Heimskringla - 15.09.1937, Page 3

3. SÍÐA
merkasta handrit íslenzkra mið-
aldarímna, Staðarhólsbók (A. M.
604, fjórblöðungur).
Handrit þetta er 248 blöð. —
Verður það eitt stræsta bindi
safnsins. Þetta er fyrsta hand-
ritið í þessu safni, sem hefir
inni að halda rit, er aldrei hafa
verið prentuð, m. a. Andrarímur
hinar fornu. Formála þessa
bindis skrifar Sir William A.
Craigie.
Næsta bindi þessa safns verð-
ur sennilega Þiðreks saga, með
formála eftir prófessor Jolivet í
París.
En í safninu af ljósprentuðum
bókum íslenzkum er nú von á
Vísnabók Guðbrands biskups
mjög bráðlega, með formála Sig-
urðar Nordals.
Áður samtalinu lauk skýrði
Sigurður frá merkilegum bókar-
fundi, ef svo mætti að orði kom-
ast, þar sem dr. Ejnar Munks-
goord bókaútgefandi fann til
kaups í Þýzkalandi nýlega, og
festi kaup á “Lögbók fslendinga”
prentaðri á Hólum 1578.
Eintak þetta er prentað á bók-
fell og er það svonefndur “upp-
skafningur”, þ.e.a.s. skrifað hef-
ir verið áður á bókfell það, sem
prentað hefir verið á, en skriftin
skafin út, til þess bókfellið yrði
notuð til prentunar. Hér er það
kaþólsk messubók, sem skafin
hefir verið, og síðan prentað á
hin “sköfnu” blöð.
Af þessari Jónsbókarútgáfu
frá 1578 hefir áður þekst eitt
eintak, sem prentað er á bókfell,
og er það í konungl. bókasafninu
í Höfn. En þessi tvö eintök eru
einustu íslenzku bækurnar, sem
vitað er um að prentaðar séu á
bókfell.
En þetta eintak er að sumu
leyti frábrugðið öllum öðrum ein- (
tökum, sem til eru af þessarij
Jónsbókar-útgáfu. Aftan við það ,
er viðbætir, sem prentaður erj
1580.
Eintakið er bundið árið 1709.
— Stendur það ártal á annari
spennunni. En á hinni er fanga- j
markið L. C. G., sem vafalaust er I
fangamark eigandans, sem létj
binda bókina. Getur varla verið
um annan mann að ræða en Lau-
ritz Christjansson Gottrúp, er,
lögmaður var að norðan og vest-
an 1695—1714.
Ekkert er hægt að segja um
það að svo komnu, hvernig ein-
tak þetta hefir komist til Þýzka-
lands.
Má óhætt fullyrða, að þetta
eintak sé merkilegast og fágæt-
ast íslenzkra bóka, sem um lang
an aldur hefir verið til sölu. Það
mundi hafa verið þjóðarhneisa,
ef það hefði lent annars staðar
en á Landbókasafninu, enda var
það ósk dr. Munkgaards, þó að
margir væru um boðið. Því mið-
ur hefir safnið lítil fjárráð til
þess að kaupa svo dýra bók (hún
kostar 1660 krónur), en lands-
bókavörður, dr. Guðm. Finnboga-
son, hefir samt ekki hikað við að
panta hana þegar símleiðis, og
er vonandi, að alþingi á sínum
tíma bæti safninu það upp með
dálítilli aukafjárveitingu.—Mbl.
Auðsætt ætti að vera, að hver j “FYRST ALLIR AÐRIR
einstaklingur fær því meiri| ÞEGJA ”
þroska, sem hver stétt i þessum _Qg öðrum hörð mun iinast lund
af liknarverki þmu—
Til Valdimars Gíslasonar
Flutt í samsæti sem honum var
haldið á sjötugasta afmælis-
daginn hans 3 sept. 1937.
Eg yrki til þín, engann brag —
En allra vina hug
Þinna, eg segi þér í dag!
