Heimskringla - 27.09.1933, Blaðsíða 1

D. D. Wood & Sons Ltd.
Verzla með ryklaus kol og
kók. “Þeir hafa lagt tU
hitann. á heimilunum í
Winnipeg síðan ’82”
Símar 87 308—87 309
D. D. Wood & Sons Ltd.
Einka útsölumenn í Winni-
peg á hinum frægu “Wild-
fire” kolum er ábyrgst eru
hin beztu.
Símar 87 308—87 309
XLVII. ÁRGANGUR.
WTNNTPEG MTÐVTKUDAGINN 27. SEPT. 1933
NÚMER 52.
ÁRGANGAMÓT
(Til kaupenda og styrktar-
manna Heimskringlu)
Tíminn líður. Með þessu blaði
lýkur 47 árgangi Hkr. Við
byrjun næsta mánaðar eru liðin
47 ár frá því hún fyrst hóf
göngu sína meðal íslendinga
hér í álfu. Það var snemma á
frumbýlingsárunum, all nokkru
áður en sumar þær bygðir risu
upp er nú eru hvað mannflest-
ar. Flestir voru þá fyrir skömmu
komnir að heiman og fæstir, að
veitt gætu sér annað að lesa en
þær fáu bækur er þeir komu
með. Heimskringla var því
kærkominn gestur á þeim árum,
til þess að rjúfa þögnina, viku-
langa,- og segja helztu tíðindi
er þá voru að gerast út um
heiminn. Eftir þessu muna þeir,
er nú eru að færast yfir miðjan
aldur.
Að stofnun hennar áttu hlut,
auk þeirra er fyrir útgáfunni
stóðu, ýmsir leiðandi og máls-
metandi menn í bygðarlögunum,
miðaldra og yngri. Eru þeir
nú flestir horfnir af sjónarsvið-
inni og aðeins fáir eftir. Skoð-
un manna á þeim árum, var sú
að erfiðast myndi verða að sjá
fyrirtækinu borgið fyrstu árin
um ráðum, að reyna að upp- þar verður á land stígið. Og
ræta þessu eggjaveitu. þar verða leiðangursmenn skild-
* * * ir eftir, á íshellunni, til að dvelja
Táldregin. jþar í tvö ár. Hvað þessi “Litla
Stúlka að nafni Vivian Mac-
jAmeríka” e? stór, vita menn
Millan, sem heima á í Edson,|ekki- en Þó Serir Byrd ráð fyrir>
Alta., er að sækja mál á hendur,að hún sé eins stór °S Banda-
forsætisráðherra Albertafylkis, jríkin, Mexico rii samans. En
Hon. J. E. Brownlee fyrir það Það á nú alt að kanna, því ná-
að hann hafi táldregið sig. Mál-!kvæmar landmælingar og
ið kemur bráðlega fyrir rétt. jlandabréf á af þessu að gera
Saga þess, eins og hún er sögð
í kæruskjalinu af sækjendum
málsins, er á þessa leið:
Allan D. MacMillan, faðir
stúlkunnar og sá sem gengst
fyrir málsókninni, á heima í
Edson, Alta. Hann er vélfræð-
ingur. Vivan er dóttir hans,
fædd 10. júní 1912. Mr. Mac-
millan var borgarstjóri í Edson.
í júlí 1930 *kom Hon. J. E.
Brownlee til Edson. Varð það
hlutskifti MacMillans að taka á
móti honum og veita honum
beina á heimili sínu. Var
Vivian þá 18 ára og stóð að
nokkru fyrir veitingunum. Veitti
forsætisráðherra henni nokkra
eftirtekt. Og svo fór að hann
bauð henni atvinnu á skrif-
stofu fylkisstjórnarinnar. Þygg-
ur stúlkan boðið og fer það
sama ár til Edmonton, Alta.
Gengur hún þar fyrst á verzl-
Að því búnu á að leggja land
þetta undir Bandaríkin.
