Heimskringla - 10.03.1937, Síða 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 10. MARZ 1937.
Húsið Milli
Sandhæðanna
Eftir Robert Louis Stevenson
mínútu, en ef til vill var lítill fótur fyrir þessu.
Þetta svæði var krökt af hérum, en um loftið
leið sægur máfa. Á sumrum var þarna gott út-
sýni og jafnvel fagurt, en um sólarlag þennan
september dag, þegar stormurinn æddi og brim-
ið hamaðist við ströndina minti staðurinn á ekk-
ert annað en skipatjón og mannskaða. Út við
sjóndeildarhringinn beitti skip upp í vindinn og
fyrir fótum mér lá brotið flak eins og til að fylla
upp heildarsvip myndarinnar.
gluggum er eg minnist, að mér þótti þá skrítið.
Húsið sjálft hvítmálað, með grænum hlerunum
virtist vistlegt í morgun sólskininu. Hver tím-
inn leið af öðrum og ekki sást Northmour. Eg
vissi að hann var morgunsvæfur, en þegar leið
að hádegi þá brast mig þolinmæðin, eg ætlaði að
fá þarna morgunverð og var hungraður. Þótt
það væri ilt að sleppa tækifærinu að hrekkja
hann, þá réði lystin meira, eg gekk fram úr
skóginum.
Á æsku árum var eg einrænn mjög og þótt-
ist af því að vera sjálfum mér nægur hvað fé-
lagsskap sneirti, og er mér óhætt að fullyrða, að
eg átti hvorki vin né kunningja þangað til eg
eignaðist vinkonu, er varð konan mín og móðir
barna minna. Samt kyntist eg einum manni
áður til nokkurrar hlítar og það var R. North-
mour, Esquire frá Graden Easter, í Skotland;.
Við höfðum verið skólabræður, og þótt við vær-
um ekki beinlínis kunningjar, þá var lífsskoð-
un okkar svo lík, að við drógumst hver að öðr-
um. Við hugðumst vera mannhatarar, en síðar
hefi eg litið svo á, að við værum ekkert nema
ólundarseggir. Það mátti tæplega telja okkur
félaga, nema ef svo mætti að orði kveða, að við
værum félagar um félagsleysi. Geðofsi North-
mours, sem var afskaplegur, gerði honum riæst-
um ómögulegt að umgangast aðra menn, nema
mig, því að eg var fáskiftinn og gat komið o_g
farið í friði fyrir honum eins og eg vildi, og var
mér sama um bráðlyndi hans. Eg held að við
höfum skoðað okkur sem vini.
’ Þegar Northmour tók burtfararpróf sitt
frá háskólanum þá yfirgaf eg skólann um leið,
án þess að ljúka þar prófi. Hann bauð mér þá
heim til sín til Graden Easter. Þá kyntist eg í
fyrsta sinni staðnum þar sem þetta æfintýri
mitt, er eg nú skýri frá, gerðist.
óðalssetrið Graden stóð á eyðilegum land-
fláka, eitthvað um þrjár mílur frá strönd Norð-
ursjávarins., Húsið var eins stórt og hermanna-
skáli og var það reist úr mjúkum steini, er dró
rakann frá hinni þokusælu strönd. Það var því
rakt og kalt að innan og hálfhrunið að utan.
Þar var óbúandi fyrir tvo unga menn, svo að vel
færi um þá, en á norðurhluta jarðarinnar stóð
hús eitt milli mela og sandhæða. Það var sum-
arhús og bygt í nýtízku stíl og alveg við okkar
hæfi. Þarna bjuggum við eins og einsetumenn,
töluðum lítið en lásum mikið og sáumst tæplega
nema við máltíðirnar, og Iiðu þannig hinir fjór-
ir hráslagalegu vetrarmánuðir. Eg hefði
kannske dvalið þarna lengur, nema fyrir þá sök
að kveid eitt í marz mánuði lentum við í orða-
sennu. Eg man eftir því að Northmour mælti
af bræði mikilli, og eg býst við, að eg hafi svar-
að önuglega. Stökk hann þá upp úr stólnum
og réðist á mig og er það ýkjulaust að eg varð
að verja líf mitt, og eftir langa mæðu bar eg af
honum, því að mjög var jafnt á komið með okk-
ur, en hann barðist eins og djöfulóður væri.