Hann þrótt mun veita og dug:
Til að lifa áfram enn
Um áratölu fjöld:
Því það er bágt er beztu menn
Bogna á minni en öld.
Jakob J. Norman.
STÉTTVÍS — ÞJÓÐVIS
Eg sá einu sinni nýyrði, sem
vakti umhugsun mína. Það var
orðið “stéttvís”. Það var í
skemtilegri grein um Stefán frá
Hvítadal, eftir Halldór Kiljan
Laxness. Setningin var svona
“Hann varð aldrei stéttvís ein-
yrki, sem samkvæmt rökum
veruleikans sjálfs hlýtur að eiga
samleið með hinum herskáa,
stéttvísa verkamanni”.
Hér kemur fram merkingin,
sem verið er að koma inn í hið
nýa orð. Hinn stéttvísi á að vera
“herskár” gagnvart öðrum stétt
um. En það þarf ekki að liggja
í orðinu stéttvís út af fyrir sig
Stéttvís ætti sá að teljast, sem
veit, hvað til stéttar hans heyrir,
skilur mark hennar og mið, og
reynir að ná því.
Stéttir eru engin ný fyrir-
brigði í mannlegu félagi. Þær
hafa verið á öllum öldum, þó að
þær hafi verið með ýmislegum
hætti. Og hin mikla verkaskift
ing nú á tímum hefir það óhjá-
kvæmilega í för með sér, að þeir,
sem stunda sömu atvinnu, fá
sameiginleg áhugamál, vinna
saman að þeim, og mynda þann-
ig einskonar stétt, sem mótast af
starfinu og þeim kjörum, sem
því fylgja.
AlUCanadian victory for pupils of
DOMINION BUSINESS
COLLEGE at Toronto Exhibition
Pupils of the DOMINION BUSINESS COLLEGE,
Winnipeg, were awarded FIRST PLACE in both
Novice and Open School Championship Divisions of
the Annual Typing Competition.
Miss GWYNETH BELYEA won first place
and silver cup for highest speed in open
school championship with net speed of 92
words a minute..
Mr. GUSTAVE STOVE won first place and
silver cup for highest speed in Novice Sec-
tion of typing contest. His net speed was
76 words a minute.
Miss HELEN BRIX, another D. B. C. pupil,
won second place for accuracy in the novice
division!
Miss DOROTHY MAXWELL, a D. B. C.
student, came fourth in the open school
championship section!
The Dominion sent four pupils to Toronto
and they won two firsts, a second and a
fourth place!
The contest officials announced at the Coliseum before an
audience of 9,000 people that the Dominion Business
College, Winnipeg, had the best showing of any com-
mercial school in the competition!
There were 107 contestants!
ENROL NOW
DOMINION
BUSINESS COLLEGE
WINNIPEG
FOUR SCHOOLS: THE MALL—
ST. JAMES — ST. JOHN’S — ELMWOOD
skilningi skilur betur hlutverk
sitt í þjóðfélaginu og hagar sér
þar eftir. En hér kemur vand-
inn, sem stafar af því, að engin
stétt er sjálfri sér nóg. Hver
stétt er sem líffæri í lifandi lík-
ama þjóðar sinnar. En af þess-
ari líkingu leiðir það, að heil-
brigði þjóðlífsins er komin undir
þeirri samstillingu allra stétta
þjóðarinnar, að hver stétt njóti
sín að sama skapi, sem hún styð-
ur að því, að þjóðfélagið í heild
sinni njóti sín.
Ekkert einstakt líffæri má
vaxa um of, eða draga til sín úr
hófi fram á kostnað annara líf-
færa líkamans; það verður hans
bani og þar með líffærisins
sjálfs. Engin einstök stétt má
draga til sín úr hófi fram á
kostnað annara stétta, það verð-
ur að lokum hennar bani, Verk-
efnið verður því altaf það, að
samræma stðttarhagsmuni og
þjóðarhagsmuni.
