Heimskringla - 10.03.1937, Qupperneq 3

WINNIPEG, 10. MARZ 1937.
HEIMSKRINOLA
3. StÐA
There remains but one thing
to consider, and that is the Ice-
landic traits of character. It is
my belief that people of any
given nationality have certain
cultural backgrounds as well as
traditions that they inherit from
their ancestors. These are not of
such a nature that they can be
acquired by any person of any
nationality by simply reading
about them or studying them. I
wish to 'cite another quotation
from Watson Kirkconnell in his
book Canadian Overtones. It is
as follows: “No graver problem
for educationalists exists in this
country than that of preserving
for the future the full potential-
ities of our several peoples. In
that problem, certain fundment-
als should never be forgotten-
For instance, the state exists
not as an end in itself, but in
order to promote and make
possible “the good life” for its
human society. This “good life
involves far more than economic
competence, the possession of
^ome of the toys of modern
science, and the pedagogic in-
culcation of standarized factual
information or professional skill;
it rather goes on to seek the
highest possible realization of
personality. This realization of
personality in the individual is
closely linked up with the nation-
al character which racial con-
stitution and historical experi-
ence have wrought out in the
group from which he comes. —
Such an ethos can not be casual-
ly passed from one individual to
another like a jack-knife or a
lesson in geometry. Moreover,
a man’s spiritual life, other
things being equal, is as natural-
ly nourished by his racial ethos
as a plant by the soil to which
ecology has adapted it. Orchids
do not flourish on clay nor wheat
and barley in a peat bog. It is
through recognition of this prin-
ciple that the newer educational
policies in British tropical Africa
are seeking to envolve good Afri-
cans and not imitation Euro-
peans.” If this be true, then
each nationality has something
in its culture and traditions that
should be preserved by posterity.
I wish to list a few of the traits
of character that I feel are pos-
sessed by Icelandic people in
large measure. These traits of
character I feel are of such im-
portance that they should be
recognized and cultivated by our
young people.
At the top of the list I have
placed love of democracy. I feel
that Icelanders have always been
a people that wanted to have a
hand in the affairs of the gov-
ernment to which they declared
allegiance. This has been true
ever since the time Iceland was
first settled. It was probably
most noticeable at the time that
Iceland established the first
democratic form of government
that the world has ever known.
The same spirit that brought
this about still lives in the
hearts of the people, whether
they be under the United States
flag or the Canadiart flag.
The next attribute is peacabil-
ity. Iceland has ever been a
peace loving nation. This is at-
tested to by the fact that they
have not had an army for several
hundred years, if ever. This at-
tribute I think needs special at-
tention. — In these disturbing
times when a new world war
threatens us on all sides I believe
that we should do everything we
can as individuals as well as in
an organized way to promote
peace. Those of us who came in
more or less direct contact with
the hardships and sufferings of
the last war have no yearning
for a repetition of those disast-
rous and heartbreaking years.
The next war, if there must be
another, will not be fought on
any well defined battlefields, but
due to recent inventions and im-
provements in aerial warfare
and the use of poisonous gas and
bombs, will be fought right in
our home communities at the
terrible cost of the loss of lives
of our women and children.
The third characteristic is
that of leadership. A great
many leaders in all walks of life
have come from our ranks. It
seems to be a characteristic of
the people that they would soon-
er forge ahead and take a posi-
tion at helm than to follow
some other leader.
I would like to list a few other
characteristics that I think are
all very worthy. Cool rational
judgment, honesty, pride in
home and community, sociabil-
ity; these are all qualities that
we should recognize and try to
cultivate so that they may be
perpetuated down through com-
ing generations.
The Icelanders have likewise
been noted for hospitality as
were the hardy Scots who have
been immortalized by the poetry
of Sir Walter Scott. This hospi-
tality involves not only the wil-
lingness to share where there is
plenty but is more clearly de-
noted by a willingness to sharfe
with a stranger what little there
may be to offer in the way of
shelter and food, no matter how
poor.
These attributes that I have
mentioned which are a part of
the traditions of our people are
noble and we should make every
effort to perpetuate them.
In these remarks that I have
made here to-night I have en-
deavored to give a summary of
at least some of the important
problems that we face in fitting
ourselves into the social struc-
ture of this continent. There
are many other problems that
could be mentioned but these at
least will bear considerable
thought.
In closing I wish to say again
that I have enjoyed very much
being with you here to-night. It
is a pleasure to see so many peo-
ple gathered here on this occa-
sion. I flatter myself to the ex-
tent that I feel that possibly my
presence here may be at least in
part your reason for coming. Of
course I know that your main
reason was to hear the speaker
who preceeded me and whose
speech by the way is proof that
our poetic age is not declining.
Her vivid descriptions of her
travels in Iceland were very in-
teresting to hear. May I thank
you all for your kind attention
and the executive committee for
the invitation to come and visit
you on this occasion.
Jón tónskáld Friðfinnsson
'Aíh
Nú hvílir í þakklæti hljómdísin hans
með hugljúfa, raddþíða kliðinn,
en tónarnir líða frá manni til manns,
í minning um hann sem er liðinn.
Við síðasta skilnaðinn sjáum vér bezt
hvert sólbros í daganna þáttum,
þá kennir oss sorgin og missirinn mest
að meta það rétt, sem vér áttum.
Við plóginn og stritið þér hljómaði hlýtt
í hjartanu sönggyðjan blíða,
en þungbær var skyldan við þjóðlífið nýtt
og þarfirnar dagsins að stríða.
En norræna þolið og þrautseigjan vann,
er þróttinum lyfti og hlúði.
Nú lifa hjá þjóð vorri lögin sem hann
frá listrænu strengjunum knúði.
Á góðvina fundum þú glaðlyndur varst
en gleymdir ei skyldunnar lögum,
af framgjörnum vilja þú byrðina barst
með bræðrum á landnámsins dögum.
En elskenda heimkynnið mattir þú mest,
þar manngildi vort er að finna.
Haf þökk frá oss öllum, en blíðast og bezt
frá brjóstunum ástvina þinna.
Fyrir hönd ástvina og kunningja hins látna.
M. Markússon
BANDARIKJAFRÉTTIR
Eftir H. E. Johnson
Framh.
Alt bendir til að Bandaríkja
þjóðin verði að ala önn fyrir
miljónum atvinnuleysingja um
óákveðna framtíð. Skiljanlega
verður þetta því aðeins mögu-
Iegt, til lengdar að þjóðin
jafnframt eignist þær auðlynd-
ir er fá mönnum viðhald
veitt. Á þetta einkum við land-
ið, námur og orkuverin. Sumir
halda að þetta séu bara “bolsé-
viskir höfuðórar og einhverskon-
ar afturhald fái afstýrt því. En
hafa þeir athugað staðreyndirn-
ar. Vita þeir nokkuð um hversu
margir menn missa árlega at-
vinnu fyrir sívaxandi vélanotk-
un? Hvert eiga þessir menn að
fara til að innvinna sér brauð?
