Heimskringla - 09.05.1934, Side 5

WINNIPEG, 9. MAl 1934
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
bandi við þær gaf hann út ýmis'og lækningar á Norðurlöndum í Og enginn vafi getur leikið á
kvæði einstök, ritaði sand af fornöld, hann skýrði fom viðúr- dómi farmtíðarinnar um vís-
ritgerðum og gerði tvær orða- nefni( gaf út ísienskt málshátt- indastarf Finns Jónssonar í heild
bækur, a»ra. Sem náSi yfir Eddu arsa( hann æfiaögu ?inl' hfr. °s
, , jafnað brautina fyrir alda og
Arna Magnussonar, bæði á ,
° , , ’ TT oborna íðkendur íslenzkra
donsku og íslenzku. Hann „ * . „ , T , . .
& „ . fræða, jafnt með þeim verkum
sknfaði sæg af stærn og mmm , _ . ,
f , . smum, sem standa munu o-1
ntgerðum í timant rannsokmr h Qg hinum gem um þarf
og deilugremar, ntdoma og nt- bæt& Qg um yerður bætt_
fergnir, því að hann las alt, sem Hann trú8i á ildl þessara
ut kom í þessum fræðum og fræða> Qg gú trú mun sér e.kki
var jafnan búinn til soknar og m gkammar verða. Hann þjón-
kvæði og dróttkvæði, endurnýj-
un skáldamálsorðabókar Svein-
bjamar Egilssonar, sem hefir
verið tvíprentuð, hina um
rímnamálið. Dróttkvæðaútgáf-
an hefir hrundið af stað nýjum
rannsóknum þéssa torráðna
skáldskapar, og enginn efast
um, að þar sé enn mikið ógert. varnar þar gem kann var ósam- n"'. . . ð Hve-íS ne- hoHustu
E„ eg hygg, aö dómur BJÖrua m4Ia nlður9tBj5urna, En “e8,^
f 01”nS ,™“n'. standa ""imeginrit hans, fyrir utan útgáf-
haggaður: Ef vismdamenn slö-|Urnar og skáldamálsorðabókina,
ari tíma komast feti lengra en j var kin mikla. fornnorræna og
Finnur Jónsson í þessu efni, forníslenzka bókmentasaga í
þá er það af því að þeir standa þreniur bindum, sem tvisvar
hefir verið prentuð. Hann sagði
mér það einu sinni sjálfur, að
hann hefði hikað sér me&t við að
ráðast í það verk af öllúm ritum
sínum, því að hann vissi það vel,
á hinum breiðu og sterku herð
um hans og byggja á þeim
grundvelli, sem hann hefir lagt”.
Af konungasögunum er fyrsta
að telja hin ágætu útgáfu
Heimskringlu með orðamun
allra handrita, í fjórum bindum,
og textaútgáfu sama rits í einu
bindi, sem mörgum er kunn hér
á landi. En auk þess gaf hann
út Eirspennil (sögur Noregs-
konunga frá Magnúsi góða til
Hákonar gamla). Fagurskinnu,
Ágrip, Ólafs sögú Tryggvasonar
eftir Odd munk og Morkin-
ustu, að hann var utan lands
sem innan viðurkendur sem
einn af höfðingjum norrænna
vísinda.
IV.
Um mannkosti og skaplyndi
Finns Jónssonar skal eg ekki
vera fjölorður. Eg hefi þar
F“v' ,v“’ engu við að bæta og ekkert af
að hann væn málfræðmgur, en ^ f ^ on„x: „rv,
ekki bókmentafræðingur að
upplagi og mentun, en sér hefði
m Kiasíufoss
skinnu. Við þann flokk má bæta
útgáfu hans af Færeyingasögu. [ hneigingu til þess háttar rann-
Alt eru þetta undirstöðuútgáfur j sókna. Eigi að síður varð bók- !
með orðanjun, nema út.gáfan af mentasagan einmitt það, sem !
