Heimskringla - 04.08.1937, Page 2

2. SÍÐA
HEIMSKRlNCLA
WINNIPEG, 4. ÁGÚST 1937
SAMKOMULAG
SÍAFNAÐANNA
Prédikun eftir Jakob Jónsson
(Ræða sú er hér birtist, var
fyrst flutt í Wynyard, en síðan á
öðrum stöðum í Vatnabygðum,
þar sem eg'hefi prestþjónustu á
hendi. Var þá auðvitað breytt
orðalagi á stöku stað, og talað
alment, þar sem í handritinu er
sérstaklega talað til ákveðins
. safnaðar.
Jakob Jónsson)
Eins og yður öllum er kunn-
ugt, er nú orðið samkomulag um
það, að framvegis hafi eg á
hendi prestþjónustu fyrir lút-
erska söfnuðinn hér í bænum á-
samt Quill Lake-söfnuði. Með
þessari tilraun til samvinnu eru
Vatnabygðirnar að stíga nýtt
spor, sem getur orðið örlagaríkt
í framtíð íslenzkrar kristni. —
Þetta er í fyrsta sinni, að söfn-
uðir, sem tilheyra hvor sínu
kirkjufélagi, njóta þjónustu
sama prests, án þess að þeir um
leið segi sig úr lögum við sín
gömlu félög. í þessu efni eruð
þér að gerast brautryðjendur,
og það er þess vegna spurt um
það í öðrum héruðum, hvert þér
séuð að stefna, og á hverju þessi
nýbreytni grundvallist í raun og
veru?
“Varðar mest til allra orða,
undirstaðan rétt sé fundin.”.
segir Liljuskáldið Eysteinn Ás-
grímsson. Hver er undirstaða
þessa “nýja sáttmála,” sem hér
hefir verið gerður? Þannig
spyrja menn út í frá. En þess er
ekki síður þörf, að vér sjálf ger-
um oss grein fyrir því, sem gert
er, og höfum á því réttan skiln-
ing. Þessvegna ætla eg nú að
nota tækifærið, sem þessi helgi-
dagur gefur mér, til þess að tala
við yður um þetta tvent: Hvern-
ig söfnuðimir geti haft sama
prest, og hvernig söfnuðimir
geti unnið saman.
Fyrra atriðið er algerlega
komið undir því, hvaða skilning
menn hafa á stöðu og starfi
prestsins, og því, á hvern hátt1
hann eigi að reyna að fullnægja
þörf safnaðarins. Um þetta |
atriði má ræða fram og aftur, ef j
raktar eru margar, ólíkar kenn-!
ingar um preststarfið, takmark *
þess og gildi. En mig langar til
að taka málið fyrst og fremst
frá raunhæfri hlið, með yður og
sjálfan mig í huga.
Eg var ungur, þegar eg ákvað
að gerast prestur. Ástæðurnar
fyrir því voru sjálfsagt fleiri en
ein, en þó fyrst og fremst sú,
að í lífi sjálfs mín hafði eg reynt
þýðingu guðstrúarinnar, og það
varð snemma sannfæring mín,
að farsældarleið einstaklinga og
þjóða væri sú stefna, sem Jesús
Kristur hélt fram, ekki aðeins í,
orði, heldur í verki og öllum á- j
hrifum. Af þessu leiddi, að
þrátt fyrir alla þá galla, sem á 1
kirkjunni hafa verið og eru, þá;
fanst mér hún þó hafa valið sér
hið bezta hlutskifti, þar sem j
hún flytur þekkingu á Kristi og
starfi hans út á meðal mann-
anna. Því að henni og hennar
mönnum er það að þakka, sem
heimurinn veti um K^ist. Þá
fanst mér einnig reynsla sjálfs
mín og annara staðfesta það, að
lífið yrði snautt og kalt án til
beiðslu og lofsöngs, og maður-
inn aðeins hálfur maður, ef
hann misti sjónar á andlegri hli
tilveru sinnar og eilífðargildi
sjálfs sín. Þessvegna leit eg svo
á, og er sannfærður um það enn,
að guðsþjónustur kirkjunnar
mæti eðlilegri þrá mannsins og
veiti endurnæringu og aukinn
kraft þeim þáttum sálar hans,
sem sízt megi verða út undan,
ef hann á að geta staðið beinn
og borið höfuðið hátt.í baráttu
lífsins. Eg veit ofur vel, að
margt er betur metið á þeirri
vélaöld, sem vér lifum á, en
prestleg og kirkjuleg störf. En
þegar á alt er litið, iðrast eg
þess ekki að gerast prestur og er
ennþá sannfærður um, að þegar
eg stend í prédikunarstóli kirkj-
unnar, er eg að vinna nauðsyn-
legt verk í þágu þjóðar minnar
og mannfélagsins í heild.
