Heimskringla - 31.05.1933, Síða 1

DYERS and CLEANERS LTD.
TAILORS and FURRIERS
324 YOUNO ST.
COUNTRYORDERS
RECEIVE SPECIAL
ATTENTION
AT CITY PRICES
DYERS and CIÆANERS LTD.
TAILORS and FURRIERS
MINOR REPAIRS—FREE
PHONE 37 061
W. E. Thurber, Mwr.
XLVII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 31. MAÍ 1933
NUMER 35.
FRÉTTIR
í dönsku blaði hér vestra,
er þess getið að Danir ætli að
gera út leiðangur til Græn-
lands á iþessu sumri til land-
mælinga og annara vísinda-
legra rannsókna. Verða um 11
manns í förinni og hafa þeir 3
loftbáta, þessa er af sjó hefjast
á flug. Búast þeir við að gera
Síðast liðna viku fluttu blöðin
þá furðulegu frétt um J. P.
Morgan, bandaríska miljóna-
mæringinn, að hann hefði ekki
tvö síðustu árin greitt neinn
tekjuskatt af banka- og fjár-
málarekstri stofnunar sinnar hetri uppdrátt og nákvæmari, en
(The House of Morgan). Með|áður hefir verið til af iandinu.
því að þarna er að ræða um j * * *
eina stærstu fjármálastofnun | um kjördæmaskipunarmálið
heimsins, þótti stjórn Banda- j þefir verið þráttað á sambands-
ríkjanna ótrúlegt, að hún væri j þjnginu svo vikum skiftir. Land-
svo mösulbeina, að geta ekki ið skiftir mál þetta svo lítið, að
lagt ofurlítið í ríkisfjárhirzluna, | ekki virðist gera til né frá um
þó ekki væri nema á borð við hvernig því lýkur. En það get-
það, sem gigtskakkir og lotnir
hændur og verkmenn gera, og
ur snert að einhverju leyti póli-
tízka afstöðu flokkanna. Þess-
skipaði því öldungaráði þings- vegna er oftast háður hráskinns
ins, að rannsaka starfsrekstur leikur um það. Við tillögur
Morgan-stofnunarinnar. Hefir Bennett stjórnarinnar, gat Mr.
nii yfirheyrsla staðið yfir um King alls ekki felt sig. 1 Prince
þetta. Við hana hefir það orð- Albert kjördæmi kvaðst hann
ið kunnugt, að eignir banka- viss um að 83 atvæði væru tek-
eða fjármálastofnunarinnar, in frá liberölum með henni, en
nemur $424,708,095. (nærri Þetta er kjördæmi Mr. Kings
hálfri biljón); að af því er síálfs. Og líka sögu höfðu
geymslufé (deposits) $340,000. sumir Quebecingar að segja.
Benti Mr. Bennett þeim á, að í
000, og að J. P. Morgan fé- einum hosningum í Quebec
lagið sjálft á um $250,000,000 fylkj> hefðu libera]ar hlotið öll
af því. Þegar J. P. Morgan hinssætin) þrátt fyrir það, að
sem nú er 05 ára gamall og þjoðmegunarflokksmenn hefðu
gráhærður sagði þeim rólegur ^ fengið um 4q af hundraði allra
og brosandi frá þessum upp- atltvæða og spurði hvort slíkt
hæðum, gláptu öldungarnir hver j.bœri ekki vott
um þörf á breyt-
■á annan og snar svimaði er þeir ingU á kjördæmaskipun. Lagði
reyndu að gera sér ljósa greinjloks Mr King til að hlutfalls-
fyrir þessu fjármagni. Fari höf- kosningar væru í bæjum hafð-
uðstóll þessi margar hringferð-
ar, en út um sveitir væru engar
ir á ári er óskiljanlegt, að eng- | breytingar gerðar frá því sem
1n þeirra færi eigendunum eins 1
mikið í aðra hönd, og t. d. bónd-
anum hlotnast nú af eggjasölu
sinni.
Morgan og félagar hans
nú er. En auðsætt var, að ekk-
ert vit var í því, að hafa hlut-
fallskosningar í sumum kjör-
dæmum en ekki í öðrum. Með
því hefði tala minni hluta at-
henda á tap sem þeir hafi orðið j kvæða í sveitum ekki komið til
fyrir á verðbréfakaupum o. s. greina, en tala minni hluta í
frv. Hverju á að trúa um það,
er bágt að segja.
Yfirheyrslunni er skamt kom-
ið ennþá. Þó er svo miklu
haldið fram, að Morgan muni
ekki lagalega hafa þurft, að
greiða tekjuskatt þessi tvö ár.
En hitt mun þó sönnu nær, að
þar um ráði fyrirkomulag stofn-
unar hans meiru, en hitt, að tap
hans hafi verið svo mikið meira
en gróðinn af bankarekstrinum.
f Englandi hefir hann greitt
tekjuskatt sfðustu tvö árin. En
þar eru landslögin nákvæmari.
en í Bandaríkjunum um fjár-
málarekstur slíkra stofnana,
sem Morgans. Er frekar að
þessu vikið í grein á öðrum
stað í blaðinu með fyrirsögninni
“Kauphöll Morgans”.
* • *
Undanfarin ár hefir stjórnin
í Manitoba lagt þeim sem sjúk-
ir eru af sykurveiki meðöl (in-
sulin) óekypis. Þegar dr. Bant-
ing uppgötvaði þetta undra lyf
við veikinni, keypti stjórn Mani-
tobafylkis (sem stjórnir annara
fylkja) birgðir af því og hefir
veitt það hverjum sem á hefir
þurft að halda ókeypis. Hafa
árlega verið veittar á þinginu
$10,000. fyrir kaup á því. En
nú verður Brackenstjórnin að
spara á þessum síðustu og ver-
stu tímum. Og hvert sem þið
trúið þvi eða ekki, sá hún það
bezt viðeigandi að reiða sparn-
aðaröxina að þeim aumingjum,
sem af þessum hræðilega sjúk-
dómi eru haldnir, og sem ekki
geta veitt sér þetta dýra lyf,
sem ef í tíma er notað, er þó
það eina sem bjargað getur
hinum sjúka frá bráðum dauða.
Brackenstjórnin hefir nýlega til-
kynt sveitunum um þessa
snjöllu sparnaðar ráðstöfun
sína.
bæjum gert það, svo sá flokkur
sem sterkur var í bæjum hefði
tapað, en sá flokkur sem í
meiri hluta var í sveitunum,
hefði engu tapað. Atkvæði
minni hlutans í sveitum, hefðu
sem sé fallið ógild. En svo
lengi sem hlutfallskosningar eru
ekki að lögum gerðar yfir alt
eða hvert fylki, sem heild að
minsta kosti, er ekki um jafn-
rétti að ræða í mannréttindum
þeim, sem í almennu atkvæði
eru fólgin. Að atkvæði verka-
manns í bæ sé ekki eins gott
og verkmanns í sveit, er hrein-
asti mannréttinda ójöfnuður.
Kjördæmaskipunin með þeim
fáu og smáu breytingum, sem
stjórnin hefir á henni gert, mun
því verða samþykt.
• » *
Skip strandaði á rifi eða
skeri út frá “Rock of Ages”
(kletti aldanna) á Lake Super-
ior s. 1. laugardag. Voru 124
menn með skipinu, en mann-
tjón varð þó ekkert. Skipið hét
George M. Cox, og var á leið
fiá Chicago til Port Arthur, og
átti að flytja um 250 manns^
þaðan til sýningarinnar í Chi-
cago. Upp á skerið brunaði
skipið með 17 mílna hraða á
kl.st; hjóst gat á síðu þess og
valt það brátt á hliðina. En
með því að veður var kyrt og
mikið stóð upp úr af skipinu,
hepnaðist með aðstoð vitavarð-
arms á Rock of Ages, að bjarga
farþegum og skipshöfninni frá
druknun, og voru þeir af öðru
skipi fluttir til Port Arthur dag-
inn eftir. Slysið varð að kvöldi
og var þoka mikil. Er skipið
svo laskað, að trúlegt þykir að
það lúri þarna fyrst um sinn.
