Heimskringla - 30.05.1934, Qupperneq 4

4. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 30. MAÍ, 1934
^dmskringla
(StofnuO 1888)
Kemrir út á hverjum miOvikudegi.
Elgendur:
THE VXKING PRESS LTD.
153 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsimi: 86 537_______
Ver8 blaSsins er $3.00 árgangnrinn borglst
fyrlrfram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
RáOsmaður TH. PETURSSON
853 Sargent Ave., Winnipeg
Uanager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEPÁN EINARSSON
Vtanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
V53 Sargent Ave., Winnipeg.
“Heimskringla” is published by
and printed by
The Viking Press Ltd.
153-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telepbone: 86 537
WINNIPEG, 30. MAÍ, 1934
SVONA GENGUR ÞAÐ
Einu sinni var keisari. Og hann var
voldugur eins og allir keisarar eru. Hö.l
hans var hin glæsilegasta í öllum heimi.
Hún var öll af fínu postulíni, sem var svo
dýrt og brothætt, að gæta varð mestu
varkárni, hvað lítið sem við það var
komið. Aldingarður keisarans var skrýdd-
ur fegurstu blómum. Og hann var svo
stór að garðyrkjumaðurinn sjálfur vissi
ekki hvar hann endaði. En væri göng-
unni haldið áfram um hann, kom í hinn
fegursta skóg með hávöxnum trjám og
djúpum tjörnum. Skógurinn náði alla
leið ofan að bláu hafinu. Og þar var svo
aðdjúpt, að skip gátu siglt inn undi
greinarnar, en í þeim átti heima nætur-
gali, sem söng svo ununarlega fagurt, að
enda fiskimennirnir fátæku, sem höfðu
þó svo miklu öðru að sinna, létu staðar
numið að hlusta þegar þeir voru út
sjónum um nætur að draga upp net siv
Og eins gerðu þeir er bjuggu í húsum á
sjávarbakkanum. “Ó, hvað þetta er fall-
egt!” sögðu þeir allir, er næturgalinn lét
til sín heyra.
Frá öllum heimsins löndum komu
ferðamenn til keisara-borgarinnar os
dáðust að höllinni og lystigarðinum. En
þegar þeir heyrðu til næutrgalans, þá
luku allir upp einum munni og sögðu:
“Hann er þó beztur af því öllu!”
Þegar ferðamennirnir komu heim,
skrifuðu þeir bækur um borgina, höllina
og lystigarðinn ,en hrifnastir af öllu voru
þeir þó af næturgalanum. Þeir sem skáld
mæltir voru, ortu sín fegurstu kvæði um
hann.
Keisaranum bárust nokkrar af þessum
bókum í hendur.
“Hvað er þetta?” sagði keisarinn. “1
öilum bókunum segir að næturgalinn sé
það bezta. Og eg þekki hann alls ekki.
Er slíkur fugl í ríki mínu, og það meira
að segja í garði mínum? Það hefi eg
alderi heyrt.”
Hann kallaði á einn af hirðgæðingum
sínum. En hann kvaðst aldrei heyrt hafa
um næturgalan getið innan hirðarinnar.
“En”, sagði keisarinn, “eg vil að hann
komi hér í kvöld og syngi fyrir mig.
Þarna veit allur heimur, hvað eg á, en eg
veit það ekki sjálfur. Ef þið finnið
hann ekki verðið þið allir barðir á mag-
ann!”
Hirðgæðingarnir hlupu nú aftur og
farm um höllina og spúrðu hver annan,
því þá fýstl ekki að verða fyrir hegning-
unni. En allir voru jafn ófróðir.
Loksins hittu þeir litla fátæka stúlku í
matreiðsluhúsinu. “Mikil ósköp!” sagði
hún, “næturgalann, jú, hann þekki eg
vel; sá getur nú sungið; mér hefir verið
leyft að fara á hverju kvöldi með dálítið
af matleifum frá borðinu til vesalingsins
hennar móður minnar, sem er veik; hún
býr niðri við sjóinn. Þegar eg svo er á
heimleið og verð þreytt og hvíli mig í
skóginum, þá heyri eg næturgalann
syngja; mér vöknar um augun af því,
það er eins og hún móðir mín væri að
kyssa mig.”
