Heimskringla - 01.09.1937, Page 3

WINNIPEG, 1. SEPT. 1937
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
KEPPINAUTAR
Smásaga eftir
Kristmann Guðmundsson
Það var dansskemtun í litla
kauptúninu. Sunnudagskvöld og
fagurt haustveður. Hver einasti
fiskimaður fór þangað, og allar
ungar stúlkur þorpsins. Vélbát-
arnir ætluðu í róður á miðnætti,
svo um var að gera að nota tím-
ann.
Laglegasta stúlkan í salnum
var Ingigerða, lítil búðarstúlka,
rétt tvítug. Margir ungir menn
litu hýrum augum út í hornið,
þar sem hún sat milli vinstúlkna
sinna. Þeir voru allir ástfangnir
af henni.
Jón spilari sat og fiktaði við
harmonikuna góða stund. Svo
ræskti hann sig alt í einu, svo
heyrðist um allan salinn, og
byrjaði síðan á fjörugu jazzlagi.
f sama augnabliki stóðu tveir
piltar fyrir framan Ingigerðu.
Þeir komu alveg jafnsnemma,
svo henni var ómögulegt að
dansa við annan, án þess að
móðga hinn. Hún stóð á fætur
og vissi ekkert hvað hún átti að
gera, gat ekki ákveðið sig; vildi
mj'ög gjarna dansa við þá báða,
til þess að særa hvorugan. Ann-
ar þeirra, Haraldur, var stærsti
og sterkasti pilturinn í öllum
firðinum. Hann stóð þarna hnar-
reistur og öruggur með þykka
brúna hárið niður á ennið, og
augu hans leiftruðu. Skyrtan var
óhenpt í hálsinn og sást niður á
breitt brjóstið, brúnt af sól og
vindi og vaxið dökkum hárum.
— Hinn, Árni, var hæglátur og
ljóshærður, meðalmaður á hæð,
með góðleg blá augu.
“Eftir hverju í dauðanum eruð
þið að bíða strákar”, kallaði Jón
spilari. “Þarftu að biðja hennar
fyrst, Haraldur, eða hvað?” Jón
spilari hló, og hélt svo áfram
laginu.
“Taktu annað hvort mig eða
hann,” sagði Árni stuttlega.
“Eg varð fyrri”, sagði Har-
aldur og leit hvast á hinn frá
hlið.
En Ingigerða leit af einum á
annan og sagði ekki neitt. Það
komu tvær illúðlegar hrukkur á
enni Haraidar, og hún vissi vel
hvað þær þýddu. Svona varð
hann altaf, þegar slcapið kom
upp í honum. — Hún skyldi vel
að nú varð hún að velja, og það
fljótt, en hún varð bara ruglaðri
og ruglaðri. í raun og veru vildi
hún heldur dansa við Árna, já, ef
hún hugsaði sig vel um, þá var
það hann. En það var bara ó-
mögulegt að neita Haraldi, hann
var svo óttalega uppstökkur og
myndi áreiðanlega gera uppi-
stand.
“Hann eða mig”, íendurtók
árni, enn styttri í spuna en áður.
“Já — eg — veit ekki ?” stam-
aði Ingigerða.
“Ógnarðu stúlkunni, rokkur-
inn þinn!” æpti Haraldur, og
bjóst til að fara úr jakkanum.
“Bíddu bara, eg skal kenna þér
mannasiði”, hvæsti hann inilli
tannanna. Svo kastaði hann frá
sér jakkanum, og sneri sér að
Árna: “Komdu ef þú þorir!”
Kalli, vélamaðurinn á bát Har-
aldar, kom þjótandi: “Blessaður
vertu rólegur Haraldur”, sagði
hann. “Ekki farið þið að slást,
sem eruð á sama bát.”
“Hvað varðar þig um það!”
Haraldur horfði öskuvondur á
hann.
“Látið þið stúlkuna sjálfa
kjósa”, hélt Kalli áfram dálítið
spakari.
