Heimskringla - 17.03.1937, Qupperneq 1

LI. ÁRGANGUR
NÚMER 24.
WINNIPEG, MEÐVIKUDAGINN, 17. MARZ 1937
HELZTU FRÉTTIR
‘Glæpur gegn bændum”
Fyrir nokkru hélt E. E. Perley
(íhaldsm. frá Qu’Appelle) ræðu
á sambandsþinginu um afskifti
Kingstjórnarinnar af hveitisölu
landsins. Hann sagði tap bænda
í versturfylkjunum af hveitisöl-
unni af völdum hveitiráðsins
nýja, sem James R. Murray
veitir forstöðu, nema frá 50 til
60 miljónum dollara. Kvað hann
framferði hveitiráðsins “glæp
gegn bændum.”
Hveitiráðið sagði hann að
hefði neitað að kaupa hveiti af
bændum, sem orðið hefði til þess
að þeir hefðu flestir orðið að
sætta sig við að selja meðan
hveitið var á lægsta verði að
haustinu. Verðið hefði ekki far-
ið yfir 90c. Nú væri hveitið
$1.20 mælirinn og þar yfir. —
Hefði hveitiráðið keypt af bænd-
um, væru bændur nú hluthafar í
verðhækkun hveitisins. En í
stað þess að vera það, væru
kornkaupmenn og spekulantar
það. Og til þess að halda verð-
inu lægra fram eftir haustinu
meðan bændur voru að selja það,
hefði Mr. Murray ,ausið hveiti-
forðanum út, svo verðið hefði
jafnvel öðru hvoru verið lægra
en ákvæðisverðið 871/2C.
Mr. Perley krafðist að kon-
ungleg nefnd væri skipuð til að
rannsaka þetta framferði. Eru
engar líkur til að stjórnin gefi
því hinn minsta gaum.
Vantrausts-yfirlýsing
í bréfi frá Ottawa stendur:
“Mr. Bennett hóf andmælin gegn
fjárlögunum. Hann var fínt
klæddur, til hvorrar handar á
borðinu voru staflar af skjölum
og ritum til að vitna í, og ræðu-
maður var í bezta skapi. Hann
leit ekki á.vatnsglasið á borðinu,
sem King sleppir sjaldan hendi
af , þegar hann flytur ræður. —
Upp úr brjóstvasa hans flakti
drifhvítur klútur. Mr. Bennett
tók til máls og þingheimur hlust-
aði með óvanalegri eftirtekt.
Mr. Bennett gekk rösklega til
verks. Á þingi er enginn slíkur
afkastamaður sem hann. Yfir
stjórninni las hann svo óslitið að
menn höfðu nóg með að fylgjast
með því. Hví feldi stjórnin ekki
úr lögum skatta, sem hún gagn-
rýndi sína stjórn fyrir að lög-
léiða? Hví var söluskatturinn
hækkaður í 8%, sem reyndar
næmi oft 12% til neytanda? Svo
væri stjórnin að monta af því, að
hafa gert nýja samninga í stað
Ottawa-samninganna frá 1932.
Sannleikurinn væri sá að þessi
nýji samningur væri nákvæm-
lega hinn sami og samningurinn
frá 1932; á einstöku stað þýðing-
arlaus orðabreyting; það væri
alt og sumt. Og að síðustu las
hann bænir yfir stjórninni fyrir
að gera ekkert til að bæta úr at»-
vinnuleysinu, annað en að kosta
dýrar nefndir til að liggja yfir
að semja skýrslur, sem minti á
fiðluspil Nerós meðan Róm var
að brenna. King hefði látlaust
gagnrýnt sína stjórn fyrir að
lækna ekki afvinnuleysið og hann
hefði fyrir það náð kosningu, að
þjóðin hefði trúað, að hann væri
læknirinn betri. Þar sem at-
vinnulausum hefði fjölgað en
ekki fækkað síðan King tók við
völdum, ætlaði hann að bera upp
eftirfarandi vantrausts yfirlýs-
ingu á stjórnina:
“Þinginu þykir fyrir því, að
hurfa að tjá stjórninni vantraust
sitt út af því, að hafa brugðist
með öllu og þrotið ráð til að bæta
úr atvinnuleysinu.”