Nú hljóp hirðgæðingurinn, eftir að hafa
lofað stúlkunni fasta stöðu við matreiðslu
— og helmingur hirðarinnar af stað með
stúlkunni, að leita næturgalans.
Þegar kippkorn var komið áleiðis, baul-
aði kýr í skóginum.
“Ó, sögðu hirðarherrarnir, “þarna
höfum við hann; það er merkilega mikil
orka f svona litlu dýri; mér bregst það
ekki að eg hefi heyrt til hans áður.”
“Nei”, svaraði litla stúlkan, “þetta eru
kýrnar að baula; við erum ekkl nærri enn
komin á staðinn.”
Nú tóku froskar að hvakka í tjarnar-
polli.
“Indælt!” sagði hallarprestúrinn, “nú
heyri eg til hans, það klingir eins og
litlar kirkjuklukkur.”
“Nei,’’ svaraði stúlkan aftur, þetta eru
froskar, en bráðum heyrum við til hans.
Og litlu seinna tók næturgalinn að
syngja.
Var hann nú beðinn að koma og
syngja fyrir keisarannn. Gerði hann það
með mestu ánægju. Og keisaranum gekk
svo söngur hans til hjartans að hann tár-
feldi . Og hefðarkvendin, sem vanalega er
erfiðast að gera til hæfis, sögðu þettá
það ejskulegasta hljóðadijl, sem ,þær
þektu og létu vatn í munninn á sér, til
þess að vera klakróma, ef einhver yrti á
þær. Þær héldu líka að þær væru nætur-
galar.
En einn góðan veðurdag fær keisarinn
böggul með pósti. Hann var merktur:
“Næturgali”. “Nú”, segir keisarinn, “ein
bókin enn um minn fræga söngfugl”. En
svo var þó ekki, heldur var það völundar-
smíðisgripur í öskjum. Það var smíðaður
næturgali, sem átti að líkjast hinúm lif-
andi, en hann var alsettur demöntum,
rúbínum og safírum. Óðara og gerfifugl
þessi var dreginn upp, söng hann og stél-
ið sem glitraði af gullí og silfri gekk upp
og niður. Hann var gjöf frá öðrum keis-
ara og fylgdi sú orðsending gjöfinni, að
hann væri fátæklegur hjá hinum fræga
næturgala.
En það sáu þó allir, áð þetta var í
spotti sagt og hinn grái lifandi næturgali
var óásjálegur hjá gerfi-fúglinum. Og
þar að kom að hann var útlægur ger úr
höllu keisarans.
Með gerfifuglinn var svo farið og hann
var látinn syngja fyrir alþýðuna. Henni
varð að orði: “Þetta er dáfallegt að heyra
og það líkist; en eitthvað vantar samt,
sem við ekki vitum hvað er.”
Dag nokkum veiktist keisarinn og ligg-
ur lengi þungt haldinn. Kallar hann þá í
óráði: “Sönglist, sönglist!” Var þá gerfi-
fuglinn settur á silkikoddan hjá keisaran-
um, en hann gat þá ekki fyrir hann sung-
ið. Hann var allur orðinn slitinn og
tappar höfðu eyðst og bilað í honum, og
þó nýir tappar væru settir í hann, gekk
sönglistin ekki rétt. í þessú varð engin
lækning, og hirðin sá dauðann standa
við rúm keisarans.
Keisarinn benti öllum að fara út úr
herberginu og taka gerfifuglinn með sér.
Þegar allir voru farnir kom lifandi næt-
urgalinn og söng á grein fyrir utan
glugga keisarans. Við töframátt söngs-
ins, hörfaði dauðinn frá rúminu og út úr
herberginu. En eftir því hrestist keisar-
inn. Og um morguninn þegar hirðin kom
inn í herbergi keisarans og bjóst við að
hann væri dáinn, stóð hann hress og al-
klæddur fyrir farman rúmið sitt.