Til þess að vera í sannleika
“stéttvís”, verður maður jafn-
framt að vera “þjóðvís”. Þetta
eru engin ný sannindi. Það er
svo gamalkunnugt, að það kem-
ur skýrt fram í hinni fornu
dæmisögu um uppreisn limanna
gegn maganum, sem Livius seg-
ir, að Menenius Agrippa hafi
sagt alþýðunni í Rómaborg árið
494’f. Kr., þegar hún í deilunni
við höfðingjana hafði flutt sig til
Fjallsins helga og ætlaði ,að
segja sig úr lögum við þá. En
alþýðan þá var svo þroskuð, að
hún lét sannfærast af þessari
einföldu dæmisögu, og sættir
komust á.
Ef vér lítum á það, sem ger-
ist hér á landi og víðsvegar um
heim á vorum dögum, þá sjáum
vér, að þeir, sem hæst tala og
gala, prédika einmitt stéttabar-
áttu, baráttu einnar stéttar við
aðra um hagsmuni og völd, völc
og hagsmuni, í stað baráttunnar
fyrir því að samrýma og sam
ræma stéttarhagsmuni og þjóð
arhagsmuni — samstilla hags-
muni stéttanna, til gagns fyrir
þjóðina í heild sinni
Þetta kemur ekki svo mjög af
því, að hagsmunir ýmsra stétta
geti ekki farið saman, sem af
hinu, að stéttarhagsmunir verða
leiksvið fyrir valdafýsn stjórn-
málamanna. Stjórnmálamenn
berjast um atkvæði kjósenda, og
þá er auðsætt, að þeir hugsa
mest um að ná fylgi fjölmenn-
ustu stéttanna, en láta sig litlu
skifta hinar fámennu stéttir.
Eg skal ekki hér skýra þetta
nánar, en aðeins líta á afleiðing-
arnar. Ef eg má nota ófull-
komna samlíkingu, þá vil eg líkja
þjóðinni við hljóðfæri. Stétt-
irnar eru nóturnar á hljóðfær-
inu. Hver nóta hefir sinn tón,
og til þess að hljóðfærið sé í góðu
lagi, verður hver nóta að vera
rétt stilt í hlutfalli við aðra. —
Þjóðlífið er þau lög, sem leikin
eru á hljóðfærið hverja líðandi
stund. Það má leika góð lög og
vond lög, andrík lög og and-
styggilega auðvirðileg lög. Við
sjáum hvernig það lag verður,
sem hamrað er á einar tvær eða
þrjár nótur, sem ef til vill hljóma
falskt í þokkabót. Það verður
ekkert lag, heldur ólag, engin
lög, heldur ólög.
Nei, stjórnmálamennirnir ættu
að vera hinir miklu lagasmiðir,
er semdu frumleg lög, þar sem
allir tónar hins mikla hljóðfæris
fengju að óma á víxl í síbreyti-
legu en fögru samræmi. Þeir,
sem halda fram stéttabarátt-
unni, virðast telja einræmið og
óhljóminn æðsta mark tónlistar-
innar.
Guðm. Finnhogason
—Lesb. Mbl.
Þorst. Erl.
Þá eru íslendingadagarnir um
garð gengnir, með öllum sínum
glaumi og umstangi — og eftir-
köstum — hugsa eg: Ræður
voru fluttar og kvæði kveðin,
prentað og enduríhugað, dáð og
lastað eins og gengur, en í öllu
þessu lætur skyldurækni til lands
og þjóðar okkar svo hátt, að
manni dettur í hug málsháttur-
inn: “Svangir hanar gala bezt”.