Næsta morgun hittumst við eins og venjulega,
en mér fanst það viðkunnanlegra að hafa mig
burtu þaðan, enda bauð hann mér ekki að dvelja
áfram. Níu árum síðar heimsótti eg þennan
stað." Þá ferðaðist eg um landið með hest og
kerru og hafði tjald og eldavél. Lötraði eg allan
daginn á eftir kerrunni, en gisti þar sem það
var hægt í skógarþyknum eða hellum í hæðun-
um, eða stundum í skógarjöðrum. Held eg að
eg hafi á þennan hátt heimsótt flesta afkima
Englands og Skotlands. Ættingjum og vinum
horfinn, stóð eg ekki í bréfaskiftum við neina
og átti hvergi samastað, nema ef vera skyldi
lögmannaskrifstofan þar sem eg kom tvisvar
á ári til að heimta árstekjur mínar. Þessi líf-
ernismáti átti við mig og vænti eg að eyða
þannig æfinni og deyja að lokum saddur lífdaga
í einhverjum skurðinum við veginn.
Aðal áhugamál mitt var að finna einhvern
einmunalegan stað, þar sem eg gæti slegið tjaldi
mínu. Og þar sem eg var í sömu sýslunni og
Graden Easter, þá mintist eg þess staðar og
hússins þar, sem eg dvaldi í endur fyrir löngu.
Þar lá enginn þjóðvegur í gegn og næsti bærinn,
sem var lítið fiskiþorp, var sex mílur í burtu.
Þarna var því eyðiströnd svo mílum skifti.
Fjaran sem beinast lá við að farin væri, var full
af kviksandi og var því eigi auðið að finna betri
felustað á öllu'Stór-Bretlandi.
Eg ákvað því að dvelja um viku tíma í
strandskóginum á Graden Easter, og eftir að
hafa farið langa dagleið náði eg þangað um sól -
seturbil í slæmu veðri, dag einn í september.
Eins og eg hefí áður sagt var landið þakið
sandhólum og melabungum, en melarnir voru
gamlar sandhæðir sem hættar voru að rjúka og
grónir meira og minna með grassverði. Sumar-
Kúsið stóð á flöt dálítinn spöl á bak við þá, fram
undan því voru kjarrrunnar er náðu inn í skóg-
inn, er allur var kræklóttur af stormunum utan
frá hafinu, en milli hússins og hafsins voru fá-
einir foksandshólar. Efst í fjörunni gægðist
fram kiettanef, og stöðvaði sandinn svo að þar
var hæð í landlínunni, var hæð þessi eyja um
háflæði en um lágflæði var fjaran full af kvik-
sandi of var illræmdur um alla bygðina; var
sagt að hann sylgi mann upp á hálfri fimtu
Sumarhúsið hafði verið reist af næst síð-
asta eiganda óðalsins, föðurbróður Northmours,
fáfengilegum og spiltum listamanni, og hélt það
sér vel. Það var tvær hæðir og byggingarstíll-
inn ítalskur. Umhverfis húsið var garður, þar
sem ekkert þreifst nema fáein grófgerð blóm.
Öllum gluggum mátti loka með hlerum og voru
þeir nú fyrir. Líktist húsið því að aldrei hefði
verið í því búið, fremur en eyðihúsi er fólkið
hefði flutt úr. Northmour var auðsæilega f jar-
verandi og sat með ólund um borð í lystisnekkju
sinni, eða tók með ofsafenginni gleði þátt í sam
kvæmislífi einhverrar stórborgarinnar eins og
hann stundum gerði, er það datt í hann. Hvort
var réttara; það var mér auðvitað hulið. —
Staðurinn var svo eyðilegur, að jafnvel einræn-
ingsskap mínum hraus hugur við. Vindurinn
veinaði í reykháfunum á einkennilega ömurleg-
an hátt og það var eins og eg losnaði úr læðingi
er eg sneri mér frá húsinu og keyrði kerruna
mína á undan mér inn í skóginn.