Út á land, segja bændurnir, en
verður ekki stjórnin að styrkja
bændurnar? Kort biijón dollara
hefir til þess farið á síðustu
tveimur árum og munu þó fáir
bændur telja áfkomu sína of
góða en verri yrði hún samt ef
öllum atvinnuleysingjunum væri
dýngt út á land til að framleiða
lífsnauðsynjar fyrir fækkandi
borgarlýð. — Ætlast rnenn til
að þeir gangi út í skóg til
að hengja sig en láti fjöl-
skylduna svelta í hel alveg
hljóðalaust? — Finst þeim
slíkt helst í samræmi við ame-
ríska sjálfsbjargar viðleitni? —
Nei, góðir halsar, þjóðin verð-
ur að bjarga sjálfri sér með því
að bjarga þeim sem þurfa hjálp-
ar við. Það verður aðeins gert
með auknum sköttum er leggj-
ast æ þyngra á atvinnu vegina
þar til þeir megna ekki undir að
rísa. Atvinnu rekendurnir gef-
ast upp. Byrjendurnir fara
fyrst af því þá skortir undir-
stöðu. Eignir þeirra lenda hjá
stjórninni, bönkunum og lánfé-
lögum en þeir sjálfir í hópi hinna
ólánssömu atvinnuleysingja. —
Þeim fjölgar og þjóðarbyrðin að
sama skapi þyngist og að síðustu
knúsar hún stóreignamennina
líka. Hvernig verður nú við
þessu gert með gamla fyrir-
komulaginu? Það væri nógn
gaman að eiga orðastað við ein-
hvern ærlegan afturhalds mann
í Heimskringlu. Eg er til í það
og er líka alveg viss um að blað-
ið mundi gefa þeim orðið. Vita-
skuld er ástandið ýmsum ljóst.
Merkustu hagfræðingar landsins
hafa um málið ritað svo sem
Thorstein Vebler, Harold Loeb,
Stuart Chase, Howard Scott,
Scott Nearing, skáldið Upton
Sinclair, o. fl. Ef til vill er
hvergi meir ritað og hugsað um
hagfræðismál en í Bandaríkjun-
um. Það er sízt tilviljun að öll-
um þeim er mest hafa um mál-
ið hugsað, og fróðastir eru, kem-
ur saman um úrlausnina. Þjóðin
þarf að eignast umráð yfir fram-
leiðslutækjunum svo fólkið geti
keypt afrakstur sinnar eigin
iðju.
Málið er engan vegin eins flók-
ið og margan grunar. Sé yfir-
leitt að því ráði horfið að fram-
leiða til nytsemdar fyrir alla i
staðin fyrir til ágóða fyrir fáa
getur framleiðsla og eftirspurn
staðist á, en annars ekki. Því
aðeins geta hinar vinnandi stétt-
ir keypt alt sem þjóðin framleið-
ir að þær sjálfar fái allan ágóðan
af iðjunni. Fái framleiðandinn
aftur á móti aðeins lítinn hluta
en auðmaðurinn mestan ágóðan.
verður það til þess að auðstétt-
irnar safna í kornhlöður en út úr
þeim getur almenningur ekki
keypt nema lítinn hluta fram-
leiðslunnar. Afgangurinn safn-
ast saman og iðjuhöldarnir
stöðva framleiðsluna. Þannig
víkur því við að þjóðin sveltur
þótt forðabúrin séu full eins og
átti, sér stað á árunum 1929 til
1933.
Við þetta kannast einnig
stjórn Roosevelts. Hún byggir
öflugar orkustöðvar fyrir eigin
reikning. Þær munu í framtíð-
inni færa afl og Ijós til margra
miljóna. Hún hefir einnig tekið
það upp á stefnuskrá sína að
fækka leiguliðum með því að
veita snauðum bændum lán til að
kaupa sér bújarðir. Það er þó
nokkurt spursmál hvert bændur
geti staðið í skilum með afborg-
anir eftir afkomu þeirra alment
að dæma. Sjálfsagt eignast hún
sjálf miklar Iandeignir með
þessu móti. Verður þá máske að
því ráði horfið að þjóðin eigi
jarðirnar en leigi þær til lífstíð-
ar svipað því sem gerist að
miklu leyti í Ástralíu, að mestu
leyti í Nýja Sjálandi og að öllu
leyti á Rússlandi. Nú skulum
við athuga fyrirkomulagið í
Nýja Sjálandi af því þarlendis
þroskaðist það án allrar bylting-
ar. Þjóðin tók, fyrir mörgum
árum, alt ónumið land í sínar
hendur en keypti það sem ein-
staklingar áttu. Landið er leigt
til 99 ára þeim er vilja yrkja
það. Gengur leigurétturinn í
erfðir en hvenær sem handhafi
hættir að nota sér landið til á-
búðar fellur það aftur í hendur
þjóðarinnar er leigir það öðrum
en viðtakandi borgar fyrir um-
bætur, hús og því um líkt. Fer
það eftir mati eins og úttekt
jarða á íslandi. Með þessu móti
verður landið aldrei vferzlunar-
vara, til ágóða fyrir spákaup-
menn og spekúlanta. Þá verður
hægra fyrir bænda-efni að fá sér
bújarðir er þeir þurfa ekki að
kaupa Iandið heldur aðeins
greiða stjórninni skatt er nemur
litlu meir en þau útsvör er óðals-
eigendur greiða í öðrum löndum.
