Heimskringla - 04.11.1936, Side 5

WINNIPEG, 4. NÓV. 1936
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
ungir sveinar við ysta haf.
Þeir lyfta höndunum. hálsinn
iþvinga,
hefja sig upp eins og fugi og
stinga
sér út í — á kolgræna kaf.”
Og síðar í sama kvæði þetta:
“Þeir loga allir af karlmanns
kjarki.
Svo keppa allir að sama marki,
og nú er að ná því sem fyrst.
Hver hreyfing er áður af viti
vanin,
hver vöðvi stæltur, hver taug er
Iþanin
og íþróttin leikandi list.”
En svo kveður við annað
hijóð í kvæðunum:HöfuSborg,
Snjómokstur, Skrifstofu bákn-
ið, Svarti dauði, Líkið í fjörunni,
o. fl., sem eru hárbeitt ádeilu
kvæði á fyrirkomulagið, fé-
græðgina og mannúðarleysið. —
Og þar sem annarsstaðar klæðir
skáldið efnið í svo listilegan
búning að það verður lifandi við
lesturinn.
Og Davíð kemur víða við. —
Hann kveður um dráttar hest-
inn, hvíta bjöminn og kýmar.
Meistaralegt Lofkvæði um kýrn-
ar, sem byrjar svona:
"Þær koma út úr fjósinu sínu
ein og ein,
með olympskri ró, sveipaðar
morgunljóma.
í hverju sorpi er eins og þær
stigi á stein,
og stynji af byrði þyngstu
leyndardóma.
Þær ganga hægt, eins og heilög-
um dýmm ber,
og hirða ekki um neitt, sem kúa-
svaiann varðar.
Enginn veit, hvað.'þær vilja eða
hugsa sér
hvort von iþeirra stefnir til him-
ins eða jarðar.”
En svo kemur aftur alvöru-
þungi og ást fram í fagurri og
ylríkri mynd, sem skáldið dreg-
ur upp af öræfa-andanum í
kvæöinu, Bygðin kallar:
“—Sérðu ekki bændabýlin
og bygðina út að sjó?
Reykir 'hefjast til himins
frá heitri öskustó.
Bláeygar bændakonur
búa til morgunverð.
Um þjóðveginn þjóta vagnar,
en þú ert einn á ferð.
Og síðar í sama kvæði:
“Túnið og teigurinn fagna
þeim týndu, sem koma heim,
og það er ódáinsilmur,
sem angar á móti þeim.
Þér hlýnar um hjartarætur,
er heyrir þú fólksins mál,
því þú ert blóð af þess blóði
og brot — af landsins sál.”
Annars er -þarflaust að rita
langt mál um bækur Davíðs
Stefánssonar. Þær mæla bezt
með sér sjálfar. Og hver ný
bók, sem hann sendir frá sér, er
bezta auglýsingin á þeirri
næstu. Vér eigum altaf von á
að heyra eitthvað nýtt, þrótt-
mikiö og fagurt og vel sagt, sem
göfgar og gleður laðar og seiðir
og vekur löngun og jafnvel þrá
að heyra meira.
Davíð Björnsson
Á FRÓNSFUNDI
sem haldinn var á þriðjudags-
kveldið þann 27. okt., kvaddi
forsetinn Soffonías Thorkelsson
viðstadda til að undirbúa kosn-
ingu stjórnamefndar, sem fer
fram á næsta fundi, og var
nefnd til þess kosin. Ennfrem-
hönd fyrir höfuð mér með því
að skýra nánar á hvaða skerjum
mér finst eg hafa hnotið.