Skógurinn hafði verið græddur til þess að
skýla ökrunum á bak við hann fyrir foksandin-
um, fremst stóð ylliviður og á bak við hann
aðrar harðar trjátegundir, en öll voru trén
kirkingsleg og kræklótt. Lífsbarátta þeirra var
hörð, því þau urðu að sveigjast allar nætur í
storminum. Blöðin tóku að falla jafnvel að vor-
inu og þá tók við haustið fyrir þeim á þessum
skjóllausa stað. Ofar frá sjónum var hóll einn
er ásamt höfðanum fram í fjörunni var leiðar-
vísir sjómanna. Þegar hóllinn bar frá höfðan-
um til norðurs þá urðu skipin að stefna vel til
austurs til þess að komast fyrir Graden nesið
og skerin sem þar voru. í''yrii' neðan hólinn rann
lækur milli trjánna, sem alt af öðru hvoru
stíflaðist af eigin framburði sínum og dauðum
Iaufum úr skóginum og flæddi út í stöðupolla
hér og þar. Einn eða tveir hrundir kofar stóðu
í skóginum og voru þeir samkvæmt því, sem
Northmour sagði mér fyr meir aðsetur einsetu
manna er sakir trúarinnar höfðu dregið sig út
úr skarkala heimsins. Eg fann mér þarna bæli
eða laut þar sem tær uppsprettulind streymdi
fram, og ruddi eg þar blett í kjarrinu, reisti
tjaldið mitt, gerði eld og sauð mér kveldverð.
Hestinn minn tjóðraði eg lengra inni í skógin-
um, þar sem gras gréri. Bakkar þessara hvilft-
ar huldu eigi aðeins skinið af eldi mínum, heldur
skýldu þeir mér og fyrir vindinum, sem bæði
var hvass og kaldur.
Lífemismáti rríinn hafði bæði gert ímig
hraustan og sparsaman. Eg drakk aldrei annað
en vatn og át sjaldan neitt kostbærara en hafra-
graut; og svo var eg léttsvæfur, að þótt eg vakn-
aði fyrir dag, þá lá eg oft vakandi bæði á
stjörnubjörtum og dimmum nóttum. Þetta
kveld lagðist eg til svefns í kring um klukkan 8
og vaknaði um ellefu, án þess að vera sifjaður.
Fór eg þá á fætur og sat við eldinn og horfði á
trén og skýin, er sveifluðust og svifu yfir höfði
mér og hlustaði á brimgnýinn frá ströndinni,
þangað til eg varð þreyttur á aðgerðarleysinu
og fór úr hvilftinni og gekk fram í skógar-
jaðarinn. Nýtt tungl, hálf hulið mistri, gaf mér
daufa glætú og skýrðist hún er eg gekk fram á
milli hólanna, en þá óx vindurinn og feykti sandi
og rusli framan í mig svo að eg varð að lúta
höfði.
Er eg leit upp aftur sé eg að Ijós logaði \
sumarhúsinu. Það var ekki hýrt, heldur færð-
ist það stað úr stað frá einum glugga til annars
eins og einhver bæri það á milli herbergjanna.
Þetta olli mér mestu undrunar, því þegar eg
kom var húsið auðsæilega í eyði. Fyrst datt
mér í hug að innbrotsþjófar væru þarna að
verki og rannsökuðu nú búr Northmours, sem
var stórt og vel fult. En hvað ættu þeir þangað
að gera, og eigi mundi það þeirra venja að opna
hlera og bera Ijós um hús. Eg hvarf því frá
þeirri ætlan. Northmour hlaut að hafa komið
heim og var nú að virða og skoða húsið.
Eg hefi sagt að við vorum engir vinir; en
þótt eg hefði elskað hann eins og bróður, þá
elskaði eg einveruna ennþá meira og hefði því
forðast hann, en eins og á stóð þá sneri eg við
og hljóp leiðar minnar, og eg fann til innilegrar
ánægju er eg sat aftur við eldinn minn. Eg
hafði sloppið við að hitta kunningja; eg mundi
sofa betur fyrir bragðið. Næsta morgun færi
qg í burtu án þess að gera vart við mig, eða eg
kynni að líta inn ef mig langaði til þess.