Ágripi, sem er gefin út í Alt- höfundurinn ætlaðist til, hið
nordische Sagabibliothek meðjmesta nytsemdarverk, ekki ein-j
þvf að taka, sem eg sagði um
hann, þegar hann var sjötugur
* u * (í Skírni 1928). Hann var ó-
virst svo bryn þorf a, að það . . .... * , ,,,. -
•* * u v. í*- venjulega heill maður, í lífi sinu
vppn írnrvm nnrm npfAi matf J ° '
og hátterni öllú, ems og í vís- j
indastarfi sínu. Hann hefir j
sjálfur fundið besta lýsingu
þess, sem hann vildi vera og
var, í þessu erindi úr Hávamál-
um, sem hann einu sinni valdi
vilja og dugnaði en sérstakri til- sér að einkunnar0rðum:
væri unnið að hann hefði mátt
til að gera það, úr því að enginn
annar hefði orðið til þess. Og
því er ekki að neita, að bókin
ber þess miklar menjar, að
vera frumsmíð og rituð meir af
ungis fyrir það, hversu nákvæm
hún er og efnismikil, og fyrir,
þá kafla, sem bestir eru og
lengi munu standa í gildi, held-
ur líka þar sem hún bendir á l,nu sinni við mig um hann
viðfangsefnin, án þess að leýsa! þeog. {ögru Qg minnisstæðu orð: ~
Eldr er bestr
með ýta sonum
ok sólar sýn,
heilindi sitt
ef hafa náir
ok án löst at lifa.
Þorsteinn Erlingsson sagði
Finni Jónssyni á ritvellinum,1 flá einum hinum dómvísasta og arar ftoflllinar og trú sína á Eða, flæða þar ósarnir yfir?
Yndo.
þaii, og eggjar til andmæla. i ,.~.j hang yiS9Í eg aiúrei óhreint a Þeim mikið að þakka. Finnur Hver dýrmæt andgnægð við ást- miklu tjóni, að ekki hefir enn
En þeim, sem vilja kynnast ^ orð né Verk”. Betri vitnisburð Jónsson sýndi hug sinn til þess- glóð lifir, tekist að safna skýrslum um
það. Tíbetbúar segja að hin
rúmelga 3000 músteri, sem eru
í iandinu, hafi öll staöið óhögg-
uð eftir jarðskjálftana. “Guð-
------ irnir hafa haldið verndarhendl
Fyrir nokkrum mánuðum sinni yfir þeim”, sögðu menn.
ÖU mín1 nersónulegu an hátt en með ÞV1 að reyna að tókst enksum flugleiðangri að' “Refsklómur þeirra yfir mönn-
eins og hann naut sín be&t, vildi \karnvitrasta samtímamanni get framtlð hennar með þvi að á-
eg benda á deilu hans við Soph- ! e ekki húgsað mér. j nafna henni alt hið dýrmæta
us Bugge um vestræn áhrif á ' , vlV*„ mér til h°kasafn sitt eftir sinn dag. Og
norræna goðafræði og bókment-1 ei , - ð eti ekki ver Setnm ekki heiðrað minn-
ir. á árunuúi 1890 95. Bugge 4* þess að.'W W betur 4 „okkum ann-
bar þá ægishjálm yfir norræn-1 p
um
| minna&t
þýskum skýringum.
Þá kem eg að íslendingasög-
um og þeim ritum, sem vér er-
um vanir að telja til þeirra. ís-
lendingabók Ara gaf hann út
tvisvar sinnum og Landnámu
þrisvar. Af þeim útgáfum er
ein með orðamún úr öllum
handritum, en í hinum tveimur
eru öll handritin prentuð hvert
í sínu lagi, og verða þær jafn-
an traustur grundvöllur allra
Landnámurannsókna. Af ein-
stökum íslendingasögum hefir
hann gefið út Egils sögu, þrisv-
ar sinnum, bæði með orðamun
og skýringum, Gúnnlaugs sögu
Ormstungu, Gísla sögu Súrsson-
ar, tvisvar sinnum, Bandamanna
sögu, Svarfdæla sögu, Valla-
Ljóts sögu, Reykdælu, Njálu og
Flóamanna sögu.
