Heimskringla - 25.11.1936, Blaðsíða 1

U. ÁRGANGUR
WTNNIPBG, MIÐVIKUDAGINN. 25. NÓV. 1936
NÚMER 8.
HELZTU FRÉTTIR
til Barcelona s. I. föstudag og mig hefir stundum furðað á því, er leikur þessi svo vinsæll og á vatnsföll og vötn sýnd með Ijós-
Bæjarkosningarnar
Bæjarkosningarnar eru næst-
komandi föstudag (29.' nóv.
1936).
Atkvæðagreiðslan fer fram
frá klukkan 9 að morgni og þar
til kiukkan 8 að kvöldi.
Atkvæði eru greidd með töl-
um, ekki með krossum. Þetta
gildir jafnt um borgarstjóra sem
bæjarráðs og skólaráðsmenn.
Heimskringla birti skrá af
nöfnum allra embættismanna-
efna s. I. viku. Hafa kjósendur
nú að líkindum hlýtt á flesta
umsækjendur og ættu því nú
að vera búnir að gera upp huga
sinn um hvern eða hverja þeir
ætli sér að kjósa. Þeim sem
ekki muna nöfnin, vildum vér
vísa til nafnaskránnar á fyrstu
slíðu í síðaSta blaðl iHeims-
kringlu.
iHvað sem um val embættis-
mannaefnanna má segja, eru
kosningar ávalt mikilsverðar að
því leyti, að þær sýna vilja kjós-
enda.
En sá vilji kjósenda kemur
því aðeins í ljós og að nokkru
haldi, að sem flestir eða eigin-
lega hver atkvæðisibær maður
greiði atkvæði.
Á þessu er þó oft herfilegur
hörgull. í síðustu bæjarkosn-
ingum t. d. greiddu aðeins 60 af
hundraði atkvæðisbærra manna
atkvæði. Um 40 af hundraöi
sintu því ekki að greiða at-
kvæði.
Þegar svo gengur, að nærri
helmingur kjósenda greiðir ekki
atkvæði, er ekki hægt að segja,
að úrslit kosninganna beri
nokkurn vott um vilja kjósenda.
Og alt galið um mannréttindi,
er þau litlu réttindi er almenn-
ingur á kost á, eru ekki betur
notuð en þetta, er þá aðeins
buil út í bláinn.
Það væri fróðlegt að komast
einu sinni að raun um það, hvert
almenningsálitið er, með því að
hver maður sem rétt befir til
sýndi það í þessum kosningum
með atkvæði sínu.
Það er tilgangslaust og fá-
vizkulegt, að vera að muldra um
það á rúmstokknum eftir kosn-
ingar hvemig stjórn bærinn hef-
ir og hafa ekki sýnt nokkum lit
á að bæta úr því — ekki einu
sinni með því að nenna að
ganga yfir götuna á kjörstaðinn
og greiða atkvæði. Guð á ekki
gott með að hjálpa þeim, sem
svo vanrækja borgaralegar
skyldur sínar.
HroSalegt netatap á fiski-
vötnum í Norður-Manitoba •
í góðveðrunum síðast liðna
viku, töpuðu fiskimenn á Mani-
toba-vatni, Winnipegosis-vatni
og Dauphin-vatni, netum og afla
svo tugum þúsunda dollara
nemur. fsinn, sem var mjög
þunnur á vötunum, leysti í þíð-
unum frá landi og tók að reka
í stórum flekum.
Það var s. 1. mdðvikudag, að
frétt barst fyrst af þessu norð-
an frá St. Laurent og Oak
Point. Hafði ísinn þá byrjað að
,Teka frá landi. Um 100 manns
voru að vitja neta þann dag og
þöfðu enga hugmynd um að ís-
inn hafði rekið um hálfa mílu
frá landi, fyr en flugbátur var
fengin frá Winnipeg til að fljúga
út á meðal fiskimanna og til-
^ynna þeim það.
Fóru þeir |þá víðsvegar að
safnast saman á ísskörina þar
sem bátar voru fyirir og fluttu
Þá til lands. Varð manntjón
ekkert. En um 80 prósent af
var tekið með miklum fagnað-
arlátum af sjtórn Spánar.