Þá er hægt að fyrirbyggja þau
vandræði er skapast er fjöldi
bænda eru jarðnæðislausir þótt
jarðirnar leggist í eyði og fari í
órækt.
Þetta er ekki einungis hag-
fræðis (economic) heldur öllu
fremur þjóðfræðilegt (social)
spursmál. Það fækkar aldrei í
fangelsunum fyr en unglingarnir
fá að vinna auk þess sem sam-
vinna er siðmentandi en vægðar
laus samkepni gerir menn
grimma. Þar sem engin er auð-
ugur en flestir bjargálna er lífið
heilbrigðast og hamingjusamt.
Munu hiargir þess minnasé frá
frumbýlis árunum.
Nú er það að vísu satt að lík-
amalaus lifir sálin ekki í hér-
vistinni, en hitt er líka jafn satt
að sálarlaus maður er aðeins tví-
fætt dýr. Siðferðisvitundin að-
skilur okkur einkum frá skepn
unum. Hinu dýrslega lágstígi
siðferðislegrar úrkynjunar er nú
þegar náð til dæmis hjá þeim er
ræn^ börnum og myrða til að
eignast fáeina dollara. Eg minn-
ist þess að maður nokkur var að
ritdæma söguna um Ragnar
Finnsson, eftir Kamban, fyrir
skemstu. En hann gleymdi því,
sá góði mann að mannleg villidýr
eru nokkuð áberandi fyrirbrigði
nú á dögum meðal “gangster”,
og hjá vissri tegund af svonefnd-
um stjórnmálamörtnum. Vita-
skuld eru slík mannfélags úrhrök
getin af mönnum og af mæðrum
fædd eins og aðrir. Hvað veld-
ur þá þessari takmarkalausu aft-
urför? Það er naumast öðru til
að dreifa en umhverfinu. Alt líf
lagar sig eftir kringumstæðun-
um og þótt oft sé á því tönlast
að manneðlið breytist ekki er
slíkt helbert rugl, því ekkert er
eins breytilegt eins og manneðl-
ið, því til sönnunar vil eg segja
þessa dæmisögu. ítalski lista-
maðurinn da Vinci leitaði lengi
að manni sem notast mætti sem
Kristur í málverkinu fræga —J
“Kveldmáltíðin”. Að lokum fann j
hann fyrirmynd sína í fríðum og |
gáfulegum unglingi sem hétj
Pitro Vandinelli. Mörgum árum j
síðar vildi hann fullkomna mynd-1
ina en skorti þá staðgöngumann |
Júdasar Iscariot. Þá rekst hann
dag nokkurn á betlara er leitaði
sér saðningar í sorpinu. Da
Vinci þóttist vita að sér mundi
aldrei takast að finna fúlmann-
legra andlit og fékk ræfilinn til
að sitja fyrir. Eitt sinn er lista-
málarinn var að verki sínu kom
honum í hug að hann hefði ein-
hverntíma áður séð betlarann. —
Við betri athugun varð honum
það ljóst að þetta var engin ann-
ar en Pietro Vandinelli. Skortur,
óregla og siðspiltur félagsskap-
ur hafði breytt Jesú Krists eðl-
inu í mynd og líkingu Júdasar
Iscariots. Það mundi öllu auð-
veldara að rækta appelsínur í
ódáðahrauni en varðveita Krists
eðlið hjá kynslóð er daglega les
um mannrán og morð, óeirðir og
uppreisnir, vígbúnað og styrjald-
ir. Tómar prédikanir eru að
svostöddu álíka gagnlegar og
fyrir bóndan að lesa búfræði en
hefjast ei handa. Þessvegna
yfirgefa nú margir einlægustu
kristindóms vinimir prédikunar
stólinn og gefa sig við stjórn-
málum. Mætti þar til nefna
Norman Thomas í Bandaríkjun-
um og Arthur Henderson í Eng-
landi er báðir voru eitt sinn
prestar.