Undir eins áður en eg lagði á
námsbraut mína, vissi eg það, að
hið laufskrúðuga tré kristninnar
hafði ekki ávalt borið öll blöð
af sömu lögum né blóm af sama
lit. Fjölbreytni í starfsháttum
ekki síður en kenningu og útlist-
un hafði ávalt átt sér stað, frá
því að hinn fyrsti vísir spratt úr
moldu. Mér finst, þegar eg
horfi yfir sögu kirkjunnar og
sögu trúarhugmyndanna, sem
eg sjái óendanlega röð af mynd-
um. Þær myndir eru eins ólík-
ar hver annari eins og morgun-
sárið, hádegið og kvöldskinið, e'n
þær eru allar tilraunir mann-
anna til að mála skin hinnar
sömu sólar. Kynslóð eftir kyn-
slóð hefir reynt að draga upp
mynd frelsarans frá sem flest-
um hliðum, verki hans meðal
mannanna, viðhorfi þeirra til
hans. En því lengra sem liði
hefir, bæði á námstíma minn r
prestsskapartíð, því ljósara
finsf mér það verða fyrir mér,
að mitt hlutverk er ekki að mála
upp aftur og aftur myndir ann-
^ra manna, heldur að nerr
staðar fyrir fyrirmyndinni
sjálfri, eins og hún birtist fyrir
innri augum mínum eftir lestur
guðspjallanna. Þannig ber mér
að mála hann. Með öðrum orð-
um: Það getur verið margt fag-
urt og viturlegt í kenningum
annara um Krist, bæði í fortíð og
nútíð, en það fagnaðarerindi
sem eg á að boða samtímamönn-
um mínum, er Kristur, eins og
eg skil hann sjálfur — sannleik-
ur hans, eins og samvizka mín
og sannfæring býður mér að
flytja hann. Þetta megin-boð-
orð hefir leitt til þess, að mér er
ómögulegt að fella mig inn í
skorður neins guðfræðikerfis eða
trúfræði. Þessvegna get eg í
einu atriði verið samferða ka-
þólskum mönnum, en í öðru lút-
erskum, o. s. frv. Mig gildir
einu hvort hugmyndin er frá
unitara nýguðfrægingi eða gam-
alguðfræðingi, sem kallaðir eru,
ef hún er viturleg eða sönn. —
Þannig er afstaða mín sem
Banquet Ale
eða
Country Club
Beer
Hafið kassa í húsinu. Það er ekkert
betra en flaska af ísköldum bjór.
simi 96361
PELISSIER’S
prests gagnvart kenningum
þeirra, sem á undan mér eða
samtímis mér hafa fengist við
að mála myndir í hið mikla safn.
En hvernig get eg nú — sjálf-
ur óháður öllum flokkum — ver-
ið prestur margra safnaða, sem
félaginu, aðrir í Lúterska kirkju-
félaginu, og enn aðrir utan
sumir eru í Sameinaða kirkju-
beggja? Þetta var spurningin,
sem fyrir lá.