En í öllum þessum glamranda
hefir engin, svo eg viti, minst
einu orði á þær tvær kærleiks-
stofnanir er við eigum, og sem
sína að þjóðrækni okkar nær
lengra en að orðunum einum. Eg
á hér auðvitað við elliheimilið á
Gimli og sumarbustað fatækra
óarna á Hnausum. Matti þess-
ara stofnana vel vera getið, að
einhverju leyti, í sambandi við
->á tvo helgidaga er hér voru
laldnir nærlendis, þar eð þeir
fóru fram á þeim stöðum er þess-
ar stofnanir standa. Um Betel
vita nú orðið flestir eitthvað, og
þessvegna sleppi eg allri frásögn
þar um, en um barnaskjólið (því
miður er það nafnlaust) mun fá-
um kunnugt enn; svo eg hefi
löngun til að prjóna hér neðanvið
nokkrum upplýsingum um það,
er mér voru gefnar á Hnausum
er eg kom þar á íslendingadag-
inn 29. júlí s. 1.
Sambandskvenfélagið hefir
komið þessu heimili á fót —
auðvitað með hjálp annara —
og starfrækt það í fyrsta sinn í
sumar; skal það vera heimilt
hverju því barni, er eigi á svo
efnaða aðstandendur að þeir geti
veitt börnum sínum sumarbú-
stað við baðstaði Winnipeg-
borgar um lengri eða skemmri
tíma. Rúmar húsið tuttugu börn
í senn, og verður opið í tvo mán-
uði, júlí og ágúst, og skal skift-
um börn á hverjum tíu dögum.
Er þessi vera þeim og þeirra al-
veg að kostnaðarlausu. Þannig
geta um eitt hundrað börn notið
sumarblíðunnar og ánægjunnar
við hinn tilvalda baðstað, að ó-
gleymdu hinu heilnæma skógar-
lofti, sem annars hefðu farið alls
þessa á mis, ef móðurkærleika
þessa kvenfélags hefði ekki við
notið. Getur hver sem vill í-
myndað sér, hvert þessi blessuð
litlu börn hafi ekki komið og far
ið frá þessum stað full tilhlökk
unar og þakklætis við þetta góða
fólk, sem veitti þeim þessa unun
og umönnun úti í ríki náttúrunn-
ar.
aðalsmiður hússins eftir að
byrjað var að smíða það. Mér
finst að séra Melan hafi hér sýnt
trú sína í verkum sínum, því það
sem þér gerið mínum minstu
bræðrum, það gerið þér og mér,” j
stendur þar. — Er þetta göfugra
starf en það, sem sumir iðka, að
hlaupap snuðrandi út í hvippinn
og hvappinn, nasandi eftir
syndum annara í þeim eina til-
gangi, að leita að átyllu til að
geta blásið einhverskonar fítons-
anda í útlifaðar biblíugreinar.
Eg hefi látið séra Melan njóta
þess, að hann er prestur, og dreg-
ið hann þessvegna einan út úr
góðgjörða-hópnum; það er svo
sjaldgæft með þeirri geistlegu-
stétt, að gera nokkuð sem verk-
legt kallast. Þeirra ríki er ekki
af þessum heimi, eins og kunn-
ugt er.
Þér 8em notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Blrgölr: Henry Ave. Ea»t
Sími 95 551—95 552
Skriístofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
Ekki er eg að lasta það, að
haldin sé í heiðri minning hinna
framliðnu með bautasteinum og
öðru því líku, en mér finst að
við ættum fyrst og fremst, að
hlúa að hinum lifandi, og reyna
af fremsta megni, að gera ung-
um og gömlum lífið léttara, sem
farið hafa á mis við þægindi
þessa heims. Þessi tvö áður-
nefndu heimili, eru einmitt stór
spor í þessa átt. Og ætti það að
vera heilög skylda hvers íslend-
ings, að rétta örfandi hönd þeim
mönnum, er hrundið hafa þess-
um kærleiksverkum af stokkun-
um.
Það hefir lengi brunnið við hjá
okkur, að tala hátt en gera fátt,
og þegar til framkvæmdanna
hefir komið hefir hún oftast
annaðhvort öll dáið út eða rifist
nefir verið um aðferðina þar til,
að allif eru orðnir sér til skamm-
ar og betur hefði farið að láta
alt ógert. Samanber Ingólfs-
samskotin og ekkjunnar á Akra-
nesi, sællar minningar!