Niokkur rússnesk herskip eru
ekki sízt nú, þar sem farið er
netum, sem lögð höfðu verið,
töpuðust. Er sagt að tapið einnig á höfninni í Barcelona.
muni nema þúsundum dollara. Milli Breta og Frakka kvað
Hestar og bílar voru einnig út vera gott sirf.ifkomulag um
á ísnum, en aðeins einn bíll er spönsku málin.
sagt að tapast hafi. ! í fréttum þessum mun eitt-
Undir helgina komu svo svip- 1 hvað satt vera, þó eitthvað
aðar fréttir frá Dauphin og Win- kunni að vera mishermt. Og
nipegosis.
þar
að tala svo mikið um viðskifti
milli íslands og Ameríku, hiyort
bankamenn heima gætu ekki
fært sér í nyt upplýsinga-deild
hvarvetna við á öllum tímum, um lit, en kaupstaðir með rauð-
þetta
hvor- j um. Er þetta tiltölulega ná-
, kvSfem mynd af landinu, hæðar-
að hann dregur
tveggja fram.
Leikurinn er eitt af listaverk- ! ihlutföllum þess og útliti öllu.
’um Ibsens og með hinum áhrifa . HefÍT Axei unnið hvert handtak
Royal bankans í New York, um meiri ritum hans, í þágu frelsisiað því sjálfur í litlu herbergi í
viðskiftin. Royal bankinn þar Qg menningar. Hann gerist í; Arnarhváli, og orðið að spara
hefir sérstaka deild er veitir Noregi, en að efni til, gerist í við sig lífsnauðsynjar til að afla
upplýsingar um allar helztu hann í öllum löndum. Því söm'|Þess efnis, sem til þurfti.
framleiðslugreinar hverrar þjóð- erlJ ófrelsisbönd hefðarinnar og | nú hefir Axel steypt og full-
, . , . , „ , „ ar °S sölu-horfur þeirra, eða vanans hvar sem þeirra gætir; gert um 30 líkön oe selt hvert
Tugir manna náðu þær ber-a vissulega með ser, að hv„* Vpvn). . Viirprin inn/u i ,, IB T B c Ilveri
, n\að keypt er 1 hverju landi. 0g sóm er baratta mannssalar- .iheirra fvrir 25 kr Eru bau nú
með mestu naummdum Þ^ð megi nu ekki mikið ut af Það er „em b r „ eUk.- . . x . ..... \ y p
oao er iatt, sem par er eKKi innar fynr æðn skilnmgi og til sölu og sýnis í Bókaverzlun
hægt að fræðast um, viðskiftum fullkomnara lífi. j Mímis. Verður þetta án efa
landi, en netatap er sagt að þar bera til þess að úr þessari Spán
hafi numið miklu. Netatap á arbyltingu verði stríð milli fleiri heimsins viðkomandi Kvrmi við .... * . . .
______________ _ __iS* r ttwa..,, neimsms vioKomanai. ivynni vio Leikurmn verður syndur j vinsæll gnpur til tækifænsgjafa
þennan banka gæti orðið vænt- hvöldin 8 og 9 desember í sam-1 og er hin mesta híbýlaprýði.
’ anlegum viðskiftum til góðs.” jkomusal Sambandskirkju eins !
En auk þessa sagði Mr. Thor- Qg annarsstaðar er skýrt frá hér Álit dr. Vilhj. Stefánssonar
j darson sig langa að líta ætt- [ iblaðinu.
landið og kynnast þjóðinni. Það
öllum vötnunum er metið milli þjóða í Evrópu.
40—60 þúsund dollara.
Flugslys í Winnipeg
Síðast liðinn sunnudag fórst
flugbátur rétt vestur af Stev-
ens-lendingarstaðnum í Winni-
peg og varð einum manni að
bana.
í flugbátnum voru tveir menn,
Jimmie Wilson, 22 ára gamall
og Herb Taylor 20 ára gamall.
Hinn fyrnefndi dó við fallið.
Astæðuna fyrir slysinu ætla
menn þá, að vélin hafi stöðvast
af of hægri ferð er henni var
beitt móti vindi áður en lent
var. Hún var í 75 til 100 feta
hæð.
Frá Spáni
í fréttum frá Spáni í byrjun
I þessarar viku var haldið fram,
að stjómarliðið hefði drepið
j hundruðir uppreistarmanna í
j University City í útjaðri Mad-
I rid borgar og að uppreistarliðið
hefði flúið burt.