En hvaða fengur er í því?
munu menn spyrja. 1 fjöllum
sem þar eru og Byrd rannsakaði
eitthvað árið 1931, fann hann
kol. Og olíulindir býst hann
við að einnig séu þar. Og að
þarna verði einmitt hentugt set-
ur fyrir ýmsar vísindalegar
rannsóknir, gerir Byrd sér einn-
ig hugmynd um.
Að undirbúningi þessa leið-
angurs, hefir verið unnið síð-
ast liðin tvö ár. Ekkert af
fénu til hans leggur Bandaríkja-
stjórnin fram. í>að kemur alt
frá einstaklingum, auðmönnum
og einstaka vísindastofnunum.
Á tveim skipum var farið suð-
ur. Er annað þeirra “Björnin”
(The Bear of Öakland) sem
smíðað var 1897 og fór til
Norðurpólsins til bjargar Gre-
unarskóla til að búa sig eiey leiðangrinum
undir starf sit. Tekur' for-
en úr því myndi það vera hólp- ] sætisráðherra hana heim á
ið. Lögðu þeir þvi mikið af mörk-
um miðað við getu þeirra tíma.
fyrirtækinu til tryggingar.
Blaðið hefir komist fram á
þenna dag. En hugboð hinna
eldri manna hefir ekki ræzt, að
ef komist yrði fram úr erfiðleik-
um fyrstu áranna væri öllu
borgið. Þessi síðustu ár hafa
verið hvað erfiðust, og eins og
getið var um á þessu vori, hefh'
á tvennu oltið með það hvort unt
yrði að halda blaðinu úti þetta
sumar. Var heitið á áskrifendur
að gera sitt ítrasta til að greiða
fram úr þeim erfiðleikum og
grynka á skuldum sínum, og
urðu ýmsir við þeim tilmælum
en þó færri en búist hafði verið
við. Varð því að taka nýtt lán
til að standa straum af útgáfu-
kostnaðinum þetta sumar. Að
öðrum kosti hefði blaðið orðið
að hætta. Láni þessu þarf nú að
svara á þessu hausti og eru það
vinsamleg tilmæli útgefenda að
áskrifendur láti þeim ekki
heimili sitt, kynnir hana fjöl-
skyldu sinni, og segir henni að
skoða heimili þeirra sem sitt,
hvenær sem hún vilji. En á
heimili hans dvaldi hún þó
ekki. Að námi loknu byrjar
hún að vinna á stjórnarskrif-
stofu. En innan skamms fer
forsætisráðherra að taka hana
í bíl út og einnig í vinnu á
skrifstofu sinni eftir hádegi á
laugardögum og sunnudögum.
Ber Vivian að hann hafi tjáð sér
að hann væri “einmana og ó-
farsæll.” Þegar þessu hafði
lengi farið fram, eignast stúlk-
an kærasta og vill giftast. En
telur rétt að segja honum áður
frá hvernig milli hennar og for-
sætisráðherra sé háttað. Varð
það endir þeirrar ástarsögu —
og giftingar. Loks verður stúlk-
an taugaveikluð og fer heim til
foreldra sinna, hálffarin að
heilsu og vonsvikin á lífinu.
Forsætisráðherra telur kær-
ur þessar á engu bygðar, kveð-
Fellibylur í Mexikó leggur einn
þriðja borgar í rúsir —
óheyrilegur manndauði.
í fellibyl sem varð í sunnar-
verðri Mexikó í gær, hrundi að
því að sagt er einn þriðji borg-
arinnar Tampico í rústir. Um
5000 manns er haldið að hafi
farist.
