag yðar að stóru leyti.
Nú byrjuðu hrópin aftur. Sylvester var
kallaður öllum ljótum nöfnum og sagt að hann
væri leigu tól Southwolds — hann ynni fyrir
auðvaldið og klíkur — hann stígi á háls verka-
mannsins hvenær sem hann hefði tækifæri til
þess — ef hann ekki hætti þessu bulli, þá
yrðu þeir að siga á hann hundunum og hafa
hann burt á þann hátt.
Og svo fór að Sylvester varð að hætta og
stíga niður af vagninum. Hann fór uppí bíl-
inn sem Cora sat , og tók sér sæti við hlið
hennar. Auðséð var, að þau ætluðu sér að
bíða og hlusta á ræðu Jóns.
Jón stóð nú upp, og talaði frá bflnum en
fór ekki upp á vagninnö Það varð starx þögn
er hann stóð á fætur.
“Þér hafið nú heyrt gagnsækjanda minn
skýra frá þvíí hví hann sækir um kosningu
hér í Midham. Hann ber það á mig, að eg
hafi svikið flokk minn. Það var til þess, að
lýta eftir og vaka yfir yðar hag, að þér
senduð mig á þing, og það þykist eg hafa
gert. Eg þekki engann annan flokk en kjós-
endurnar og þeim einum vinn eg það gagn sem
eg get — hefi gert og mun alla jafna gera
það. Herra Sylvester gat þess, að í raunveru-
leika tilheyrum við einum og sama flokki. Að
sumu leyti sagði hann þetta satt, svo var, en
er nú ekki lengur. Þér hér í Midham þekkið
mig, þér hafið sýnt mér traust yðar og því
trausti vil eg ekki bregðast, og aldrei skal
vera hægt að segja það um mig, að eg vinni í
eigingjörnum tilgangi. Og nú bið eg yður, að
senda mig aftur á þing, sem erindsreka yðar,
lausann við öll flokksbönd.”
Jón hætti að tala og leit í kringum sig.
Honum varð litið í áttina til hins bílsins, og
sá að Cora var eitthvað að tala við Sylvester
og svo ók'þeirra bíll af stað. Cora var nú ekki
lengur föl í andlitið, heldur rauð sem eldur.
Bíllinn þeirra rann fram hjá þar, sem Jón var.
Sylvester kinkaði höfði til Jóns brosandi en
Cora starði beint framundan sér og leit hvorki
til hægri né vinstri og virtist ekkert taka eftir
fagnaðar látunum í kringum sig á allar hliðar.
Jón passaði að láta það engin áhrif á sig
hafa, að sjá þarna stúlkuna sem hann elskaði.
Hann hélt áfram ræðu sinni, útlistaði fyrir
kjósendunum hverju hann ætlaði að reyna að
koma til leiðar, sem mætti verða til þess, að
bæta hag þeirra, ef hann næði kosningu. Hann
útskýrði ástæðuna fyrir því, að hann hefði ver-
ið móti frumvarpinu, og svo síðast hversvegna
hann vildi ekki vera bundinn eða háður nein-
um sérstökum stjórnmálaflokk, og hefði því
sagt skilið við flokk þann, er hann hefði áður
frekar aðhylst.
Þegar hann hafði lokið ræðu sinni, fór
gamall hvít-hærður maður, er leit út fyrir að
vera verkstjóri þar á verkstæðunum eða eins-
konar formaður verkamannanna — upp á
vagninn, og kvast gera tillögu um það, að
fundurinn væri traustsyfirlýsing á Jóni, var sú
tillaga tafarlaust studd og samþykt með öllum
atkvæðum og miklu fagnaðar ópi, sem aldrei
ætlaði að linna.
Nú hafði jón dregið að hún sinn sjálf-
stæðisfána. Þarna hafði hann stigið það spor,
er mestu réð um framtíð hans.. Hann hafði
aldrei fundið til jafn mikils trausts á sjálfum
sér sem nú og hann kveið ekkert fyrir framtíð-
inni svo lengi sem hann hefði kjark til þess, að
breyta samkvæmt því sem sannfæring hans
biði honum.