En þegar morguninn kom, fanst mér þetta
svo spaugilegt að eg gleymdi óframfærni minni.
Eg gat komið að Northmour að óvörum og leikið
á hann, þótt hann væri eigi maður til að spauga
með, svo að trygt væri. HIó mér hugur í brjósti
er eg stóð falinn í skógarjaðrinum þaðan sem eg
sá dyr hússinus. Hlerar voru nú fyrir öllum
Útlit hússins skaut mér skelk í bringu, það
sýndist eins og kveldið áður; eg hafði búist við,
af hverju veit eg ekki, að það bæri einhver
merki um að menn byggju í því. En svo var
ekki, hlerarnir voru aftur og engan eim lagði
upp úr reykháfunum. Northmour hafði auð-
vitað gengið um bakdyrnar. En þið getið í-
myndað ykkur furðu mína er eg fann þær harð-
læstar.
Eg hvarf nú aftur að hinni fyrri skoðun
minni um þjófa og ásakaði mig fyrir afskifta-
leysi mitt kvöldið áður. Eg rannsakaði alla
glugga á neðri hæðinni og fann þá alla óhreyfða.
Hvernig höfðu þá þjófar komist inn í húsið.
Þeir hlutu að hafa farið upp á þakið á útbygg-
ingu þeirri sem Northmour geymdi í mynda-
töku áhöld sín og komist þaðan inn.
Eg fylgdi að því er eg hugði dæmi þeirra,
komst upp á þakið og reyndi hlerana. Allir voru
festir, en eg gafst eigi upp, eg tók fast í einn og
flaug hann þá opinn, man eg að eg hruflaði mig
á handarbakinu og setti sárið að munni mér, og
stóð stundarkorn og sleikti það eins og hundur;
eg litaðist umhverfis mig og sá hina miklu
sandauðn og hafið og sá stóra seglskútu nokkrar
mílur í norðaustri, þá næst opnaði eg gluggann
og skreið inn.
Eg fór um alt húsið og mér til mestu undr-
unar fann eg þar alt í röð og reglu. Eldiviður
var í eldfærunum og rúmin uppbúin í þremur
herbergjum, og svo snoturlega umgengin, að
það var gjörólíkt venju Northmours. í búrinu
var kalt kjöt og villibráð, auk grænmetis, svo
að auðséð var að hann bjóst við gestum, en
hversvegna þar sem hann hataði margmenni?
Qg því var húsið undirbúið komu þeirra á svona
leyndardómsfullan hátt um miðja nótt, og því
voru allar dyr lokaðar?
Eg huldi öll merki um komu mína- og fór
ut um gluggan allsgáður og með áhyggju í
huga.
Skonnortan var enn í sama stað og datt mér
í hug að það væri “Rauði Jarlinn” er flytti heim
eiganda hússins og gesti hans. En skipið sneri
í aðra átt.
Eg hvarf til bælis míns á ný og matreiddi,
eins hugsaði eg um hestinn minn, er eg hafði
vanrækt um morguninn. Við og við gekk eg
fram í skógarjaðarinn, en engin breyting sást á
húsinu og engin mannleg vera sást á söndunum.
Skonnortan úti á hafinu var eina merkið um
mannlegt líf, sem sjáanleg;t var. Hún virtist
ekki hafa neina vissa stefnu, heldur slagaði hún
að og frá, eða lá við, en þegar á daginn leið
stefndi hún að landi, sannfærðist eg þá um, að
hún flytti Northmour og vini hans, og að þeir
mundu sennilega lenda eftir að dimt væri orðið.
og kom það heim við hinn leyndardómsfulla
undirbúning hússins og eins hitt, að eigi varð
komist í land nema um háflæði vegna skerja og
kviksandarins sem vörðu þessa strönd.
Allan daginn hafði storminn verið að lægja
og ölduna með, en um kvöldið blés vindurinn
utan af hafinu og flygdi honum regnskúrir.
Blésu á byljir og voru hviðurnar eins og fall-
byssuskot. Eg var á verði mínum í skógarjaðr-
inum og sá að skriðljósi var rent að hún á há-
siglu snekkjunnar og sýndi að hún var nær en
um kvöldið. Áleit eg að þetta væri merki til fé-
laga Northmours í landi og litaðist eg um eftir
svarinu.
Dálítill götuslóði rann með skóginum og
það var beinasta leiðin milli sumarhússins og
íbúðarhússins, og er eg leit í áttina þangað sá
eg dálítinn djósdepil eins og mílufjórðung frá
mér og nálgaðist hann óðum. Virtist ljós þetta
vera borið af einhverjum, sem kom eftir göt-
unni. Eg faldi mig milli trjánna og beið með
ákefð eftir ljósberanum. Þetta reyndist að
vera kvenmaður og er hún fór rétt hjá mér, sá
eg hver hún var. Það var þagmælsk og heyrn-
arlaus gömul kona, sem hafði gætt Northmours
í æsku hans og var nú félagi hans í þessu leyni-
bruggi hans.
Eg fylgdi henni eftir og lét hina fjölmörgu
hóla og lautir gæta mín, auk þess naut eg brim-
gnýsins, veðurhvinsins og myrkursins sem á
var. Hún fór inn í sumarhúsið og kveikti strax
Ijós í tveimur gluggunum efrihæðar þess, sá eg
þá skriðljósið í siglutré snekkjunnar vera dreg-
ið niður. Það hafði komið að tilætluðum notum
og voru nú skipverjar vísir þess, að við þeim
væri búist í landi. Var auðséð að gamla konan
var ekki aðgerðarlaus því að eldneistar flugu
úr reykháfum hússins er hún tendraði eld á
örnum þess. Northmour og gestir hans mundu
koma í land undir eins og háflætt væri. Það
var næstum ófær sjór róðrarbátum, og fann eg
því til ótta ásamt forvitninni um það, hversu
þeim mundi reiða af í lendingunni. Þessi gamii
kunningi minn var allra manna sérvitrastur,
en þetta uppátæki hans var bæði háskalegt og
undarlegt. Bærðust mér því ýmsar tilfinningar
í brjósti, er eg gekk ofan að ströndinni og lagð-
ist flatur í dæld eina fast hjá stígnum upp að
sumarhúsinu. Þaðan gat mér auðnast sú á-
nægja að sjá þá sem í land kæmu.
Eitthvað rétt fyrir kl. 11, þegar eigi var
enn fult háflæði, sást ljós í bát rétt í lending-
unni og sá eg annan bát lengra úti, valt hann
mjög í öldunum og hvarf stundum sýn. Veðrið,
sem ætíð fór versnándi og hin háskalega afstaða
skonnortunnar í hlé við ströndina hafði senni-
lega hraðað fyrir landgöngunni.
Skömmu síðar komu í Ijós 4 sjómenn er
báru á milli sín þunga kistu, hinn fimti lýsti
þeim leið. Þeir héldu allir heim að húsinu og
fóru fast framhjá mér. Þeir komu aftur og
fóru framhjá mér í þriðja sinn með aðra kistu
og var sú stærri, en auðsæilega léttari en hin
fyrri, enn fóru þeir eina ferð og bar þá einn
þeirra leðurtösku og annar handtösku slíka sem
kvenmenn nota á ferðalögum. Forvitni mín óx
nú óðum. Ef kvenmaður var í föruneyti North-
mours höfðu hættir hans breyst mjög og hafði
hann auðsæilega horfið frá uppáhalds kenning-
um sínum um mannlífið. í þann tíma, sem við
höfðum báðir dvalið í sumarhúsinu, Var það
musteri kvenhatursins og nú átti að bjóða kven-
manni þangað inn, og mintist eg nú hve kyrfi-
lega húsið hafði verið undirbúið er eg sá það
daginn áður, var mér nú sá viðbúnaður skiljan-
legur.