Aðal ástæðuna er að finna í
þessum orðum: “Afstaða hans
(St. G. St.) varð þó ekki bylt-
ingamannsins er leggja vill alt í
rúst, heldur afstaða spekings-
ur gat hann þess, að bókasafni ins, er lætur vitið leysa sig úr
félagsins 'hefði hlotnast ágæt böndum og ætlar því að leysa
viðbót af gjöfum tveggja fram-! samtíðarmennina á sama hátt."
liðinna félagsmanna, Stefáns Mér fanst þau segja að iStephan
Sohevings og Bergþórs JOhnson,; hafi ætlað sér að yfirstíga örð-
sem höfðu sýnt félagsskapnum' ugieikana með afli vitsmuna
þá lofsverðu ræktarsemi, að á-|sinna — og hjálpa öðrum til
nafna safninu allar bækur sín- hins sama — án þess að siðun-
ar, eftir sinn dag. Hann skýrði um væri bylt við. En uadir
einnig frá að, tala félagsmanna | þeim skilyrðum hefði það gerst
væri heldur að aukast, 30 nýjir “innan vébanda hins viðtekna
meðlimir hefðu bæzt við í sum- siðs,” eins og mér varð að orði.
ar. Þarnæst lýsti hann nokkr- j Má ekki svo heita að mund-
um völdum orðum, hvem skaða dangshófið hér sé nokkuð
sá íslenzki félagsskapur hér í mjótt?
landi hefði1 beðið við fráfall hefir löngum verið reynt
“vors góða vinar og ágæta fé- ag handsama frelsið og yfir-
lagsbróður Dr. Jóns Stefáns- stíga örðugleikana með vits-
sonar’ ’og kvaddi skólas)tjóra, ' ;nunum og þolinmæði, og marg-
séra R. Marteinsson til að skýra a í. hjálpræðis stofnanir viuna
ítaríegar frá æfiferli og starfi samvizkusamlega til aðstoðar í
þess göfuga ljúfmennis. í lok þejm tilgangi. Þar á meðal
tölu sr. Rúnólfs söng Mrs. Grace mætti máske te-lja kirkjurnar.
Johnson: Dagur er liðinn. Að En sára lítið hefir áunnist. —
því loknu bað forseti fundar- gpekingarnir í heiminum eru til-
menn standa upp og hneigja tölulega fáir, og hinum virðist
höfuð sín í þæn, kveðju og eltlíi verga bjargað með öðru
þökk. móti en 'því, að breyta afst.öð-
Séra G. P. Johnson flutti' er- unni. En til þess þarf fyrst að
indi Iþjóðræknilegs efnis.að þeir afnema hinn garnla sið; og það
ungu yrðu, þegar fram liðu álít eg að Stephani hafi verið
stundir, að bera þann íslenzka fullkomlega ljóst. Og sá, sem
félagsskap hér í landi, og gætu þeirri hugsjón fylgir er fullveðja
það vel, ihvort sem jþeir kynnu •byltingamaður.
að tala íslenzku eða ekki. Su En stephan var ekki sá, sem
ræða var allvel rómuð. ! “ait vill leggja í rúst”. Eg hefi
Mrs. Hurst (dóttir Mr. og aldrei heyrt getið um byltinga-
Mrs. Gísla Jónsson) lék á fiðlu mann, sem það vill gert. Jafn-
og Mrs. Johnson söng lög eftirjvel hinir margfordæmdu “Bol-
S. Einarsson og Kaldalóns, við sévíkar” á Rússlandi þyrmdu
alþekt kvæði. Ragnar H. Ragn- keisarahöllinni og . notfæra
ar aðstoðaði Iþær með því að gömlu trúarhofin eftir föngum.
leika undir. Fundarmenn höfðu Þeir stríða aðeins á það, sem
yndi af hljómunum og klöppuðu þeir telja mönnunum til óláns
konunum lof í lófa. Mr. Ragn- og niðurdreps — og það má
ar lék þamæst upphaf að einu missa sig, að mér finst.