Margir munu kannast við þessa sögu,
þó hér sé ekki nema þráðúr hennar sagð-
ur. Hún er ein af sögum H. C. Andersen
og er mikið lengri og skemtilegar sögð,
en hér er gert. En á hana er hér minst af
því einu, að athyglin beindist að henni
þessa stundina sjálfrátt eða ósjálfrátt.
Eins og þeir munu hafa orðið varir,
sem ekki eru komnir svo hátt í vestrænni
menningu, að hættir séu að lesa íslenzku
blöðin, heldur Sigurður söngvari Skag-
field kveðjusamkomu annað kvöld í Sam-
bandskirkju í Winnipeg. í hvert skifti
sem menn hafa átt þess von að heyra
Sigurð syngja, hefir það fært þeim fögn-
uð. Mun og svo vera nú, þó í þetta skifti
sé söknuði blandið, þar sem söngvarinn
er að kveðja og engin líkindi eru til að
við hér vestra eigum kost á að hlýða á
hann framar.
Það ætti því ekki illa við, að við Vestur-
íslendingar gerum oss nú grein fyrir hin-
um listrænu áhrifum sem Sigurður hefir
með söng sínum haft á þjóðlíf vort hér
vestra þann tíma sem hann hefir hér
dvalið. Og það vonum vér að einhver
geri, er á því hefir tækifæri og góða
þekkingu. Oss virðast þau áhrif miklu
auðsæri, en jafnaðarlega hefir verið
orði haft. Vér ætlúm það engar ýkjur,
að segja, að engin sem hér hefir komið
og sýnt list sína, hafi eins náð tilfinning-
um og hjarta Vestur-íslendinga eins or
Sigurður hefir gert með söng sínum.
Vér höfum að minsta kosti aldrei heyrt
íslenzkan almenning hér — hvar sem þú
mætir honum — tala með eins innilegr
hrifningu um nokkuð eins og þegar hann
minnist á söng Sigurðar. Geislarnir frá
söng hans eru það eina í list hér sem eg
hefi orðið var við að klofið hafi þann ís,
sem jafnaðarlega þekur hjarta íslendings-
ins.
Enda er að öllu öðrú ónefndu, söng-
rödd Sigurðar ein sú blæfegursta, er vér
höfum nokkru sinni heyrt. Vér höfum
hlustað og verið að veita söng beztu
söngvara íslenzkra og útlendra eftirtekt,
þeirra sem frægir eru taldir, en skoðun
vor er sú, að óþvingaðra og léttara og
blóðríkari sé ekki söngur neins þeirra og
eðlilegri á eins mörgum sviðum og söngur
Sigurðar. Vér hefðum gaman af að
heyra hvað verulega söngfróðir menn
hefðú um þetta atriði að segja.
Ekki má lesarinn skilja þetta sem svo,
að hér sé verið að gera neinn samanburð
um það hver sé mestur. Oss dettur ekk-
ert slíkt í hug. Þetta er aðeins tjáning
tilfinninga vorra um þetta eina atriði, að
vér höfum ekki heyrt aðra söngrödd feg-
urri og á sama tíma eðlilegri og óþving-
aðri en Sigurðar. Og vér værum ekkert
hissa á, að fyrir það hafi eitthvað svipað
sannast hér á um söng Sigurðar og söng
næturgalans, sem getur um í sögunni hér
á undan, er af allri dýrðinni bar í keisara-
garði í aúgum almennings.
Hitt er annað mál þó forlögum sínum
flýi enginn undan og hirðgæðihgar setji
nú sem fyrri á silkikoddan við eyra sér
gerfi næturgalann, en reki þann er á
greininni söng burtu úr ríki sínu.
Þrem mönnum mættum vér á götunni
í gær. Talið barst að brottför Sigurðar
Skagfields. Þeir höfðu ekkert kynst
söngvaranum persónulega. Hann var
þeim að því leyti til sem hver annar óvið-
komandi maður. En þeir höfðu allir heyrt
hann nokkru sinnúm syngja. Við brottför
hans kváðust þeir allir sakna Sigurðar
sem vinar, og sögðust aldrei til slíks hafa
áður fundið, er um ókunnugan mann er
að ræða.
