Heimskringla - 31.03.1937, Blaðsíða 4

4. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 31. MARZ 1937
Ijrcimskringla
(StofnuO 1S86J
Kemur út á hverjum miðvikudegt.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsímis '86 537
VerS blaðslns er $3.00 árgangurinn borglst
tyriríram. Allar borganlr sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
---------------T---------------
311 viðskiíta bréf blaðinu aðlútandi sendist:
Manager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Vtanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg
“Heimskringla” is published
and printed by
THE VIKING PRESS LTD.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG, 31. MARZ 1937
HVAÐ ERU LÖG?
Hvað eru lög í Winnipeg um það, hvað
kaupa megi á sunnudögum? Mönnum,
sem t. d. hættir við því, að gleyma að
kaupa sér tóbak í pípuna sína á rúmhelgum
dögum, ríður á nokkru að vita þetta. Vel-
ferð manna er í mörgu fólgin. Einnig
kemur það húsfreyjunni betur að vita það,
sem á gestum á von, er hún hefir hugsað
sér að gæða á ísrjóma á eftir máltíð og
betri rjóma út í kaffið en vanalega er á
borði og reiðir sig á, að gengið verði eftir
þessu í búðina á sunnudegi, sem aðra daga.
En þessu getur enginn svarað eða gefið
r.einar áreiðanlegar upplýsingar um. Af
yfirlýsingu löreglunnar að dæma, verður
ekki annað ráðið, en að sala á þessu ú
sunnudegi sé skýlaust lagabrot. Samt er
þetta hvorttveggja og martg fleira selt
fyrir augunum á lögreglunni á sunnudög-
um í matsöluhúsum og lyfjabúðum. Vér
spurðum bæði lyfsala og matsala um þetta
og svar þeirra var, að bæjarbúar krefðust
þess, að fá þessa hluti keypta og um það
væri ek'ki fengist, hvernig sem á að skiija
það. Fyrir tveim vikum, var enginn kost
ur á að kaupa sér tóbakspakka eða vindii í
þessum búðum á sunnudegi.
Það sem ruglingi virðist nú valda, er að
undanþágurnar ná orðið trl langt um fleiri
vörutegunda, en reglurnar í þessum svc-
nefndu nýju “bláu”-lögum borgarinnar.
En enginn skildi þó ætla, að alla hluti
væri nú eins auðvelt að kaupa hér og áður
á sunnudögum. Vér gengum nýlega fram
hjá búð á Sargent Ave., sem brauð, brjóst-
sykur, svaladrykki og vindla og eitthvaö
iítilsháttar af matvöru seldi. Þetta var á
sunnudegi. En nú var sú búð lokuð. Á
burðinni úti var neglt spjald, er tilkynti
viðskiftavinunum ástæðuna. Á því stóðu
þessi orð:
Brauð?—lofið maganum að hvílast.
Mjólk?—Gerir ekkert til þó börnin gráti,
læknarnir segja að það sé gott
fyrir lungun.
Orðin “blue law” stóðu undir þessari tii-
kynnjngu; lögreglunni eða höf undum hinna
nýju ákvæða um lokun búða á sunnudóg-
um, voru því lögð orðin í munn.
Að vísu sýnir nú þetta ekki annað en
andúð þessarar búðar gegn hinum “bláu’’
lögum. En almenningur vissi satt að segja
ekki hvað hann átti að halda um þetta
nýja ákvæði um eftirlit eða takmörkun a
viðskiftum á sunnudögum. Menn sáu ekki
úr hverj u var með því bætt, að banna þeim
nð kaupa brauð eða mjólk, ef svo stóð a,
að þyrftu þess með þó á sunnudegi væri,
cins og þeir höfðu gert síðan þeir fyrst
mundu eftir sér.
Mörgum sem ógreiði er gerður með
þessum ákvæðum og það er flestum, nema
stórbúðunum, hættir við að skella sökinni
á bæjarstjórnina fyrir þetta. En hún er
ekki völd að þessum nýju ákvæðum. Um
þetta hafa engin ný lög verið gerð. Bæjar-
lögreglan tekur sjálf upp á þessu. Það
getur verið og er vísast, að stórverzlanir
þessa bæjar hafi leitt henni fyrir sjónir, að
verzlun á sYinnudögum væri orðin óhæfi-
lega mikil, að minsta kosti frá þeirra sjón-
armiðk álitið, sem lokað höfðu og fóru
sjálfir þeirra viðskifta á mis. En lögregi-
an þurfti ekki fremur en henni sýndist, að
skifta sér neitt af því.
Lögin um helgi drottinsdagsins eru
landslög. En hvert fylki og bær hefir æoi
óbundnar hendur um hvaða störf séu álitin
nauðsynleg og hver ekki. Það fer alveg
eftir því, sem borgaramir sjá bezt henta á
þessum staðnum eða hinum. í Toronto-
borg, ríkir t. d. mikil kyrð á suniiudögum;
þar eru sáralítil viðskifti um hönd höfð.
Aftur má í Montreal og bæjum í Quebec-
íylki heita, að sunnudagurinn byrji ekki
fyr en upp úr.hádegi, því fyrri hluta dags
cru búðir þar víðast opnar, sem í Banda-
ríkjunum, og leikhús og smábúðir er tóbak
og drykki selja, eru opnar allan daginn.
Þar má alt heita á ferð og flugi á sunnu-
dögum. Ástæðan fyrir þessu er eflaust
nokkur ferðamannastraumurinn að sunn-
an. Væri ekki hægt að kaupa þar hluti a
fcunnudögum, sem syðra, drægi það ef til
vill úr ferðahug manna þangað.
Þessi ógnar takmörknn í þessum bæ á
viðskiftum á sunnudögum og öllu alhafna-
lífi, því leiki marga sem hér hafa tíðkast
má nú ekki hafa um hönd, fyr en ef þeir
verða lýstir undantekning frá reglunni,
mun ekki auka ferðamannastrauminn
hingað. Ferðamenn koma ekki langt að
til þess að horfa á þann dauðýflishátt, sem
hér á sér nú stað á sunnudögum.
Fjöldi smábúða hér hefir nú lokað alla
sunnudaga. í raun og veru eru aðrar
búðir en lyfsala og matsala ekki opnai*. Og
verzlun matsalanna með annað en máltíð-
ir er mjög takmörkuð.
Eina lífsvon smábúða hér hefir lengi
verið sú, að geta selt eitthvað á þeim tíma,
sem stóru búðirnar eru lokaðar. í það
skjól er fokið að nokkru með þessu nýja
helgihalds eftirliti lögreglunnar.
Fjöldi smákaupmanna er sektaður,
sunnudag eftir sunnudag; þetta 60, 80 ti!
120 á hverjum drottins degi. Ef sumii
þeirra sjá ekki sæng sína útbreidda má
það mikið heita.
Og það er illa farið.
Lögregluráðið hefir eflaust haldið að
það væri að gera þetta í guðsþakkaskyni,
að loka þessum búðarholum, eða það mun
að minsta kosti vilja láta það líta svo út, {
tiugum almennings. Ef svo er, hefir það
tekist klaufalega. Við það hefir fjöl^di
smábúða beðið mikinn hnekkir og almenn-
ingi verið gerður ógreiði, svo þaðan er ekki
við góðum bænum að búast. Lögregluráð-
ið hefir að vísu stórbúðarhaldara með sér,
sem auðvitað væri nokkurs vert, ef al-
menningur liti sömu augum á það og lög-
regluráðið, að þeir hefðu ávalt drottinn í
ráðum með sér.
ATVINNULEYSIÐ MESTA
VANDAMÁLIÐ ENN
“Atvinnuleysið er vort mesta vanda-
mál,” sagði verkmálaráðherra sambands-
fctjórnarinnar, Hon. Norman Rogers, er
hann lagði frumvarp fyrir þingið s. I.
mánudag, áhrærandi fjárveitingar og að-
stoð sambandsstjórnarinnar á komandi ári
í atvinnuleysismálinu.
f frumvarpinu er ekki gert ráð fyrir
neinni fjárveitingu til að afla nokkrum
manni atvinnu. Það gerir aðeins ráð fyr-
ir, að greiða vissan skerf af framfærslu-
kostnaði atvinnulausra, eða þeirra sem nú
eru styrkþegar, en auðvitað ekki hinna
roörgu sem aívinnulausir eru, þó um stund-
arsakir njóti vina að. Og styrkþega ó-
gifta telur nú verkamálaráðherrann vera
500,000 í öllu landinu.
Winnipeg þingmenninrir tveir, Mr.
Heaps og Mr. Woodsworth, létu mikla ó-
ánægju í Ijósi út af því, að ekkert fé var
veitt til atvinnumála fram yfir það sem
vanalegt var. En Mr. Rogers kvað aukin
\iðskifti mundu bæta úr atvinnuleysinu
með tíð og tíma. Að giftum meðtöldum
kvað hann nú alls á atvinnuleysisstyrk
vera 1,021,615 manns, en í febrúar 1936
hefðu styrkþegar alls numið 1,212,129. —
Þeim hefði því fækkað. í þessari tölu voru
þeir ekki taldir, sem fyrir uppskerubresti
urðu vegna þurka í vesturfylkjum lands-
ins sérstaklega, né aðrir en þeir, sem stöð-
ugir styrkþegar eru.
Mr. Denton Massey, íhaldssinni frá Tor-
onto-Greenwood, benti á, að ungt fólk sem
úr miðskólum kæmi í ár 16 til 17 ára gain-
alt og sem ekki mundi halda frekar áfram
gkólanámi, en bætast við tölu atvinnuleit-
enda, næmi 200,000 alls í landinu. Spurði
hann verkamálaráðherrann, hvort stjórnin
hefði nokkra grein gert sér fyrir hvað um
þessa æskumenn yrði, þegar búið væri að
búa þá undir lífsstaff sitt með góðri al-
þýðumentún. Á andlitum hinna fríðu
æskusveita fyrri ára, sem úr skólum hefðu
komið, og enga atvinnu hlotið, lýsti sér nú
vonleysi og deyfð. Slíkar væru afleiðing-
arnar af því, að stjórnin veitti ekki fé til
atvinnubóta.
Mr. Woodsworth spurði verkamálaráð-
herrann, hvort hann hefði talið þá ungu
menn með atvinnulausum, sem nú flæktust
úr einni borg í aðra og þann eina úrkost
ættu að betla eða stela. Hann kvað nú
þúsundir slíkra í Canada, og þeir mundu
ekki í atvinnulausra-skýrslum skráðir.
Enn var spurt hvort þeir, sem stjórnin
útvegaði vinnu hjá bændum, væru taldii
með í þessum skýrslum um tölu atvinnu-
lausra. Kvaðst Mr. Rogers svara því sið-
ar.
John Blackmore, foringi social credit
flokksins, kvað ekki við betra að búast, en
því, sem lýst hafi verið, meðan fjármála-
fyrirkomulagið væri eins og það nú er.
Það er af þessu öllu að dæma, sem hér
befir verið bent á, ekki vafi á því, að at-
vinnuleysið er enn mikið vandamál lands-
ins, eins og Mr. Rogers segir.
HVAÐ ER KRISTINDÓMUR?
(Prédikun eftir séra Guðm. Árnason.
Prentuð eftir ósk nokkurra áheyrenda)
---------------------- /
Texti: En sá sem hatar bróður sinn,
hann er í myrkrinu og lifir í myrkr-
inu og veit ekki hyert hann fer, því
myrkrið hefir blindað augu hans.
I. Jóhannesar bréf, 2.11.
Nú á þessum tímum ófriðar og vaxandi
óvildar milli margra þjóða heimsins, heyr-
ir maður oft spurningar eins og þessar:
Hvernig stendur á því .að kristnar þjóðir
fciga í ófriði hverjar við aðra? Hvernig
stendur á því að kristnir menn af sömu
þjóð berjast hverjir á móti öðrum af hinni
mestu grimd? Hvernig stendur á því að
íriðarboðskapurinn, sem venjulega er
tengdur við nafn Krists, hefir ekki haft
meiri áhrif á menn en þetta, þótt hann haf i
verið boðaður í nítján aldir?
Þessum spurningum og öðrum þeim lík-
um er ómögulegt að svara, nema því að-
eins að maður fyrst reyni að gera sér ein-
hverja grein fyrir því, hvað kristindómur-
inn sé og hvað hann hafi verið á þessum
nítján öldum, sem liðnar eru síðan sá mað-
ur, sem venjulega er talinn höfundur har.s,
Jeáús frá Nazaret, lét líf sitt á krossi.
Vitanlega er það mjög erfitt verk, að
gera þetta í stuttu máli, og í raun og veru
ómögulegt, að gera nokkuð annað en að
tenda á allra stærstu og mikilverðustu at-
riðin.
Kristin kirkja nú á dögum skiftist að
minsta kosti í tvö hundruð kirkjuflokka.
Margir af þessum flokkum eru auðvitað
rnjög líkir bæði að því er snertir kenninp
ar og siði; en aðrir eru aftur á móti svo
ólíkir að þeir verða naumast bornir saman.
Það er meiri munur á sumum kristnu
kirkjuflokkunum sín á milli heldur en er á
milli sumra þeirra og ýmsra svonefndra
heiðinna trúflokka.
Flestir þessara kristnu kirkjuflokka
hafa haldið því fram, að sinn kristindóm-
ur væri sá eini rétti, og að kristindómur
allra hinna væri rangur. Þeir sem eru
kunnugir sögu kristnu þjóðanna vita,
hversu miklum ofsóknum og hatri þessi
i étttrúnaðarhugmynd hefir valdið. Eg
skal aðeins nefna eitt eða tvö dæmi: Eftir
að siðbótin hófst á Þýzkalandi, snemma á
sextándu öldinni, skiftist fólk þar, og í öll-
um öðrum löndum í norður- og vestur-
hluta Evrópu, í tvo andstæða flokka: þá
sem héldu fast við hina kaþólsku trú, sem
fram að þeim tíma hafði verið eina kristna
trúin í þessum löndum, og þá sem aðhylt-
ust hinar ýmsu prótestanta trúarstefnur,
sem upp komu. ósamlyndið milli. ka-
þólskra manna og prótestanta varð, eins
og allir vita, óskaplega mikið. T. d. á Eng-
landi, þar sem að konungurinn, Hinrik
áttundi, sagði sig og ríki sitt undan öllum
andlegum yfirráðum páfans, ofsóttu ka-
þólskir menn og prótestantar hverjir aðra
á víxl, eftir því hvort að konungurinn var
kaþólskur eða prótestanti, og á þessum of-
sóknum gekk um langan tíma. Spánn var
á þeim árum eitt langhelzta vígi kaþólskú
kirkjunnar. Og löndin, sem nú heita Hol-
land og Belgía, en sem þá voru kölluð Nið-
urlönd, voru hluti af ríkjum Spánar kon-
ungs. Á stjórnarárum Karls fimta keis-
ara, sem var konungur yfir bæði Spáni og
Niðurlöndum frá 1516 til 1556, eða fjöru-
tiu ár, er sagt, að 50,000 manns að minsta
kosti hafi verið líflátnir í Niðurlöndun-
um, fyrir það eitt að þeir voru prótestant-
ar. Það er næstum því ómögulegt fyrir
nútímamenn ,að gera sér grein fyrir þeirri
harðýðgi og grimd, sem menn beittu hverj-
ir gegn öðrum á þessum tímum í nafni
íéttrar trúar. Kaþólskir menn álitu, að
það væri hið þarfasta verk, að afmá alla
prótestanta af jörðinni, og prótestantarnir
voru sjálfir oft og einatt engu betri en
þeir, þegar til ofsóknanna kom. Ofsókn-
irnar og manndrápin héldu áfram, þangað
til menn voru orðnir uppgefnir á
þeim. Eitt hið lengsta stríð,
sem nokkurn tíma hefir verið
háð, þrjátíu ára stríðið ,svo-
nefnda, var stríð á milli ka-
þólskra manna og prótestantá.
Menn sáu ekkert rangt við þa'ð
að berjast áratug eftir áratug,
til þess að gera út um það, hvor
trúin ætti að sigra. En vitaskuld
var það ekki leitt til lykta með
því stríði. Og nú dettur víst
fáum í hug, að það verði nokk-
urn tíma unt að gera út um þaö
með stríði, hverju menn eigi að
trúa.