úr því eg mintist á ekkju-
samskotin, minnist eg þess, sem
mér hefir verið sagt, að eftir
að sér dýrindis helgimyndum og
listvefnaði allskonar, bæði frá
Austur- og Vesturálfu. En á
tólftu öld þótti vefnaðurinn á
hinu persneska skrautklæði
ekki allskostar samboðinn heil-
agri kirkju og var þá það ráð
tekið, að láta sauma á “réttuna”
kristilegar myndir, sem hæfa
þóttu.
Á síðari öldum hafa klerkar
rússnesku kirkjunnar ekki verið
eins vandfýsnir og fyrrum, og
efnið í sumum messuskrúðunum
er óviðeigandi. Hafði t. d. gull-
ofið frakkneskt silki, sem í vöru
dregnar léttúðugar myndir af
ástaguðinum, verið notað í veg-
lega kórkápu. Og hlutar úr kín-
verskum kápum — sem eru
embættistákn — hafðir til þess
að breiða yfir kaleikinn á altar-
inu.
Á sýningunni var safnað á
einn stað vefnaði, sem aflað
hafði verið á þúsund árum. —
Þarna voru hin fegurstu flauel,
silki og glitvefnaður frá Persíu,
Kína, Tyrklandi, -Spáni, ítalíu,
Frakklandi og Rússlandi. Einn
af sýningargripunum var spænsk
skikkja, forkunnar fögur. Var
hún úr flaueli, en ísaumuð með
smáhlekkjum úr gullvír, svo
þétt, að hún var áttatíu pund að
þyngd. Allskonar útsaumaðir
munir úr línu eru og í eigu Sögu-
minjasafnsins, en sýningarher-
bergin voru ekki nógu stór til
þess að hægt væri að hafa þá til
sýnis þannig, að þeir nyti sín.
Þarna mátti og líta presta-
skrúða, sem Pétur mikli Rússa-
keisari hafði á sínum tíma látið
alt þrasið hafi þau runnið inn vefa í Moskva. Og með þeim
til Betels, og var það að öllu leyti voru til sýnis allskonar bænda-
vel farið, úr því svo dæmdist rétt búningar úr Asíulöndum Rússa.
að vera, að konan og börn henn- Auk þeirra voru sýndir munir
ar máttu ekki njóta þeirra ann- gerðir af ánauðugu fólki fyrri
arsstaðar en hér í landi. tíma og á meðal þeirra voru
Mér datt því í hug, að vel til bæði útsaumaðir gripir og dýr-
fallið væri, að menn gætu komið ustu knipplingar.
sér saman um, að afhenda Ing- Þjónar kirkjunnar höfðu ekki
ólfs-sjóðinn þessum tveimur I einungis varðveitt vel hin dýru
stofunum, nfl. Betel og barna- siiki. Þeir höfðu líka skrásett
hælinu á Hnausum, úr því að sögu hvers hlutar um sig. Á síð-
engin hefir fundist eigandinn að arj árum hefir þetta alt verið
honum og Ingólfur má eða getur gkrásett á ný og viðgerð farið
ekki notið hans.
Sveinn Oddsson
— Maður hlýtur að trúa því
sem maður sér.
— Ekki altaf. Til dæmis sé
eg þig, en mér dytti aldrei í hug
að trúa þér.
í stjórnar- og framkvæmdar
nefnd kvenfélagsins eru þessar
konur: Mrs. S. E. Björnsson, Ár
borg; Mrs. E. J. Melan, Riverton,
og Mrs. P. S. Pálsson, Winnipeg.
Þeir sem fyrst og fremst hafa
veitt félaginu styrk með ráði og
dáð ern: Sveinn Thorvaldson,
M.B.E., Ólafur Pétursson, séra
Eyjólfur J. Melan, séra Philip M.