En hnefi Haraldar hitti véla-
manninn í öxlina, svo að hann
kastaðist langa leið eftir gólfinu.
Svo hlö Haraldur hátt og
hvelt. “Eg skal segja ykkur,
strákar, að það er sá sterkasti
sem vinnur hér, hann fær það
sem hann vill. Og hérna, piltar,
sjáið þið þann sterkasta!” Hann
barði sér á brjóst, og sneri sér
aftur að Árna: “Svona, komdu
nú, ef þú ert ekki blauður!”
En Árni lét sem hann heyrði
það ekki. Hann starði rólegur á
Ingigerðu. “Kjóstu”, hvíslaði
hann. Það var eitthvað í rödd
hans sem fékk stúlkuna til að
líta upp gljáum augum.
“Þegiðu, strákur, hér er það
eg sem ræð!” æpti Haraldur. í
sama bili greip hann í handlegg
Ingigerðu og dró hana hranalega
að sér.
Hann hélt henni svo fast áð
hún gat ekki hreyft sig, rétt með
naumindum að hún náði andan-
um. Sá sterkasti vinnur, hafði
hann sagt, o? það var víst eng-
inn efi á því, hver var stcrkastur
hér. Hvað gat liún eigínlega
gert? Þessi merkilegi óþekti
ylur frá breiðu brjósti hans
gerði hana svo undarlega, að
hún gat hvorki veitt mótsp>rnu
né sagt neitt.
“Nú verðurðu að koma og taka
hana, annars geturðu farið til
helvítis”, sagði Haraldur glott-
andi.
Árni horfði á þau. Ingigerða
sneri sér undan, svo hann sæi
ekki framan í hana. Það leit ekki
út fyrir annað en að henni liði
vel, þar sem hún var.
“Þú sérð liklega hvar hún
kann best við sig!” sagði Har-
aldur ertnislega.
Þá gekk Árni rólega út að dyr-
um. Þar stóð hann um hríð og
horfði á. — Og Haraldur gekk í
dansinn með Ingigerðu í faðm-
inum.
“Jæja, hvað sagði eg”, kallaði
hann til hinna. “Er það kannske
ekki sá sterkast sem vinnur í
lífinu, eða hvað ?” Svo sneri hann
hér á hæl og lyfti stúlkunni upp
í háa loft.
En nú var Ingigerðu farið að
líða miður vel. Það var nú vút
ekki Haraldur, sem hún hefði átt
að dansa viíi? — Af hverju stóð
Árni þarna svona rólegur og tróð
í píputu sina. eins og honurn
Have the Business
POINT OF VIEW
?
•
Dominion Business College students have the advantaga
of individual guidance in the all-important factors of
business personality, conduct, and approach.
No matter how thoroug-hly you know the details of
office work, you must be able to sell your services,
and this is now just as much a part of Dominion
traintng as Shorthand, Typewriting, Bookkeeping, or
any of the other courses in which Dominion leader-
ship has been recognized for over twenty-five years.
Business is better! Employment is increasing!
Prepare for it.
DOMINION
BUSINESS COLLEGE
On The Mall
and at Elmwood, St. James, St. John's
kæmi þetta ekkert við?
Haraldur dansaði vel, hann
næstum sveif yfir gólfið með
hana. En samt-------nei, þarna
var Árni að íara! Já, þarna f<ir
hann — aleinn út í náttmyrkrið!
Árni labbaði niður að sjóbúð-
inni og fór að lagfæra lóðir undir
róðurinn.
Nóttin var bæði björt og
dimm. Máninn óð fullur í storm-
skýjum, kom fram og hvarf á
víxl. Það þaut í fjöllunum. Inni
á firðinum var ennþá alveg logn,
þegar “Svanurinn”, litli vélbát-
urinn hans Haraldar, lagði af
stað um miðnæturskeið. Þeir
voru þrír á: Haraldur sjálfur,
formaðurinn; Árni og svo Kalli
vélamaðui’.
