Heimskringla - 10.03.1937, Side 1

LI. ÁRGANGTJR
WINNIPBG, MIÐVIKUDAGINN, 10. MARZ 1987.
NÚMER 23.
HELZTU FRETTIR
Tekjuhalli Ö7 miljónir
Fjárhags-reikningar Dunnings
voru lagðir fyrir þingið í Ottawa
25. febrúar. f þeim er gert ráð
fyrir 87 miljón dollara tekju-
halla á fullnaðar reikpingum. Á
Iiðnu ári námu tekjurnar 452
miljónum dollara, en útgjöldin
539 miljónum. Tekjurnar eru um
80 miljónir dollara meiri en árið
áður, en það hrekkur ekkert. —
Hvað skyldu tekjur landsins
þurfa að vera miklar til þess að
ekki yrði tekjuhalli?
Frá Alberta
Frumvarp verður lagt fyrir
þingið í Alberta um að skipa
nefnd eða ráð til þess að sjá um
sölu og kaup á bændaafurðum og
inn- og útflutningi vöru úr fylk-
inu. Stjórnin gerir ráð fyrir að
kaupa hveitið og greiða fyrir það
í peningum, sem hún gefur sjálf
út. Þegar hveitið er selt, notar
stjórnin eða fylkið peningana
sem fyrir það fást, til þess að
kaupa vörur með sem ekki eru
framleiddar í fylkinu. Nefnd
þessi er búist við að taki bráð-
lega til starfa. A. V. Sourcier,
stjórnarsinni og þingmaður Lac
Ste Anne-kjórdæmis, hélt því
fram á þinginu s. 1. viku, að
social credit skipulagið yrði
bráðlega komið á í Alberta og
yrði innleitt þar án þess að
brjóta í nokkru bág við lýðræðis
kröfur brezkra borgara
2,000 Blálendingar
ráðnir af dögum
Nýlega var sagt að Blálend-
ingur einn í^Addis Ababa hefði
sýnt Graziani, sem er vísikóngur
Mussolini í Blálandi, banatilræði.
Út af þessu reiddust yfirvöld
ftala svo syðra, að þau hafa
drepið um 2000 Blálendinga fyr-
ir vikið. Menn, konur og böim
hafa verið skotin til dauðs, tSett
sundur með sprengjum eða
brend á báli. Kusu margir Blá-
lendingar sér þann dauðdaga, að
flýja inn í hús, sem í björtu báli
stóðu og sem kveikt hafði verið
í með sprengjum.
ítalir æddu jafnvel inn á búst-
að sendisveitar Frakka þarna og
gerðu þar ýms spellvirki.
Eftir þessa miklu orrahríð,
hrúguðu ítalir líkum Blálendinga
saman, heltu olíu á þau og
brendu þau. Voru um 100
skrokkar í sumum bálköstunum.
í þrjá eða fjóra daga sá varla til
sólar fyrir reykjarmökk upp af
Iíkbrenslunni.
Eflaust er þetta eitt hið sví-
virðilegasta athæfi, sem í
frammi hefir verið haft á þess-
ari öld.
Skipið í Biscaya-flóanum
Síðast liðinn mánudag bárust
fréttir út um að á brezkt vöru-
flutningaskip hefði verið ráðist í
Biscaya-flóanum við Spán og í
því kveikt með sprengjum. —
Duldist ekki að uppreistarliðið á
Spáni hefði á skipið ráðist og
þótti það ills viti og vekja meiri
ótta um Evrópustríð en áður, ef
á það var bætandi. En í gær er
haft eftir einum manni, sem i
sjóinn steypti sér og bjargað var
af frönskum bát, að skipið hafi
ekki verið brezkt, heldur hefði
Spánarstjórn átt það og er það
talið skipið sem 6 janúar skaust
út á rúmsjó frá New York, rétt
áður en bannlögin voru samþykt
á þingi um vopnasendingar til
Evrópu, en hafði meðferðis vopn
til stjórnarinnar svo að nam
$2,700,000 Nafni á skipinu
hafði verið breytt og á það mál-
að “Adda frá Newcastle”, sem
er heiti brezks skips, en rétta
nafnið er Mar Cantabrico. Þessi
maður sem af komst, veit ekkert
um afdrif skipsins eða um 167
manns, sem með því voru.
Frá Manitobaþingi
Hásætisræðan var samþykt á
Manitobaþinginu í gær, án þess
að nokkurt atkvæði væri á móti
henni greitt. Eigi að síður hafa
umræðurnar um hana verið all-
snarpar. Annars verður ítarleg-
ar frá þinginu sagt í næsta blaði.
Herkostnaður
Á umliðnu ári eyddu Japanar
307 miljónum dala til vopnabún-
aðar, Frakkar 716 miljónum,
ftalía 870 miljónum, Bretar 846,
Bandaríkin 964 miljónum, Þjóð-
verjar 2600 miljónum, Rússar
2963 miljónum. Allar þjóðir til
saman eyddu $10,730,000,000 í
þessu skyni en Evrópumenn
brúkuðu 8,879 miljón dali til að
hervæða sig á þessu eina ári, eru
því friðarins skæðustu óvinir
nema satt sé sem þeir segja, að
þeir láti svona gífurlega aðeins
til þess að tryggja það, að frið-
ur haldist. Þýzkir sjöfölduðu
sínar friðar trygðir á árinu,
Rússar þrefölduðu sínar og þykj-
ast víst heimsins gildustu frið-
stólpar. Nazar og Bolsar til
samans eyddu meira fé í mann-
drápa vélar en allar aðrar þjóðir
heimsins samtaldar. Tíundi part-
ur af áðurnefndri fúlgu, eða um
1,000 miljónir var brúkaður til
vígvéla í lofti. Á Bretlandi lýsti
því kanslarinn Chamberlain í
heyranda hljóði, að stjórnin
eyddi 5 miljónum dala á hverj-
um degi til að vopna þá brezku
þjóð, og mundi svo gera næstu
fimm árin. Bætti samt við, að
vel mætti svo fara, að þeir
neyddust til að eyða meiru.
Stórvirki
“Meðan tíunda hver mann-
eskja í voru .auðuga landi lifir
við suft, ^klæðleysi og óhæfilegt
eða ekkert húsaskjól, er sannar-
lega margt og mikið ógert”, svo
sagði forsetinn Roosevelt þegar
hann tók við stöðu sinni eftir
kosninguna í haust. Rétt á eftir
varð hann, ásamt tilkölluðum að-
stoðarmönnum að gera ráðstaf-
anir til að sjá einni miljón manna
fyrir vistum og húsaskjóli', lækn-
ishjálp og margvíslegri hjúkrun,
bæta úr eignatjóni er nam 400
miljónum dala, til bráðabirgða
að minsta kosti og verja frekara
grandi fólk og fémuni í miðparti
Bandaríkjanna, af völdum fljót-
anna Ohio og Mississippi. Þær
ráðstafanir dugðu vel. Nú er
nefndur forseti að reyna að ýta
gegnum þingið því ráði sínu, að
auka tölu hæstaréttar dómara,
svo hægt verði að gera að lögum
nokkur fyrirmæli, sem rétturinn
Iýsti ósamkvæm stjórnarskrá
þjóðarinnar.
Styrkur til blindra.
Sú breyting á ellistyrks lög-
unum stendur til, að veita blindu
fólki 20 dali mánaðarlega þegar
það nær fertugsaldri, þó aðeins
að ógift sé, ekkjur eða ekkju-
menn, og ef það giftist, missir
það styrkinn. Styrknum má það
halda meðan tekjurnar fara ekki
fram úr 400 dölum árlega. Mrs.
McLennan, sem er forseti skóla-
nefndar hér í borg, er eignaður
sá heiður, að hafa fengið stjórn-
ina í Ottawa til að bera fram
þetta nýmæli á þingi.