Ræða Bennetts stóð yfir í tvær
klukkustundir og fjörutíu mín-
útur.
Andstæðinga flokkar stjórn-
arinnar á þingipu tóku van-
traustsyfirlýsingu þessari með
fögnuði. Hafa umræður staðið
yfir um tillöguna og er ekki
lokið er þetta er skrifað (um
helgina).
Eins og nærri má geta var á
margt minst í ræðu Bennetts,
sem eftirtekt vakti. Eitt var t. d.
það, er hann var að ræða um
skipulagningu iðnaðar og fram-
leiðslu, að hann benti á, að Can-
ada stæði mjög illa að vígi með
að fara að dæmi Ástralíu vegna
valds fylkja-stjórnanna hér. —
Skoðaði hann landstjórnina geta
miklu meira til leiðar komið og
stjórnarfarslega betur geta
fylgst með tímanum, ef engar
fylkjastjórnir væru til.
Vivian fær $10,000
skaðabætur
Nýlega dæmdi hæstiréttur í
Canada í máli þeirra ungfrú Vi-
vian McMillan og John Brown-
lee fyrv. forsætisráðherra AI-
bertafylkis. Eins og lesendur
mun reka minni til, sótti Vivian
mál á hendur ráðherranum fyrir
að hann hefði táldregið sig. í
fylkisrétti kvað W. C. Ives dóm-
ari upp þann dóm, að sannanir
væru ófullnægjandi af hendi
kæranda og vísaði málinu frá
rétti svo það féll niður. Hæsti-
réttur hefir ekki Iitið þeim aug-
um á framburð stúlkunnar og
hefir nú dæmt Mr. Brownlee til
að greiða henni $10,000 skaða-
bætur. Líklegast situr við það
og málið fer ekki lengra.
Tvent ólíkt
Fjárlög Ontario-fyíkis voru
lögð fram í þingi sama daginn og
Bracken-stjórnin hér lagði reikn-
inga sína fyrir Manitobaþingið.
Eru fjárlög fylkjanna eins ólík
og mest má verða. Ontario hef-
ir tekjuafgang, er nemur á átt-
undu miljón dala en Manitoba
hefir tekjuhalla. f Ontario eru
skattar lækkaðir; hér er þeim
breytt, lagt á einn, sem af öðrum
er tekið. í Ontario eru 14 milj.
dala lagðir fram til vegagerðar.
Hér er farið fram á $125,000
veitingu til viðhalds vegum, sem
er $3^56,000 minna en með þarf
til að halda vegunum við. Nei,
stjórnin í Manitoba á óvíða sinn
líka.
Hertoginn af Windsor,
ekki nefndur
George VI. konungur lagði
fram reikning sinn í þinginu á
Bretlandi s. 1. mánudag. Á nafn
Hertogans af Windsor er ekki
minst í framfærslu-reikningnum,
svo það er ekki útlit fyrir að rík-
ið leggi honum neitt fé. Ef
nokkur gerir það,' verður það
skyldfólkið.
Hertoginn kvað ætla að heim-
sækja Mrs. Simpson til Frakk-
lands um páskana. Og gifting
þeirra er sem áður haldið að
fari fram um mánaðarmótin
apríl og maí. -
304 greiða $11,055,666
Samkvæmt fjárhagsskýrslum
frá Ottawa greiða 304 menn
$11,055,666 í tekjuskatt í Can-
ada. Þeir hafa allir yfir $50,000
árstekjur. Það eru ekki allir
tómhentir í Canada.
Aberhart hyltur
Fyrir nokkru kvað Aberthart
forsætisráðherra Alberta upp úr
með það, að honum hefði ekla
tekið að koma á fót social credit
skipulagi á þeim tíma, sem hann
hefði lofað og kvaðst hann því
nú reiðubúinn að fara frá völd-
um ef fylkisbúar segðu svo. —
Enginn forsætisráðherra mun
fyr hafa farið þannig að. At-
kvæði hafa nú verið tekin innan
félaga þeirra, er fylgja social
credit stefunni, og eru þau öll á-
fram um það að Aberhart verði
við völd.