Árni stóð við stýrið. Haraldur
sat á lestarhleranum og tugði tó-
bak, en Kalli var niðri í vélar-
rúminu.
Það var ]>ogn um borð. Har-
aldur horfði í gaupnir sér, dimm-
ur og ógnandi. Árni gaf engu
gaum, nema stjórninni og sjón-
um framundan. Það leit nú ekki
út fyrir sem best veður, svartir
skýflókar þutu upp á norðaust-
urhimininn, og fyrir utan fjarð-
armynnið milli hárra fjallanna
var að sjá sem í gráan vegg í
hálfbirtunni.
“Hann er víst ekki blíður
þarna úti í dag,” sagði Kalli er
hann stakk hausnum upp úr vél-
arhúslúkunni.
Hvorugur hinna svaraði.
“Eg held hann ætli að rjúka
upp á norðaustan?” sagði hann
nokkru hærra.
Þögn.
Úti í fjarðarmynninu mættu
þeir þrem bátum, sem voru á leið
heim aftur.
“Við snúum allir aftur”, æpti
rödd frá einum bátnum. “Hann
er að fara í norðaustan ofsa!”
Þeir mættu bát eftir bát. —
Flestir þeirra kölluðu yfir á
“Svaninn”, en enginn fékk svar.
Árni hugsaði ekki um annað en
stýrið. Vélmaðurinn einn var
eitthvað að muldra við og við.
Þeir voru þegar komnir í tals-
verðan sjó. f röstinni úti við
Hornið fengu þeir fyrstu veru-
legu ágjöfina. Nokkru síðar
rann síðasti báturinn fram hjá
þeim. Það var Jón gamil frá
Strönd.
“Hvert ert þú að fara, Harald-
ur?” æpti hann gegnum storm-
inn. “Er ekki runnið af þér enn-
þá, eða heldurðu að þessi mann-
drápsbolli þinn sé hafskip?”
Vindur og sjór ukust strax og
þeir komu út úr fjarðarmynn-
inu. Brátt stóð sjórinn í hvítum
skafli. En “Svanurinn” var góð-
ur bátur, og ^rni var sagður
besti stjórnari í öllum firðinum.
Hann hallaði sér í vindinn og hélt
stýristaumunum með báðum
höndum; báturinn hlýddi honum
og var alveg á hans valdi. Sæ-
rokið ýrði í andlit hans, og gegn-
vætti hann. Haraldur var líka
orðinn rennvotur. Hvorugur
þeirra var í sjóklæðum.
En brátt varð ómögulegt að
verja bátinn alveg. Stór sjór
dundi yfir þilfarið, ann&r og
þriðji fylgdi á eftir. Svo varð
hlé um hríð. Haraldur sat enn
þver og þykkjuþungur á lestar-
hleranum, og sjórinn streymdi af
honum.
Loksins leit hann upp, spýtti
út úr sér tóbakstölunni og fékk
sér nýja.
“Vendið!” skipaði hann stutt-
aralega.
Á næsta augnabliki lá bátur-
inn í kafi. Þegar hann var aftur
kominn upp úr, stefndi hann á
fjörðinn.
Hafið var eitt freyðandi löður
svo langt sem augað eygði. Hver
aldan af annari reið yfir bátinn.
En Haraldur sat kyrr, tugði tó-
bak eins og berserkur og var súr
á svip. Sjóhatturinn var farinn
af honum, og hárið hékk renn-
vott niður á andlit hans.
í miðri röstinni utan við Horn-
ið reið stór alda yfir bátinn. —
Þegar hann rétti sig aftur, sat I
Haraldur ekki á lestarhleranum
lengur.
— Alllangt fyrir aftan bátinn
sást eitthvað svart á sjónum.
Aftur var báturinn á kafi í
sjó, og angistaróp frá vélar-
manninum kafnaði í stormhvin-
inum.