Mrs. Á. Sigurðsson látin
Síðast liðinn mánudag (8.
marz) andaðist í þessum bæ
Hólmfríður Stefanía Stefánsd.
Sigurðsson, kona Árna Sigurðs-
sonar að Wynyard. Hafði hin
látna legið rúmföst í nokkra
mánuði, fyrst á sjúkrahúsi, en
síðar að heimili Mr. og Mrs.
Jakobs Kristjánssonar, 788 Ing-
ersoll St. og þar lézt hún. Mrs.
Sigurðsson var fædd á Nýjabæ í
grend við Akureyri 19. marz
1884, þar sem foreldrar hennar
Stefán Jónsson og Valgerður Er-
lendsdóttir bjuggu, en ólst upp
hjá Friðtjikij Kristjánssyni á
Akureyri og var því uppeldis-
systir Jakobs Kristjánssonar. —
Árið 1908 giftist hún Árna Sig-
urðssyni. Vestur um haf komu
hjónin, ásamt fósturforeldrum
1910. Dvöldu þau fyrri árin í
þessum bæ en hafa 15 síðustu
árin búið í Wynyard.
Ein systir hinnar látnu er á
lífi, Mrs. Rósa Hjartarson. Enn-
fremur fósturfaðir hennar, Frið-
rik Kristjánsson, er heima hefir
átt hjá Mr. og Mrs. Áma Sig-
urðssyni í Wynyard.
Árni Sigurðsson hefir verið í
bænum frá því í haust, að hann
kom með konu sína hingað til að
leita henni lækninga.
Útfararminning var haldin frá
útfararstofu Bardals í gær-
kvöldi, en líkið verður flutt vest-
ur til Wynyard til greftrunar,
Dr. Rögnvaldur Pétursson mælti
eftir hina látnu.
FRÉTTABRÉF ÚR
SKAGAFIRÐI
(Eftirfarandi bréf úr Skaga-
firði hefir hr. Jóhannes Hannes-
son frá Grund, verið svo góður
að leyfa Hkr. að birta. Er blað-
ið þakklátt hr. Hannessyni fyrir
það, ásamt höfundi þessa kær-
komna bréfs, sem svo margra
annara, er hann hefir áður skrif-
að í Heimskringlu.
Ritstj. Hkr.)
Hjaltastöðum,
19.jan. 1937
Kæri vinur minn Jóhannes.
Innilegustu hjartan þakkir
fyrir þína trygð til mín, og send-
ingu Lögbergs, sem eg hefi með-
tekið með beztu skilum einu
sinni í mánuði. Mér hefir þótt
gaman af blaðinu og sérstaklega
af því eg hefi fengið Heims-
kringlu líka sem Rögn'v. Péturs-
son frændi minn hefir verið svo
góður að senda mér. Og þá
mætti eg þakka honum fyrir
Tímaritið, sem hann sendi mér
fyrir 1934—5 og þá á eg það alt
frá byrjun. Skilaðu hjartans
kveðju minni til hans og segðu
honum að ræðan sem hann flutti
eftir K. N. hafi mér þótt frábær-
lega góð, og mikill munur fanst
mér á henni eða hinum sem
fluttar voru við það tækifæri.
Annars get eg sagt það, að mér
finst sr. Rögnv. lang ritfærasti
maðurinn sem er vestan haft af
íslendingum og er þó margur
góður.