Æskulýðssamkoma
Það er nú engin nýlunda og
heldur ekki til þess takandi þó'
æskulýður þessa vilta lands efni
til samkomu. En eins og ef til
vill er eðlilegt, fara flestar sam-
komur hinna yngri, þeirra sem
skuldir íslendinga erfa hér, sern
annara, oftast fram á ensku. Nú
bregður þó svo við, að efna á til
alíslenzkrar æskulýðssamkomu í
þessum bæ. Hefir Þjóðræknisfé-
lagið vanda af því. Samkoman
fer fram 9. apríl í Fyrstu lút.
kirkju. í skemtiskránni taka
eingöngu börn þátt. Þau bæði
lesa upp og syngja. öll munu
þau börnin, er lesa upp, hafa
stundað nám í íslenzkri tungu á
laugardagsskóla Þjóðræknisfé-
lagsins, þó nú komi sum þeirra
ef til vill fram í fyrsta sinni á
íslenzkri samkomu. Þau er
syngja, munu bæði syngja ein-
söngva og koma fram sem kór
eða söngsveit, með tilsögn þeirra
sem beztir eru tamningamenn í
þeirri list.
Inngangseyrir að samkomunni
er 25c fyrir fullorðna, en lOc fyr-
ir börn. Verður fénu varið til
eflingar laugardagsskólanum og
barnablaðinu “Baldursbrá”, til
þess að geta haft meira af mynd-
um í því en verið hefir o. s. frv.
En aðal tilgangurinn er að venja
börn á að tala íslenzku í heyr-
anda hljóði og að örfa þau til að
halda samkomur sínar á íslenzku
oftar en þau nú gera.
Æskan er ellinni yndi, stendur
einhvers staðar. Getur nokkuð
verið hugðnæmara eldri íslend-
ingum hér en að vita til þess,
að börnin þeirra leggi stund á að
nema íslenzku og hlýða á hana
af vörum þeirra. Það er nú svo
háttað orðið hér, að vér ætlum
það mörgum foreldrum ekki ó-
svipaðan fögnuði þeim, er móðir-
’in hefir af fyrsta geislabrosi
barnsins síns.
Það er að vísu allur tími til
stefnu ennþá, með að veita Þjóð-
ræknisfélaginu aðstoð í þessu
verki og sem auðvitað verður
mest fólgin í því að sækja sam-
komuna, en vér vildum samt
ekki draga að benda á tilgang-
inn, sem vakir fyrir með sam-
komunni. Hann er aðstoðar
allra sannra íslendinga verður.
UMMÆLI UM ÚTYARPIÐ
Alameda, Sásk.,
13. marz, 1937.
Góði vin:
Eg vona þú fyrirgefir að eg
ómaka þig. Eg læt tvo dali í
bréfið annan til að borga með-
limagjald í Þjóðræknisfálagið
(þá fæ eg kverið í tilbót). Eg sé
þið hafið féhirðir en þetta geri
eg til að spara bréf og frímerki
til hans. Eg ætlaði endilega að
fara á ykkar þing þó hefði eg
ekki getað verið nema tvo daga
í viðurvist lærifeðranna, því svo
hagaði CPR sínu ódýra ferða-
lagi. En þegar til kom var blind-
bylur, þó meira af mold en snjó,
svo ekkert varð úr ferðinni.
Hinn dalin legg eg til að
hjálpa til að borga útvarpið á
seinustu guðsþjónustu frá Sam-
bandskirkjunni (séra Melans
prédikun). Okkur hefir aldrei
tekist eins vel að ná í íslenzkt
útvarp, heyrðum hvert einasta
orð. Það sýnast skiftar skoð-
anir á þeirri messu, mér datt
margt í hug. Meðal annars vís-
an eftir Steingrím:
Trúðu á tvennt í heimi
tign sem æðstu ber.
Guð í alheims geimi,
Guð í sjálfum þér.
Eg vildi gjarna heyra fleiri
prédikanir af líkri gerð. Svo
vitna eg í sjálfa í^assmsálmana:
Jesús vill að þín kenning klár,
kröftug sé, hrein og opinskár,
lík hvellum lúðurhljómi.