“f miðri röstinni manneskja!
Guð minn góður, okkur er dauð-
inn vís!” æpti Kalli fölur sem
nár. “Við getum ekki bjargað
honum hvort sem er. — Gættu
að þér maður!”
En Árni heyrði það ekki. Hann
hafði tekið stýristaumana um
herðarnar, og veik bátnum und-
an hræðilegum sjó. Svo stefndi
hann aftur á svarta depilinn. Og
nú brosti hann.
Það logblæddi úr lófunum á
honum, og saltið sveið í sárun-
um, en hann gaf því engan gaum,
og brosti eftir sem áður.
Þana úti, aðeins nokkra metra
frá, var Haraldur og buslaði alt
hvað af tók, til að halda sér uppi.
í næsta augnabliik var hann við
hlið bátsins.
Vélamaðurinn rak upp angist-
aróp, því að Árni hljóp alt í einu
frá stýrinu. Rétt á eftir heyrð-
ist Haraldur bölva hressilega. —
Árni slengdi honum frá sér á þil-
farið, og stóð í næsta augnabliki
rólegur á sínum stað við stýrið.
Er þeir voru komnir gegnum
röstina, fékk Haraldur sér stóra
tóbakstuggu, gekk svo til Árna
og tók stýristaumana úr blóðug-
um höndum hans. — Þeir horfð-
ust þögulir á um stund.
“Fjandinn hafi að eg hefði
þorað að venda þarna úti!” sagði
Haraldur síðan lágt og hörku-
lega. Hann ræskti sig nokkrum
sinnum og skirpti langar leiðir.
Svo hélt hann áfram háum og á-
kveðnum rómi, um leið og hann
tók þétt í hönd félaga síns:
<<rÞú hefir nú unnið samt,
skrattakollurinn þinn. Þú verð-
ur víst að fá Ingigerðu!”
—Lesb. Mbl.
DAGLEGT LfF f BULGÖRSKU
SVEITAÞORPI
Eftir R. Bridget Evans
í sveitaþorpunum í Bulgaríu
vinna konur öll algeng útistörf
með karlmönnum og í sannleika
virðist það svo, að þær verði að
erfiða meira en þeir, að því að
afla matar og klæða handa fjöl-
skyldunni. Jafnvel giftar konur
fara með eiginmönnum sínum og
börnum til vinnu á ökrum úti.
Oft leggja þær af stað snemma
morguns með verkfæri sín og
það er oft langt farið til vinn-
unnar. Þegar svo heim er komið
er nógu að sinna, Það þarf að
mjólka kýrnar, matbúa, sinna
börnunum, dytta að fatnaði, en
auk þess vinna búlgarskar kon-
ur að heimilisiðnaði. f stuttu
máli þær virðast aldrei iðjulaus-
ar, og það gegnir furðu hversu
marga stund þær fá til að sitja
við rokkinn eða vefstólinn.
Aðeins á sunnudögum falla
þeim verk úr hendi. Þá eru að-
eins unnin þau störf, sem með
engu móti verður komist hjá að
inna af höndum. *Það er að
sjálfsögðu farið til kirkju, því
að sveitafólk í Bulgaríu er mjög
trú- og kirkjurækið. En á
sunnudagskvöldum safnast kon-
urnar oft saman við húsdyr sín-
ar og rabba saman eða fara í
heimsóknir til nágranna sinna.
En unga fólkið skrýðist þjóðbún-
ingum og skemtir sér við dans
og gleðskap, einkanlega hinn
svokallaða keðjudans, sem nýtur
mikillar hylli í sveitum Búlgaríu*
En á virkum dögum falla
búlgörskum konum aldrei verk
úr hendi. Jafnvel meðan börnin
þeirra eru svo lítil að þau geta
ekki gengið, fara þær með þau
til vinnu sinnar, bera þau í nokk-
urskonar poka á bakinu. Og sé
þær ekki að vinna á ökrum úti
eða að bera vatn til heimilis-
þarfa eru þær vanalega með
prjónana sína í höndunum. Litlu
telpurnar, sem reka og sækja1
kýrnar, eru með prjónana sína.