Auk þessa átti hann aðalþátt-
inn í útgáfu Hauksbókar, gaf
út Hrólfs sögu kraka, Alexand-
ers sögu og Konungsskuggsjá
og hina dönsku þýðingu Græn-
landslýsingar ívars Bárðarson-
ar. Af seinni tíma ritum gaf . __r____________
hann út Passíusálma Hallgríms BuSSe Vlldl vera 'óta. Þessu gat minsta skugga á vináttu okkar.
Bugge ekki neitað, en greip þá 'Nú þegar hann er iátinn> sakna
til þess urræðis, að telja kvæði!eg &kki fyr8t og fremst fræði.
HJÁTRÚ f TÍBET
uiii málfræðingum, flesstír ^ ‘jón^syni.^^ Það ■‘í?resöa8t ekki Þessu trausti fljúga yfir Mount Everest í unum hefir ekki bitnað á helei-
gleyptu dómgreindarlaust við ynm, 9§ ^ siðan eg byrj- kans’ með Þvf> að vinna í þjón- Himalaya, hæsta fjall í heimi. dóminum”. Þess vegna vllja
skoðunum hans vegna nafnsins enU nám6m^tt f Kaupmannahöfn >ustu Þeiyra fræða, sem hann Dalai Lama, höfðinginn yfir Tí- þeir ekki trúa eðlilegum skýr-
eins og af því að þá sundlaði af 3 111 , ánim helsaði líf sitt, með sömu dygð bet, hafði gefið leyfi til þessa ingum á þessum náttúruham-
lærdómi hans og hugkvæmni. I Mman hittumst við að heita
og hollustu og hann, hver eftir vegna ýmiskonar greiða, er förum. “Guðirnir hafa viljað
Finnur var þá ungur maður og mátt~~ daeieea og altaf höfum s5nni ?etu' óskum Þess> að frá Englendingar höfðu gert hon- koma í veg fyrir það, að þetta
fann, að hann þurfti að fara ið skifst á hréfum þegar við! Daskola íslands komi kynslóð um. En eftir því sem nær flug- kæmi fyrir aftur, að bústaður
gætilega, er hann hætti sér f vorum ehki samlendis Við höf- ieftir kynslóð af íslenzkum inu dró, gerðist Dalai Lama þeirra væri vanhelgaður”, segja
hendur hins norska jötuns. — ] um Qf yerig ósammála bæði fræðimönnum. sem verðir sé að hugsjúkúr út af þessu og iðraði prestamir. “Og þegar jörðin
Hann byrjaði á því að benda á,lu rneeinatriði os smáatriði í|takf Vlð ÞV1 merki, sem borið mjög þess leyfis, sem hann skalf, þá var það vegna þess að
að ýmsar kenningar í hinúm norrænum færgum oe vlð höf-l5iet5r verið fram að þessu með hafði gefið. Því að í augum guðimir hækkuðu fjallið um
elstu dróttkvæðum benti til um a]dre. sn6Ítt hjá’ þvi að ræða 1 s,íkum sóma’ ~ Mbi-
þess, að sum atriði í norrænni um atriðL En aidrei hefir
goðafræði virtist vera eldri en: a{ þeim ástæðum borið hinn
Péturssonar eftir frumriti skálds
ins og átti þátt í útgáfu Jarða-
bókar Árna Magnússonar og
Páls Vídalíns.