tónverki Beethovens, sem hon- j»eir einu, sem leggja vilja í
um þótti vel eiga við þá menn- rúst hið góða og hið hla) jöfnum
ingar athöfn sem fram hafði höndum, eru forvígismenn hins
farið, og annað til eftir frægan viðtehna sigSj kapitalistamir. —
listamann, hvortveggja blaða- j>eir svifast ekki, ef svo ber und-
laust, og var þakkað með dynj- irj að ]eggja f rústir heilar stór-
andi lófaklappi. I horgir með öllu lifandi og
Áður fundi var slitið, urðu dauðu, og eyða ’frjóvulstu
nokkrir til að ganga burt og mannabygðum, ef einhvem ó-
varð af því nokkur þys, sem rétt þarf að fremja eða varð-
truflaði fyrir þeim sem nutu á- veita. Jafnvel á hinum tiltölu-
nægju af hljómleiknum. Af því ]ega lygnu tímabilum, milli
tilefni minti forseti fundinn á þátta, eyðileggja þeir matvæli og
það, að hr. Ragnar væri viður- kvikfénað í miljóna tali, til þess
kendur að vera með þeim allra að sem fiestir megi líða skort
fremstu íþróttamönnum þessar- og knéfalla.
ar borgar, í sinni grein, og þeg-| Sagan er sein en furðu rétt-
ar hann kæmi hér til að skemta (iæm. Allir íhaldsmenn, sem
c kkur, fyrir alls enga borgun, hún getur um, fá þar að lokum
með því að leika svo prýðilega sin makleg máilagjöld. En sýn-
tónverk eftir heimsfræga snild- ið múr einn byltingamann í sög-
lífi! i
Til þess að fyrirbyggja hugs-
anlegan misskilning vil eg taka
það fram, að þótt dr. R. P. yrði
það á að minnast á rústir og
eyðilegging í sambandi við bylt-
ingamenn, tel eg hann frekar
tilheyra þeirri stétt en hinni1. —
Hann var (óseinn að skipa sér
þeim megin á trúmálasviðinu,
og með því að dá og virða hug-
sjónir iStephans frá upphafi og
gerast hans öruggasta hjálpar-
hella gegnum þykt og þunt hefir
hann tekið á sig það brenni-
mark, sem ekki verður með öllu
útskafið. —P. B.
GULLBORG Á VATNSBOTNI
Eftir R. S. Fendrick
armenn, þá mætti ekki minnc
unni, sem ekki fær sína viður-
vera, en fólk gætti þess, að kenningu áður en upp er sagt,
valda ekki truflun meðan á því hversu miklum árásum ©g ó-
■s'æði. Jafnframt þakkaði liann rétti sem hann sætti f iifanda
sem bezt, þeim sem skemt höfðu
og sömuleiðis þeim, sem sýnd i
félagsskapnum rækt og vinarþel
með því að fjölmenna á þessa
fundi.
Þá var sungið God Save the
King og Eldgamla ísafold.
SKRIFTIR OG SKÝRING
Sá dagur kemur að blóð-
straumar renna um stræti Par-
ísarborgar, því eins og við vitum
hafa uppreisnarmenn náð yfir-
ráðum á strætum borgarinnar
að minsta kosti tvisvar á hverri
öld, síðustu fimm aldimar. Og
mörg af okkur muna þessi víð-
fleygu orð. Frönsk lundarein-
kenni breytast aldrei mikið.
Hinn virðulegi barón Edouard
de Rothschild, æðsti maður
frönsku Rathschilds kvíslarinn-
ar, sagði í ræðu, sem hann hélt
á leynifundi með 14 æðstu
bankaráðendum Frakklands
1919, í • hinum skrautlega fjár-
mála-ráðuneytissal í Rue de la
Prilliere í París.
“-----Og Franska bankann
getum vér ekki látið flýja úr
einum bæ í annan, og leita hon-
um að skýli eins og hreppsó-
maga.
“Og sá dagur er kominn að
þjóðþing vort þarfnast hælis,
sem ihvorki gas, eldur eða
sprengingar geta grandað.
“En ,stjórn vor þorir ekki að
gera þessar ráðstafanir opinber-
ar, af ótta við það, að fólkið
muni rísa æðisgengið á móti
því. Mon Dieu! (Guð minn!)
Hvílíkar ógnir, sem bíða barna
vorra! — En orð hafa komið
frá stjórn vorri þess efnis, að
henni sé það mikið áhugamál
að koma sér upp bústað, þar
,sem þing géti komið 'Saman
óttalaust á meðan styrjöld geys-
ar.