Fréttir eru litlar héðan og eng-
ar fram yfir það sem er í bréf-
inu sem eg sendi þér, og sem þú
ræður hvort þú setur það 1
Heinískringlu eða brennir því er
þú hefir lesið, en margir hafa
þakkað mér innilega fyrir þau
og þótt þau skemtileg. Af okk-
ur er alt sæmilegt að frétta. Eg
hafði altaf nóg hey í vor og
skepnum mínum leið öllum vel,
og aldrei hafði eg betri arð af
þeim, en einmitt þetta ár. Eg
var við kjötvigtun á Sauðárkrók
í haust hjá Kaupfélaginu. Það
fékk yfir 15 þúsund fjár; svo
stundum var betra að vera fljót-
ur að vigta. En þetta er vel
borgað, 400 kr. um mánuðin,
enda vandasamt starf og leiðin-
legt. Heyskapurinn gekk vel í
sumar þó engir væru hér aðkom-
andi við hann, nema eg og krakk-
arnir og ófermdur drengur sunn-
an úr Hafnarfirði. En blessaðir
klárarnir mínir og vélarnar,
sláttu og rakstrar, það voru þær,
sem bezt dugðu og voru afkasta-
mestar, enda sló eg lítið nema
með vél. ,
Veturinn hefir verið einmuna
góður svo fóðureyðsla í fé og
hross er með minsta móti, enda
snjólétt með afbrigðum í hlíð-
inni. Mamma biður innilega að
heilsa þér og þakkar þér fyrir
blaðasendingarnar. Hún hefir
svo gaman að láta lesa úr þeim
fyir sig. Heilsa hennar er þetta
svipað altaf, en hún heldur sín-
um sálarkröftum þó Iíkaminn sé
orðinn hrumur. Krakkarnir eru
öll efnileg. Ingibjörg er nú suð-
ur í Reykjavík og lærir þar. —
Henni gengur vel og er áhuga-
söm. Nonna minn á nú að ferma
í vor. Það er líka duglegur
strákur og slær með sláttuvélinni
eins og forkur.
Skilaðu kærri kveðju minni til
ólafs Jónassonar og Stefáns
gamla Eiríkssonar. Hjá ólafi á
eg bréf og nafna mínum líka,
svo mér hefði þótt vænt um ef
þeir hefðu einhverntíma nent að
stýnga niður penna og senda
mér þó ekki hefðu verið nema
örfáar línur.
Fyrirgefðu svo þetta flýtis-
verk vinur minn. Guð blessi þig
og þína og gefi ykkur öllum
gleðilegt og farsælt ár.
Það mælir þinn einl. vinur
Stefán Vagnsson
Heiðruðu Skagfirðingar,
vestan hafs.
Eftir gömlum vana, sezt eg nú
niður þegar “árið er liðið í ald-
anna skaut” og byrja á bréfi til
ykkar. Sérstaklega finn eg á-
stæðu til þess nú, því eg hefi
aldrei verið latari að skrifa vin-
Musteri frægðarinnar
(Þýtt)
Er musteri frægðar á fjarlægum stað?
spyr farmaður ungur í dagrenning.
Um ódauðlegt nafn hann bráðlátur bað.
En burtu leið tíminn — það kvöldaði að
uns hryggur og gamall við hinsta vað
hann hneig eins og sjónhverfing.
Er musteri guðs í fjarskans firð?
spyr farmaður ungur að morgni dags.
Hann bjó sig til ferðar í bræðralags hirð
að bjarga þeim nauðstöddu í táradals kyrð,
og bak við hávaða heimsins byrgð
stóð hjálp hans til sólarlags.
Um hrós jafnt og last manna hirðulaus var
í höfn var á síðustu lífsstundu beitt
og skínandi engill flaug yfir þar
og ódauðlegt nafn hans til himinsins bar
því musteri frægðar—kvað margraddað svar
og musteri guðs eru eitt.
J. S. frá Kaldbak
um þar vestra, en einmitt þetta
ár. En á hinn bóginn, þeir sjald-
an örari á tilskrif til mín, svo eg
ætla að reyna að kvitta þetta alt
með einu skrifi löngu.