Borgin stendur við á eina á
austur ströndinni. Barst svo
mikil flóðbylgja með fellibyln-
um utan af hafi upp ána, að
vatnið var 14 feta djúpt í sum-
um hlutum borgarinnar.
l.ann að flytja. Verður sú fyrsta
haldin að tilhlutun stúdentafé-
leið: “Einn sá merkilegast þjóð-
flokkur, sem uppi hefir verið, er
lags Manitoba að morgninum í hinn skandinaviski þjóðflokkur,
Winnipeg Auditorium. Sú næsta
við miðdagsverð, er fram-
kvæmdaráð Manitoba Conserva-
tive Association efnir til á ein-
hverri gistihöllinni, og sú þriðja
að tilhlutun yngrimanna í verzl-
sá þjóðflokkur, sem á rúmri öld
stofnaði nýlendur á Islandi og
Græniandi, fann Ameríku,
stofnaði konungsríki í Rúss-
landi, írlandi og Sikiley, og her-
togadæmi í Normandi, hjálpaði
unarráði Winnipegbrogar, í til að reka Tyrki úr Konstant-
Winnipeg Auditorium að kvöld-, nópel, og fór krossferðir um
inu. Að þessu dagsverki loknu
leggur forsætisráðherra af stað
til Saskatoon sama kvöldið. í
Saskatoon, Regina og Calgary
er gert ráð fyrir að hann flytji
ræður. Hann talar um þjóð-
málin og sérstaklega hveiti
samningana nýju.
FRÁ ÍSLANDI
bregðast liðsinni sitt og ski!- ur ástæðu þeirra af ööru sprotn-
semi. Rauði miðinn á miðinn á
blaðinu segir til hvað hver
skuldar, athugið hann, minnist
fornrar trygðar og látið ekki
borgunina dragast.
Ctgefendur Heimskringlu.
FRÉTTIR
Engisprettur.
Þó úr þessu ættu ekki að
verða miklir skaðar af engi-
sprettum á þessu ári, er ekki
þar með sagt ,að hættan af
þeim sé horfin með öllu í vest-
ur fylkjum Canada. Rannsókn
sem akuryrkjudeild fylkisstjórn-
arinnar í Saskatchewan hefir
haft með höndum, hefir leitt í
ljós ,að frá 25—100 engisprettu-
egg eru á hverju ferfeti á stóru
svæði í fylkinu. En svo mikið
af eggjum, eða þegar yfir 40
eru á ferfeti, er talið hættulegt.
Af 31 miljón ekra alls í fylkinu,
eru 22 miljónir ekra hættunni
háðar, þó alls staðar sé það ekki
jafnt. Um 16 mílur suður af
Regina fundust frá 25—60 egg
á hverju ferfeti. í Swift-Cur-
rent aftur frá 60—75. Og í
Francis frá 25—100.
Að af þessu stafi hætta á
•komandi sumri dylst ekki. Er
stjórnin með öllum möguleg-
ar en látið sé, og kveðst fús að
segja frá málavöxtum fyrir
dómstólunum.
Forsætisráðherra J. E. Brown-
lee er 49 ára, giftist 1912 og á
tvo sonu, annan 15 en hinn 17
ára að aldri.
* * *
Leiðangur til Suðurpólsins
Síðast liðin mánudag, lagði
admiral Richard E. Byrd af stað
frá Bandaríkjunum í vísinda-
leiðangur til suðurpólsins. Er
það önnur ferð hans þangað.
Hefir hann með sér 75 menn og
eru margir af þeim vísinda-
menn í ýmsum greinum. í tvö
ár er búist við að dvelja syðra.
Og allan þann tíma á að starfa
að hinum og öðrum rannsókn-
um, snertandi veður, strauma,
jarðfræði, geimgeisla (cósmic
rays) dýralíf, segulmagn, og
hver veit hvað mikið meira.
Vísinda-áhöldin sem þeir hafa
með sér, nema að verði til
$600,000.
Landið sem siglt er til, er
nefnt “Little America”. Er það
suður undir pól. ísi er það þak-
ið og kuldi er þar árið um
kring frá 40—70 gráður fyrir
neðan núll mark á mælirnum.
Fjörður er inn í það, sem ein-
hverja tíma ársins er auður. Er
hann nefndur Walesfjörður.
Þangað er nú ferðinni heitið og
Grunnar skoluðust burt undan
húsum og þau hrundu hvert um
annað. Bera menn ótta mikinnh927_
yfir að fólk muni lifandi vera
grafið í rústunum.