Launsmjaðran öll og hræsni hál
hindrar guðs dýrð en villir sál.
straffast með ströngum dómi.
Þinn einlægur,
H. B.
ÍSLANDS-FRÉTTIR
Fögur norðurljós
Siglufirði, 3. febr.
Á miðnætti síðastliðna nótt sá-
ust frá Siglufirði óvenjulega
mikilfengleg og fögur norðurljós
og þykjast menn þar aldrei hafa
séð jafn stórfengleg norðurljós.
—Vísir, 5. feb.
* * *
Vélbátur skaddast í ofviðri
Vélbáturinn Báran á Hellis-
sandi,7 smálestir að stærð, eign
bræðranna Daníels og Einars ög-
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS
ÞINGIÐ
Svo margt hefir verið sagt og
prentað um Ársþing Þjóðræknis-
félagsins í blöðunum hér í Win-
nipeg, og ekki eingöngu þeim ís-
lenzku, að nærri óþarft virðist
að bæta nokkru þar við.
Þingsetmng og dagsskrá hafði
verið birt, frásögn af skemtisam-
komum, og þá ekki sízt, allar hin-
ar ágætu ræður. Eftir liggur þá
aðeins að skýra frá því, er fram
fór á þingfundum og í nefndum.
Og skal eg því leitast við að gera
það í sem fæstum orðum. Lík-
lega er þó bezt að byrja á upp-
hafinu, svo lesarinnar finni
glöggvar til áframhaldsins.
Átjánda Ársþing Þjóðræknís-
félags fslendinga í Vesturheimi
var hafið í efri sal Good Templ-
ara hússins íslenzka í Winnipeg,
mánudaginn 22. febr. 1937, kl.
10 árdegis. Þrátt fyrir illviðri er
þá geisaði yfir var mikið fjöl-
menni saman komið. Auk bæj-
mudnssonar slitnaði úr festum í
norðaustan hvassviðri 1. þ. m.
og barst til lands. — Brotnuðu
síður bátsins við kjölinn og
stefnið.—Vísir, 5. feb.
* * *
Úr Suður-Þingeyjarsýslu
Húsavík, 2. feb.
Páll Þórarinsson að Halldórs-
stöðum í Laxárdal er áttræður í
dag.
Nýlátin er Kristín Jónsdóttir.
húsfreyja á Grænavatni, kona
Helga hreppstjóra Jónssonar,
rúmlega sjötug.—Vísir.
* * >(.
Karlakór Akureyrar
átti 7 ára afmæli síðastliðinn
laugardag. Kórinn mintist þess
með samsæti og sátu það á ann-
að hundrað manns. Til skemt-
unar var: ræðuhöld, söngur og
dans. Söngstjóri kórsins er Ás-
kell Snorrason.—3. febr.
* * *
Hraðfrystihús á ísafirði
fsafirði 4. febr.
Þrjú af fjórum íshúsum ísa-
fjarðarkaupstaðar hafa verið
sameinuð og þeim breytt í hrað-
frystihús. Tók það til starfa 19.
f. m. og getur fryst 18 smálestir
af fiski á sólarhring. Húsið hefir
keypt fisk af bátum í verstöðv-
unum. Þrjátíu manns hafa unn-
ið. Fiskurinn er ætlaður fyrir
Ameríkumarkað. fshússtjóri er
Helgi Ketilsson en formaður fé-
lagsins, sem nefnist íshúsfélag
ísfirðinga er Árni Gíslason yfir-
fiskimatsmaður. Fiskimálanefnd
hefir styrkt fyrirtækið með 30
þúsund króna láni.
Bátar Samvinnufélagssins bú-
arbúa voru þar fulltrúar, félags-
menn og gestir frá Selkirk, Riv-
erton, Gimli, Lundar, Glenboro,
Brown, Wynyard, Leslie, Dakota,
Minneapolis, og víðar að.
Athöfnin byrjaði með sálma-
söng og ljúfmannlegri bæn, er
séra R. Marteinsson flutti.
Þessu næst flutti forseti fé-
Jagsins, dr. R. Pétursson hið á-
gæta inngangserindi sitt, er birt-
ist þá þegar í íslenzku blöðunuro.