Þó að langt sé nú liðið síðan
menn hættu að ofsækja hverjir
aðra svona grimmilega út af mis-
munandi trúarskoðunum, þá
samt hefir sama hugmyndin,
sem lá til grundvallar fyrir of-
sóknunum haldist við fram á
þennan dag, nefnilega sú fárán-
lega og barnalega hugmynd, að
einhver ein trú sé rétt, én allar
aðrar rangar. Vér vitum hvern-
ig að margt fólk hefir enn horn
í síðu hvers annars út af mis-
munandi trúarskoðunum; vér
könnumst við þessa óvild, sem
svo margir bera til allra, sem
ekki trúa því sama og þeir. Að
vísu er það satt, að fjölda margt
fólk er nú vaxið upp úr þesskon-
ar þröngsýni; því stendur svona
hér um bil á sama, hvort að næsii
nágranninn er kaþólskur maður,
eða hann er meþódisti, eða heyr
ir ekki til neinni kirkju, ef hann
aðeins lætur menn í friði og er
sæmilega góður nágranni. En
samt sem áður gægist út hjá
mörgum, hvenær sem tækifæri
býðst, þessi gamli rétttrúnaðar-
andi, sem hefir valdið svo miki-
um vandræðum í heiminum.
Hvað af þessum tvö hundruð
mismuandi trúarstefnum, sem
haldið er fram af kristnum
kirkjum ,er sannur kristindóm-
ur? Eru þær allar jafn sannar,
eða er engin þeirra sönn ? Er t.
d. grísk-kaþólska kirkjan, sem
var á Rússlandi, með öllum sín-
um prestahöfðingjum, líkneskju-
tilbreiðlsu og hjátrú, sannarlega
kristin kirkja, með kenningu
sína um það, að biblían sé öll
bókstaflega innblásin, þær kirkj-
ur, sem vaka yfir hinum 'sanna
kristindómi; eða gera hinar
frjálslyndu prótestanta kirkjur
það, með sinni gagnrýni á biblí-
unni og algerðri neitun }>ess, að
nokkur maður hafi vald til þess
að segja öðrum, hverju þeir eigi
að trúa?
Ef vér legðum þessar spurn-
ingar fyrir sanntrúaðan kaþólsk-
an mann, mundi hann hiklaust
svara, að sín kirkja ein kendi
hinn sanna kristindóm; og það
sama mudu margir prótestantar
segja um sínar kirkjur. Það
hefir verið barið svo inn í menn,
því hefir verið haldið svo ákait
að þeim, að það sé til einn sar.n-
ur kristindómur, að margir trúa
því í raun og veru, og álíta að
það sé svo sem ekkert efamál,
að sú kirkja, sem þeir eru aldir
upp í, hafi ein þenna rétta krist-
indóm.
Það þarf ekki mikla athugun
til þess að sjá, að þessi hug-
mynd er röng og fjarri öllum
sanni. Sami hluturinn getur
ekki verið bæði allur hvítur og
allur svartur, hann verður að
vera annaðhvort eða hvorugt;
páfinn getur ekki verið bæði ó-
skejkull og skeikull í trúarefn-
um; og sömu orð ritningarinnar
geta ekki bæði verið sönn og ó-
sönn. Annaðhvort er að finna
einhvern áreiðanlegan mæli-
kvarða, sem allir verða að viður-
kenna, eða vér verðum að sleppa
alveg rétttrúnaðar hugmynd-
inni. Enginn getur trúað því,
að allir þessir tvö hundruð
kristnu trúflokkar, sem til eru,
hafi hina einu sönnu trú, því þeir
hafa ekki eina trú. Að vísu er
hugsanlegt, að einhver einn
þeirra geti haft rétt fyrir sér, en
allir hinir rangt. En hvernig á
að fá alla til að viðurkenna það,
eins og t. d. að hægt er að fá alla
til að viðurkenna, að jörðin
gangi umhverfis sólina? Það
hefir hingað til reynst ómögu-
legt ,jaf!lvel þó að menn hafi
verið líflátnir, til þess að kenna
öðrum hverjum þeim væri holl-
ast að trúa.