Brýr, járnbrautaspor og gang-
stéttir verður ekki séð hvar
var. Þjóðeigna járnbrautakerf-
ið eitt telur skaða sinn nema
einni miljón dala.
í Tampico eru um 100,000 í-
búar. Er bærinn talinn einn af
beztu hafnbæjum á ströndinni.
Feliibylurinn fór yfir þvert
landið en ekki á mjög breiðu
svæði. Með steypirigningu sem
honum fylgdi er talið víst að
skaðar hafi einnig af honum
hlotist uppi í landinu, jafnvel
alla leið vestur á Kyrrahafs-
ströndina.
Stjórnin hefir sent menn og
vistir til Tampico til bjargar á-
ströndina.
* * *
Fleiri fá vinnu
Samkvæmt skýrslum sam-
bandsstjórnarinnar hafa 12,000
manns verið teknir' í vinnu í
iðnaðarstofnunum í Canada yfir
ágúst mánuð. Alls hafa síðan
í apríl 246,000 manns fengið
þar atvinnu.
STÓRFLÓÐ í NORÐURÁ
Rvík. 8 sept.
í fyrrinótt gerði stórrigningu
hér á Suðvesturlandi og hélst
hún látlaust í allan gærdag.
Feikna vöxtur kom í allar ár
og flæddu þær víða langt út
yfir farvegi og ollu miklu tjóni,
einkum í Borgarfirði.
Brýr sópast af
Norðurárdalsveginum
Síðdegis í gær var flóðið í
Norðurá orðið svo mikið, að
Norðurárdalur líktist hafsjó.
Flæddi áin langt út yfir farveg
sinn, yfir engjar og sópaði heyj-
um, fénaði og öðru, sem fyrir
var, burtu. — Telja kunnugir
menn, að þetta hafi verið lang-
mesta flóð sem komið hefir
þarna að sumarlagi í manna
m(nnum.
Um kl. 4—5 siðd. í gær var
flóðið orðið svo mikið, að það
flæddi yfir tvær brýr, sem voru
á kvíslum úr Bjamadalsá, und-
an Dalsmynni. Brýrnar fóru í
kaf, og sáu menn síðast, að
önnur hafði sópast burtu, en
SIGURÐUR JÓNSSON VÍDAL
—DÁINN—
Síðast liðinn sunnudag and-
aðist bóndinn Sigurður Jónsson
Vídal, að heimili sínu, Fitjum, í
Hnausabygð í Nýja-íslandi.
Með láti hans er til moldar
hniginn einn af hinum eldri og
merkari íslenzkum bændum
vestan hafs, bóndi er með fyr-
Miðjarðarhafslöndin, svo að irhyggju og frábærum dugn-
sjóræningjar urðu að hafa sig á ] aði vann bug á erfiðleikunum,
brott þaðan.
Á sumrin fóru kapparnir í
víking. Og þeir létu sér ekki
nægja að marka spor í söguna,
þeir færðu hana og í letur. Hin
löngu vetrarkvöld styttu menn
sér stundir við að rifja upp og
segja frá því, er á dagana hafði
drifið á sumrin. Þessar frá-
sagnir urðu síðar að dýrmætum
fjársjóði, fornsögunum.
Þessir kappar eru þá forfeður
vorir. Hvers vegna eru svo
margir sem láta sig það engu
máli skifta?
Við ættum að vera stoltir af
sem frumbyggjalífinu hér var
samfara og braut sér veg til
efnalegs sjálfstæðis, bóndi er
bygð sinni og bygðarsambýling-
um reyndist ávalt hinn hjálp-
fúsasti og nýtasti, bóndi, er
með framkomu sinni ávann sér
vináttu, traust og virðingu
þeirra allra er kynni höfðu af
honum.
Sigurður var fæddur á Kamb-
hóli í Víðidal á íslandi 6. maí.
1853. Var hann því fyllilega
áttræður, er hann lézt. For-
eldrar hans voru Jón Jónsson
og Sigríður Illugadóttir er á
Leifi heppna, eins og af Drake, I Kambshóli bjuggu. Vestur um
af Eddu, engu síður en Shakes-
peare, af Njáls-sögu, engu síð-
ur en “Hinni horfnu Paradís”.
haf kom Sigurður 1887. Var
hann á Torfmýri í Miðfirði áður
hann flutti vestur. Hér nam
hin hékk á Öðrum endanum.