Þetta er ekki nema lausleg
upptalning eftir minni, sumu
EISU-NEISTAR
Gef ei hunds lappar fet fyrir
heimsins lof
, Tíbetbúa er Mount Everest he?l- 1000 fet. Hér eftir getur eng-
agt fja.ll. Þar er bústaður guð- inn hvítur maður flogið yfir
! anna og þangað má enginn það.”
maður stíga fæti sínum. Ef Þeim staðhæfingum, að fjall-
einhver freistaði þess, þá var ið hafi hækkað, geta jarðfræð-
hefnd guðanna vís. En þessi ingar hæglega hnekt með mæl-
þessi miklu yngri en menn • hanq hlaut IieiII,s,ns101 leiðangur hafði ekki gengið á ingum. En einn úr enska flug-
höfau haldið. 0.*. þassu 1 “L SSTJTZ'<»«*. ‘>nId“r var afbrot hans leiðangrinum, R. T.
ritaði Flnnur
Etherson
Jónsson aðra
fvrir aldurs sakir, hvort sem er Sem birtir é h f k ld ■ ^L1,e,suu
að vera að mestu lokið. Veric I . hnmtaWM him- miklu stærra: hann hafði hætt ofursti, hefir skyrt svo frá, að
m;
____0 ____ ___________grein og færði bar svo 1108 og|lians eru enn hjá oss og verða vlj kanna það diúp gem &ð dýpgt
hefi eg slept viljandi og sumt ?annfærandi rok aldri/ekki frá oss tekin. Eg gleðst, er ^ ðJuP sem dypst bustað þeirra ut loftmu.
kannméraðhafaséstyfir.En'J^^’ ^f VlðÞví. ■ að dauði hans var Þax-dmumaráöutogegftonari!. Hefndin
SÁ+*: ff! i^æfusamlegur’ ems og bf bans Aðelska eg æski ei neins minna,:
guöina með þyí að horfa yíir það muni óhugsandi að flogið
j verði yfir Mount Everest næstu
18 árin, því að fyr sé ekki unt
annars er auðvelt að muna all- VCI,U gæfusamlegur, eins og h'f hans Að elska eg æski ei neins minna f t v a® fá nýtt leyfi tU Þess'
ar helstu útgáfúr Finns Jóns-! SÍð,an’ Átti deila Þessi einna I hafði verið, að hann fekk að En ætlj þvf guð mu^ sin^’ ' “ í / , Englnn ,g6tnr gef5ð ^ l6yfi
sonar, og það af tveimur á-ldrygstan Þátt f að kveða niður halda starfskröftum sínum og| Þ S 1 S bet að Pð,rnir mundu,hefna nema Dalai Lama Slálfur’ en
stæðum. Hann var vandur í|offarnar 1 kenningum Bugge. Ltarf leði dl æmoka og þurfti . . .. ... n ÞeSSa f ™mUega-. f Segja næsti Dalai Lama verðnr ekki
vali rita, sem hann gaf út. Hann Lon^u seinna’ 1921’ bvarf ! ekki að lifa sjálfan sig. En eg |Vlð TT IZ hefndm. se kom,n fram’ fullveðla & en eftir 18 ár'
gerði aldrei útgáfu neins, sem ur enn að hmum vestrænn á-'gakna eins hins besta manns og 1 \ en“’kvnni hinn merkasta báðum.me-ln vlð Hjmalayafjoll. Hmn nyi Dalai Lama er kjör-
honum þótti lítils virði, gaf t.,hinfum f sárstokn riti, Norsk-1 drep j dasta vinar< sem egjÞað glepja kynm hmn merkasta Dalai Lama varð skyndilega inn af prestúnum í hinni lokuðu
d. aldrei út neina riddarasögu. |lslandske kultur- Bpmgíoi- hefi þekt eg sakna áhugans og Þótt sýntot það valið að viti veikur og enSmn vlssi af hverju borg Khatmundu og fer kosn-
Hann gekk beint að höfuðritun-1hold f det 9* 10' aarhundrede,' hiýjunnar> sem frá honum Ef heimufmér lWti á hæíta tfad i „ Þ&U mg Þ/nS m°rg ÞUS_
um, þar sem honum virtist þörf [Þar sem hann kemur við streymdi, heiðríkjúnnar, sem f hrinSðu ^iós^di vS lÍud Var Und g reg Það
á að fá betri útgáfur en áður ve^ur á báðar hendur- Ekki var í kringum hann, og það fæ ^ÍSSisfSSSlTS^ ^ ’
voru til. Og hvar sem hann|skal ef halda Þvf fram> að eg aldrei bætt. Og þetta veit og þúsundÍ vegaemMfr
hefir lagt hönd að verki finst,semni tlma menn mnni fallast á eg> að eru tilfinningar allra1 g g
manni vera fast undir fæti. Ef,aiiar skoSianir hans í því riti, þeirra) sem þektu hann best.