“Eg sting því upp á, herrar
mínir, að bankinn láti smíða ó-
vinnandi neðanjarðarbygging,
sniðna eftir beztu verkfræðis-
þekking vorra tíma, og aö ó
takmörkuð fjárveiting sé leifð
til byggingarinnar, svo ekkert
þurfi að spara til þess hún verði
ósigrandi, og meistaraverk nú-
tímans, þar sem allskonar dýr-
indis fjársjóðir geymast öruggir,
j hvað sem á dynur. Kastali
jþessi á að geta veitt viðnám alls
konar uppþotuni og óvinaárás-
j um. Eg á við, að reist verði
réttnefnd sjálfsvamarborg, með
dularfullu þjónustu sambandi,
algerlega sjálfstæð og fráskil-
in umbrotunum ofanjaröar.”
Þessari uppástungu lávarð-
arins var hrint í framkvæmd og
árangurinn er, að Franski bank-
inn er í dag voldug neðan-
jarðar “gullborg.”
Gullborgin er í hjarta Parísar
Bygging þessi er ekkert lík
hvelfing þeirri, sem stjórn
Bandaríkjanna er að láta reisa
í Kentucky.
Franski bankinn, eða “gull-
borgin” liggur í aðalhluta borg-
arinnar París, fjögur stræti
austur af de Topera götu og
'Sömu vegalengd norður af
Louvre, nálega 150 fet niður í
jörðinni, undir vatni, klettum,
sementi og stáli.
Og þarna eru geymd ógrynnin
öll af gulli og gimsteinum og
Frh. á 7. bls.
HEIMSÓKN UM BORÐ í
“L’AUDACIEUX”
tæki nútímans.
Margir af hinum frönsku liðs-
foringjum hafa tekið virkan þátt
í því að flytja heim flóttamenn
frá Spáni, er hefir verið í ófrið-
arbáli nú um hríð.
Margt ber á góma.
Atburðir og æfintýr rifjast
upp, er tengd eru við bláar
bylgjur. Suðurlhafa, sólríkar
strendur Afrfku og nöfn, sem
hljóma einkennilega í eyrum
okkar, nöfn eins og Dakar,
Casablanca og Algier. Þegar
talið berst að siglingum vekur
það endurminningar um eftir-
litsferðir suður til Baleaeyjar,
Hebreaeyja, eða Madagaskar.
(Eftirfarandi grein er lýsing
af skipinu sem stjóm Frakk-
lands sendi til Reykjavíkitr eftir
líkum mannanna sem fórust af
íshafskönnuarskipinu “Pourquoi
pas?” Greinin er tekin upp úr
Morgunblaðinu í Reykjavík).
Rétt úti fyrir hafnarmynninu
liggur “l’Audacieux”, einn af
allra glæsilegustu, nýtísku tund-
urspillum Frakklands — ög
heimsins.
Það, sem augað sér'er maður
nálgats “I’Audacieux”, er frá-
bærilegt meistaraverk nútíma-
tækni, skapað af verkfræðing-
um vorra tíma, spengilegur og
glæsilegur s'kipsskrokkur, með
öllum hugsanlegum hemaðar-'
útbúnaði, skip, sem hefir heims-
met í hraða, og getur farið 44
sjómílur á klukkustund.
Liðsforingjarnir frönsku eru
ólíkir útlits, hafa á sér einkenni
hinna háu og grönnu Norman-
die-búa, eða dökku og lágvöxnu
Suður-Frakka. En eitt er þeim
öllum sameiginlegt, elskulegt
viðmót og gestrisni Frakkans,
sem aldrei bregst. Þó er þögull
og alvarlegur svipur yfir öllu og
öllum umi borð. Því valda á-
takanlegir atburðir síðustu
daga.