Fyrir norövestan Madrid var
önnur herferð hafin gegn upp-
reistarliðiúu og hver maður í
■því sagður drepinn.
Stjórninni er því þessa stund-
ina farið að ganga betur.
Veður hefir veriö óhagstætt á
Spáni nokkra daga. Á Norður-
Spáni hefir hlaðið niður snjó.
Kváðu uppreistarmenn smeykir
um að þeir geti ekki vegna ó-
færra vega viðað að sér vistir
þar.
En Þýzkaland og ítalía viður-
kendu uppreistarmenn stjóm-
endur Spánar fyrir nokkru þrátt
fyrir þetta. Og Hitler hefir sent
henni sendiherra sinn.
En ræðismenn bæði Þýzka-
lands og ítalíu í Barcelona, voru
kallaðir heim s. 1. mánudag.
Bretland hefir beðið uppreist
FLUTTUR
; væri eitthvað sem hugann drægi Fjárhagur Manitoba
1 að því, sem íslenzkt væri enda
1 þótt hann væri hér borinn.
STOÐIR SAMFÉLAGSINS
Þegar hinn heimsfrægi landi
vor, dr. Vilhjálmur Stefánsson,
. ,var hér á ferð nýlega eignaðist
Samkvæmt skýrslum Mam- kann eltt hinum nýju íslands-
tobastjórnarinnar, hefir skuld ]íkönum Axels> Þótti honnm
fylkisins aukist um $1569,524 á mikilg um yer(. hye vel það yæri
fjárhagsárinu er lauk 30. apnl gert gagð. að gér yæri fagn.
1936. Nú nemur öll skuldin ðarefni> að geta flutt slíkan
$124,104,707. |minjagrip til heimilis síns í Ame-
Þessi aukning skuldarinnar rikn Lét dr. Vilhjálmur Stef-
sýnir þó ekki allan tekjuhalla ánsson þau ummæli falla, að
ársins, því í honum er ekki talin ifkanið væri “á allan hátt mjög
styrkur til atvinnulausra. Að , frœðandi og gagnlegt athugun-
Leikur þessi er meðal hinna
alkunnustu sjónleika stórskálds-
ins Henrik Ibsens. Er hann
kominn á öll höfuð mál Norður-
álfunnar og hefir verið sýndur
við aðal leikhiús norður og vest-jhonum meðtöldum nemur tekju- | um vorum viðvíkajndi flugferð
ur Evrópu sem næst í heilan hamnn um $3,000,000 á árinu, I um
mannsaldur og jafnan við liinn þegsu sem lauk 30 apríl 1936.1
1 sama orðstír að hann þykir eiga , Hvernig útkoman verður á
-Nýja Dagbl.
jvið hvaða tíma sem er.
F. Thordarson, bankastjóri
þessu yfirstandandi ári — en
Eins og allir leikir Ibsens ger- j um hana fá menn ekkert að vita
ist leikur þessi í Noregi, í smá-1 fyr en um þetta leyti að ári —
þorpi upp frá sjávarsíðunni, fé- j þar sem atvinnuleysisstyrkur-
Með býrjun næsta mánaðar, iagslífið er aðjþrengt og smá- j inn fer vaxandi og kosningar
verða útibú Royal bankans á Vaxið, alt er undir boðum og j voru á árinu geta menn rétt
Sargent og Arlington strætum lhanni hefðarinnar og vanans. Á gert sér hugmynd um.
°g Sargent og Sherbroog, sam- engum fyrirtækjum má svo
einuð og verður rekstrinum byrja, að eigi sé þau fægð utan ! BílaþjófnaSur
haldið áfram í Sherbrook-útibú- með fögrum og göfugum ásetn- j Bílaþjófnaður fer svio í vöxt í
inu. Eins og íslendingum er ing1( hversu sérgæðisfull og ó- i Winnipeg að það er engu líkara,
kunnugt, hefir landi vor Fred réttlát sem þau eru. Stríð og 1 en að það séu stigamenn, sem j
(Friðrik) Thórðarson verið ,harátta er á milli hinna yfir- hér ráða orðið lögum og lofum.
bankastjóri við Sargent og Arl- hognu Qg Undirgefnu stétta j Frá 1. jan. 1936 og til þessa
ington bankann, en með sam- hmna 0g fátæku. En úr dags, hefir 1100 bílum verið
einingu útibúanna, tekur hann þvi er (jregið, með afli og áhrif- stolið. Tapið af öðru eins fram-
við starfi bankans á Sargent og um hjnna yiðteknu erfðakenn- ! ferði er sagt að nema muni á ár-
Sherbrook strætum- Við Sar- inga> er enginn þorir að efa, og inu $100,000.