Pétursson o. m. fl. Forstöðu- og
eftirlitskonur í sumar voru: Mrs.
E. J. Melan og Mrs. S. Thorvald-
son; ennfremur Mr. og Mrs.
Eyjólfsson, um tíma.
Ýmsir fleiri hafa lagt gott til
þessa máls, bæði með samkom-
um og gjöfum, erns og sézt á
gjafalistum þeim er auglýstir
hafa verið undanfarnar vikur í
íslenzku blöðunum. En með því
að þar er eigi getið um einn, er
einna mesta vinnu hefir lagt til
við stofnunina, skal eg leyfa mér
að minnast hans sérstaklega. —
Það er séra Eyjólfur J. Melan.
Er hann, sem kunnugt er, prest-
ur Sambandssafnaðanna í Nýja-
íslandi, en jafnframt prestverk-
um hefir hann síðan í vor unnið
að þessu mannúðarverki, ekki
aðeins með prédikunum, eins og
svo mörgum hættir til, heldur
einnig og miklu fremur í verki.
Fyrst með því að gera alla upp-
FÁGÆT SÝNING
f vetur var sýning haldin í
fram á öllu eftir þörfum.
Sýningin stóð yfir í 2 mánuði
aðeins, en undirbúningurinn
hafði staðið í 2 ár. Er það von
manna, að takast megi að finna
stað fyrir dýrgripi þessa, þar
sem hafa megi þá til sýnis að
staðaldri.—Vísir.
Moskva í Söguminjasafni ríkis-
ins, og vakti hún mikla athygli
Sýningargripirnir voru messu-
klæði forn og nýleg, svo og alt- Ungur og feiminn guðfræðing-
arisklæði og annar dýrindis vefn- Ur lenti einu sinni í því að sitja
aður, sem verið hafði í eign á milli tveggja ungmeyja í sam
rússnesku kirkjunnar öldum kvæmi. Hann vissi ekkert um
saman. Hefir ráðstjórnin rúss- hvað hann átti að tala, og tók að
neska nú slegið eign sinni á h0kum það ráð, að spyrja þær um
þetta alt. eitthvað guðfræðilegt.
Hinn dýri silkivefnaður, sem — Hvaða sálmur finst yður
þarna bar að líta, var kominn að fallegastur ?, spurði hann aðra
úr öllum löndum og öllum áttum, stúlkuna.
og sumt var svo gamalt, að það Hún horfði á hann stórum
hafði borist kirkjunni þegar er augum og sagði: — Vertu hjá
landið tók kristinn sið, en það mér
var á tíundu öld. En svo vel Guðfræðingurinn varð hálf
höfðu þjónar kirkjunnar varð- vandræðalegur en sneri sér þó
veitt hin dýrmætu og fíngerðu að hinni stúlkunni og spurði
efni, að margir af mununum hana að því sama.
voru sem nýir og litir allir skýrir — Þig eg elska — svaraði hún
og hreinir. j blíðlega.
Elsti. sýningargripurinn var
gullofið klæði persneskt, frá átt
undu öld. Er það veggrefill, 6
fet á lengd og 4 á breidd. Og þó
að undarlegt kunni að virðast,
þá var það rangan á þessum
dýrgrip, sem var til sýnis, því að
á ‘réttunni’ hafði verið saumað í
silkið fjögur hundruð árum eft-
ir að það var komið í eigu kirkj-
Þá var guðfræðingnum nóg
boðið. Hann stóð á fætur og
flýtti sér út.
Enska stórblaðið “Daily Ex-
press” kemur út daglega í 2 milj.
upplagi, og 1700 smál. af pappír,
fyrir 90—100,000 dollara,
notaðir á viku í blaðið.
drætti af hinni fyrirhuguðu' unnar. Rússneska kirkjan hefir
byggingu, og svo sem yfir- og frá upphafi flutt inn og safnað
eru
Kaupið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu