Heimskringla - 13.01.1937, Blaðsíða 1

LI. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 13! JANÚAR 1937
NÚMER 15.
HELZTU FRÉTTIR
Fjárhagsáætlun Roosevelts
Roosevelt sendi þinginu í
Washington fjárhagsáætlun sína
fyrir komandi ár s. 1. föstudag.
Ef útgjöld til atvinnulausra færu
ekki fram úr því sem áætlað
væri ($1,537,123,000) mundu
tekjur og gjöld nokkurn vegin
standast á. Kvað hann það mlk-
ið undir vinnuveitendum komið
eða samvinnu þeirra við stjórn-
ina, hvernig tækist með að afla
atvinnu. Þyrfti samt sem áður
á því að halda, kvaðst Roosevelt
ekki láta neinn svelta fyrir það,
að halda jafnvægi á næsta árs-
reikningi. Ef alger reiknings-
jöfnuður næðist ekki á komandi
ári, yrði honum náð á árinu 1938
—39, svo framarlega, sem áfram
héldi í viðreisnaráttina eins og
nú gerði.
Öll skuld landsins verður um
þrjátíu og fimm biljónir ($35,-
026,000,000) í lok yfirstandandi
fjárhagsárs, 30. júní n. k. Tekj-
ur námu ekki fullum 6 biljónum,
en útgjöld voru rúmar 8 biljónir.
Á komandi ári gerir Roosevelt
forseti ráð fyrir rúmum 7 bilj-
ónum í tekjur; telur það mjög
sennilegt vegna batnandi tíma.
Þingið biður Roosevelt að veita
eina biljón dollara til hersins á
sjó og landi. Tvö herskip, sem
hvort kostar um 50 miljónir dala
á að smíða. Telur Roosevelt það
ekki með öllu viðbót við herinn,
heldur komi þau í stað skipa að
nokkru, sem úr sér séu gengin.
En Bandaríkin þurfi að hafa
fleytur, sem á borð séu við her-
skip Evrópu þjóðanna.
Engin lán ætlar stjórnin sér að
taka og heldur ekki áð leggja á
ueina nýja skatta. Nýjum störf-
um gerir hann heldur ekki ráð
fyrir mörgum, heldur víkkun
eða þensíu á viðreisnarstarfsem-
inni á sama grundvelli og áður.
Hveitiskortur í ítalíu
f ræðu sem Mussolini hélt s. 1.
iaugardag, skoraði hann á þjóð
sína, að sá meira heviti á kom-
andi ári, en sagan gæti um að
gert hafi verið áður. Kvað hann
nú skorta um 3 miljónir tonna
(um 100 miljón mæla) í landinu
til þess að fullnægja þörfinni. —
Ált þetta hveiti yrði nú að kaupa
af öðrum þjóðum og kvað það
koma sér illa að fara ofan í fjár-
hirzluna eftir fénu. Neyzla
hveitis á ítalíu nemur 8 til 9
niiljón tonnum.
Þessi óumflýanlegu hveitikaup
er sagt að ekki bæti lánstraust
ítalíu á peningamarkaði heims-
ins.
Innflúenza
Innflúenza geisar í flestum
stærri borgum í Bandaríkjunum.
Síðast liðna viku lögðust 1814 í
borginni New York. Dóu 299 af
beim. í Chicago hefir sóttin
úrepið 710 síðan 1. desember
1936. Veikst hafa 2987.
f borginni Denver dóu 13 á
einum sólarhring s. 1. viku. —
Síðan 12 desember hafa 142 dá-
ið. í Little Rock eru um 500
s-iúk.ir og í Spokane var sagt í
vikulokin að í sjúkrahúsunum
væru eins margir og þar kæm-
Ust fyrir.
f mörgum borgum Evrópu hef-
Ir sóttin giesað svipað þessu, en
er nú sögð á rénum.
Eómsmálaráðherra Roosevelts-
sljórnarinnar, Mr. Manning,
lýsti yfir því í gær, að $10,000
væru lagðir til höfuðs ræningj-
anum, sem myrti Charles Matt-
son.
Vikufréttir frá Spáni
Það virðist nú drjúgum vera
að draga til þeirra tíðinda á
Spáni, sem lengi hefir verið ótt-
ast, að úr byltingunni sé að
verða stríð milli fimm voldug-
ustu þjóða Evrópu.