Hið siðferðislega innihald orða
og gerða Roosevelts er lang
merkilegasta þjóðfélags fyrir-
brigðið er gerst hefir í Ameríku
í seinni tíð. Nú fyrst getur mað-
ur talað um ákveðna stefnu í
bandarískum stjórnmálum, og
sú stefna er miðuð við mennina
en ekki peningana.
En hvað um framkvæmdirn-
ar? Satt að segja eru þær ekki
algerlega á hans valdi. Enda þótt
hann eigi miklum vinsældum að
fagna er mótstaðan öflug. —
Fjandsamlegir dómstólar ónýta
lög hans, blöðin eru yfirleitt
honum andvíg og auðvaldið bíð-
ur eftir tækifærum til að bregða
fyrir hann fæti. Hann getur ekki
einu sinni reitt sig á alla sína
liðsmenn, því margir “demokrat-
ar eru afturhaldssamir að inn-
ræti. Að vísu er nú ekki eins
hætt við fascista uppreisn eins
og fyrir fáum árum en verði aft-
urkippur í framfröunum má al-
veg reiða sig á að sá ófögnuður
stingur upp höfðinu og þá er
styrks að vænta fyrir
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
BirgSlr: Henry Ave. East
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
að koma um 1940 en ófriður sem
að líkindum breiðist út í Norð-
urálfunni fyrir þann tíma getur
ruglað þessum reikningi allveru-
lega. Eg hefi orðið þess var að
einstöku nábúar mínir halda að
eg sé gefin fyrir marklaust gasp-
ur þótt hinir séu reyndar langt
um fleiri er hafa vottað mér
bæði munnlega og bréflega þakk-
ir fyrir þær greinar er eg rita í
Heimskringlu. Þeirra vegna er
eg að skrifa og leitast við að
fara rétt með málin. Hinum til
hughreystingar vil eg benda á
ræðu er Alfred P. Sloan, forstjóri
General Motors verksmiðjanna
hélt í Lansing í haust. Hann
hefir nálega hálfa miljón dollara
í kaup, eða talsvert meir en eg
og mætti því mark á honum
taka. — Honum segist svo:
“There will be another depres-
sion. . . It is inevitable that the
next will be more severe than
the last. — (Við höfum aðra
kreppu og sú næsta verður verri
en sú fyrri).
f þessari næstu kreppu verða
örlög hinnar amerísku þjóðar
ráðin.
Þegar öllu er á botnin hvolft
er maðurinn það sem hann hugs-
ar í sínu hjarta. Yfirstandandi
ástand svarar nokkurnvegin ná-
kvæmlega til þess tilgangs sem
vesturfararnir settu sér á land-
náms öldunum ‘. Þeir komu hing-
að til þess að losna við hina nið-
urlægjandi fátækt, þeir komu til
áð efnast. Samkepnin var sið-
ferðislögmál þeirra tíða. Það
var að vonum að menn komust
misjafnlega fljótt í efni. Efnin
urðu hinum hepnu og duglegu til
frekara gengis er þeih notuðu sér
í samkepninni til að bola öðrum
frá borði svo efnin jukust ennþá
meir og þeir urðu ríkir. Auður-
inn notaðist að lokum til að
kaupa annara aðstoð svo hinir
auðugu urðu jafnframt voldugir.