allar þessar átgáfur væri horfn-| en hitt er víst’ að bann heldur,
ar eða ógerðar, væri alt annað!Þar á málstað sínum með svo
að vera norænn fræðimaður en miklum skýrieik °g þekkingu,
það nú er. Og ef yðúr hefir að sú bók mun standa 1
þótt þetta þreytandi upptalning
bókatitla, þá hugsið um mann-
inn, sem vann þetta starf, skrif-
aði ritin upp og bar þau saman
við handrit eftir handrit, staf
fyrir staf. Þá fáið þér svolitla
hugmynd um æfistarf Finns
Jónssonar.
m.
Og þó er sagan enn ekki
nema rúmlega hálfsögð. önnur
rit hans og ritgerðir skal eg að
vísu ekki reyna að telja. Hann
skrifaði bækur um málfræði og
bragfræði, hann skrifaði um
jafnsundurleit efni og hörpuleik
V.
En hefja gönguna gulls í leit,
Sem í grafning er falið hjá
heilli sveit
Með Finni Jónssyni er síðasti í vonleysis vafstri og kulda, , =
rúmlega sextugur að aldri og er trú manna, að um leið og
hafði verið æðsti jújómandi Dalai Lama deyr, taki önd hans
landsins síðan hann var 18 ára sér bólfestu í dreng, sem fæðist
gamall. j sama dag. Sérstök skrá er því
Svo komú hinir hræðilegu gerð yfir alla drengi í landinu,
jarðskjálftar í Nepal, sunnan sem fæðst hafa þann dag. Þeg-
við Himalayafjöllin, og ollu svo Frh. á 8. bla.
gildi. Yfirleitt verðum vér að maður merkilegrar og mikil- (yið þráum og leitum að lifandi
ást,
hafa það í húga, að í ýmsum' virkrar kynslóðar íslenzkra
þeim ritdeilum, sem Finnur fræðimanna til grafar genginn,
Jónsson háði, t. d. um sögulegt þeirra manna ,sem voru læri-
gildi íslenzkra ,fornrita*t ,sem sveinar Jóns rektors Þorkels-
honum var mjög viðkvæmt mál, sonar og Konráðs Gíslasonar og
freistaðist hann til þess að full- héldu áfram starfi þessara
yrða nógu mikið, af því að tveggja manna, Jóns Sigurðs-
honum þótti á hafa verið sótt sonar, Guðbrands Vigfús&onar
með óbilgimi. Hann var vík- og samtíðarmanna þeirra. Þessi Er hreinsar og Speglar þann
ingur í lund og þótti gaman að kynslóð, Finnur Jónsson, Björn | nætur hjúp,
bardögum. Eigi að síður geta Magnússon Ólsen, Jón Þorkels- Sem flækjast vill sjón vorri
slíkar deilur skýrt málin og son yngri, Valtýr Guðmunds-| fyrir;
hreinsað til. Framtíðin kveður son og fleiri, hafa rutt brautir, En þar sýnist dimt og svo djúpt
upp sinn dóm um niðurstöðurii- hver á sínu sviði, fyrir þá, sem' að grafa,
ar, en málflutningurinn er samt nú lifa og á eftir koma. Hin Og dæmin múnum við færri
ekki unninn fyrir gíg. j unga íslenzkudeild háskóla vors h hafa:
Og löngun vor hlýtur við hrakn-
ing að þjást.
En vonin á vaðbergi situr,
Að sértu þá líf meir en litur.
Já. hugur manns eygir það
helga djúp,
HAFIÐ í HUGA
Hreinindi ölsin og ölgerðarinnar
Drewry’s
Extra Stout
estaplishep 1 877 Phone 57 221
32 °