Á liðinni tíð hafa þessir söfn-
uðir ekki ávalt viljað fara sömu
leiðir. En hafið þér veitt því
nægilega athygli, að innán sama
safnaðar getur verið afar mikill
munur á hugsunarhætti fólks-
ins? Þegar eg því kem hingað
í kirkjuna á sunnudögum, hitti
eg fyrir söfnuð hinna ólíkustu
einstaklínga, alveg án tillits til
þess, í hvaða sönfuði þeir eru.
Einn er íhaldssamur í trúarefn-
um, annar fylgir hinum, nýrri
stefnum. Einn þráir að heyra
spiritiskar prédikanir, annar
hatar spiritisma eins og heitan
eld. Einn vill að eg tali við og
við að minsta kosti um jafnað-
arstefnurnar og umbætur á þjóð-
félaginu. Annar álítur gersam-
lega óviðeigandi, að presturinn
komi nálægt svo óguðlegum hlut
sem pólitík. Það er með öðrum
orðum fyrirfram víst, að það má
altaf búast við því, að einhverjir
verði mér ósammála og meira að
segja hneykslist á því, sem eg
segi. Hvaða gagn er þá að því
fyrir þessa menn að sækja kirkj-
una? Hver er hin rétta afstaða
þeirra til prestsins í kenningu
hans?
Einu sinni á unglingsárum
mínum heyrði eg á tal manna
.um kenningu prestanna, og voru
ekki allir á eitt sáttir. Þá af-
greiddi ein gömul kona málið
með þessari setningu: “Já, en
þessu á maður nú að trúa ? Þetta
var hennar úrslitlausn. —
Því, sem presturinn sagði, átti
maður að trúa, og presturinn
hélt auðvitað ekki öðru fram en
því, sem maður átti að trúa. Nú
skulum vér hugsa oss, að eitt-
hvert yðar komi hingað tli
messu, og heyrðuð mig halda
fram skoðunum, sem yður væri
ef til vill þve^t um geð. Vér
skulum segja sem svo, að eg væri
að reyna að sýna fram á, að
engill af himni hefði getað látið
taka ljósmynd af sér á jörðinni.
Eða að jafnaðarstefna í stjórn-
málum og samvinnustefna í
verzlun væri einn þáttur í bar-
áttunni fyrir guðs ríki. Get eg nú
búist við því, ef þú eða einlægur
andstæðingur spiritismans eða
•samvinnustefnunnar og jafnað-
arstefnunnar, að þú segir kunn-
ingjum þínum frá orðum prests-
ins og bætir við: “Þessu á mað-
ur nú að trúa — og þessu ætla
eg að trúa héðan af, af því að
presturinn sagði það.”
Nei, sem betur fer mundi eng-
inn yðar líta svo á, að presturinn
væri til þe'ss settur að drotna
yfir trú<yðar og ráða yfir skoð-
unum yðar. Hvort sem prestur-
inn er eg eða annar, þá hlustið
þér á orð hans til þess að fá þar
fróðleik, hvatningu og uppörfun
til hugsunar og góðrar breytni.
Og alt þetta getið þér engu síður
fengið hjá presti, sem stundum
hugsar öðruvísi en þér. Þér
græðið ekki mest á því að tala
við menn, sem altaf eru yður
sammála, og hugsun yðar og
trúarlíf örfast ekki altaf mest
við að hlusta á ræðumenn, sem
þér getið verið sammála í öllu.
Það er í fám orðum álit vor
flestra, og vonandi allra, að
presturinn geti ekki verið drotn-
ari yfir trú fólksins, hdldur
samverkamaður að þeirri gleði,
sem Kristur flutti því. Á þessu
byggist nú sú tilraun til sam-
komulags safnaðanna hér, sem
nú er hafin. Hér á enginn að
vera annars drottinn í trúarefn-
um, því að einn er allra drottinn.
En hér eiga að vera samverka-
menn að þeirri gleði, sem lífið á
beztar til.
Eg hefi talað við yður um það,
að presturinn eigi ekki að vera
drotnari yfir trú yðar. Slíkt er
ekki hlutverk kennimannanna.