Eg byrja á tíðarfarinu, eins og
vant er og bind mig því eingöngu
við Skagafjörð. Síðast Iiðin vet-
ur var harður hér og það alt
fram á sumarmál. T. d. hér út
að austan tók aldrei upp þann
snjó, allan veturinn, sem lagði í
veturnóttahríðinni, og bætti sí-
felt á. Þar var því orðið jarð-
laust um og eftir áramót, og
þetta hélst allan veturinn. Það
var því í miklum hluta sýslunn-
ar — að undanteknum nokkrum
dala- og sjávarjörðum — þrot-
laus innistaða á öllum skepnum
nálega allan veturinn fram á
sumar. En um sumarmál snögg-
batnaði. Leysti þá alla snjóa
með hægum þey, og kom jörðin
víða græn undan gaddinum sem
hafði hulið hana allan veturin,
kjarngóð og kærkomin skepnun-
um eftjr þessa löngu húsvist.
Hross og fé var því sloppið af
fóðrum, enda veitti ekki af, því
allmargir voru orðnir heylitlir og
heylausir og var þó keyptur og
gefin mjög mikill fóðurbætir. T.
d. var að tilhlutun landsstjórnar
fenginn hingað fóðurbætir fyrir
50 þús. kr., og alls mun hún
hafa útvegað fóðurbætir fyrir
Norður og Austurland, en það
var harðindasvæðið fyrir hátt á
4 hundruð þúsund krónur. Er
það mikill skattur á bændur, en
sem betur fer ekki á glæ kastað,
því fjárhöld urðu hér afburða
góð, sárlítill lambadauði og féð
ágætt til niðurlags í haust. Gras-
spretta var ágætlega góð, og nýt-
ing á töðum hin ákjósanlegasta,
en seinnihluti sumarsins var úr-
komusamari einkum síðari hluti
ágústs og fyrri hluti septembers.
Rétt fyrir miðjan sept. kom
þurkflosa. Náðist þá mikið af
heyjum. En þann 14. sept. kom
fádæma sunnanstormur, svo
elztu menn mundu ekki þvílík
býsn. Fauk þá bókstaflega alt
hey, sem laust var og auk þess
hvert sæti, sem ei var því ram-
legar umbúið. Hefir sá skaði
numið mörg þúsund heyhestum
yfir alla sýsluna. T. d. kom það
í ljós hér við athugun í Blöndu-
hlíðinni, að þar mun tjónið hafa
numið 3 þúsund hestum. Og
svona var það næstum yfir
gjörvalt landið. Fyrir göngurn-
ar gerði svo úrhellis rigningu og
stór skemdist þá það hey sem þá
var úti, og ekki hafði unnist tími
til að ná í tóftir. Kom þá svo
mikið flóð í Héraðsvötnin, sem
mest á vori. Skömmu fyrir vet-
urnætur gerði aðra stórrigning-
una. Urðu þá líka allar ár vit-
lausar og stórskemdu brautir og
brýr í héraðinu t. d. Dalsá. —
Kostaði það stórfé og mikinn
tíma að koma þessu í Iag aftur.
Það sem af er vetrinum hefir
reynst nokkuð umhleypingasamt
en að öðru leyti er tíð sæmileg og
lítill snjór. Á jólum var víðast
lítið búið að gefa fé og sumstað-
ar ekkert. Er það mikill munur
eða í fyrra, enda sögðu þeir
gömlu, að ef miklir heyskaðar
yrðu að sumrinu, mundi vana-
lega góður vetur fylgja á eftir.
Hefir það rætst það sem af er
þessum vetri.
Slátrað mun hafa verið álíka
mörgu fé í haust, sem í fyrra. Á
Sauðárkróki var slátrað 20,941
kindum og var meðalvigt dilk
anna 13,60 kg. eða rúml. 27. pd
má það heita ágætt, því í vor var
með meira móti tvílembt. í Hofs-
ós var slátrað 1699 dilkum með-
alvigt 12,76 kg. og í Kolkuósi
216 dilkum, meðalvigt 11,82 kg.
Talið er betra útlit með kjöt og
gærur en í fyrrahaust. Hefir
það bætt stórlega, að í haust
leyfðu Englendingar innflutning
á heilum skipsfarmi af frosnu
kjöti umfram það sem verið hef-
ir.