Að heimsókninni lokinni för-
um við aftur með skipinu, og
nafnið “l’Audacieux” festist
okkur skírt í minni. Okkur
dettur ósjálfrátt í hug, að það er
í dag, sem “l’Aude” leggur af
stað heimleiðis með dr. Charcot
og félaga hans, um borð. Þá
mun þessi gnoð, er klýfur
krappar öldur sjávarins, með
þrílita fánanum fyrir stafni,
bera heim boðin um það, að
“l’Audacieux” (hetjan) fóraaði
lífi sínu langt í burtu ifrá ætt-
landi sínu, en verk hans mun
lifa eins og náfn hans lifir á vör-
um manna. ,
F. Nyborg Christensen
“l’Audacieux” er einn af
skyndiboðum franska flotans.
ávalt reiðubúinn að koma fram
fyrir land sitt og þjóð, á frið-
artímum og ófriðar.
í ófriði verður það með þeim
hætti, að skipið kemur á vett-
vang, þar sem þörf krefur, sýn-
ir sig á staðnum, eða í námunda
við hann, í sínum ógnandi stríðs
ham. Og undir flestum kring-
umstæðum nægir það eitt, til
þess að lægja ófriðarblikuna.
í friði kemur það og fram sem
fulltrúi Frakklands. Foringi
þess heimsækir, í viðhafnarbún-
ingi yfirvöld landsins, sem um
er að ræða, er svo gjalda líku
líkt í m,óti. x
Þegar maður kemur um borð
í “l’Audacieux”, finst manni ó-
sjálfrátt, sem færist maður nær
þeim heimsviðburðum, sem við
daglega fáum fréttir af gegnum
dagblöð, útvarp og önnur frétta-
Gamal‘1 amerískur sæfari, Wil-
liam Greenwood, er að búa sig
undir næsta syndaflóð, sem,
samkvæmt útreikning hans, á
að koma 1. jan. 1938. Hann
hefir vizku sína úr Biblíunni og
hafði raunar búist við syndaflóð-
inu 1932, en fyrst það varð ekki,
þá hlýtur það að koma 1938.
Hann er byrjaður á akarsmíð-
inu og ætlar að taka með sér
allar tegundir dýra, en mennirn-
ir verða að sjá um sig sjálfir.
VERZLUNARNÁMSKEIÐ
Þjóðræknisfélag íslendinga í
Vesturheimi hefir til sölu nám-
skeið við alla höfuð verzlunar-
skóla bæjarins með vægum
kjörum. Ungt fólk er hefir í
huga að leggja fyrir sig verzl-
unarnám ætti að leita upplýs-
inga um þetta. Talið við eða
símið: Á. P. Jóhannsson, 910
Palmerston Ave., sími 71177.
Lesið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu
Ekkert er ómögulegt
Núverandi forsætiSráðherra á
Spáni, Largo Caballero, var
upphaflegá málarasveinn. —
Skömmu eftir stofnun lýðveld-
isins 1913 var hann í boði í fínu
húsi. Húsmóðirin kom til hans
og sagði:
— Senor Largo Caballero!
Þér hafið sennilega aldrei kom-
ið inn í svona fínt hús?
Caballero hneigði sig og svar-
aði:
— Frú mfn! Eg þekki þetta
hús eins vel og þér! Horfið bara
UPP í loftið; eg málaði það fyrir
fimm árum.—Alþbl.
Mér er bæði ljúft og skylt að
kannast við, að eg hafi lagt of
mikinn skilning á málsgreih þá,
í ræðu dr. R. P. að Markerville,
er eg vitnaði í með greininni
“Slitur”. Og það gleður mig að
vita, að athugasemd mín “hefði
verið ágæt að gefnu tilefni.”
Með því skilst mér að virðing
mín á afstöðu tSeplians gagn-
vart sið og venjum sé réttmæt,
og mér hafi fatast einungis í því
að lesa út úr orðum ræðunnar
meira en þau gáfu tilefni til. Við
þessari slysni sló eg aö vísu
þann varnagla að segja, “hafi
eg réttilega skilið tilgang orð-
anna”, en þrátt fyrir það bið eg
velvirðingar á þeim klaufaskap
að misskilja.
En með þínu leyfi, herra rit-
stjóri, vil eg nú ofurlítið bera