En á hvern hátt geta þeir þá ver-
ið samverkamenn að gleði fólks-
ins?
Allir eiga eitthvað, sem eykur
gleði í lífi þeirra. Frá því að vér
brosum sem lítil börn við falleg-
u* gullum til þess að vér sem
fullorðnir menn skynjum gleði
hugsjónalífs og starfs er lífið
stöðugt að rétta eitthvað það að
oss, sem færir með sér gleði, eyk-
ur hana eða eflir. Enginn hefir
lifað svo erfiða eða sorgþrungna
æfi, að hann minnist ekki ótal
gleðistunda, sem hann hefir J
drukkið af. Suma gleði áttu
eiftn; önnur gefst aðeins fáum í J
senn, eins og Þorsteinn Erlings-1
son s^gir um ásthrifna elskend-
ur, sem troða döggvott grasið
um íslenzka vornótt:
“f dögg á Edens aldin-reinum,
sjást aldrei ngma tveggja spor.” j
En til er sú gleði, sem hundruð i
og þúsundir manna geta átt og|
notið í senn. Hafið þér nokk-j
urntíma hugsað um, að þetta er
orsökin til þess að söfnuðir vorir
í Vesturheimi hafa orðið til? Vér
sjálf eða feður vorir fluttust
hingað af landinu, sem Eggert
kvað um:
“ísland ögrum skorið,
eg vil nefna þig,
sem á brjóstum borið,
og blessað hefir mig.
P'yrir skikkun skaparans
vertu blessað. Blessi þig
blessað nafnið hans.”
Cock-a-DOUBLE-doo
Það er TVÖFÖLD gleði
nú—
Hvers sent reykir
Hvar sem er
og vindlingana vefur sér
með Chantecler!
CAcmteeíe/v
VINDLINGA PAPPÍR
ENGIN BÚIN TIL BETRI
Sú tilfinning, sem andar frá
þessum ljóðlínum, býr oss öllum
í brjósti, og við hana er tengd
ein hin helgasta gleði, sem í
huganum fær dvalið. Það er
gleðin yfir móðurbrjóstum ís-
lands, sem í bernsku vorri nærðj
bljúgar sálir, hlúði að því fagra
og góða í hjörtum smælinganna
og kveikti þann yl, sem ávalt
geymist, þótt augað líti aldrei
framar fsalands vogskornu
strönd. Landið er horfið oss i
sumum fyrir fult og alt. Gleði þá,}
sem þar var vakin, eigum vér
enn. Það hefir tengt oss sanjan
í fjarlægri heimsálfu; og þessi I
tilfinning heldur áfram að ganga
að erfðum til barna vorra og
tengja þau saman — “hjarta við
hjarta, hönd við hönd.”
Eg sagði áðan, að ýmsir
myndu spyrja að því, hvernig,
tveir söfnuðir ólíkra kirkjufé-
laga gætu unnið saman. Það er^
meðal annars af því að sem ís-
lendingar stöndum vér í svipuð- \
um sporum og sá “duptsins son”,
sem Einar Benediktsson yrkir,
um í kvæðinu “Norðurljós”. —I
Fyrír augum vor allra blasir s
mynd af íslenzkri “grund og vog
undir gullhvelfdum boga”, glitr-
andi sandkorn strandarinnar og
iðandi noðurljós yfir fjöllunum.
Þegar vér beinum sjónum vor-
um í austurátt, lyftist hugurinn
hátt yfir smáskærur, ósamlyndi
og dægurþras:
“Nú finst mér það alt svo lítið
og lágt,
sem lifað er fyrir og barist er
móti.
Þó kasti þeir grjóti og hati og}
hóti
við hverja smásál eg er í sátt.
Því bláloftið hvelfist svo bjart
og hátt.
Nú brosir hver stjarna, þótt
vonirnar svíki,
og hugurinn lyftist í æðri átt.
Nú andar guðs kraftur í dufts-
ins líki.