Lásu þá nefndarmenn hvað af
hverju skýrslur sínar. Skal hér
einkum bent á fjármálaskýrsl-
urnar. — Féhirðir herra Árni
Eggertsson lagði fram jafnaðar
reikning félagsins upp á $4873.36
fyrir árið. Eru tekjur félagsins
aðallega fengnar með auglýsing-
um, nokkuð með félagsgjöldum
og að minni parti með frjálsum
gjöfum (t. d. í rithöfundasjóð)
og bankavöxtum. útgjöldin voru
nokkru minni en tekjurnar. Og
eru þau aðallega innifalin í
prentunarkostnaði við tímarit og
barnablað, og tillögum til deilda,
auglýsinga og útbreiðslumála. —
ast nú á veiðar. Bærinn ábyrg-
ist 40 þúsund króna rekstrarlán
með veði í 6 hlutum vetrar- og
vorvertíðar. Eftirstöðvar greið-
ast, ef nokkrar verða, af síld-
veiði. Auk þessa greiðir bærinn
tvo og hálfan eyri yfrir hvert
kílógramm af fiski, sem veiddur
verður undir Jökli eða sunnar
og fluttur verður heim til verk-
unar í bænum. Bærinn hefir
einnig ábyrgst hluttryggingu á
þrem smærri bátum alt að 75
krónum á hlut á mánuði.
* * *
Áskorun til ríkisstjórnarinnar
um varnir gegn borgfisku
sýkinni
Strandasýslu, 4. febr.
Á hreppsfundi Bæjarhrepps í
Strandasýslu 9. þ. m. var lýst
yfir því, að fundurinn treysti
ríkisvaldinu til þess að gera alt,
sem unt verði að gera, til varnar
borgfirsku sauðfjárssýkinni m.
a. með girðingum um ósýkt
svæði. Fundurinn lagði og til:
Að girðing verði lögð úr
Hvammsfirði í Hrútafjörð inn-
anverðan og að heilsufar sauð-
fjár í Bæjarhreppi verði rann-
sakað í vor af sérfróðum manni.
Leikbræður
Karl hafði setið lengi og horft
út um gluggan, og gekk svo til
mömmu sinnar og spurði:
— Mamma, má eg fara og
leika mér við Kaj ?
Nei, leiktu þér heldur við
Knút, það er svo góður drengur.
— Já, en eg lék mér með hon-
um í gær, og eg held að hann sé
tæpast orðínn nógu frískur enn.
Alls átti fél. í sjóði hátt á þriðja
þúsund dollara, að meðtöldum
þeim ýmsu sjóðum er því til-
heyra. Skýrsla fjármálaritara,
hr. Guðm. Levy, sýnir, að á árinu
hefir hreinn ágóði af meðlima-
gjöldum og sölu Tímaritsins ver-
ið tæpir $400.00. Skýrsla skjala-
varðar, sr. Philips M. Pétursson,
sýnir að verð óseldra bóka kem-
ur upp á nálega þrjú þúsund dali,
með niðursettu verðlagi. Samkv.
skýrslu ráðsmanns Barnablaðs-
ins, hr. B. E. Johnsons var út-
gáfukostnaður við blaðið rúmir
300 dalir, en inntektir tæpir 160
dalir, og var tekjuhallinn borg-
aður úr félagssjóði.
Fluttu þá umboðsmenn deilda
mjög skilmerkilegar og ánægju-
legar skýrslur yfir efnahag,
meðlimafjölda og andlegt ásig-
komulag hinna ýmsu deilda.
hver í sínum bygðarlögum.
Þá var tekin til meðferðar hin
eiginlega dagsskrá þingsins.
Var nefnd þá fyrst sett til að
íhuga fræðslumálin. í henni voru
Frh. á 2. bls.
Nokkrir nefndarmenn og starfsmenn Þjóðræknisfélagsins
Á Þjóðræknisþingi 23. febr. 1937.
Röðin frá vinstri til hægri: Séra Philip M. Pétursson; Ásm. P. Jóhannsson; Bergþór E.
Johnson; séra Rögnv. Pétursson; Friðrik Sveinsson; Sigurður W. Melsted.