Og í eldhúsunum er prjónað —
milli þess sem hrært er í pottun-
um.
Og þá má geta þess, að korn-'
þresking fer fram með gamal-
dags aðferðum, og konurnar
vinna að þreskingunni. öll
brauð, sem notuð eru, eru |
heimabökuð. Allur fatnaður, I
alt léreft, sem notað er, teppi og
fleira slíkt er heimaunnið. Búl-
garska sveitafólkið skilur til hlít-
ar nauðsyn þess, að búa sem
allra mest að sínu — kaupa sem
allra minst að.
En þótt mikið sé unnið í
sveitaþorpum Búlgaríu verður
eigi annað sagt, en að fólkið
kunni að skemta sér. Þegar
samkomur eru í þorpunum taka
allir þátt í þeim og allir, ungir
og gamlir, virðast hugsa um
það eitt að skemta sér sem best
og gera sitt til að auka gleð-
skapinn. Einkennileg eru hin
svokölluðu “setuboð” eða “sed-
anska’. Ungu stúlkurnar sitja í
flokkum við vinnu sína, syngja
og rabba saman, en piltamir í
þorpinu fara um þorpsgöturnar
með söng og hljóðfæraslætti og
staðnæmast þar sem stúlkumar
sitja við vinnu sína, en verða að
bíða átekta, þar til þeim er boðið
til sætfs. Eftir það leyfist þeim
að rabba við stúlkurnar og leiðir
af þessu aukin kynni og stund-
um trúlofanir, eins og gengur,
enda tilgangurinn að gefa unga
fólkinu tækfæri til að koma
saman á þennan hátt á heimilun-
um.
Piltunum er líkt leyft að koma
í hópum á heimilin, þegar konur
safnast saman til að spinna og
vefa, því að þá hafa þær sín
spunakvöld o. s. frv.
Engin stúlka, hvorki auðug
eða snauð, er talin hæf til þess
að innganga í heilagt hjóna-
band, nema hún sé slyng í að
matreiða og geti saumað, spunn-
ið og ofið.—Vísir.
NOKKRAR VfSUR
Eftir Jak. J. Norman
Formálinn
“Enn byrjar sál mín upp á ný”
Að urra í flónahópinn —
Hún hefir lengi hlerað í,
Hreykinn strandaglópinn.
King ávarpar Aberhart.
(sbr. blaðafréttum)
Metur snauðra manna hag,
Mest í þínum lögum:
Það er óþekt áralag,
Og á móti lögum.—
Áttir þeirra sem
styrjaldir stofna
Þeir standa á skotbólstra skýi!
Og skima á auðinn. —
Áttirnar: öfund og lýgi
Ágirnd og dauðinn.
18—8—’37.
Uppskeran
Hann fór að yrkja anda sinn,
Og uppskeran varð gull. —
En sumir þóttust sjá þar leir,
Og sumir kenna ull. —
En ullin var þá orðin há:
Hann orti meir og meir,
Það sögðust margir sjá þar gull,
Hann sá þar bara leir.
Og síðan hefir ’ann áfram ort,
Ef einhver sagði “heyr”!
Þá er það víst ei ekta gull:—
En oftast gyltur leir.
15—8—’37.
Minna drukkið á Hollandi
Skýrslur sýna, að áfengis-
nautn fer þverrandi í Hollandi.
Árin 1932—1936 hefir nautn á-
fengra drykkja þar í landi mink-
að um 25%, en öldrykkja um
30%. — Hinsvegar hefir neysla
heimagerðra vína, sem teljast
mega óáfeng, og gerð eru úr epl-
um, kirsiberjum og vínberjum,
vaxið um helming.—Vísir.