Þetta voru steypubrýr, bygðar
Við þetta teptist öll umferð á
Norðurlandsveginum og eins á
veginum vestur í Dali. Bílar,
sem koma norðan yfir Holta-
vörðuheiði teppast í Foma-
hvammi og bíiar að sunnan
komast ekki norður.
Vegurinn í Norðurárdal fór
mjög víða í kaf og er því hætt
við, að skemdir verði allmiklar
á honum.
Á seinni árum hefir þó áhug- hann land skamt fyrir norðan
inn fyrir fomsögunum farið I Hnausa-kaupstað og nefndi jörð
vaxandi, og flestar hafa þær ]sína Bitjar. Hefir hann ávalt
verið þýddar á ensku, og marg- húið þar síðan.
ar lesnar í skólum”. Sigurð heitinn lifa kona hans,
Að lokum fer Kelett mjög lof- , Kristín Grímsdóttir, ættuð úr
samlegum orðum um bókina, og sömu sveit og hann, og þessi
væntir hann þess, að sem flest-jhörn: Sigvaldi, bóndi á Hnaus-
ir lesi hana. Segir liann, að nm> Rögnvaldur, verzlunarmað-
mönnum gefist þarna ágætt !ur að Hodgson, Man., Gestur,
tækifæri til þess að kynnast iheima, Sigurrós, hjúkrunar-
fornsögunum, frá dögum Ragn- kona, í Winnipeg og Steinunn
ars Loðbrókar til enda Víkinga- ^heima.
aldarinnar. | Jarðarförin fer fram frá heim-
—Mbl. ili hins látna á fimtudag kl. 2.
e. h. Dr. Rögnv. Pétursson
jarðsýngur.
BÁTUR HEFIR FARIST
MEÐ 5 MÖNNUM ,■ - ~ ■
Rvík. 1. sept. jtogarinn Skallagrímur Slysa-
Kl. um 11 á laugardagsmorg-jvarnafélaginu svohljóðandi
un (26. ág.) lagði flutningabát- skeyti:
urinn “Gunnar” (skrásettur á| “Síðastliðinn sunnudag flaut
ísafirði) frá Hrísey í Eyjafirði, mikið af þurkuðum fiskbeinum
og var ferðinni heitið til ísa-
fjarðar. Þetta var gufubátur,
50—60 smál. að stærð. Var
hann hlaðinn fiskbeinum og
hafði mikið háfermi; farminum
var staflað langt upp eftir sigl-
unum, eins og títt er við slíka
flutninga.
Fimm skipsmenn voru á bátn-
um, allir frá ísafirði. Haldið
7 mflur ANA af Amdrupsboða”.
— (Amdrupsboði er ca. 19 sjó-
mílur SA af Horni).
Eru allar líkur til þess, að
þarna hafi verið farmur “Gunn-
ars”, og þar sem ekkert hefir til
bátsins spurst síðan Skaftfell-
ingur mætti honum á laugar-
dagskvöld, má telja víst að bát-
urinn hafi farist með allri á-
var, að farþegar hefðu einnig > höfn í ofviðrinu aðfaranótt
iverið meði en svo mun ekki
'hafa verið samkvæmt upplýs-
Hey og fénaður í flóðið
Um allan Norðurárdal voru, , . ,,
hey úti, sem fór í flóðið. FlattiinSum Þeim,_ sem blaðið hefir
hey sópaðist þegar burtu, en
3 varpað í fangelsi
í gær var 3 mönnum varpað í
fangelsi í Winnipeg fyrir að
Þyggja framfærslu styrk undir
fölsku yfirskyni. Alls hafa um
50 manns komið fyrir rétt fyrir
þessar sakir. Var ekki hart
tekið á því í fyrstu, en nú er
oftast fangelsisvist við því lögð.
* * *
Verður í Winnipeg 10. okt.
Forsætisráðherra R. B. Ben-
nett, er væntanlegur til Winni-
peg 10. okt. Gerir hann ekki
ráð fyrir að standa hér við
nema einn dag. En þrjár ræður
sæti stóð upp úr eins og smá-
eyjar hér og þar. Full vitneskja
var ekki fengin um það, hve
mikið tjón hefir orðið á heyjum
bænda, en hætt er við að það
hafi orðið stórkostlegt.
Einnig búast menn við, að
eitthvað af fénaði hafi lent i
flóðinu.
1 gærmorgun var margt fé á
eyrum og hólmum til og frá, og
var það að smátínast burtu
þegar vöxturinn kom í ána.
Hætt er við að féð hafi ekki
getað synt til lands og hafi það
því farist í flóðinu. Þetta var
fé, sem var að koma af afrétti.
fengið frá stöðvarstjóranum í
(Hrísey.
Slysavarnarfél. gert aðvart
Svo sem kunnugt er gerði af-
takaveður aðfaranótt sunnu-
dags (27. ágúst). Og þar sem
báturinn var ekki kominn til
ísafjarðar á mánudag (28. ág.)
fóru menn að óttast um hann.
Gerði þá formaður Slysavamar-
deildarinnar á ísafirði st jórn
Slysavarnarfélagsins hér aðvart
um bátinn og óskaði eftir, að
haldið yrði spurnum um hann.
Þetta var svo gert hvað eftir
annað í útvarpinu.
Býli umflotið
Desey heitir smábýli í Norð-
urárdal og stendur það lágt.
Flæddi alt í kring um það, svo
bæjarhúsin stóðu eins og eyjar
upp úr flóðinu.
—Mbl.
* * *
SKANDINAVISKI
ÞJÓÐFLOKKURINN
í enska blaðið “The Listener”
ritar E. E. Kelett í ritdómi um
bók eftir Charles Marshall “Our
hefir verið farið fram á við Northern Ancestors”, á þessa
‘Skaftfellingur’ mætir ‘Gunnari’
við Horn á laugardagskvöld.
Vélbáturinn ‘Skaftfellingur’
hefir um tíma verið að flytja
sfld hingað suður, norðan frá
Sauðárkróki. Frá skipsmönn-
um hans barst Slysavarnafélag-
inu tilkynning um það, að kl.
um 9 á laugardagskvöld (26.
ág.) hafi þeir mætt flutninga-
bátnum Gunnari út af Horni.
Ekkert var þá að hjá honum,
enda sæmilegt veður.
Skallagrímur finnur rekald
Miðvikudaginn 30. ágúst sendi
sunnudags, 27. ágúst.
Árangurslaus leit
Bæjarfógetinn á ísafirði sím-
aði til stjórnarráðsins og óskaði
þess, að hafin yrði leit að bátn-
um. Var það gert og var varð-
skipið Óðinn beðinn að leita. í
gær (fimtudag) fekk dóms-
málaráðuneytið svohljóðandi
skeyti frá Óðni:
“Höfurn leitað árangurslaust
frá Siglunes að tsafjarðardjúpi,
grunt og djúpt og inn allan
Húnaflóa.”
Skipshöfnin
Á bátnum voru þessir 5 menn
allir til heimilis á ísafirði:
Sigurður Samúelsson, skip-
stjóri, kvæntur Sigríði Gísla-
dóttur; áttu eitt barn.
Kristján Siggeirsson, stýri-
maður, trúlofaður Halldóru
Hafilðadóttur og áttu þau 2
börn.
Sigurvin Pálmason, vélstjóri,
trúlofaður Kristínu Þórðardótt-
ur og áttu þau eitt barn.
Guðmundur Bjarnason frá
Skálavík í Mjóafirði, einhleypur.
Hafsteinn Halldórsson, ungl-
ingspiltur um tvítugt; hann var
matsvein á bátnum, ókvæntur.
Allir voru menn þessir dugn-
aðar sjógarpar og bráðefnilegir.
—Mbl.