Hann settist niður og bíllinn rann af
stað. Menn þyrptust að og vildu taka í hönd
hans að skilnaði. Bíllinn varð að stanza og
gefa mönnum tækifæri til þess. Það leið nokk-
ur sund þar til þau komust af stað aftur. Er
þau voru komin út úr mannþrönginni, varð
Jóni litið til Joyce. Hún hafði verið að stara á
hann af mikilli aðdáun og augu hennar voru
vot af fagnaðar tárum.
“Nú skil eg,’ sagði hún.
“Skilur hvað?” spurði gamli Cobden, sem
sezt hafði agndofa og horft og hlustað á alt,
sem fram fór fram að þessum tíma.
“Ó, ýmislegt,” svaraði Joyce.
Og Jón velti því fram og aftur í huga
sínum við hvað hún ætti með þessum orðum.
XVIII. Kapítuli.
Næsta dag fluttu blöðin fregnina sem það,
að þrír væru í kjöri við kosningarnar í Mid-
ham kjördæminu, og einnig það, að hr. Strand
hefði gert þá yfirlýsing á fjölmennum fundi
að hann sækti sem óháður og hefði ekkert við
neinn stjórnmálaflokk að gera. Fóru blöðin
um það nokkrum lofsverðum orðum. Þann
sama dag var Jón heimsóttur af þingmanni
úr öðru fjördæmi, sem hafði talið sig tilheyr-
andi sama flokk og Jón. Hann var svo hrifinn
af framkomu Jóns, að hann kvaðst hafa komið
til að ráðgast um það hvort ekki myndi rétt,
að hann einnig segði skilið við flokkinn, og
kæmi fram sem óháður. Jón taldi hann á að
gera það, og sama gerði hann við tvo aðra er
heimsóttu hann í sömu erindagerðum.
Jón var glaður yfir því trausti er hann
naut hjá fólkinu og jók það kjark hans og
krafta í baráttunni. Southwold hafði látið það
berast út, að hann mundi tala á fundi í Mid-
ham fyrir hönd Sylvesters. Litu menn því
þannig á, að hann ætlaði sér að vinna það
sæti fyrir sinn flokk, öðrum sætum fremur, ef
þess væri kostur.
Þetta kvöld hafði hr. Mason boðið Jóni til
kvöldverðar, og fór hann nokkrum orðum um
þessa fregn við Jón.
“Það er engin verri óvinur til, en gamall
vinur ef hann snýst á mót manni,” sagði
Mason. Hversvegna reynið þér ekki að kom-
ast að samningum við hann? Eg er sann-
færður um, að hann fengist til að mæta yður,
að minsta kosti á miðri leið.”
“Eg mun aldrei leita samkomulags við
Southwold né starfa undir hans handleiðslu,”
sagði Jón kuldalega.
“Eg mætti honum í gærdag, og talaði
hann mjög hlýlega um yður, þegar hann vissi
að við vorum orðnir einskonar félagar. En
okkar á milli, þá er eg ekki svo viss um, að
honum hafi fallið sérlega vel að heyra það.”
Jón var allareiðu byrjaður að starfa sem
félagi Masons, en sem von var til, hafði enn
ekki getað gefið mikinn tíma til starfsins. En
Mason var ánægður með það, sem hann hafðí
gert, og vildi nú að Jóni færi strax að njóta
ágóðans af fyrirtækinu.
“Eg þykist vita, að yður kæmi vel, að fá
ögn af peningum til að nota nú í kosninga
orustunni. Það kemst enginn gegn um svo-
leiðis peningalaust. Ef þér spilið yðar spilum
haganlega, þá er eg viss, að það verða margir
þingmenn sem fylgja yður, sem leiðtoga á
næsta þingi. Eg hefi hugmynd um, að hvor-
ugur flokkurinn verði mjög sterkur, svo þér
óháðu mennirnir munu verða þeir sem töglin
og haglirnar hafið, og getið ráðið málunum.”