Er eg hugsaði um þetta, sást annað ljósker
nálgast frá fjörunni. Á því hélt nýr maður,
sem eg hafði ekki fyrri séð og í fylgd með hon-
um voru tvær persónur er auðsæilega voru gest-
irnir, sem vænst var eftir í húsinu, beindi eg nú
athygli minni að fólkinu eins og eg gat. önnur
persónan var karlmaður óvenjulega hár vexti.
Hafði hann ferðamannahatt á höfði og lét
hann slúta yfir augun; hann var búin hálend-
inga kápu, hneptri upp í háls og huldi kraginn
andlit mannsins. Alt sem sjá mátti af einkenn-
um hans, var eins og eg gat um, að hann var
óvenjulega hár vexti, var veiklulegur í göngu-
lagi og lotinn. Við hlið hans gekk ung, hávaxin
og grönn stúlka, studdi hún annaðhvort mann-
inn eða hékk & handlegg hans. Hún var náföl
og í hinu óskýra ljósi og hinum flögrandi
skuggum, var andlit hennar svo óskýrt að það
gat alveg eins verið nauðaljótt eins og forkunn-
ar frítt, eins og eg síðar meir vissi að það var.
Er þau voru* rétt framundan mér, sagði
stúlkan eitthvað, sem eg ekki heyrði fyrir
stormgnýnum.
Þey! sagði förúnautur hennar og eitthvað í
röddinni vakti hjá mér hálfgerðan beyg. Röddin
virtist koma frá manni, sem byggi yfir hinni
mestu skelfingu og aldrei hefi eg heyrt eins at-
kvæðis orð fela í sér slíka áherslu og heyri eg
það ennþá, er eg hefi hitaveiki að nóttu til, og
hugur minn reikar um leiðir liðinnar æfi. f
þessu sneri maðurinn sér að stúlkunni, eg sá
snöggvast bregða fyrir miklu rauðu skeggi og
nefi sem virtist hafa brotnað í æsku, en hin
ljósu augu hans virtust leiftra af einhverri ó-
geðslegri ástríðu.
Þau héldu áfrani og var tekið á móti þeim í
sumarhúsinu.
Einn og einn eða í hópum sneru sjómenn-
irnir aftur til bátanna og heyrði eg gegn um
vindinn, ráma rödd skipa þeim að leggja frá. Að
lítilli stundu liðinni, nálgaðist eitt skriðljósið
enn. Það var Northmour er fór þar einsamall.
Konan mín og eg, höfum oft í sameiningu
furðað okkur á því, og verið því samþykk,
hversu sami maðurinn gat verið eins laglegur
og fráhrindandi í senn og Northmour var. Hann
Ieit út eins og fágaður höfðingi. Andlit hans
bar öll merki gáfna og hugrekkis, en það þurfti
ekki nema að líta á hann til þess að sjá það á
augabragði, jafnvel þegar bezt lá á honum að
hann bar öll merki þrælahúsbóndans. Eg hefi
aldrei þekt mann er hafði skaplyndi jafn ofsa-
fengið og hefnigjarnt í senn. f sál hans sam-
einaðist fjör og bráðlyndi suðurlandabúans og
hið nístandi hatur hin norræna manns og báðar
þessar einkunnir voru ritaðar skýrum dráttum
í andliti hans, er var nokkurskonar hættumerki.
Hann var hár á velli, ramur að afli og hvatur:
mjög dökkur á brún og brá; fríðleikur andlits-
ins spiltist af illúðinni sem úr því skein.
Hann var í þennan svipinn fölari en hann
átti að sér og ygldur á brúnina. Hann bærði
varirnar og litaðist um, eins og maður, sem ekki
á neinu góðu von, en þó fanst mér sem svipur
hans hrósaði sigri í gegn um alt saman, rétt eins
og hann hefði eftir langa baráttu komist rétt að
markinu. Ef til vill vegna þess að eg skamm-
aðist mín um seinan fyrir njósnir mínar þarna,
og kannske að sumu leyti vegna þess að mér
þótti gaman að koma þessum kunningja mínum
að óvörum; þá langaði mig til að gera vart við
mig án frekari tafar.
Eg stóð alt í einu upp og gekk áfram.
“Northmour!” mælti eg.
i