* * *
Á sambandsþinginu hafa um-
ræður orðið um það hvort Can-
adamenn ættu að þiggja nafn-
To Vilhjálmur Stefánsson
From the lcelandic of
ÞORSTEINI)! Þ. ÞORSTEINSSON
by WATSON KIRKCONNELL
I sing not the song of the Arctic,
For I know not the frontiers of cold;
Nor can I divine them by magic
As the sorceress sang them of old.
So be thou, Vilhjálmur, my poem;
Let thy life and thy deeds be my care;
For thine is the notablest epos
That lceland and Canada share.
We might search through the scrolls of tradition,
Did it profit, for patterns to scan
For the manhood that crowns all endeavour
In the son of a maid or a man.
We love the fair lad whom adventure
Leads eager through peril and toil,
And we honour the dream of thy sire
As he broke the New lcelandic soil.
Thou wert born in Canadian forests
In the simple log-hut of the north;
No prophet foretold thy achievements
That day when thy mother brought forth
A lad who should dream of adventure
With the pride of the past in his face—
A wandering scion of Thorfinn.
A world-famous son of our race.
As a boy, to the lure of the hunter
Thou didst leap like a Viking to ship,
Thy strength, luck and health all devoted
Like Odd of Hrafnista to trip
With a fair wind to find for the wishing
And three magic arrows that sped
To their mark and returned to thé quiver:
Such dreams o’er thy boyhood were spread.
Thou hast sought the cold world of the giants,
Thou hast dwelt with the ogres of snow;
With the Norns of the rock and the ice-peak
Thou hast borne thyself bravely, I trow.
Through the vast, darken’d outposts of Winter,
With the heart of thy fathers ðf yore
Thou hast press’d on to glorious conquest
And a saga more splendid than Thor.
O’er white wastes of the northernmost ocean
Thou hast pierc’d to the outermost strand,
As glad in those harbors of horror
As was Leif when he sought out this land.
There thy soul in its ardor prophetic
Saw cities that yet shall arise
To give praise to thy name and thy prowess
In regions first seen by thine eyes.
From the veins of the glitt’ring Aurora
Thou hast mined the bright treasure of thought,
Rare gold for the storehouse of science
As thy peers through the ages have taught.
Like the Lights of the North, you illumine
The dark hyperborean Way
That the nations will know of to-morrow,
But no one knew yesterday.
\
Though the world is the heir of thy knowledge,
And this Land of the West owns thy fame;
The island that nourished thy forebears
Is prouder than all of thy name.
Each heart that pays homage to lceland
Proclaims this warm wish for thee here:
That thine age may march onward in triumph,
More glad with each widening year!
fylkjanna. Á fundi s. 1. mánu- banka og gjaldeyrismálið. Nokk-
dag er sagt, að þessir fulltrúar ur dómarasæti eru óskipuð;
fylkjanna þriggja, ,hafi komið einnig nokkur efrimálstofu þing
sér saman um að bregða sér til sæti. Máli Stubbs dómara ó-
Ottawa á fund Bennetts. Um i lokið og ótal margt fleira. Það
erindið er ekki kunnugt, þegar
þetta er skrifað, né um það sem
fram fór á fundi þeirra. En
veðja þorum vér 3 dölum á móti
einum um það, að til Ottawa
fara þeir til þess að biðja sam-
bandsstjórnina um peninga.
* * *
virðist því, sem starfi forsætis-
ráðherra Bennetts sé ekki lok-
ið, þó þingið hafi tekið sér
hvíld. Og innan viku leggur
hann af stað til Englands tils
bess að vera á alþjóðafundinum,
som þar hefst 12. júní.