gent og Arlington bankann ráku teknar eru í þjónustu hinnar Auk þess eru það oft einmitt
íslendingar mikil viðskifti, ekki drotnandi yfirstéttar. — Allar þesisir kauðar, sem öllum öðrum
sízt vegna þess, að þar var við efasemdir og leit eftir stærra og fremur eru valdir að slysum,
landa þeirra að skifta, Efumst yígtækara lífi eru fordæmdar. j vegna þess að þeir aka eðlilega
vér ekki um, að þeim þyki Þær eru brennimerktar sem ó-: eins og menn, sem eru að flýja
AURORA LAUFEY UNA
JOHNSON
1910—1936
—Minningarorð—
undan fjandanum.
Meðan borgarstjóri
John
vænna um að vita, að þeir geti sigsemi Gg Uppreist móti öllu
haldið áfram bankaviðskiftum rve]sæmi. Konan er ófrjáls vera
sínum við Mr. Thórdarson, þó og má ekki iáta hugann reika út Queen t. d. var að halda ræðu á
starfræksla sé nú lögð niður við fyrir sltt þrönga tilverusvið. —
Arlington-bankann. j “Stoðir samfélagsins” eru þeir,
Mr. Thordarson hefir unnið sem náð hafa valdi yfir um-
“Hví er nú visnuð vangarós
, ,og viðkvæm stimuð mund,
gærkveldi var bilnum hyí er nú ,brostið brúna ]jóg
fundi
hans stolið, einum fallegasta
sedan-ibíl í bænum. Er það í
full 30 ár hjá Royal-bankanum. hverfi sínu, þannig, að þeir hafa annað sinn sem því dýra far
armenn að hætta að hefta flutn- Hann byrjaði við höfuðból bank- í eigin hendi atvinnuh'f og far-
ing til Barcelona meðan reynt
sé að koma á sættum. í sam-
bandi við það mál var birt, að
Franco hershöfðingi uppreistar-
ans í Winnipeg ungur, voru sæld fjöldans í kringum sig.
smátt og smátt falin meiri og Undir nigri fmna menn þó til
meiri ábyrgðarstörf á hendur, þessa ófrelsis og eru fullir af á-
var um tíma á skrifstofu Aðal- huga 0g óróleika. Þeir sem
manna hefði krafist, að Frakk- ! bankastjóra og síðar við yfir- voidin hafa reyna ag berja slík-
land skilaði sér 250,000,000 doll-
ara virði í gulli, sem Spánar-
stjórnin hefði flutt til Frakk-
lands til geymslu.
Ennfremur var haldið fram,
að Roman Franoo, bróðir Fran-
00 hershöfðingja, hefði samið
tæki er stolið á þessu ári.
NÝTT ÍSLANDSLÍKAN
Eftir Axel Helgason
er blikaði skært um stund.
Hví er nú sofinn svipur hreinn
og saklaust hjartað kalt.
Eg veit það ei, þú veist það einn
sem veist í heimi alt.”—
Þetta gullfagra vers Kristjáns
Jónssonar skálds kom mér í hug
er eg frétti lát þessarar ungu og
_N.Ú._h®f!r„,hÍ'ti; efnilegu stúlku. Blómleg og vel
skoðunarstarf útibúa bankans ar hugSanir niður hjá sér, en
og loks bankastjóri. Hefir kunn- ^aráttunni lyktar þó svo að einn j maður Axal Helgason búið gefin með framsóknar hrá og
ugur maður sagt oss, sem dæmi höfuð atvinnurekandinn snýzt ájnýtt og fallegt líkan af íslandi, ljffs]öngun> & yori æskunnar er
af glöggskygni Mr. Thórðarson- móti þessum hugsunarhætti og sem getur orðið skemtileg eign j morgunsó’iin hifg og fogur hellir
ar, að í þau 17 ár, sem hann ]ýsir yfir ag ieikslokum, að
hefir verið bankastjóri, hafi hvorki hinir ríku né hinir fá-
ekki eitt einasta óhapp í lánum tæku, hvorki auður né vald séu
við ítalíu um aðstoð við að henl. og það muni vera sérstakt hinar raunverulegu “stoðir sam-
hefta flutninga til Barcelona.
Frá ítalíu eru og þessar frétt-
ir sagðar, en óstaðfestar þó:
í sögu nokkurs bankastjóra. (félagsnis”, heldur andi frelsis-
Þegar athygli vor var dreginn ins og sannleikans.
að því, að Mr. Thórðarson væri Inn í efni leiksins fléttar Ib-
Að Mussoliní ætlaði að senda búinn að vera 30 ár við banka- sen hina ýmsu fordóma almjenn-
störf hittum vér hann að máli ings gegn framsóknarstefnum
og spurðum, hvað hann hefði sem á þeim tima voru farnar að
um iþað að segja sem í fréttir gera vart við sig, svo sem kven-
væri færandi. Um sig eða starf réttindamálinu, ritfrelsi blaða,
sitt vildi hann ekkert tala, sagð- o. fl. Þá koma þar og líka fram
ist aðeins hafa reynt að fylgja hlægilegar skoðanir á Ameríku,
því sem hann vissi réttast, og j sem munu hafa átt sína líka
því sem treysta mætti. En hann j víðar, en í Noregi.
sagði oss í þess stað, að hann | Mannlegt eðli er hvarvetna
hefði talsvert ihugsað um það í; eins, og á öllum tímum. Þeg-
seinni tíð, að það væri gamanjarþví er réttilega lýst, og þeirri
að taka sér ferð á hendur til ís-^baráttu sem maðurinn á í, við
lands. Líklegast gséti hann það , andlegt og líkamlegt ófrelsi,
ekki fyrst um sinn. Spurðum kannast allir við myndina sem
vér hann hvort það væri í sam- | á loft er brugðið, og sjá þar
ibandi við bankamál. “Ónei”, dregna fram samtíð sína og um-
svaraði Mr. Thórðarson, “en 1 hverfi eins og það er. Þessvegna
15 herskip og vopn til Spánar til
aðstoðar uppreistarmönnum hið
fyrsta.
Að verið sé að flytja á skip
“tanks” sem þangað eigi að
fara. ,
Að 12 skip hafi lagt af stað
frá ítalíu með gasolíu til upp-
reistarhersins.
Að 50 herflugskip, með 3 fall-
byssum hvert, sé verið að búa
út til Spánar. Að ítölsk loft-
skip séu á Sardinía til að sjá
um að ekkert sé flutt til Bar-
celona.
Á hinn bóginn er nú víst, að
2000 franskir hermenn komu
öllum þorra manna.
Hefir þessi nafnkunni völund-
ur áður búið til stórt líkan af 1
landinu, sem ætlað er skólum. |
j
Jafnframt hefir hann búið til
stór líkön af einstökum lands-
hlutum, smámynd af landinu,
geislum sínum yfir lífið, er
henni burtu svift; er lífið brosir
við með öllum sínum sólríku
framtíðarvonum, ér dauðans
bitri hjör uppreiddur, en gröfin
dimm og döpur blasir við. Við
slíkt tækifæri stendur maður-
sem steypt er í kopar o. fl. Alt inn agndofa og hjálparlaus og
ber þetta vott um mikinn hag
leik, hugvit og frábæra þraut-
seigju.
Hið nýja líkan Axels Helga-
sonar hefir undanfarna daga
verið til sýnis hjá Nýja dagblað-
inu og vakið mikla eftirtekt. —
Það er 1:1750000 að flátarmáls-
stærð, en hæðarmál 1:353000.
Það er steinsteypt í rétthyrnda
plötu, sem er 33X24 cm. að
stærð og bundin með sterku
vírneti. Líkanið er smekklega
málað. Er sjórinn blár, jöklar
hvítir, en annað hálendi mis-
munandi dökt eftir staðháttum.
Undirlendi er málað grænt,
verður að spyrja eins og skáld-
ið:
“Hví er nú visnuð vángarós”,
og svarið getur ekki oröið ann-
að en það sem hann gefur:
“Eg veit það ei, þú veist það einn
sem veist í heimi alt”—.
Það er sárt að sjá blóm æsk-
unnar visna og deyja á morgni
lífsins, sárt að sjá hið mannlega
æskublóm slitið frá foreldrum
og kærum ástvinum. — Það er
sárt við slík tækifæri að standa
Frh. á 5 bls.