“Eg er nú ekki ennþá kominn á þing, hr.
Mason. Kosningarnar eru enn ekki afstaðnar.”
“En þér verið að gá að því, hr. Strand,
að ofþreyta yður ekki. Þér eruð svo þreytu-
legur nú, og þó er bardaginn rétt að byrja,”
sagði Sylvía í aðvörunar róm.
“Eg er ekki farinn að finna til þreytu enn-
þá,” svaraði Jón og brosti góðlátlega til
Sylvíu.
“Eftir á að hyggja, ungfrú Cora heimsótti
mig í dag,” mælti Sylvía. “Frændi hennar hr.
Southwold hafði sagt henni frá félagsskap
yðar og föður míns. Hún virtist hrifin af þvf
að þið vorum komnir í félag og farnir að
starfa saman.”
“Það er ánæggjuefni að heyra það. En svo
get eg nú ekki talist sá kunningi .Coru, að
skoðun hennar og álit á rnínum athöfnum
snerti mig að neinu. Hún hefir strikað mig út
af kunningjaskránni, fyrir stuttu síðan.”
“Hr. Strand! Eg er smeik um, að þér
skiljið ekki kvennfólk,” sagði Sylvía brosandi.
“Hún sagði mér einnig frá einhverri yndirlegri
ungri stúlku, sem væri kominn á heimil yðar
og hr. Cobdens. Það er einkennilegt, að þér
hafið ekkert minst á hana við mig.”
“Eg gat ekki hugsað mér, að þér létuð
yður það nokkru máli skifta.”
“En mér þætti gaman að kynnast henni.”
“Það veit eg að ungfrú Arnold kysi líka.
Hún á hér í landi enga kunningja — er öllum
ókunn.”
“Eg ætla að bjóða henni í miðdagsverð
á morgun.”
Hr. Mason hafði setið og hlustað á þessa
samræðu þeirra Jóns og Sylvíu. Nú bað hann
Jón að finna sig inn í lestrarstofuna.
Haldið þér, að yður takist að ná kosningu
í Midham kjördæminu, hr. Strand?” spurði
hann formálalaust er þeir voru sestir.
“Það er nú nokkurt efa mál, en eg reyni
mitt bezta.”
“Það eyðileggur Sylvíu algerlega ef þér
tapið. Eg liefi aldrei vitað hana hafa jafn
mikin áhuga fyrir nokkrum hlut, sem kosningu
yðar.”
“Ungfrú Mason hefir aðstoðað mið mikið
og vel.”
Hr. Mason fór svo að tala um nýtt gróða-
fyrirtæki sem hann hefði á prjónunum, og var
komið langt fram yfir miðnætti er Jón komst
loksins af stað heimleiðis.
“Þér eruð framúrskarandi skýr og skarp-
ur maður, hr. St/and. Þér eruð iafnvel fram
yfir allar vonir er eg hafði gert mér um yður,”
sagði hr. Mason að lokum.
Það virtist, sem þeir væru vel ánægðir
hvor með annan, en samt var það eitthvað
undir niðri í huga hr. Masons, sem Jóni fanst
hann verða var við, en sem hann gat enga
grein gert sér fyrir.
Jón fór ekki stystu leið, heim til sín, fann
að dálítil göngusprettur gerði sér gott. Hann
fór því í kring lengstu leið og kom þeim meg-
in að húsi sínu, sem að ánni snéri, eftir stíg
þeim er strandgata nefnist og gamli Cobden
gekk eftir þeear hann fann Jón fyrir svo mörg-
um árum síðan. Hann nam staðar er hann
kom að þeim stað er hann hafði legið á þegar
Cobden tók hann upp og bar hann heim til
sín. Hann stóð kyr um stund og starði á stað-
inn, sokkin niður í djúpar hugsanir. Alt í einu
rankar hann við sér; hann hafði heyrt eitt-
hvert þrusk. Hann leit upp og sá hvar maður
kom niður stíginn og slagaði hann sem drukk-
inn væri. Hann var rétt kominn til Jóns.
\