* * •
bætur frá Bretakonungi eða
stjórninni á Bretlandi. Máli
þessu var hreyft, eins og Lög-
berg segir, “af einhverjum”,
og þessir “einhverju” voru menn
sem hræddir voru um það, að
Bretakonung»r ætlaði á af-
mæli sínu, að heiðra forsætis-
ráðherra R. B. Bennett með
nafnbót einhverri. Hvort að
þarna er nema um hugarburð
sjálfráða um þetta, og treysta
því, að enginn voði hlytist af
því fyrir landið. Hélt hann
þingið hafa um sitt hvað að
hugsa sem mikilsverðara væri
landinu en þetta mál, og lét
strika það út af dagskrá þings-
ins. Geðjast liberölum afar illa
að þessu sem sjá má af hinni
raunalegu grein um þetta mál í
Lögbergi síðast liðna viku.
• • •
að ræða fyrir þessum “ein-
hverju”, skal ekkert um sagt. Hon. J. E. Brownlee .forsætis
Það eitt er víst, að liberalar ráðherra Albertafylkis og M. A
vildu fá þingsamþykt fyrir því, MccPherson fjármálaráðherra
að Bretum og konungi væri Saskatchewan fylkis, komu til
bannað að heiðra nokkurn can- innipeg um helgina. Hafði for
adiskan mann. Forstæisráð- sætisráðherra John Bracken
herra, R. B. Bennett kvaðst lítalboðað þá á fund til þess að
svo á, sem bezt væri að látalræða um hvað gera skyldi
brezku stjórnina og konungþessum fjármálavandræðum
Rannsóknir í bankamáli Mqr-
gans, hefir nú leitt í ljós, að fé-
lagið, hafi grætt um 10 miljónir
verðbréfasölu sinni á fjár-
hagsárinu 1930-1931. Þó er
hún ekki sögð vera nema lítill
hluti af viðskiftum Morgan-fé-
lagsins. Auðvitað hefir félagið
sama tíma tapað eitthvað t.
. á verðfalli eigna og verðbréfa.
En að nota það til þess að kom-
ast hjá að greiða skatt af þess-
um árstekjum, er undarlegt, ef
leyfilegt er. Félögum mun ekki
leyfast, að nota ársgróða sinn
áður en tekjuskattur er greidd-
ur til að mæta tapi á höfuðstól.
En svo er Morgan-félagið ekki
löggilt félag og erfitt við það að
eiga undir núverandi lögum í
Banraríkjunum.
* • •
Ennþá einu sinni berast frétt-
um það frá fregnriturum
blaða í Ottawa, að L. St. G.
Stubbs, dómari muni verða svift
ur stöðu sinni. Nú er sagt að
ráðuneytið hafi haft málið til
yfirvegunar og úrskurður þess
sé sá sami og Fords dómara, erf
yfirheyrslunni hér stýrði, eða'
með öðrum orðum sá, að Mr.
Stubbs sé vikið úr dómara stöð-
unni vegna framkomu hans og
skapgerðar, og ekki sé svo
mikið hægt fyrir hann að gera,
sem veita honum eftirlaun. Sé
frétt þessi sönn, er hún ljót. En
hver veit um hvað sönn hún er.
Hún er ekki birt af stjórninni.
Og um það hvað í skýrslu Fords
dómara stendur, veit enginn
nema stjórnin. En við hvað hefir
Síðast liðna viku var morð-
ingi í Nevada-ríki tekinn af lífi
með gasi. Er það í fyrsta skifti
sem það hefir verð notað til
þess í stað rafmagns. Um 20
manns og þar á meðal nokkrir
læknar voru viðstaddir. En
maðurinn dó ekki nærri um hæl
og dauðdagi hans er álitinn að
hafa verið kvalafullur; er talið
víst að gas verði ekki fram-
vegis notað við aftökur.
• • •
Sem dæmi af því, hve eim-
skipum sem kolum brenna,
fækkar, en olíu og mótor skip-
um fjölgar, er það, að árið 1914
brendu 96.6 af öllum skipum í
heimi kolum, en árið 1931, að-
eins 57.1. En olíu- og mótor
skipum hefir að sama skapi
fjölgað. Árið 1914 voru þau að-
eins 3.4 prósent af öllum skip-
um, en 1931 voru þau 42.9 eða
nærri helmingur allra skipa.
Þykja kolin taka mikl umeira af
rúmi skipanna, í öðru lagi end-
ast gufuskip talsvert skemur,
en olíu og mótorskip. .