Vér skynjum vorn þrótt, vér
þekkjum í nótt
vorn þegnrétt í ljóssins ríki.”
Allar skærur hverfa og verða
að engu fyrir ofurmagni þeirrar
gleði, sem fylgir vissunni um
þegnrétt í Ijóssins ríki. Alt ó-
samkomulag víkur fyrir sameig-
inlegri gleði yfir því blálofti, sem
hvelfist svo bjart og hátt yfir
höfði allra fslendinga jafnt, frá
vöggu til grafar hvar sem þeir
fara um heiminn — norðurljósa-
himninum yfir fjöllunum heima.
Eitt af því sem á að efla þessa
gleði og varðveita hana, er ís-
lenzka kirkjan. Og því skyldu
menn ekki geta orðið samverka-
menn á þessu sviði, þó ólíkt sé
um ýms trúaratriði hugsað? Og
því ætti það ekki að skoðast sem
sjálfsagt mál, að íslenzkur prest-
ur sé samverkamaður ísl. safn-
aða að þessari gleði, þó að þeir
nefni sig ýmsum nöfnum og
kenni sig ekki allir við sömu
stefnu.
Næst vil eg nefna þá gleði,
sem tengd er við lífið í þessu
landi, sem vér búum í. Það mun
eiphverjum finnast full-djarft
að tala um gleði, þegar sólbrunn-
ir akrar blasa við augum, og fá-
tækt og skortur liggja í leyni
við húshorn fjölda heimila. En
minnumst landnemanna, sem
fyrst settust að í þessu landi.
Þeir áttu ekki gleði allsnægt-
anna frekar en vér, heldur gleði
vonarinnar um bjarta framtíð.
Þeir vóru samverkamenn að
þeirri gleði, sem er samfara sig-
urvinningum mannsandans yfir
náttúrunni. Vér eigum sams-
konar von. Vér eigum að vera
samverkamenn að þeirri gleði,
sem er samfara sigurvinningum
mannsandans yfir sjálfum sér.
Oss er að skiljast það, að jafn-
vel uppskerubrestur í hálfu
Saskatchewan ætti ekki að gera
neitt verulega til né frá, ef sam-
búðarhættir þjóðarinnar allrar
og mannkynsins yfirleitt væru
réttlátir og á góðsemi bygðir.
Vér væntum þess, að sá tími
komi einhverntíma, að vit, sann-
girni og kærleikur verði undir
staðan undir hinu ytra skipulagi,
og þá rætist fyrirheit gleðinnar.
Gerumst öll verkamenn að
þeirri gleði þegar í stað með því
að færa vora eigin félagshætti í
áttina til hins háa marks. Leit-
umst við að gera vort eigið bygð-
arlag að gróðurreit þess bezta,
sem vér finnum, að þar má þríf-
ast af mannkostum og menning.
Að þessu geta unnið saman ein-
staklingar af öllum söfnuðum, á-
samt prestinum og öðrum, sem
því vilja sinna. Samverkamenn
að þessari gleði getum vér með-
al annars orðið með því að varð-
veita kirkju vora sem menning-
arstofnun til fræðslu og upplýs-
ingar, hvatningar og uppörvunn-
ar, tengilið til samtaka í félags-
legum efnum.
Loks er það sú gleðin, sem
Páll postuli á sérstaklega við.
Það er gleðin, sem fylgir trú
yðar á guð, samfélagi yðar um
fagnaðarerindi Jesú Krists. Ef
til vill hafið þér stundum litið
svo á, að einmitt þarna ættuð
þér fátt sameiginlegt, skoðan-
irnar hafi svo oft verið skiftar
og leiðirnar ólíkar. En hugsið
nú um það, sem eg sagði áðan
um myndirnar, sem mennirnir á
liðnum öldum hafa verið að mála
af Kristi eða honum til dýrðar.
Þessar myndir eru ólíkar, en þær
eru allar sprottnar af hinni sömu
gleði yfir komu hans í heiminn,
löngun til þess að gera hann
skiljanlegan og vilja á því að
umskapa mannlífið í hans mynd.