Þarna er því um áhrifin af söng Sig-
urðar eingöngu að ræða. Oss hefði ekk-
ert furðað á að þeir hefðu saknað vinar í
stað, ef þeir hefðu kynst Sigurði, þ
hann er hinn skemtilegasti í allri viðkynn-
ingu. En þarna var engú slíku að heilsa.
Og vér erum vissir um að þeir eru ekki
einir um þessa tilfinningu.
Hugheilustu árnaðaróskir fylgi þér Sig-
urður við burtförina frá óþektum vinum
þínum, sem þektum.
Hin heitasta ósk og von sem þeir ber:
í brjósti, er sú, að þeir megi enn ein-
hverntíma áður en dauðinn stígur sporið
að hvílu þeirra, hlýða á söngvarann, sem
hug þeirra og sinni hefir svo oft áður létt
og fögnuð fært.
SITT AF HVERJU
Fyrir sex öldum kom ferðalangurinn
Marco Polo með fregnir til Evrópu af
eyja klasa í hafinu norðaustur af Kína,
bygðum af fjögur þúsund manns alls. —
Hann kallaði eyjarnar “Zipangu”, en það
heyrðist honum Kínverjar segja, er þeir
nefndú “land sólaruppkomunnar”. En
með nafnið var samt sem áður ekki rétt
farið. Síðar afbakaðist það þó ennþá
meir. Frakkar og ítalir nefndu það
“Japon” og Bretar síðast “Japan”. Og
það er nafnið, sem eyjamar hafa síðan
borið í norður-álfunni. Japanir hafa ekki
á móti þessu nafni haft í erlendum við-
skiftum, en heima fyrir kalla þeir landið
Nippon. Á þingi Japana, er sagt, að ný-
lega hafi verið samþykt, að leggja nafni
“Japan” algerlega niður, en taka upp
nafnið Nippon. Samkvæmt því er ekkert
Japan lengur til. Það nafn á að hverfa,
eins og t. d. nöfnin St. Petursborg, Kristj-
ania og Berlin í Ontario í Canada og
fjöldi annara staða nafna hafa gert.
* * «
Frétt frá Þjóðbandalaginu í Genf greinir
frá því, að viðreisn iðnaðarins hafi verið
á fyrsta fjórðungi þessa árs meiri í Can-
ada heldur en í nokkru öðru landi.
Borið saman við fyrsta ársfjórðung síð-
ast liðins árs, hefir iðnaðar framförin
orðið sem hér segir: í Canada 40%,
Bandaríkjufaum 30, Þýzkalandi og Pól-
landi 25, Svíþjóð 18, Japan 11, Noregi 9,
Frakkland 3 o. s. frv.
Atvinnuleysi hefir rénað í öllum lönd-
um, nema Frakklandi.
Framleiðsla og viðskifti hafa talsvert
aukist. Á fyrstu þrem mánuðum ársins
jókst t. d. kolaframleiðsla í heiminum um
20%, gasoline 12%, járni 51, stál 54, sínk
37% — borið saman við þrjá fyrstu mán-
uði ársins 1932.
Viðreisnin í Canada er mest þökkuð
Ottawa-samningunum, er mjög hafa elft
viðarverzlun Canada, sölu svínakjöts, á-
vaxta o. fl.
1 strandafylkjunum í Austur-Canada er
sagt, að viðreisnin hafi verið örust í Can-
ada.
BRÉF TIL HKR.
Saskatoon Sask.,
26. maí, 1934
Hr. ritstj. Hkr.:
í þessum mánuði veitti Sask-
atchewan háskólin tveimur Is-
lendingum meistarastig seon
fylgir:
Hallur Njáll Bergsteinsson, B.S.
A., Alameda, Sask., M.Sc., í
efnafræði, og
Ólafur Johnson, B.Sc., Árnes,
Man., M. Sc. í eðlisfræði.