• * • — -t
Hjónaskilnaðir fara mjög í
vöxt í Bandaríkjunum og þykir
sutnum horfa til hreinna vand-
ræða út af því. Þess vegna hef-
ir nú Butler-háskólinn í Ind-
ianapolis hafist handa um það
að reyna að afstýra þessum far-
aldri og kenna fólki hvernig það
á að búa saman, svo að hjóna-
bandið geti orðið farsælt. Hefir
verið stofnaður þar sérstakur
kenslustóll í þessum fræðum og
fengnir til hans frægir kennar
>essi frétt þá að styðjast? Og|ar og vísindamenn, svo sem pró-
hvaða ástæða er til að birta fessor Metzger, dr. Thur-mann
nan.n? Það munu ýmsir farajRice, tveir nafnkunnir sálfræð-
að halda, að þessi fréttaburður ingar dr. Rosenstein og dr. Mary
Young og ennfremur Frank
sé ekkert annað en áframhald
at skollaleiknum, sem fylkis-
stjórnin hér hóf gegn Stubbs
dómara af því að hann var ó-
fús að sitja og standa eins og
hún bauð, og með honum eigi
nú að hafa áhrif á úrskurð sam-
bandsstjómarinnar, ef hægt er.
Ef svo er ekki, verður erfitt að
skilja nokkurn hlut í þessum
fréttum.
• • •
Henry Latrobe Roosevelt hef-
ir verið útnefndur aðstoðar-
flotamálaráðherra Bandaríkj-
anna. Er hann frændi Frank-
lins Roosevelts og er þetta í
iriðja sinni, sem maður af Ro-
osevelt-ættinni gegnir þessu
starfi — Henry Roosevelt er
54 ára gamall. Hann hefir þá
undirstöðuþekkingu, sem starfið
krefur, og er auk þess lands-
kunnur stjórnmálamaður.
* * *
Sambandsþinginu var slitið s.
1. laugardag. Auk þess að stað-
festa viðskiftasamningana, sem
gerðir voru á Ottawa fundinum
s. 1. sumar, eru helztu málin
sem þingið hefir haft til með-
ferðar: járnbrautamálið, við-
skiftasamningar við Frakkland,
kjördæma skipunarmálið, eftir-
launamálið, , vöruskipaflutning-
ar, og bankamálið.
Á öll þessi mál hefir áður
verið minst í Hkr. Óskipuð er
stjómarnefnd þjóðbrautakerfis-
Wickes, dómkirkjuprófastur við
“Allra sálna kirkju” Únítara.
Að fyrirlestrum þeim, sem
haldnir verða, hafa allir að-
gang, bæði hjón og ógift fólk.
Er þetta fyrsta tilraunin, sem
gerð er í þessu efni, en búist er
við því að fleiri háskólar í
Bandaríkjunum muni fara að
dæmi Butler-háskólans, til þess
að leiðbeina þeim, sem hikandi
eru við að leggja út á hjúskap-
arbrautina, eða orðið fyrir von-
brigðum í hjúskaparlífinu. —
Prófessor Metzger segir að
farsæll hjúskapur byggist ekki
eingöngu á ást og tilfinningum,
heldur þurfí vísindi og hugsjón
að hjálpa til þess.
* • *
Oft heyrir maður getið um
undrabörn, ,sem skara fram úr
'jafnöldrum sínum, og oftast nær
er það þá á sviði hljómlistarinn-
ar. Nýjasta undrabarnið er 9 ára
gömul ensk telpa, sem heitir
Sheila Mossman. Þegar hún var
þriggja ára að aldri gat hún
leikið á píanó mörg lög, sem
hún hafði lært utan að. Þegar
hún var sex ára gömul byrjaði
hún á því að semja lög. Og nú
nýlega hélt hún hljómleika í
hinu enska “Musikkonservatori-
um” og vöktu þeir svo mikla
athygli og aðdáun, að forstjór-
arnir spáðu henni því að innan
fárra ára mundi hún vera orð-
ins og nefnd til að rannsaka in heimsfræg.