Þetta ár hefir mjólkursamlag-
ið starfað og hefir nú tekið á
móti 340 þúsund lítrum (pott-
um) mjólkur og er það töluvert
hærra en í fyrra, er það vonandi
að það nái 14 miljón lítra á næsta
ári. Því enn eru engir farnir að
snúa sér að því með alvöru, því
fé og hrossum hefir alls ekki
fækkað neitt. Verð mjólkurinn-
ar er heldur lágt en vonandi á
það eftir að hækka þegar hún
vex í samlaginu, því þá verður
hlutfallslega ódýrari rekstur. —
Við höfum ágætan markað á
Siglufirði fyrir mjólkurafurðirn-
ar, enda hafa þær líkað prýði-
lega og sömuleiðis er að koma
dálítill markaður fyrir þær á
Sauðárkróki. Eg þori að full-
yrða að mörgum hafa orðið létt-
ari skuldaskilin í haust, vegna
þess stuðnings sem þeir hafa
haft af mjólkursölunni.
Hrossamarkaðir voru haldnir
hér í sumar, en lítið var látið af
hrossum, því verðið mun hafa
þótt lágt. Þó fékst yfir hundrað
krónur fyrir 3gja vetra hross og
má það teljast sæmilegt, enda
var verðið hlutfallslega best á
þeim.
Lítið var um síldarsöltun á
Sauðárkróki í sumar, og fremur
rýr atvinna við það, en að líkind-
um fá Sauðkrækingar fastari at-
vinnu næstu ár, því nú er í ráði
að byggja höfn á Sauðárkóki á
þessu ári. Er ráðgert hún kosti
600 þús. kr., svo hér er í mikið
ráðist. Frá ríkinu er búist við
að komi 250 þús. kr. og einnig
er búist við að töluvert fé safn-
ist innan sýsla, hjá einstakling-
um og stofunum. Hitt verður
að taka til láns. Mun það lán
fengið; en svo er eftir að vita
hvort höfnin og sýslan standa
undir afborgunum og vöxtum af
þessari gífurlegu upphæð, sem
líklega mun nema alt að 300 þús.
kr. En mikið mundi það lyfta
undir atvinnuvegi héraðsins, ef
hér kæmi góð höfn og samgöng-
ur og útgerð ykist til stórra
muna frá því sem nú er.
Hér skeði sú nýlunda að
Kristján konungur X. ferðaðist
um landið í sumar, ásamt drotn-
ingu sinni og fylgdarliði. Kom
hann hér í Skagaf jörð á leið sinni
til Akureyrar, og snæddi, ásamt
fylgdarliði sínu, hádegisverð, á
Víðivöllum. Var Skagfirðinga-
búð tjaldað þar á túninu, og þar
fór hófið fram. Boðið hafði verið
sýslumanni, lækni, hreppstjóra
Akrahrepps og oddvita, ásamt
konum þeirra. En auk þess safn-
aðist þar saman múgur og marg-
menni úr héraðinu til að vera
viðstaddir þessa fáheyrðu heim-
sókn. Var konungur hinn Ijúf-
asti í viðmóti við alla, háa sem
lága, og hafði orð á því, hve
honum þætti héraðið yndisfag-
urt, enda hittist dásamlega á
með veðrið. Ferðaðist hann í
bifreiðum alla Ieið norður í Mý-
vatnssveit og lét mæta vel yfir
ferð sinni. Er þetta í 4 sinn er
hann kemur til landsins.
f sumar átti ein vinsæl stofn-
un hér í Skagafirði 50 ára af-
mæli. Það var Sparisjóður
Sauðárkróks. Var hann stofn-
aður 1. ág. 1886. í tilefni af-
mælisins gaf hann út afmælisrit,
er segir frá stofnun hans og
stofnendum. Voru þeir 16 í upp-
hafi alt merkir og mætir menn.
Tveir af þeim fluttu árið eftir
til Ameríku, þeir Magnús Jóns-
son frá Fjalli og Sveinn Sölvason
hreppstj. á Skarði í Gönguskörð-
Frh. á 5. bls.