Sannleikurinn er sá, að það er
enginn rétttrúnaðar mælikvarði
til, og hann verður aldrei til. —
Rétttrúnaðar hugtakið er úrelt
hugtak, sem menn þurfa að losa
sig alveg við. Maður á ekki að
spyrja að því, hvort trúin sé rétt
eða röng, heldur að því, hvort
hún sé til nolckurs gagns.
Ef vér förum aftur í tímann
til hins upprunalega kristindóms,
eins og Jesús kendi hann, þá sjá-
um vér undir eins, að hann er
alt annað en það, sem að kristnu
kirkjurnar hafa lengst af kent.
Hinar svonefndu “kenningar”
Jesú eru í raun og veru ekki
neinar kenningar í orðsins venj u-
legu merkingu, heldur örfá,
mjög einföld meginatriði, seni
að snerta hið verulega*, daglega
líf manna miklu meira en skoð-
anir þeirra. Hann talaði aldrei
um rétta trú eða ranga trú; hann
mintist á margt í trú og siðuru
samtímamanna sinna, sem hon-
um fanst vera rangt, og sem
hann fordæmdi; en hann lagði
engan rétttrúnaðar mælikvarða
á skoðanir manna. Honum fanst
trú manna vera ófullkomin og ó-
nóg, of bundin við lagastaf og
allskonar úreltar siðvenjur; en
það er alt annað en að haida
fram einhverjum ákveðnum
rétttrúnaði. Trú hans sjálfs
kemst fyrir í tveimur eða þrem-
ur setningum: Guð er faðir
mannanna! hiennirnir eru bræð-
ur; kærleikur-og réttlæti eiga að
ráða í heiminum. Og þessar
hugmyndir voru ekki nýjar; —
hann var ekki fyrsti maðurinn,
sem boðaði þær; en hann var
fyrsti maðurinn, sem reyndi að
gera þessi einföldu og öllum
skiljanlegu hugtök að meginat*
riðum trúarinnar; og hann á-
leit, að menn þyrftu ekki að við-
urkenna neitt nema þetta, til
þess að vera trúaðir menn.
Ef vér berum þetta saman við
hinar löngu samþyktir og álykt-
anir kirkjuþinganna í kaþólsku
kirkjunni, eða trúarjátningar
eins og Augsborgarjátninguna
og hinar þrjátíu og níu greinar
biskupakirkjunnar ensku, þá sjá-
um vér, að þar er tvennu ólíku
saman að jafna. Þessi játning-
arrit segja sama og ekki neitt
um hin einföldu trúaratriði Jesú
sjálfs, en þau segja mikið um
það, hverju menn eigi að trúa
um hann, til þess að geta heitið
rétttrúaðir menn. Kristna kirkj-
an, eins og öllum ætti að vera
kunnugt, viltist svo að segja
strax út frá hinum mjög einföldu
kenningum Jesú, ^þessum örfáu
meginatriðum, sem hann sagði,
að menn yrðu að trúa af lífi og
sál og flæktist í óendanlega löng-
um og lítilsverðum útskýringum
á eðli hans, á guðdóminum, á því
hvernig þrjár persónur gætu
verið ein o. s. frv. Og svo
seinna, þegar menn Ioksins
brutust undan hinni meira en
tólf hundruð ára gömlu kaþólsku
kirkju, þá klofnuðu þeir í sund-
ur í ótal flokka, oft út af allra
smávægilegustu aukaatriðum.
Þetta er nú alt svo kunnugt,
að það þarf ekki að taka það
fram. Það er sannleikur, sem
ekki verður á móti mælt, að
kirkjan hefir yfirleitt ekki verið
kristin nema að nafninu til. AII-
ar trúarbragða ofsóknirnar fyr
á tímum og allur heimsins ófrið-
ur er gersamlega ósamrýman-
legur við alt, sem Jesús vildi inn-
ræta mönnum. Ef svo kallaðar
kristnar þjóðir hefðu haft hans
trú, ef þær hefðu verulega til-
einkað sér þessi fáu meginatriði
trúar og siðgæðis, sem hann
kendi á sínum hérvistardögum,
þá hefðu þær vitanlega ekki bar-
ist og leitast við að eyðileggja
hverjar aðrar, eins og þær hafa