Þ6r sem notiS—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Blrg-nir: Henry Ave. East
Sími 95 551—95 552
Skrlfstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
HITT OG ÞETTA
Háttprýði í heimahúsum
Kurteisi eða hæverska sómir
sér hvergi betur en í heimahús-
um, en þó er það svo, að þar er
hana síst að finna. Þar sem all-
ir þekkja vel hvern annan, láta
menn ósjálfrátt undan þeirri til-
hneigingu að lofa eigingirni og
geðvonsku að fá yfirhöndina, en
meðal ókunnugt fólks reyna
menn frekar að stilla sig.
Þetta er mjög á annan veg en
ætti að vera. Ekkert skapar
eins frið og samræmi á heimil-
inu og þegar alt heimilsfólkið er
samhent í því að vera hæverskt
og alúðlegt hvort við annað —
kurteisi er þar falin í hugsunar-
semi og fórnfýsi.
Þegar fullorðna fólkið kemur
vel fram á heimilinu, gera börn-
in það líka. Og með því að
témja sér prúða framkomu við
aðra frá æsku, verður það að
föstum vana á lífsleiðinni, sjálf-
um þeim og öðrum til mikils
gagns.—Mbl.
* * *
Að svara í sumartunglið
Sumartungl heitir það tungl,
sem er á lofti 5. maí, hvort sem
það er ungt eða gamalt. Þegar
maður sér það fyrst, á maður
ekkert orð að segja, heldur bíða,
þangað til einhver ávarpar
mann, og er mikið undir því
komið, hvað þá er sagt við manm
því að þau orð eru óbrigðul spá-
dómsorð, þó að oft sé þau á
huldu. Þetta heitir, að “svara
einhverjum í sumartunglið”. Ef
sagt er við mann: “Hvað er
framorðið ?” — “Ætlarðu ekki að
fara að hátta?” eða: “Góðar
nætur”, er maður feigur. “Var-
aðu þig; hann er valtur”, var
sagt við stúlku, sem ætlaði að
setjast á kistil, enda sagði
mannsefnið henni upp um sum-
arið. — Það halda sumir, að
þessi gamla trú í sambandi við
sumartunglið sé ekki aldauða
hér á landi enn í dag.—Vísir.
* * *
Hirðsiðir.—Keisarafrúin
og börnin hennar
“Ekki er öll vitleysan eins,”
segir orðtakið. — Frá því er
greint, að þá er Elisabet hin
fagra, keisarafrú Austurríkis,
sat að völdum með manni sínum,
Franz gamla Josef keisara, hafi
sá verið einn siðurinn við hirð-
ina, að keisarafrúin hafi orðið að
sækja leyfi til eins af embættis-
mönnum hirðarinnar, er hana
langaði til að sjá börn sín. Hún
varð að senda sérstaka umsókn
eða beiðni um þetta. Og beiðnin
átti að vera send með hæfilegum
fyrirvara! — Sá fyrirvari þótti
ekki mega vera öllu skemri, en
heill sólarhringur. Barnfóstrurn-
ar eða barnfóstran þóttist ekki
komast af með öllu skemri tíma,
til þess að dubba krakkana svo
lítið upp, áður en mamma þeirra
komi!—Vísir.
* * *
Kvenlögfræðingur
nokkur í Arizona, Bandaríkjun-
um, frú Nellie Bush, rekur við-
skifti á strjálbygðu svæði sem er
um 400 enskar ferhyrningsmíl-
ur. Mætti ætla, í fljótu bragði,
að frú þessi yrði að eyða miklum
tíma í ferðalög milli viðskifta-
vinanna, en svo er eigi, því að
hún notar flugvél til ferðalag-
anna, og er sjálf eigandi hennar.
Kona þessi hefir tekið virkan
þátt í stjórnmálum og félags-
málum í Arizona undanfarin 20
ár. Hún hefir átt sæti í öldunga-
deild Arizona-ríkis.