Reynum nú, vinir mínir, að líta
vora eigin samvinnu frá sama
sjónarmiði. Þegar vér t. d. kom-
um saman hér í kirkjunni á
helgum dögum, erum vér ekki
hingað komin til að dæma hver
annan fyrir þær ófulkomnu
myndir, sem vér gerum oss hver
fyrir sig af Kristi eða hjálpræði
hans, heldur til þess að full-
nægja þeirri gleði, sem Kristur
hefir á vorum beztu stundum
vakið hjá oss. Þarna erum vér
samverkamenn við hverja guðs-
þjónustu. Vér syngjum sálma
og lofsöngva, sem hefja hugann
upp á við. Vér biðjumst fyrir í
sameiningu, komum fram fyrir
guð eins og hópur af ólíkum
börnum, sem öll finna þó, að þau
eiga hann að föður. Vér sitjum
hér saman, hugsum vel hver um
annan, stundum betur en vér
gerðum suma viku dagana, og
styrkjum þannig eða hnýtum á
ný þau samúðartengsl, sem guð
vill að sé milli mannanna á
þeirri jörð, er hann skóp. —
Einskis vildi eg fremur óska, í
sambandi við samkomulag safn-
aðanna, en að eg mætti verða
samyerkamaður yðar í því að
leggja rækt við þá gleði, sem
trúin skapar í brjóstum yðar,
hvaða flokki, sem þér tilheyrið
og hvaða stefnu, sem þér fylgið.
f því, sem eg *íiefi sagt við
yður í dag, hefi eg lagt áherzlu á
það, að samkomulagið, sem söfn-
uðirnir hafa gert með sér, bygg-
ist á samvinnu um gleði vora en
ekki yfirdrotnan eins yfir ann-
ars trú. Vér eigum svo marga
þörf sameiginlega, sem íslend-
ingar, sem sveitungar og sem
lærisveinar hins sama meistara,
að samstarf um kirkjuleg efni
er oss þýðingarmikið atriði.
Eg hefi talað jöfnum höndum
til fólks í báðum söfnuðunum, en
eg vil nú að lokum bjóða Imman-
úels-söfnuð hjartanlega vel-
kominn til samstarfs við þá söfn-
uði, sem eg hefi áður þjónað.
Vér biðjum guð að blessa sam-
starf vort og veita oss hjálp til
þess að rækja það á þann veg,
að það verði oss til góðs og ríki
hans til eflingar. Eg veit vel að
ýmsir örðugleikar eru enn á
veginum. Einn er sá sem snýr
að fortíðinni. f baráttunni, sem
þá átti sér stað, féll margt óvalið
orð á báða bóga, mælt í ofur-
kappi 'og hita meir en af viti og
réttlæti. Ef til vill verða þeir
menn ennþá til, sem hafa gaman
af að rif ja þetta upp, og viðhalda
með því tortrygni og sundrung-
aranda. Þessir menn geta orðið
( hættulegir samtökum vorum, ef
ekki er goldinn varhugi við þeim
í tæka tíð. A^ðrir eru þeir, sem
hafa gaman af að reyna að kom-
ast að vísindalegri niðurstöðu
um það, hvor flokkurinn sé
kirkjuræknari og láti sér annara
um málefni guðs ríkis yfirleitt.
Slíkir útreikningar geta leitt til
smásálarskapar í sambúðinni, á-
stæðulausra ónota og heimsku-
I legs metnaðar. Alt þessháttar
miðar að því að vekja upp aftur
i gamla drauga sem ætti að verá
búið að kveða niður. — f íslend-
ingasögum er oft talað um sætt-
ir, sem menn gerðu með sér, og
það þótti mikill vegsauki að
halda vel sættir. Það þýddi hið
sama eins og að breyta við hinn
forna andstæðing, eins og aldrei
hefði nein óvinátta átt sér stað.
Menn gátu munað fortíðina, en
hún kom ekki lengur málinu við.