Efnaleg afkoma lá til grund-
vallar fyrir mati lýðsins á mann-
gildinu. Það er aðeins einn veg-
ur til þess að sigrast á afvega
leiddri samkepni, það er sam-
vinnan. Hún er hinn praktiski
óaldar kristindómur nútímans eins og
flokkinn frá fascista löndunum
í Evrópu.
Við skulum nú athuga hvernig
spilin liggja. — Meðan hagur
manna fer heldur batnandi
stendur stjórninni engin ótti af
óvina liðinu, þá er í því sam-
bandi vert að grentslast um á-
stæður fyrir þeim endurbótum
er þegar hafa gerst í atvinnu-
málum. Þær byggjast, þótt und-
arlegt megi virðast, á eyðslunni
á því fé sem þjóðin tekur að láni
til atvinnubóta. Stjórnin er
beinleiðis lang stærsti atvinnu-
gefinn í landinu. En þar sem þau
verk, er hún lætur gera, gefa
ekki beinan arð geta þau ekki
borgað sig frá hversdagslegu
sjónarmiði. Stöðvist þau að
hinu leytinu verða miljónir
manna að kaupleysingjum svo
verkstæðin stöðvast og kreppan
skellur yfir. Hingað til hefir
stjórnin fengið fé til sinnar
starfrækslu með Iánum en það
getur naumast gengið endalaust.
Næsta sporið er að leggja þyngri
skatta1 á þegnana en þá getur
svo farið að iðjuhöldarnir stöðvi
verkstæðin til að koma stjórninni
í kreppu. Þetta verður áreiðan-
lega tilfellið einhvern tíma en þó
naumast fyr en auðmennirnir
hafa byrgt sig upp að vörum. —
Kreppur eru nú alment skoðaðar
sem sjálfsagður hlutur enda
koma þær með nokkurnvegin
reglulegu millibili. Eftir því
að dæma ætti næsta kreppuárið
Dr. Kagawa, hinn kristni hug-
suður Japana hefir sýnt og sann-
að. Framtíðar velferð þjóðar-
innar veltur á því hvert okkur
tekst að sameina kraftana eða
ekki. Máttur framkvæmdanna
býr í okkur sjálfum af því guð
býr í okkur sjálfum, en kemur
ekki að notum meðan sjálft þjóð-
félagið er sundur virkt. Samein-
aðir getum við sigrast á hverri
kreppu. Erfiðleikar hafa aldrei
vaxið Ameríkumönnum í augum,
þeir hafa aðeins stælt þá til
stærri afreka. Saga þjóðarinn-
ar er hetju saga. Félausir og
lítilsvirtir kotungar hafa fram-
leitt auðæfi, fákunnandi gerðust
þeir forustumenn í hagnýtum
vísindum, ættsmáir urðu þeir
aðalsmönnum snjallari, af undir-
okuðum komnir eru þeir allra
þjóða bezt til forustu fallnir,
gefi þeir aðeins gaum að sínum
vitjunartíma. Að þvílík þjóð í
þvílíku landi verði í framtíðinni
verndari og meginstoð hinnar
kristnu siðmenningar virðist
mér engin fjarstæða, að ný og
betri siðmenning muni hér
blómgast og dafna, að Ameríka
verði ennþá að Atlantis hinu end
urfundna og þeirri útópíu, er
Thomas Jefferson, — Patrick
Henry, Abraham Lincoln og
Franklin D. Roosevelt sáu í feg-
urstu dagdraumum, virðist þrátt
íyrir alt ekkert ólíklegt.
H. E. Johnson
—Blaine, Wash., 5. febr. 1937.