Báðir þessir nemendur eru út-
skrifaðir af Manitoba háskólan-
um, sá fyrri í búfræði (Agri-
culture) og sá síðari í náttúru-
vísindum (Science). ^
Eg legg hér með afskrift af
“Resolution” viðvíkjandi frá-
falli S. J. Sigfússonar.
Vinsamlegast,
Thorbergur Thorvaldson
At a joint conference of the
Associate Committee on Grain
Research and the Associate
Committee on Field Crop Tests
of the National Research Coun-
cil of Canada, held at Winnipeg
on April 6th, 1934, the follow-
ing resolution with reference
to the late Mr. S. J. Sigfusson
was adopted by a unanimous
standing vote:
In his capacity as cerealist at
the Brandon Experimental
Farm, Mr. Sigfusson made a
very important contribution in
the development of new vari-
eties of wheat for Western Can-
ada. He was among the earli-
est workers in the field of
breeding rust-resistant varieties.
He chose his parental material
with great care and by dint of
keen observation and accurate
testing was sucessful in the
prodúction of some of the new
strains that are now in our co-
operative test and giving excell-
ent results. The work of a
plant breeder is beset with too
many difficulties to attribute
any measure of his success to
the fortunes of chance. Such
good results as Mr. Sigfusson
obtained could only be possible
throúgh many years of careful
and painstaking work.
In addition to tihe actual
breeding of new varieties, Mr.
Sigfusson was a careful observ-
er of the standard sorts. He
was quick therefore to notice
the advantages and disadvanta-
ges of any new varieties that
might be introduced and was
able to 'predict their success in
actual farming practice with
great accuracy.
This Committee wishes there-
fore to express extreme regret
at the untimely death of Mr.
Sigfusson. We know that his
work will live after him, but
we had hoped to have him with
us to continue this work and
to see it bear fruit in adding to
the permanence of Western
agricultúre.
FRÁ ÍSLANDI
Menn óttast um dr. Nielsen og
félaga hans þrjá á Vatnajökli
Rrik. 9. maí
í gærmorgun bárúst útvarp-
inu þær fregnir, að þrír af þeim
fimm mönnum, er lögðu á jök-
ulnn með Dr. Niels Nielssen og
Jóahnnesi Áskelssyni þann 24.
aprfl hefðu komið til bygða í
gækveldi. Af Dr. Nielsen, Jó-
hannesi og hinúm tveim bygða-
mönnunum sögðu þeir það sein-
ast að frétta, að þeir skyldu við
þá við tjaldstaðinn á jöklinum
skamt frá Pálsfjalii 28. apríl, og
fóru þá Dr. Nielsen og félagar
hans áleiðis austur að gíg, en
þeir sem nú eru komnir til
bygða lögðu á sama tíma af
stað til tjaldstaðarins fyrir neð-
an jökulinn, til þess að sækja
skíði og matvæli og flytja þau
til tjaldsins á jöklinum.
Ferðasaga þessara manna er
í aðaldráttum þessi:
Þann 24. apríl var lagt upp
frá Kálfafelli, og voru í förinni
ásamt Dr. Nielsen og Jóhannesi,
7 menn úr Fljótshverfi. Tveir
þeirra fóru aðeíns að jöklinum,
en sneru þar strax við með
hestana. Hinir 5 fóru á jökul-
ínn með þeim Nielsen. Að
kvöldi þess 25. var tjaldað skamt
uppi á jöklinum og næsta dag
snemma um morguninn, haldið
áfram fam undir kl. 12, en þá
var komið dimmviðri og þoka.
Héldu þeir kyrru fyrir þar til
kl. 8, en tóku sig þá upp aftur
og ferðuðust í tvo tíma. Sáu
þeir þá til Pálsfjalls, og var
tjaldið reist þar sem þeir voru
þá staddir. Þetta er tjaldstaður
sá á jöklinum, sem áður er getið
þar sem þeir, þessir þrír menn,
sem nú eru til bygða komnir,
skildu við Dr. Nielsen og þá, er
ætluðu með honum inn að gíg.