Á höfunum umhverfis Spán
svalka nú fram og aftur 94 her-
skip frá Bretlandi og 70 frá
Frakklandi; voru þau send
þangað s. 1. mánudag.
En svo sagan sé sögð frá því
er henni lauk í síðasta blaði, varð
ekkert af því, að Baskar á Norð-
ur-Spáni skiluðu vopnunum, sem
á þýzka skipinu voru, sem þeir
hertóku. Hitler tók tvö skip af
spönsku stjórninni, með ein-
Þjóðverjar. En Frakkaf gefa
Hitler tvo eða þrjá daga til að
hugsa sig um og fari Þjóðverjar
ekki burt úr spönsku Morokko
eftir þann tíma, verði herinn frá
frönsku Morokko kominn á
landamærin og reki þá burtu.
Er sagt að þar sé um 100,000
manna her og Frakkar geti með
honum og herskipum sínum og
80 flugherskipum, sem suður
fóru frá Frakklandi yfir helgina,
tekið nýlendu Francos, eða spán-
verska hlutann af Morokko á 36
klukkustundum. Þarna er Frakk-
inn loks orðinn ákveðinn. Hitler
svarar ávalt, að þetta sé sér al-
veg óviðkomandi, en hann verð-
ur nú loks að hrökkva eða
stökkva með að kalla lið sitt
heim, eða láta Frakka hrekja
það burtu úr spönsku Morokko.
Út af þessum aðgangi Frakka
og Þjóðverja, er nú Bretland
hverju af vopnum, í staðinn og
hefir nú afhent Franco uppreist- farjg af sfag fji Spánar með 94
herskip. Áður en skipin lögðu
arforingja þau.
En s. 1. miðvikudag og alla
daga vikunnar síðan, hefir þýzk-
um hermönnum skotið upp á
Spáni í þúsunda tali. Og vopna-
af stað frá Bretlandi, samþykti
brezka ráðuneytið, að leggja
strangt bann við að nokkur utan
að komandi þjóð tæki þátt í
flutningurinn frá Þýzkalandi Spánar byltingunni með því að
þangað, hefir verið eftir því. Alt
þetta þýzka lið, hefir bæzt við
hersveitir Francos. Frá ítalíu
er einnig fullyrt, að vopn og her-
lið hafi verið sent til Spánar, þó
það hafi minna verið á orði haft.
Afleiðingin af þessu var misk-
unarlaus árás á Madrid s. 1. mið-
vikudag og fimtudag. Var sagt
að 18,000 þýzkir hermenn hefðu
tekið þátt í henni. Mannfall
varð hroðalegt, alt að því 8,000
manris í liði hvors stríðsaðila og
auk þess um 4000 menn konur
og börn í borginni Madrid. f her
uppreistarmanna voru það eink-
um Þjóðverjar, er fyrir mann-
falli urðu vegna þess að þeir
sóttu nær stjórnarhernum en
svertingjarnir. Varð nú nokk-
urt hlé á bardaganum yfir helg-
ina. En stjórnarherinn þykir
vel hafa staðið af sér þessa árás
og er reiðubúinn að taka á móti
annari árás, hafi uppreistarher-
inn ekkert dasast. En eftir þetta
mikla mannfall í borginni, hefir
stjórnin skipað, að senda öll
börn, konur og gamalmenni úr
borginni. Fluttu fyrsta daginn
eftir þetta um 2500 manns úr
borginni og heldur sá burtflutn-
ingur áfram.
En við þetta lét Hitlef ekki
sitja, heldur fór hann að flytja
her einnig til spanska hlutans í
Morokko, þaðan sem Franco hef-
ir haft uppreistarlið sitt. Hann
byrjaði í raun og veru með að
taka þessa nýlendu Spánverja.
Um 8000 þýzkir hermenn kváðu
hafa verið sendir þangað og 10
þýzkir tundurbátar og herskip
kváðu vera á höfninni í Ceuta.'
En nú var Frökkum nóg boðið.
Franski hlutinn af Morokko tek-
ur við þar sem nýlenda Spán-
verja endar. Ræður að* vísu
soldán yfir henni, og hún á að
vera óháð ríki, undir vernd
Frakka. Spanski hlutinn 'af
Morokko, var það í raun og veru
einnig, eftir samningi Frakka og
Spánverja. En þegar Hitler sýn-
ir nú af sér þessa óbilgirni, sem
Frakkar segja ,að miði að því að
þeir taki þessa nýlednu, fyrir
hjálp sína við Franco uppreistar-
foringja, þá ætla þeir ekki að
sitja hjá. Hafa Frakkar nú
strengt þess heit, að Þjóðverji
skuli þar ekki setjast að eða
vera liðinn stundu lengur og
hafa sent Hitler og Franco skeyti
um að hafi Þjóðverjar sig ekki
burtu, sjái Frakkar sjálfir um að
þeir fari. Svar Hitlers við þessu
er, að hann Viti ekkert um þetta
og það séu Frakkar, sem séu á-jkeisari Þýzkalands”,
fram um stríð í Morokko, en ekki fréttunum af þessu.
senda menn eða vopn til Spánar.
Hefir Bretland sent Þýzkalandi,
ftalíu, Rússum, Frökkum og
Portugal skeyti um þetta og
væntir þess að lönd þessi vinni
með Bretlandi að þessu. Eru
Bretar að sýna alvöru sína í
þessu máli með því, að senda
þegar herskipin og eitthvað af
loft- og landher til Spánar til að
verja nokkurn vopna- eða her-
mannaflutning inn í landið. —
Hvað aðrar þjóðir gera, eftir að
Bretar hafa þannig riðið á vaðið,
er nokkurn veginn ljóst. Þjóð-
verjar og ftalir, sem uppreist-
inni hafa haldið við, og sem eru
þeir einu, sem óánægðir eru út
af því, að uppreistarmenn hafa
ekki en sigrað, verða nú að lík-
indum að lækka seglin.
En sú'spurning býr mörgum i
huga, hví Bretar stigu ekki þetta
spor fyrri ? Hversvegna létu
þeir Þjóðverja ausa vopnum og
herliði til Spánar á meðan þeir
voru a ðhugsa sig um að taka í
taumana. Vinni stjórnin á Spáni
byltinguna hér eftir, er það ekki
Bretum að þakka. Það er Rúss-
inn og Frakkinn, sem við öllu
hafa séð. Þessi innilokun nú,
getur meira að segja verið
stjórninni á Spáni ógreiði, eins
og komið er.
Lík drengsins, sem
rænt var, fundið
Lík Charles Mattson, 10 ára
drengs, sem rænt var fyrir tveim
vikum í Tacoma, fanst s. 1.
sunnudagskvöld um hálfa mílu
frá Pacific-þjóðveginum suður
við Everett. Er það um 50 míl-
ur frá heimili Dr. Mattson. —
Rakst maður þar á líkið, nakið,
liggjandi í snjó -með þeim á-
verka, að hauskúpan var brotin
og nokkrar tennur.
Faðir drengsins, Dr. W. W.
Mattson, reyndi alt sem unt var
að ná sambandi við ræningjann
með lausnarféð, sem var $28,000,
en það tókst ekki. Er ræningj-
ans nú leitað með ákafa af lög-
reglunni.
Flogið hefir fyrir, að Hitler
muni senn segja af sér, en gera
loftvarnarráðherra H e r m a n
Göering að eftirmanni sínum.
Tilkynningu um þetta er búist
við í lok þessa mánaðar. En þó
Hi,tler láti af stjórn, er ekki bú-
ist við að hann sé úr sögunni.
Hann verður höfuð þjóðar sinn-
ar eftir sem áður, “hinn ókrýndi
segir í
Júlíana krónprinsessa á Hol-
landi og Bernhard prins af Lippe
Biestfeld giftust s. 1. fimtudag
í höfuðborg Hollands.
Sambandsþing Canada kemur
saman á morgun (14. jan.). —
Helzta mál þingsins verður lík-
legast það, að breyta Ottawa-
samningunum svo nefndu og í-
vilna brezku klæðaverksmiðjun-
um sem aldrei hafa neitt grætt.
Og svo fer auðvitað nokkur tími
í að skipuleggja herinn og flug-
ferðirnar í því sambandi.
í fréttum frá Englandi er hald-
ið fram, að verið sé að notfæra
sér hina nýju lampa með út-
fjólubláu geislunum til þess að
stöðva útbreiðslu innflúenzunn-
ar sem þar gengur; þessir geisl-
ar drepa gerla.
ISLANDS-FRÉTTIR
í/sumar var hafin bygging 55
nýbýla dreifðra um alt landið
Rvík. 13. des. 1936
Það orkar ekki tvímælis að
lang mikilvægasta framtíðarmál-
ið, sem stjórn Hermanns Jónas-
sonar hefir beizt fyrir, er stofn-
un nýrra heimilia í sveitunum.
Með lögunum um nýbýli og sam-
vinnubygðir, sem afgreidd voru
á seinasta þingi, hefir verið stig-
ið stærsta sporið til að endur-
reisa hina föllnu bygð í landinu
og skapa æskunni skilyrði til að
reisa þar heimili í stað þess að
þurfa að sækjast eftir óvissum
og stopulum atvinnumöguleikum
við sjávarsíðuna.
Strax á fyrsta ári þessarar
lög^jafar hefir reynslan sýnt að
unga fólkið tekur henni með
mikilli feginshendi og er þess al-
ráðið að hagnýta þá möguleika,
sem hún býður, til fulls. f sum-
ar hefir með tilstyrk laganna
verið hafin bygging ekki færri
en 55 nýbýla og auk þess hafa
verið veitt lán til 15 býla, sem
hafin var bygging á áður.
Flest eru þessi býli reist á ó-
ræktuðu landi, sem stofnendur
nýbýlanna hafa fengið úr landi
eldri jarða. Sumum fylgir þó
strax nokkuð ræktað land. Styrk-
urinn og lánveitingin gengur
bæði til húfebygginga og ræktun-
ar, þó einkum til hins fyrnefnda,
en skilyrði fyrir hvorttveggju er
þó, að ræktað land býlisins hafi
náð ákveðinni stærð innan til-
tekins tíma.
Hverju nýbýli má ‘veita 3500
kr. styrk úr ríkissjóði, og auk
þess jafnhátt lán úr nýbýlasjóði,
sem verður sérstök deild í Bún-
aðarbankanum. Styrkur og lán
samanlagt megi þó ekki nema
hærri upphæð en 14/17 af stofn-
kostnaði býlisins.,
Lánin eru veitt gegn fyrsta
veðrétti, en styrkurinn er óaftur-
kræft framlag ríkisins.
Eins og áður segir hefir í sum-
ar verið hafin bygging 55 nýrra
býla, sem þafa fengið styrk úr
ríkissjóði og einnig lán úr ný-
býlasjóði, ef þess hefir þurft.
Bygging íbúðarhúsa mun lokið
eða langt komið á flestum þess-
um býlum.
> í styrk til nýbýlanna eru áætl-
aðar 180 þús. kr. á fjárlögum og
eru allar líkur til þess, að 'þessi
upphæð muni notuð til fulls. Úr
nýbýlasjóði munu hafa verið
veitt lán, sem nema samanlagt
ca. 100 þús. kr.
Tala býlanna skiftast þannig
eftir sýslum; Gullbringusýsla 1,
Kjósarsýslu 6, Árnessýsla 7,
Rangárvallasýsla 4, Vestur-
Skaftafellssýsla 2, Austur-
Skaftafellssýsla 2, Suður-Múla-
Dr. Kristján J. Austmann
Dr. Kristján J. Austmann, sem
undanfarin tíu ár hefir stundað
læknisstörf að Wynyard, Sask.,
hefir nú handsalað Dr. B. J. Bíld-
fell umdæmi sitt þar vestra, sem
héraðslæknir, og er nú á förum
til Chicago, Lundúna, og Vínar-
borgar til þess að stunda sér-
fræði í lækningum augna, eyrna,
nefs og kverka sjúkdóma. Mun
hann að námi loknu setjast að í
Winnipeg borg sem sérfræðing-
ur í þeirri læknisgrein. Kemur
það sér vel, því nú sem stendur
eiga fslendingar engan úr sínum
hópi er sérstaklega leggja stund
á þessar lækningar, síðan dr. Jón
Stefánsson andaðist á síðastl.
hausti, er var hvers manns hug-
ljúfi og þó einkum sjúklinganna
er til hans sóttu. Tekur nú Dr.
Austmann upp þessa lækninga
grein, góðu heilli, og mun hans
verða óspart vitjað, því hann
hefir þegar á sér almenningsorð
sem læknir.
Dr. Austmann útskrifaðist frá
háskóla Manitobafylkis árið
1914, með ágætis einkun, sem
Bachelaureus Artium en hafði
numið Náttúru vísindi sem sér-
fag. Hafði hann hlotið verðlaun
fyrir ágætispróf í dýra og jurta
fræði. Var hann skipaður til
kenslu og rannsókna starfa það
sama haust, við efnafræðisdeild
Háskólans. Næsta ár var hann
færður í lífeðlisfræðideild há-
skólans (Dept. og Physiology)
til samslags starfa og var þar
til vorsins 1916 að hann gekk í
herinn. Haustið 1917 var hann
aftur kvaddur til kenslu við
sömu deild háskólans, en byrjaði
um leið læknisnám sitt. Lauk
hann því námi 1921 með ágætis
einkunn. Var hann þá aftur það
sama haust nefndur til kenslu og
rannsókna starfa við líffræðis-
deild lækiiaskólans. Um vorið
1922 tók hann stigið Magister
Artium með fyrstu ágætis ein-
kunn, og hlaut verðlaun “Physio-
logical Research Prize”, fyrir
frumlegar rannsóknir. Fór
hann þá um vorið að gegna
læknisstörfum að Wynyard,
Sask. En um haustið var hann
aftur kvaddur til kenslu og
rannsókna starfa við líffræði-
deild læknaskólans. Var hann
þá skipaður “Lecturer” og næsta
ár “Assistant Professor” í þeirri
grein. Stundaði hann svo þessa
köllun þangað til 1926 að hann
sagði af sér og fór enn á ný að
gefa sig við læknisstörfum að
Wynyard. 1934 var hann skip-
aður héraðslæknir þar er breyt-
ing var gerð á heilbrigðisskipu-
lagi sveitarinnar.
Dr. Austmann kvæntist 1916,
ólöfu, dóttir Thorsteins Odd-
sonar, fasteignasala í Winnipeg.
Eiga þau þrjú börn, Kristján
nú að námi við háskólann, og tví-
buradætur, Þóru og Rakelu, sem
nú eru að ljúka við barnaskólann.
Heimskringla óskar hinum góð-
kunna læknir alls frama á hinni
nýju braut er hann nú hefir val-
ið sér, og vonast til að það verði
bæði honum og löndum hans til
gæfu og farsældar á komandi tíð.
sýsla 1, Norður-Múlasýsla 2,
Norður-Þingeyjarsýsla 4, Suður-
Þingeyjarsýsla 6, Eyjafjarðar-
sýsla 3, Skagafjarðarsýsla 6,
Austur-Húnavatnssýla 2, Vestur
Húnavatnssýsla 2, Strandasýsla
1, Norður-fsafjarðarsýsla 5,
Vestur-ísafjárðarsýsla 2, Barða-
strandarsýsla 2, Dalasýsla 3,
Snæfellsnessýsla 2, Mýrasýsla 2,
Borgarfjarðarsýsla 4.
Af þeim býlum, sem hér hafa
verið talin, eru fimtán, sem byrj-
að hefir verið að reisa fyr en í
sumar, en fengið hafa styrk og
lán samkvæmt lögunum um ný-
býli og samvinnubygðir. Alls
eru það því 70 býli, sem notið
hafa styrks á þessu fyrsta ári.
Um framkvæmd Iaganna sér
nýbýlastjóri og nýbýlanefnd. —
Nýbýlastjóri er Steingrímur
Steinþórsson búnaðarmálastjóri,
en í nýbýlanefnd eiga sæti:
Bjarni Ásgeirsson alþm., Bjarni
Bjarnason alþm. og Björn Kon-
ráðsson bústjóri. Nefndin hefir
opnað sérstaka skrifstofu í Bún-
aðarfélagshúsinu um seinustu
mánaðarmót.
Nýbýlasjóður tók til starfa um
seinustu helgi Qg eru útborganir
lána því byrjaðar. Um miðja
seinustu viku kom út reglugerð
um nýbýli og eru þar skýrð og
útfærð nánara ýms ákvæði lag-
anna um nýbýli og samvinnu-
bygðir.—Nýja Dagbl.
»