í tjaldi þessu héldu þeir allir
kyrru fyrir þann 27. vegna veð-
urs. Þann 28. lögðu Dr. Niel-
sen, Jóhannes og tveir Fljóts-
hverfingar: Kjartan Stefánsson
frá Kálfafelli og Jón Pálsson frá
Seljalandi, af stað austur að
gíg. Höfðu þeir með sér vistir,
sem þeir æijluðú að endast
myndu þeim í 6 daga. Þeir
fóru með allan sleðann, og
fluttu á honum tjaldið og vist-
irnar og annan farangur. I
tjaldinu skildu þeir eftir fata-
poka og olíu. Skíði höfðu þeir
engin. Þau höfðu verið skilin
eftir í tjaldinu neðan við jökul-
inn. Þar höfðu einnig verið skil-
in eftir matvæli. Þeir þrír fé-
lagar: Helgi Pálsson, Rauða-
bergi, Gúðlaugur Ólafsson,
Blómsturvöllum, og Sigmundur
Helgason, Núpum, sneru aftur
á móti við til þess að sækia
skíðin og vistirnar og flytja í
tjaldið á jökulinn. Höfðu þeir
með sér annan sleða og þær
vistir, sem álitið var að þeir
myndu þurfa til ferðarinnar.
Ferðin gekk mjög vel, o?
voru þeir komnir til tjaldstaö-
arins fyrir neðan jökulinn eftir
12 klukkustunda ferð, en þar
lágu þeir a’Pan sunnudaginn 29.
apríl, vegna veðurs, og fram að
hádegi þann 30 .apíl. Þá lögðu
þeir af stað nnp á jökulinn aív-
ur, með skíðin og vistimar, er
þeir höfðu farið að sækja. En
ferðin upp á jökulinn gekk ekki
eins greiðlega og ferðin ofan af
honum. Urðu þeir að tjalda
tvívegis á leiðinni og halda
kjrrru fyrir langan tíma á hvor-
um stað, vegna hrlðar og mym-
veðurs. Þeir komu lolts að
tjaldstaðnum uppi á jöklinum
snemma á laugardagsmorgun-
inn og höfðu þá verið á leiðinni
frá því á mánudag um hádegi
eða sem næst 110 kl.st.
Þegar þeir komu að tjald-
staðnum var tjaldið að heita
mátti á kafi í snjó. Ekki höfðu
þeir Dr. Nielsen og félagar hans,
svo að séð yrði, komið þangað
frá því að þeir fóru þaðan þann
24. apríl, eða réttri viku áður. í
þessu tjaldi héldu svo þeir Helgi,
Guðlaúgur og Sigmundur kyrru
íyrir, þar til næsta dag, eða síð-
astliðinn sunnudag, að þeir
lögðu af stað til bygða, og voru
þá Dr. Nielsen og félagar hans
ern ókomnlr. í tjaldinu skildu
þeir eftir tvenn skíði, tvenna
snjóskó, og þær vistir, er þeir
töldu sig ekki þurfa á leiðinni
tii bygða. Áætlar Guglaugur,
að vistaforði sá, er þeir skildu
eftir í tjaldinu á jöklinum ætti
að nægja Nielsen og félögum
hans 4—5 daga.
Ekki komúst þeir Helgi, Guð-
laugur og Sigmundur lengra á-
leiðis á sunnudaginn en á móts
við Hágöngur, vegna veðurs, en
í gærmorgun lögðu þeir enn af
stað og komu til bygða í gær-
kveldi síðla eins og áður er sagt.
Ekki sagði Guðlaugur að
þeim fyndist nein ástæða til að
óttast mjög um Nielsen og þá
sem með honúm eru, að svo
komnu. Hafi þeir komið til
tjaldsins á jöklinum t. d. í gær
eftir 9—10 daga útivist, geta
þeir haldist við í nokkra daga
enn á þeim vistum, sem þar eru
fyrir. Á morgun gerði hann ráð
fyrir að lagt yrði upp frá Kálfa-
felli til þess að grenslast eftir